Qazaq Grek Aýdarma

Álem barǵan saıyn kosmopolıttik sıpatqa ıe bola bastaǵan saıyn qazaq tiline aýdarý asa mańyzdy úderiske aınalýda. Álemdik naryqtardyń ósýimen qazaq tiline dál aýdarý qyzmetterine qajettilik artyp keledi. Qazaq tilin basqa tilderge aýdarý jáne kerisinshe kúrdeli proses bolýy múmkin, sapaly aýdarmany qamtamasyz etý úshin til men onyń gramatıkasyn, sondaı-aq elder arasyndaǵy mádenı aıyrmashylyqtardy túsiný mańyzdy.

Qazaq-negizinen Qazaqstanda, sonymen qatar Ózbekstanda, Qytaıda, Qyrǵyzstanda, Reseıde jáne basqa da burynǵy keńestik respýblıkalarda sóıleıtin túrki tili. Ǵasyrlar boıy oǵan arab, parsy jáne orys tilderi áser etti. Til tórt dıalektiden turady: Ońtústik, Soltústik, Ońtústik-Shyǵys jáne Batys. Qaı dıalekt aýdarylǵanyna baılanysty keıbir gramatıka men qoldaný erejeleri ózgerýi múmkin. Nátıjesinde, aýdarma jobasyna kirispes buryn ár dıalektini túsiný mańyzdy.

Sonymen qatar, tildi qabyldaýǵa áser etýi múmkin mádenı núanstarǵa sezimtal bolý óte mańyzdy. Mysaly, iskerlik máselelerdi talqylaý kezinde resmı til jıi qoldanylady, al kezdeısoq áńgimelerde beıresmı tilge artyqshylyq beriledi. Sondaı-aq aýdarmashynyń jasyn eskerý mańyzdy, óıtkeni jas aýdarmashylar ondaǵan jyldar buryn qoldanylǵan eski sózderdi nemese sóz tirkesterin bilmeýi múmkin.

Sońynda, aýdarmashylar úshin alfavıtpen jáne olar aýdaratyn tildiń jazý júıesimen tanys bolý mańyzdy. Qazaq tili úsh túrli alfavıtpen jazylǵan, biraq búginde kırıllısa jıi qoldanylady. Sonymen qatar, tildiń ózindik jazbasha belgileri bar, olardy aýdarý kezinde eskerý qajet.

Qorytyndylaı kele, qazaq tiline aýdarý tildi, onyń dıalektilerin, mádenı núanstary men álipbıin túsinýdi talap etedi. Osy aspektilerdiń barlyǵyn eskere otyryp, aýdarmashylar josparlanǵan habarlamany dál jetkizetin aýdarmalardyń joǵary sapasyn qamtamasyz ete alady.

Qaı elderde qazaq tilinde sóıleıdi?

Qazaq tili Qazaqstanda resmı til bolyp tabylady, sondaı-aq Reseıde jáne Qytaıdyń, Aýǵanstannyń, Túrkıanyń jáne Mońǵolıanyń keıbir bólikterinde sóıleıdi.

Qazaq tiliniń tarıhy qandaı?

Qazaq tiliniń tarıhy 1400 jyldardan bastalady, ol alǵash ret Ortalyq Azıa dalasynda turatyn kóshpeli túrkitildes taıpalar arasynda jazbasha til retinde qoldanylǵan. Qazaq tilindegi kóptegen sózder basqa túrki tilderinen, sondaı-aq parsy, arab jáne orys tilderinen alynǵan dep esepteledi. 18 ǵasyrǵa qaraı Qazaq tili Qazaqstanda basym tilge aınaldy, al stalındik kezeńnen keıin ol 1996 jyly Qazaqstannyń resmı tiline aınaldy. Búginde oǵan negizinen Qazaqstanda, Ózbekstanda jáne Reseıde 11 mıllıonnan astam adam sóıleıdi.

Qazaq tiliniń damýyna eń kóp úles qosqan top-5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Abaı Qunanbaıuly (1845-1904) - qazirgi qazaq ádebıetiniń atasy, jańa ádebı stıl engizgen jáne tildi jańǵyrtqan aqyn jáne fılosof retinde keńinen tanymal.
2. Maǵjan Jumabaev (1866-1938) - qazirgi qazaq tiliniń jazýyn standarttaǵan jazýshy jáne pedagog.
3. Muhtar Áýezov (1897-1961) - kórnekti jazýshy, dramatýrg jáne qazirgi qazaq tiliniń kodıfıkasıasy men damýyna úles qosqan Keńestik Qazaqstannyń birinshi bilim mınıstri.
4. Ǵabıt Músirepov (1894-1937) - qazaq tiliniń damýyna erte úles qosqan lıngvıs, pedagog jáne etnograf.
5. Eran Nysanbaev (1903-1971) - til reformatory jáne Qazaq Ǵylym akademıasynyń negizin qalaýshy, qazaq tilin jańǵyrtýǵa zor úles qosty.

Qazaq tiliniń qurylymy qalaı?

Qazaq tiliniń qurylymy aglútınatıvti. Bul sózderdiń árqaısysy bir maǵynaǵa ıe morfemalardy biriktirý arqyly jasalatynyn bildiredi. Sondaı-aq, qazaq tilinde ergatıvti-absolútti sıntaksıs bar, ıaǵnı ótpeli sóılemniń sýbektisi men ótpeli sóılemniń obektisi birdeı nysanda belgilenýi múmkin. Tilde toǵyz zat esim jáne alty etistik shaq bar.

Qazaq tilin barynsha durys tásilmen qalaı úırenýge bolady?

1. Negizderdi úırenýden bastańyz. Alfavıtti jáne sózderdi qalaı oqý, jazý jáne aıtýdy úırenińiz. 2. Gramatıka negizderin jáne sóılem qurylymyn bilińiz. Internetten kóptegen paıdaly resýrstardy taba alasyz. 3. Aýyzeki tilmen tanysý úshin qazaq mýzykasyn tyńdap, qazaq fılmderi men teleshoýlaryn kórińiz. 4. Tárbıeshimen nemese ana tilinde sóıleıtin adammen jattyǵý jasańyz. Erkin sóıleý úshin osy tilde sóıleý jáne estý jattyǵýlaryn jasaý mańyzdy. 5. Oqýyńyzdy jalǵastyryńyz. Kún saıyn tildi úırenýge jáne ony qoldanýǵa az ýaqyt bólińiz. 6. Mádenıetke enińiz. Kitap oqý, mýzyka tyńdaý jáne qazaq ómir saltymen tanysý Sizge tildi jaqsy túsinýge kómektesedi.

Ejelgi lıngvısıkalyq salalardyń biri retinde grek tilinen aýdarma ǵasyrlar boıy komýnıkasıanyń mańyzdy bóligi boldy. Grek tiliniń uzaq tarıhy bar jáne qazirgi tilderge aıtarlyqtaı áser etedi, bul ony halyqaralyq qarym-qatynastyń mańyzdy elementine aınaldyrady. Grek tilinen aýdarmashylar mádenıetter arasyndaǵy alshaqtyqty joıýda jáne mátinniń maǵynasyn dál kórsetýde sheshýshi ról atqarady.

Grek tilinen aýdarma ádette jańa grek tilinen basqa tilge aýdarylady. Bul sonymen qatar Birikken Ulttar Uıymynda jáne basqa halyqaralyq uıymdarda qoldanylatyn eń kóp taralǵan tilderdiń biri. Nátıjesinde grek tilinen aýdarmashylarǵa suranys artyp keledi.

Grek tili-kóptegen aımaqtyq jáne tarıhı varıasıalary bar keremet kúrdeli til. Nátıjesinde tájirıbeli aýdarmashylar mátinniń boljamdy maǵynasyn dál jetkizý úshin durys sózderdi tańdaı bilýi kerek. Sonymen qatar, olar aýdarmalarynyń ózekti jáne maǵynaly bolyp qalýyn qamtamasyz etý úshin grek tilin qoldaný evolúsıasy týraly habardar bolýy kerek.

Tildiń qyr-syryn túsinýden basqa, aýdarmashylar túpnusqa mátinniń úni men konotasıasyn jaqsyraq jetkizý úshin jargon jáne ıdıomalar sıaqty ártúrli mádenı aspektilermen tanys bolýy kerek. Kontekstke baılanysty keıbir sózder bir tilde ekinshi tilge qaraǵanda múldem basqa maǵynaǵa ıe bolýy múmkin.

Jalpy, grek tilinen jaqsy aýdarmashy tabysty Halyqaralyq joba men qymbat túsinbeýshilik arasyndaǵy aıyrmashylyqty jasaı alady. Aýdarmashyny jaldaý kezinde kásiporyndar grek tiliniń núanstaryn, sondaı-aq kez-kelgen aımaqtyq dıalektilerdi túsinetin tájirıbeli mamanmen jumys jasaıtyndyǵyna kóz jetkizýi kerek.

Saıyp kelgende, grek tilinen aýdarý – durys oryndalǵan kezde – jahandyq ekonomıkada tabysqa jetýdiń keremet qundy quraly. Tıisti seriktespen kásiporyndar olardyń Joldaýy dál beriletinine senimdi bola alady, bul olarǵa mádenı aıyrmashylyqtardy jeńýge jáne tıimdi halyqaralyq yntymaqtastyqtyń paıdasyn kórýge múmkindik beredi.

Qaı elder grek tilinde sóıleıdi?

Grek-Gresıa men Kıprdiń resmı tili. Sondaı-aq, Albanıa, Bolgarıa, Soltústik Makedonıa, Rýmynıa, Túrkıa jáne Ýkraınadaǵy shaǵyn qaýymdastyqtar sóıleıdi. Grek tilinde búkil álem boıynsha, sonyń ishinde Amerıka Qurama Shtattary, Avstralıa jáne Kanada boıynsha kóptegen sheteldikter men dıasporalar qaýymdastyqtary sóıleıdi.

Grek tiliniń tarıhy qandaı?

Grek tiliniń uzaq jáne baı tarıhy bar, ol Mıken dáýirinen (b.z. d. 1600-1100 jj.), ol ellındik tildiń alǵashqy túri bolǵan kezden bastalady. Ejelgi grek tili úndieýropalyq tilder otbasynyń tarmaǵy boldy jáne barlyq zamanaýı eýropalyq tilderdiń negizi bolyp sanalady. Ejelgi grek tilinde jazylǵan eń alǵashqy ádebıet bizdiń dáýirimizge deıingi 776 jyly poezıa men áńgimeler túrinde paıda bola bastady. Klasıkalyq kezeńde (b.z. d. 5-4 ǵasyrlar) grek tili jetildirilip, qazirgi grek tiliniń negizi bolyp tabylatyn óziniń klasıkalyq formasyna ıe boldy.
Grek tilinde bizdiń eramyzdyń 5 ǵasyryna deıin qandaı da bir túrde sóıledi, ol kóptegen jaǵdaılarda demotıkalyq túrge kóshti, ol áli kúnge deıin Gresıanyń resmı tili retinde qoldanylady. Vızantıa dáýirinde (b.z. 400-1453 jj.) Shyǵys Rım ımperıasyndaǵy negizgi til Grek tili boldy. Vızantıa ımperıasy qulaǵannan keıin grek tili quldyraý kezeńin bastan ótkerdi. Tek 1976 jyly grek tili resmı túrde eldiń resmı tiline aınaldy. Búgingi tańda grek tili Eýropadaǵy eń kóp taralǵan tilderdiń biri bolyp tabylady, onyń sóıleýshileri 15 mıllıonǵa jýyq.

Grek tilin úırenýge eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Gomer-grek tili men ádebıetiniń atasy bolyp sanalady, onyń "Ilıada" jáne "Odısseıa" epostary batys ádebıetiniń negizgi shyǵarmalary bolyp tabylady.
2. Platon - ejelgi fılosof grek tiline jańa ıdeıalardy, sózder men termınderdi engizgen.
3. Arıstotel-ol fılosofıa men Ǵylym týraly óziniń týǵan grek tilinde kóp jazyp qana qoımaı, keıbireýler ony tildi birinshi bolyp kodıfıkasıalady dep sanaıdy.
4. Gıppokrat-medısınanyń atasy retinde belgili, ol medısınalyq termınologıaǵa úlken áser etip, grek tilinde kóp jazdy.
5. Demosfen-bul uly spıker kóptegen sóıleýlerdi, sóıleý burylystaryn jáne basqa da shyǵarmalardy qosa alǵanda, grek tilinde Muqıat jazdy.

Grek qurylymy qalaı jumys isteıdi?

Grek qurylymy óte ózgermeli, ıaǵnı sózder sóılemdegi róline qaraı pishinin ózgertedi. Mysaly, zat esimder, syn esimder men esimdikter sandy, jynysty jáne jaǵdaıdy kórsetý úshin eńkeıýi kerek. Etistikter ýaqytty, daýysty jáne kóńil-kúıdi bildirý úshin jalǵanady. Sonymen qatar, sózderdegi býyndar jıi kezdesetin kontekstke baılanysty ártúrli ózgeristerge ushyraıdy.

Grek tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Grek tiliniń jaqsy negizgi kýrsyn satyp alyńyz: grek tiliniń jaqsy kirispe kýrsy sizge til týraly jalpy túsinik beredi jáne gramatıka, aıtylý jáne sózdik sıaqty negizderdi úıretedi.
2. Alfavıtti este saqtańyz: grek alfavıtin úırený-grek sózderi men sóz tirkesterin túsinýdiń alǵashqy qadamy. Bas áripterdi de, kishi áripterdi de úırenip, aıtylymǵa mashyqtanyńyz.
3. Jalpy sózder men sóz tirkesterin úırenińiz: eń kóp taralǵan grek sóz tirkesteri men sóz tirkesterin tabýǵa tyrysyńyz. Buǵan sálemdesý jáne "Sálemetsiz be", "qosh bol", "ótinemin", "rahmet", "ıá" jáne "joq"sıaqty paıdaly sózder kiredi.
4. Grek mýzykasyn tyńdańyz: grek mýzykasyn tyńdaý tildiń aıtylýyn, rıtaǵyn jáne ıntonasıasyn meńgerýge kómektesedi. Bul sizge tildi úırenýdiń organıkalyq ádisin usynady, óıtkeni ol sizdi naqty áńgimeler men jaǵdaılarmen tanystyrady.
5. Ana tilinde sóıleýshimen jattyǵý: eger siz grek tilinde sóıleıtin adamǵa qol jetkize alsańyz, onymen tildi jattyqtyrý óte mańyzdy. Daýystap aıtý jáne grek tilinde sóılesý sizge tildi tez úırenýge jáne jibergen qatelikterińizdi túzetýge múmkindik beredi.
6. Tildik sabaqtarǵa jazylyńyz: eger siz grek tilinde sóıleıtin adamǵa qol jetkize almasańyz, tildik sabaqtarǵa jazylý - tildi úırenýdiń tamasha tásili. Sizdi bir qaıyqta sizben birge júrgen adamdar qorshap alady jáne bul sizge tájirıbe jasaýǵa jáne til týraly suraqtar qoıýǵa múmkindik beredi.
7. Grek ádebıetin oqyńyz: klasıkalyq jáne zamanaýı grek ádebıetin oqý Sizge til týraly túsinik beredi jáne onyń núanstaryn tereńirek túsinýge múmkindik beredi.
8. Grek fılmderi men teleshoýlaryn qarańyz: grek fılmderi men teleshoýlaryn kórý sizdi kúndelikti áńgimede tilmen tanystyrady, osylaısha siz onyń qalaı sóıleıtinin túsine bastaı alasyz.
9. Gresıaǵa saıahat jasańyz: tildi úırenýdiń eń jaqsy tásili-mádenıet pen qorshaǵan ortaǵa ený. Gresıaǵa barý sizge kúndelikti ómirde tildi úırenýge jáne aımaqtyq dıalektilermen tanysýǵa múmkindik beredi.