Bashkır Tájik Aýdarma

Bashqurt tili-Reseıdiń Bashqurtstan Respýblıkasyndaǵy bashqurt halqy sóıleıtin kóne túrki tili. Ol túrki tilderiniń qypshaq kishi tobyna jatady jáne shamamen 1,5 mıllıon adam sóıleıdi.

Bashqurt tili ár túrli, búkil respýblıka boıynsha ár túrli dıalektiler bar. Bul bashqurt tilinen jáne oǵan aýdarmany salystyrmaly túrde qıyn etedi. Dıalektiler arasynda aýdarmany qıyndatatyn birneshe negizgi aıyrmashylyqtar bar, mysaly, sózderdiń ár túrli aıaqtalýy jáne aıtylýyndaǵy ózgerister.

Dál aýdarmany qamtamasyz etý úshin tildiń núanstaryn túsinetin tájirıbeli bashqurt tilinde sóıleıtinderdiń bolýy mańyzdy. Bul aýdarmashylar ár túrli dıalektilerdi jaqsy bilýi kerek jáne tipti eń kishkentaı aıyrmashylyqtardy anyqtaı alýy kerek. Sondyqtan bashqurt tiline aýdarýǵa kelgende kásibı aýdarmashylarǵa jıi artyqshylyq beriledi.

Bashqurt tilinen aýdarmashyny izdeý kezinde eskerý qajet birneshe mańyzdy faktorlar bar. Tájirıbe óte mańyzdy; aýdarmashy túpnusqa tilin de, aýdarma tilin de bilýi kerek, sonymen qatar mádenı kontekstti túsinýi kerek. Sondaı-aq, aýdarmashynyń belgili bir tilde qoldanylatyn termınologıa týraly ózekti bilimi bar ekenine kóz jetkizý mańyzdy, óıtkeni ol ýaqyt óte kele ózgerýi múmkin.

Jalpy, bashqurt tilinen aýdarma Arnaıy bilim men daǵdylardy, sondaı-aq dıalektiler men mádenıetti túsinýdi qajet etedi. Boljaldy maǵynanyń dál berilýin qamtamasyz etý úshin tájirıbeli jáne bilimdi aýdarmashyny jaldaý mańyzdy.

Bashqurt tilinde qaı elder sóıleıdi?

Bashqurt tilinde negizinen Reseıde sóıleıdi, degenmen Qazaqstanda, Ýkraınada jáne Ózbekstanda sóıleýshilerdiń sany az.

Bashqurt tiliniń tarıhy qandaı?

Bashqurt tili-negizinen Reseıdiń Oral taýlary aımaǵynda ornalasqan Bashqurtstan Respýblıkasynda sóıleıtin túrki tili. Bul respýblıkanyń jalǵyz resmı tili, sonymen qatar kórshiles ýdmýrt azshylyǵynyń keıbir ókilderi sóıleıdi. Bul til kóptegen ǵasyrlar boıy qoldanylyp keledi jáne búgingi kúnge deıin aıtylyp júrgen eń kóne túrki tilderiniń biri bolyp tabylady.
Bashqurt tiline qatysty eń alǵashqy jazbasha siltemeler 16 ǵasyrǵa jatady. Osy ýaqytta oǵan arab jáne parsy tilderi qatty áser etti. 19 ǵasyrda bashqurt tili aımaqtaǵy birneshe túrli azshylyqtardyń jazbasha tiline aınaldy. Ol sondaı-aq ǵylymı eńbekterde qoldanyldy, bul onyń búkil aımaqqa taralýyna kómektesti.
Keńestik kezeńde bashqurt tili Reseıdiń yqpalynan qatty zardap shekti. Kóptegen bashqurt sózderi olardyń oryssha balamalarymen aýystyryldy. Bul til mektepterde de oqytyldy jáne biryńǵaı bashqurt álipbıin qurýǵa áreket jasaldy.
Postkeńestik dáýirde bashqurt tili belsendi qoldanyla bastady jáne bul tildi saqtaýǵa kóp kúsh jumsaldy. Qazir kóptegen adamdar bashqurt tilin ekinshi til retinde úırenýde, al Bashqurtstan Respýblıkasynyń Úkimeti bul tildiń ómir súrýin qamtamasyz etý úshin barǵan saıyn kúsh salýda.

Bashqurt tiliniń damýyna eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Ildar Gabdrafıkov-aqyn, pýblısıs jáne senarıst, ol bashqurt ádebıeti men bashqurt tiliniń qaıta órleýindegi mańyzdy tulǵa boldy.
2. Nıkolaı Ǵalıhanov-bashqurt ǵalymy jáne aqyny, ol bashqurt tilinde ondaǵan shyǵarmalar jazdy jáne qazirgi bashqurt ǵylymynyń negizin qalaýshy bolyp sanalady.
3. Damır Ismagılov-akademık, fılosof jáne lıngvıs, ol bashqurt tilinde sóıleıtinder arasynda saýattylyq deńgeıin arttyrý úshin kóp jumys jasady jáne bashqurt tilinde kóptegen jazbasha jumystar jasady.
4. Ásker Aıymbetov - bashqurt aqyny, prozashy jáne ǵalym, ol bashqurt tili men ádebıeti salasyndaǵy jetekshi tulǵalardyń biri boldy jáne osy tilde birneshe iri shyǵarmalar jazdy.
5. Irek Iahına-áıgili bashqurt jazýshysy jáne dramatýrgi, onyń shyǵarmalary tek Reseıde ǵana emes, búkil álemde tanylǵan jáne ol bashqurt tilin oqyrmandarǵa qol jetimdi etý úshin kóp nárse jasady.

Bashqurt tiliniń qurylymy qalaı?

Bashqurt tili-túrki tilder otbasynyń qypshaq tarmaǵyna jatatyn aglútınatıvti til. Ol gramatıkalyq fýnksıalardy bildirý úshin qoldanylatyn jurnaqtar men arnaıy dybystardy qoldanýmen sıpattalady. Bashqurt tilinde daýyssyz jáne daýysty dybystardyń baı júıesi bar, onyń jalpy qurylymyn býyn jáne qatysýshy qurylymdar quraıdy.

Bashqurt tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Bashqurt alfavıtimen jáne aıtylýymen tanysyńyz. Eger siz bashqurt tilin endi ǵana úırenip jatsańyz, bul eń mańyzdy alǵashqy qadam. Bashqurt tilindegi keıbir negizgi mátinderdi oqýdan bastańyz jáne ár áriptiń durys aıtylýyn úırenińiz.
2. Tárbıeshini nemese kýrsty tabýǵa tyrysyńyz. Tildi úırenýdiń eń jaqsy tásili-ana tilinde sóıleıtin adammen jeke bilim alý. Eger bul múmkin bolmasa, tildi úırenýge kómektesetin jergilikti kýrstardy nemese aýdıo jáne beıne kýrstardy qarańyz.
3. Bashqurt tilinde kóptegen materıaldardy oqyńyz, tyńdańyz jáne kórińiz. Siz tilmen jaqsyraq tanysqan saıyn, bashqurt tilinde buqaralyq aqparat quraldaryn oqýdy jáne tyńdaýdy jalǵastyryńyz. Bashqurt tilindegi aýdıo jazbalardy, ádebıetterdi, fılmder men ánderdi taýyp kórińiz jáne basyńyzben tilge enińiz.
4. Bashqurt tilinde sóılesýge mashyqtanyńyz. Tájirıbe úshin seriktes tabyńyz nemese adamdar bashqurt tilinde sóıleıtin onlaın forýmǵa qosylyńyz. Qatelikter jiberýden qoryqpańyz-bul oqytýdyń bir bóligi!
5. Oqýdy jalǵastyryńyz. Eger siz negizdermen yńǵaıly bolsańyz da, árqashan úırenýge jáne jattyǵýǵa bolatyn jańa nárse bar. Bashqurt tilinde múmkindiginshe kóp materıaldardy oqýdy, tyńdaýdy jáne kórýdi jalǵastyryńyz.

Tájik nemese tájik-Ortalyq Azıa men Taıaý Shyǵysta sóıleıtin til. Bul úndi-ıran tili, parsy tilimen tyǵyz baılanysty, biraq ózindik erekshelikteri bar. Tájikstanda bul resmı til, ony Qazaqstanda, Ózbekstanda, Aýǵanstanda jáne Reseıde azshylyqtar da sóıleıdi. Onyń tanymaldylyǵyna baılanysty tájik jáne orys tilderindegi aýdarmalarǵa suranys artyp keledi.

Tájik tiline aýdarma bıznes úshin de, jeke tulǵalar úshin de mańyzdy qyzmet bolyp tabylady.bıznes úshin tájik tiline aýdarma qyzmetteri kompanıalarǵa óz salasyndaǵy basqa mamandarmen tıimdi qarym-qatynas jasaýǵa múmkindik beretin jańa naryqtarǵa qol jetkizýdi qamtamasyz etedi. Bul ásirese halyqaralyq saýdamen aınalysatyndar úshin paıdaly. Aýdarmashy qyzmetteri Memlekettik organdar men úkimettik emes uıymdarǵa esep beretin jáne tıimdi bolýǵa kómektesý arqyly úkimettik vedomstvolar arasyndaǵy baılanysty jeńildetý úshin de qoldanyla alady.

Jeke adamdarǵa jumysqa ornalasý kezinde nemese medısınalyq kómekke júgingen kezde aýdarmashynyń qyzmetterin paıdalaný qajet bolýy múmkin. Internettegi marketıńtik kompanıalar úshin veb-saıt mazmuny men jarnamalyq materıaldardyń tájik tiline aýdarmalaryn qoldaný paıdaly bolýy múmkin.

Kez kelgen eki tilden aýdarǵanda kásibı Qyzmetterdi paıdalaný mańyzdy. Kásibı aýdarmashylar birneshe tildi biledi jáne ár tildiń núanstaryn túsinedi. Olar aýdarmalarynyń dáldigin, anyqtyǵyn jáne oqylýyn qamtamasyz etedi. Kásibı aýdarmashy sonymen qatar dáldik úshin mańyzdy termınologıadaǵy kez kelgen ózgeristerdi baqylaıdy.

Sertıfıkattalǵan aýdarmashylar naqty ázirlengen standarttary joq tildik kombınasıalar úshin baǵa jetpes. Olar qujattardy dál jáne ımıgrasıalyq jáne basqa da memlekettik qyzmetter qabyldaıtyn nysanda aýdara alady. Ýnıversıtetterge jáne ımıgrasıalyq maqsattarǵa ótinish berý úshin kýálandyrylǵan aýdarymdar jıi qajet.

Eger sizge tájik tiline aýdarma qyzmeti qajet bolsa, senimdi, kásibı jetkizýshini tańdaý mańyzdy. Belgili bir salada tájirıbesi bar jáne jumysty ýaqytynda aıaqtaı alatyn aýdarmashyny tańdańyz. Sondaı-aq olardyń jumys sapasyn tekserý mańyzdy, óıtkeni kóptegen aýdarmalarda qateler bar. Muqıat zertteý jáne tutynýshylardyń pikirleri sizge senýge bolatyn aýdarmashyny tabýǵa kómektesedi.

Tájik tilinde qaı elder sóıleıdi?

Tájik tilinde negizinen Tájikstan, Aýǵanstan, Ózbekstan jáne Qyrǵyzstanda sóıleıdi. Sondaı-aq, Reseıde, Túrkıada, Pákistanda, Iranda jáne basqa da burynǵy keńestik respýblıkalarda halyqtyń shaǵyn toptary sóıleıdi.

Tájik tiliniń tarıhy qandaı?

Tájik tili-Iran men Aýǵanstanda sóıleıtin parsy tiliniń zamanaýı nusqasy. Bul negizinen parsy tiliniń dıalektileri men onyń predshestvennıgi, orta parsy tiliniń (pehlevı dep te atalady) tirkesimi. Oǵan basqa tilder, sonyń ishinde orys, aǵylshyn, qytaı, hındı, ózbek, túrikmen jáne basqalary aıtarlyqtaı áser etti. Qazirgi tájik tili alǵash ret bizdiń zamanymyzdyń 8 ǵasyrynda, arabtardyń Persıany jaýlap alýynan keıin aımaqqa kelgen Shyǵys Iran taıpalary bul tildi qabyldap, ony kúndelikti ómirde qoldana bastaǵan kezde quryldy. 9 ǵasyrda Buhara qalasy Ortalyq Azıadaǵy alǵashqy parsy tildi áýlet bolǵan Samanıdter áýletiniń astanasy boldy. Osy kezeńde bul aımaqta mádenıet pen ádebıet órkendep, aımaqtyń aýyzeki tili birtindep tájik tili dep biletin tilge aınaldy.
20 ǵasyrda tájik tili resmı túrde kodıfıkasıalanyp, mektepterdiń oqý baǵdarlamalaryna engizildi. Sodan beri ol Ortalyq Azıa aımaǵynda mańyzdy tilge aınaldy. Til damyp keledi jáne sońǵy jyldary onyń leksıkonyna jańa sózder qosyldy. Búginde tájik tili Tájikstannyń resmı tili bolyp tabylady jáne ony el ishinde de, odan tys jerlerde de 7 mıllıonnan astam adam sóıleıdi.

Tájik tilin úırenýge eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Abdýlmedjıd Iýraev – qazirgi zamanǵy standarttaýǵa úles qosqan tájik tiliniń ǵalymy, avtory jáne profesory.
2. Mırzo Týrsýnzoda-tájik tili men ádebıetin nasıhattaýdaǵy rólimen tanymal Tájikstannan shyqqan áıgili aqyn, saıasatker jáne jazýshy.
3. Sadrıddın Aını-kórnekti tájik jazýshysy, onyń shyǵarmalary tájik ádebı murasynyń mańyzdy bóligi bolyp tabylady.
4. Ahmadjon Mahmýdov-qazirgi tájik jazba dástúrlerin standarttaýǵa kómektesken jazýshy, lıngvıs jáne ǵalym.
5. Muhammedjon Sharıpov-óz shyǵarmalarymen tájik tilin qalyptastyrýǵa kómektesken kórnekti aqyn jáne esseıst.

Tájik tiliniń qurylymy qalaı?

Tájik tili úndi-eýropalyq tilder otbasynyń ırandyq tarmaǵyna jatady. Onyń negizgi qurylymy eki bólikten turady: úsh jynysty zat esimder júıesimen sıpattalatyn eski Iran tili jáne eki jynysty zat esimder júıesimen sıpattalatyn Ortalyq Azıa tilderi. Sonymen qatar, til arab, parsy jáne basqa tilderdiń elementterin qamtıdy, bul onyń mádenı ártúrliligin kórsetedi. Tájik tili analıtıkalyq-sıntetıkalyq qurylymǵa ıe, ıaǵnı ol fleksıalyq morfologıadan góri sóz tártibi men sıntaksıstik ádisterge, mysaly, istiń aıaqtalýyna kóbirek súıenedi. Tájik tilindegi sózderdiń reti óte mańyzdy; sóılemder taqyryptan bastalyp, predıkatpen aıaqtalady.

Tájik tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Jaqsy tájik oqýlyǵyn nemese onlaın kýrsty satyp alýdan bastańyz. Onyń gramatıka, oqý, jazý, sóıleý jáne tyńdaýdy qamtıtynyna kóz jetkizińiz.
2. Tájik tilindegi aýdıo jazbalardy tyńdańyz jáne tájik tilindegi beınelerdi kórińiz. Aıtylymǵa nazar aýdaryp, oǵan elikteýge tyrysyńyz.
3. Tájik tilindegi qarapaıym mátinderdi oqýdy bastańyz. Beıtanys sózderdiń maǵynasyn bilýge tyrysyńyz jáne sol sózderdiń aıtylýy men anyqtamalaryn qarańyz.
4. Ana tilinde sóıleıtindermen tájik tilinde sóılesýge mashyqtanyńyz. Muny Italki nemese Conversation Exchange sıaqty til almasý saıttary arqyly jasaýǵa bolady. Siz sondaı-aq klýbqa nemese tájik tili kýrstaryna jazyla alasyz.
5. ITranslate nemese Google Translate sıaqty onlaın quraldardy paıdalanyp tájik tilinde jazýdy úırenińiz.
6. Sońynda, joǵary motıvasıany saqtaý jáne úlgerimińizdi baqylaý úshin ózińizge turaqty maqsattar qoıyńyz.