Qazaq Italán Aýdarma

Álem barǵan saıyn kosmopolıttik sıpatqa ıe bola bastaǵan saıyn qazaq tiline aýdarý asa mańyzdy úderiske aınalýda. Álemdik naryqtardyń ósýimen qazaq tiline dál aýdarý qyzmetterine qajettilik artyp keledi. Qazaq tilin basqa tilderge aýdarý jáne kerisinshe kúrdeli proses bolýy múmkin, sapaly aýdarmany qamtamasyz etý úshin til men onyń gramatıkasyn, sondaı-aq elder arasyndaǵy mádenı aıyrmashylyqtardy túsiný mańyzdy.

Qazaq-negizinen Qazaqstanda, sonymen qatar Ózbekstanda, Qytaıda, Qyrǵyzstanda, Reseıde jáne basqa da burynǵy keńestik respýblıkalarda sóıleıtin túrki tili. Ǵasyrlar boıy oǵan arab, parsy jáne orys tilderi áser etti. Til tórt dıalektiden turady: Ońtústik, Soltústik, Ońtústik-Shyǵys jáne Batys. Qaı dıalekt aýdarylǵanyna baılanysty keıbir gramatıka men qoldaný erejeleri ózgerýi múmkin. Nátıjesinde, aýdarma jobasyna kirispes buryn ár dıalektini túsiný mańyzdy.

Sonymen qatar, tildi qabyldaýǵa áser etýi múmkin mádenı núanstarǵa sezimtal bolý óte mańyzdy. Mysaly, iskerlik máselelerdi talqylaý kezinde resmı til jıi qoldanylady, al kezdeısoq áńgimelerde beıresmı tilge artyqshylyq beriledi. Sondaı-aq aýdarmashynyń jasyn eskerý mańyzdy, óıtkeni jas aýdarmashylar ondaǵan jyldar buryn qoldanylǵan eski sózderdi nemese sóz tirkesterin bilmeýi múmkin.

Sońynda, aýdarmashylar úshin alfavıtpen jáne olar aýdaratyn tildiń jazý júıesimen tanys bolý mańyzdy. Qazaq tili úsh túrli alfavıtpen jazylǵan, biraq búginde kırıllısa jıi qoldanylady. Sonymen qatar, tildiń ózindik jazbasha belgileri bar, olardy aýdarý kezinde eskerý qajet.

Qorytyndylaı kele, qazaq tiline aýdarý tildi, onyń dıalektilerin, mádenı núanstary men álipbıin túsinýdi talap etedi. Osy aspektilerdiń barlyǵyn eskere otyryp, aýdarmashylar josparlanǵan habarlamany dál jetkizetin aýdarmalardyń joǵary sapasyn qamtamasyz ete alady.

Qaı elderde qazaq tilinde sóıleıdi?

Qazaq tili Qazaqstanda resmı til bolyp tabylady, sondaı-aq Reseıde jáne Qytaıdyń, Aýǵanstannyń, Túrkıanyń jáne Mońǵolıanyń keıbir bólikterinde sóıleıdi.

Qazaq tiliniń tarıhy qandaı?

Qazaq tiliniń tarıhy 1400 jyldardan bastalady, ol alǵash ret Ortalyq Azıa dalasynda turatyn kóshpeli túrkitildes taıpalar arasynda jazbasha til retinde qoldanylǵan. Qazaq tilindegi kóptegen sózder basqa túrki tilderinen, sondaı-aq parsy, arab jáne orys tilderinen alynǵan dep esepteledi. 18 ǵasyrǵa qaraı Qazaq tili Qazaqstanda basym tilge aınaldy, al stalındik kezeńnen keıin ol 1996 jyly Qazaqstannyń resmı tiline aınaldy. Búginde oǵan negizinen Qazaqstanda, Ózbekstanda jáne Reseıde 11 mıllıonnan astam adam sóıleıdi.

Qazaq tiliniń damýyna eń kóp úles qosqan top-5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Abaı Qunanbaıuly (1845-1904) - qazirgi qazaq ádebıetiniń atasy, jańa ádebı stıl engizgen jáne tildi jańǵyrtqan aqyn jáne fılosof retinde keńinen tanymal.
2. Maǵjan Jumabaev (1866-1938) - qazirgi qazaq tiliniń jazýyn standarttaǵan jazýshy jáne pedagog.
3. Muhtar Áýezov (1897-1961) - kórnekti jazýshy, dramatýrg jáne qazirgi qazaq tiliniń kodıfıkasıasy men damýyna úles qosqan Keńestik Qazaqstannyń birinshi bilim mınıstri.
4. Ǵabıt Músirepov (1894-1937) - qazaq tiliniń damýyna erte úles qosqan lıngvıs, pedagog jáne etnograf.
5. Eran Nysanbaev (1903-1971) - til reformatory jáne Qazaq Ǵylym akademıasynyń negizin qalaýshy, qazaq tilin jańǵyrtýǵa zor úles qosty.

Qazaq tiliniń qurylymy qalaı?

Qazaq tiliniń qurylymy aglútınatıvti. Bul sózderdiń árqaısysy bir maǵynaǵa ıe morfemalardy biriktirý arqyly jasalatynyn bildiredi. Sondaı-aq, qazaq tilinde ergatıvti-absolútti sıntaksıs bar, ıaǵnı ótpeli sóılemniń sýbektisi men ótpeli sóılemniń obektisi birdeı nysanda belgilenýi múmkin. Tilde toǵyz zat esim jáne alty etistik shaq bar.

Qazaq tilin barynsha durys tásilmen qalaı úırenýge bolady?

1. Negizderdi úırenýden bastańyz. Alfavıtti jáne sózderdi qalaı oqý, jazý jáne aıtýdy úırenińiz. 2. Gramatıka negizderin jáne sóılem qurylymyn bilińiz. Internetten kóptegen paıdaly resýrstardy taba alasyz. 3. Aýyzeki tilmen tanysý úshin qazaq mýzykasyn tyńdap, qazaq fılmderi men teleshoýlaryn kórińiz. 4. Tárbıeshimen nemese ana tilinde sóıleıtin adammen jattyǵý jasańyz. Erkin sóıleý úshin osy tilde sóıleý jáne estý jattyǵýlaryn jasaý mańyzdy. 5. Oqýyńyzdy jalǵastyryńyz. Kún saıyn tildi úırenýge jáne ony qoldanýǵa az ýaqyt bólińiz. 6. Mádenıetke enińiz. Kitap oqý, mýzyka tyńdaý jáne qazaq ómir saltymen tanysý Sizge tildi jaqsy túsinýge kómektesedi.

Italán tili-Italıanyń romantıkasyn ómirge ákeletin tamasha til. Bul sonymen qatar búkil álemdegi kásiporyndar men uıymdar úshin mańyzdy til, óıtkeni Italıa mańyzdy ekonomıkalyq jáne mádenı ortalyq bolyp tabylady. Klıenttermen baılanysý, áriptestermen jumys isteý nemese ıtalán tilinde jazylǵan qujattardy túsiný qajet pe, jazbasha aýdarma qyzmetteri aqparattyń dál berilýin qamtamasyz ete alady.

Italán tilinen aǵylshyn tiline nemese aǵylshyn tilinen ıtalán tiline aýdarý-tildiń núanstaryn tıimdi jetkizý úshin tájirıbeli aýdarmashyny qajet etetin kúrdeli mindet. Italán tilinen aǵylshyn tiline nemese aǵylshyn tilinen ıtalán tiline aýdarýdaǵy birinshi másele - tildiń ártúrli qurylymy. Italándyq sóılem ádette sýbektiden, obektiden jáne is-áreket etistiginen turady, sodan keıin ústeý nemese basqa determınanttar. Aǵylshyn tilinde bul sanattardyń ornalasý tártibi jıi keri bolady.

Italán tiline aýdarý kezinde týyndaıtyn taǵy bir másele-til ishindegi kóptegen aımaqtyq varıasıalar. Italıada ondaǵan dıalektiler bolǵandyqtan, kóptegen aýdarmashylar aımaqtyń biregeı mádenı erekshelikterin jaqsyraq jetkizý úshin belgili bir aımaqtyq dıalektilerge mamandanǵan. Sonymen qatar, aýdarmashynyń ıtalán tilinde sóıleý nemese jazý kezinde jıi qoldanylatyn aýyzeki sóılemder men ıdıomalardy túsinýi mańyzdy.

Tildiń núanstaryn bilýmen qatar, ıtalán tilinen tıimdi aýdarmashylar eldiń mádenıeti men tarıhyn jaqsy bilýi kerek. Bul olarǵa qujatty bastapqy kontekstinde túsindirýge múmkindik beredi jáne maǵynaly aýdarmany qamtamasyz etedi.

Italán tilinen dál aýdarýdy bilý bıznestiń ósýine yqpal etedi jáne jahandyq aýdıtorıamen qarym-qatynasty jeńildetedi. Uıymdarǵa tildiń sulýlyǵyn saqtaı otyryp, tildik kedergini jeńýge kómektesetin kásibı aýdarma qyzmetteri usynylady. Tájirıbeli aýdarmashylar tobymen yntymaqtastyq-ıtalán tilinde dál jáne maǵynaly qarym-qatynasty qamtamasyz etýdiń eń jaqsy tásili.

Italán tilinde qaı elder sóıleıdi?

Italán tili-Italıada, San-Marınoda, Vatıkanda jáne Shveısarıanyń keıbir bólikterinde resmı til. Ol Albanıa, Malta, Monako, Slovenıa jáne Horvatıada da sóıleıdi. Sonymen qatar, búkil álemde ıtalán tilinde sóıleıtin birneshe qaýymdastyq bar, sonyń ishinde Amerıka Qurama Shtattary, Fransıa jáne Argentına sıaqty elderde.

Italán tiliniń tarıhy qandaı?

Italán tiliniń tarıhy uzaq jáne kúrdeli. Italán tili týraly eń alǵashqy jazbasha eskertý bizdiń zamanymyzdyń 9 ǵasyryna jatady, degenmen bul til áldeqaıda erterek aıtylǵan bolýy múmkin. Italán tili bizdiń zamanymyzdyń 6 ǵasyrynda Italıa túbegine basyp kirgen nemis halqy lombardtar sóıleıtin nemis tili longobard dıalektilerinen shyqqan.
9-14 ǵasyrlar aralyǵynda ıtalán tili túbekte aımaqtyq dıalektilerdiń damýymen aıtarlyqtaı damydy. Osy kezeńde týskan dıalektisi nemese "toskana" paıda boldy, ol qazirgi standartty ıtalán tiline negiz boldy.
15 ǵasyrda Florensıa, Rım jáne Venesıa jazýshylarynyń yqpaly tildi odan ári standarttaýǵa ákeldi. Osy ýaqytta til sózdigine "amoroso" (súıkimdi) jáne "dolce" (tátti) sıaqty kóptegen latyn sózderi engizildi.
16-17 ǵasyrlarda Italıa uly ádebı shyǵarmashylyq kezeńin bastan ótkerdi. Sol kezdegi eń yqpaldy qaıratkerler Dante, Petrarka jáne Bokkachcho boldy, olardyń shyǵarmalary tilge úlken áser etti.
19 ǵasyrda Italıada saıası birigý prosesi júrip, jańa standartty til nemese "Italiano Comune"quryldy. Italıanyń resmı tili qazirgi ýaqytta óziniń kórnekti ádebı murasynyń arqasynda Toskana dıalektisine negizdelgen.
Uzaq tarıhyna qaramastan, ıtalán tili eldiń kóptegen bólikterinde kúndelikti sóıleýde áli de belsendi qoldanylatyn til bolyp qala beredi.

Italán tilin úırenýge eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Dante Alıgerı (1265-1321): kóbinese "ıtalán tiliniń ákesi" dep atalady, Dante "Qudaıdyń komedıasyn" jazdy jáne qazirgi standartty ıtalán tiliniń negizi retinde Toskana dıalektisin qurǵan.
2. Petrarka (1304-1374): ıtalándyq aqyn jáne ǵalym, Petrarka óziniń gýmanısik áserimen este qalady, sonymen qatar poezıanyń sonet túrin oılap tapty. Ol ıtalán tilinde kóp jazdy, bul tildi ádebı etýge kómektesti.
3. Bokkachcho (1313-1375): 14 ǵasyrdaǵy ıtalándyq jazýshy, Bokkachcho ıtalán tilinde birqatar shyǵarmalar jazdy, sonyń ishinde "Dekameron" jáne Sent-Frensıs ómirindegi áńgimeler. Onyń jumysy ıtalán tiliniń shekaralaryn onyń dıalektilerinen tys keńeıtýge jáne ózindik túrin qurýǵa kómektesti lıngva franka.
4. Lýıdjı Pırandello (1867-1936): Nobel syılyǵynyń laýreaty, dramatýrg, Pırandello ıtalán tilinde Áleýmettik ıelikten shyǵarý jáne ekzıstensıaldy saǵynysh taqyryptaryna qatysty kóptegen shyǵarmalar jazdy. Onyń kúndelikti tildi qoldanýy bul tildi keńinen qoldanýǵa jáne túsinikti etýge kómektesti.
5. Ýgo Foskolo (1778-1827): ıtalándyq romantızmniń eń yqpaldy qaıratkerleriniń biri Foskolo rıfmalardy, metrlerdi jáne basqa poetıkalyq konvensıalardy qoldanýdy tanymal ete otyryp, qazirgi ıtalán tiliniń tilin qalyptastyrýǵa kómektesti.

Italán tiliniń qurylymy qalaı?

Italán tili-roman tili jáne basqa roman tilderi sıaqty etistikterdiń aınalasynda salynǵan. Onda sózderdiń sýbektıvti-etistik-Obektilik tártibi jáne ótkendi, búgindi jáne bolashaqty bildirý úshin kúrdeli ýaqyt pen kóńil-kúı júıesi bar. Ol kúrdeli núanstary men sózderdiń maǵynasyndaǵy názik aıyrmashylyqtarǵa baılanysty úırenýge bolatyn eń qıyn tilderdiń biri bolyp sanalady.

Italán tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Basyńyzdy batyryńyz: tildi úırenýdiń eń jaqsy tásili - oǵan múmkindiginshe súńgý. Bul ıtalán tilinde múmkindiginshe kóp estýdi, sóıleýdi jáne oqýdy bildiredi. Italándyq fılmderdi, teleshoýlardy, mýzykany, kitaptardy jáne ana tilinde sóıleıtindermen sóılesýlerdi tabyńyz.
2. Italán gramatıkasynyń negizderin, atap aıtqanda etistik shaqtaryn, zat esim jynysyn jáne esimdik formalaryn bilińiz. Ózińizdi tanystyrý, suraqtar qoıý jáne olarǵa jaýap berý, sondaı-aq emosıalardy bildirý sıaqty qarapaıym áńgimeden bastańyz.
3. Únemi jattyǵý jasańyz: kez-kelgen tildi úırený berilgendik pen tájirıbeni qajet etedi. Italán tilin úırenýge jáne jattyǵýǵa únemi ýaqyt bóletindigińizge kóz jetkizińiz.
4. Resýrstardy aqylmen paıdalanyńyz: ıtalán tilin úırenýge kómektesetin kóptegen resýrstar bar. Onlaın til úırený kýrsyn, sózdikterdi, sózdikterdi jáne aýdıokitaptardy paıdalanyńyz.
5. Motıvasıany saqtańyz: kez kelgen tildi úırený qıyn bolýy múmkin. Ózińizge kishigirim maqsattar qoıyńyz jáne olarǵa qol jetkizgen kezde ózińizdi marapattańyz. Sizdiń jetistikterińizdi atap ótińiz!
6. Kóńil kóterińiz: ıtalán tilin úırený qyzyqty ári jaǵymdy tájirıbe bolýy kerek. Tildik oıyndar oınaý nemese ıtalándyq múltfılmderdi kórý arqyly oqý prosesin qyzyqty etińiz. Siz qanshalyqty tez úırenetinińizge tań qalasyz.