Qazaq Bolgar Aýdarma

Álem barǵan saıyn kosmopolıttik sıpatqa ıe bola bastaǵan saıyn qazaq tiline aýdarý asa mańyzdy úderiske aınalýda. Álemdik naryqtardyń ósýimen qazaq tiline dál aýdarý qyzmetterine qajettilik artyp keledi. Qazaq tilin basqa tilderge aýdarý jáne kerisinshe kúrdeli proses bolýy múmkin, sapaly aýdarmany qamtamasyz etý úshin til men onyń gramatıkasyn, sondaı-aq elder arasyndaǵy mádenı aıyrmashylyqtardy túsiný mańyzdy.

Qazaq-negizinen Qazaqstanda, sonymen qatar Ózbekstanda, Qytaıda, Qyrǵyzstanda, Reseıde jáne basqa da burynǵy keńestik respýblıkalarda sóıleıtin túrki tili. Ǵasyrlar boıy oǵan arab, parsy jáne orys tilderi áser etti. Til tórt dıalektiden turady: Ońtústik, Soltústik, Ońtústik-Shyǵys jáne Batys. Qaı dıalekt aýdarylǵanyna baılanysty keıbir gramatıka men qoldaný erejeleri ózgerýi múmkin. Nátıjesinde, aýdarma jobasyna kirispes buryn ár dıalektini túsiný mańyzdy.

Sonymen qatar, tildi qabyldaýǵa áser etýi múmkin mádenı núanstarǵa sezimtal bolý óte mańyzdy. Mysaly, iskerlik máselelerdi talqylaý kezinde resmı til jıi qoldanylady, al kezdeısoq áńgimelerde beıresmı tilge artyqshylyq beriledi. Sondaı-aq aýdarmashynyń jasyn eskerý mańyzdy, óıtkeni jas aýdarmashylar ondaǵan jyldar buryn qoldanylǵan eski sózderdi nemese sóz tirkesterin bilmeýi múmkin.

Sońynda, aýdarmashylar úshin alfavıtpen jáne olar aýdaratyn tildiń jazý júıesimen tanys bolý mańyzdy. Qazaq tili úsh túrli alfavıtpen jazylǵan, biraq búginde kırıllısa jıi qoldanylady. Sonymen qatar, tildiń ózindik jazbasha belgileri bar, olardy aýdarý kezinde eskerý qajet.

Qorytyndylaı kele, qazaq tiline aýdarý tildi, onyń dıalektilerin, mádenı núanstary men álipbıin túsinýdi talap etedi. Osy aspektilerdiń barlyǵyn eskere otyryp, aýdarmashylar josparlanǵan habarlamany dál jetkizetin aýdarmalardyń joǵary sapasyn qamtamasyz ete alady.

Qaı elderde qazaq tilinde sóıleıdi?

Qazaq tili Qazaqstanda resmı til bolyp tabylady, sondaı-aq Reseıde jáne Qytaıdyń, Aýǵanstannyń, Túrkıanyń jáne Mońǵolıanyń keıbir bólikterinde sóıleıdi.

Qazaq tiliniń tarıhy qandaı?

Qazaq tiliniń tarıhy 1400 jyldardan bastalady, ol alǵash ret Ortalyq Azıa dalasynda turatyn kóshpeli túrkitildes taıpalar arasynda jazbasha til retinde qoldanylǵan. Qazaq tilindegi kóptegen sózder basqa túrki tilderinen, sondaı-aq parsy, arab jáne orys tilderinen alynǵan dep esepteledi. 18 ǵasyrǵa qaraı Qazaq tili Qazaqstanda basym tilge aınaldy, al stalındik kezeńnen keıin ol 1996 jyly Qazaqstannyń resmı tiline aınaldy. Búginde oǵan negizinen Qazaqstanda, Ózbekstanda jáne Reseıde 11 mıllıonnan astam adam sóıleıdi.

Qazaq tiliniń damýyna eń kóp úles qosqan top-5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Abaı Qunanbaıuly (1845-1904) - qazirgi qazaq ádebıetiniń atasy, jańa ádebı stıl engizgen jáne tildi jańǵyrtqan aqyn jáne fılosof retinde keńinen tanymal.
2. Maǵjan Jumabaev (1866-1938) - qazirgi qazaq tiliniń jazýyn standarttaǵan jazýshy jáne pedagog.
3. Muhtar Áýezov (1897-1961) - kórnekti jazýshy, dramatýrg jáne qazirgi qazaq tiliniń kodıfıkasıasy men damýyna úles qosqan Keńestik Qazaqstannyń birinshi bilim mınıstri.
4. Ǵabıt Músirepov (1894-1937) - qazaq tiliniń damýyna erte úles qosqan lıngvıs, pedagog jáne etnograf.
5. Eran Nysanbaev (1903-1971) - til reformatory jáne Qazaq Ǵylym akademıasynyń negizin qalaýshy, qazaq tilin jańǵyrtýǵa zor úles qosty.

Qazaq tiliniń qurylymy qalaı?

Qazaq tiliniń qurylymy aglútınatıvti. Bul sózderdiń árqaısysy bir maǵynaǵa ıe morfemalardy biriktirý arqyly jasalatynyn bildiredi. Sondaı-aq, qazaq tilinde ergatıvti-absolútti sıntaksıs bar, ıaǵnı ótpeli sóılemniń sýbektisi men ótpeli sóılemniń obektisi birdeı nysanda belgilenýi múmkin. Tilde toǵyz zat esim jáne alty etistik shaq bar.

Qazaq tilin barynsha durys tásilmen qalaı úırenýge bolady?

1. Negizderdi úırenýden bastańyz. Alfavıtti jáne sózderdi qalaı oqý, jazý jáne aıtýdy úırenińiz. 2. Gramatıka negizderin jáne sóılem qurylymyn bilińiz. Internetten kóptegen paıdaly resýrstardy taba alasyz. 3. Aýyzeki tilmen tanysý úshin qazaq mýzykasyn tyńdap, qazaq fılmderi men teleshoýlaryn kórińiz. 4. Tárbıeshimen nemese ana tilinde sóıleıtin adammen jattyǵý jasańyz. Erkin sóıleý úshin osy tilde sóıleý jáne estý jattyǵýlaryn jasaý mańyzdy. 5. Oqýyńyzdy jalǵastyryńyz. Kún saıyn tildi úırenýge jáne ony qoldanýǵa az ýaqyt bólińiz. 6. Mádenıetke enińiz. Kitap oqý, mýzyka tyńdaý jáne qazaq ómir saltymen tanysý Sizge tildi jaqsy túsinýge kómektesedi.

Kirispe

Bolgarıada erekshe til men mádenıet bar, olar joǵary baǵalanady. Bolgar tili-búkil álem boıynsha 9 mıllıonnan astam adam sóıleıtin Ońtústik slaván tili. Sońǵy jyldary ol Bolgarıadan tys jerlerde turatyn adamdar arasynda tanymal boldy, olar til úırenýge jáne onyń kóptegen artyqshylyqtaryn paıdalanýǵa múddeli. Jahandanýdyń ósýimen jáne elder arasyndaǵy baılanystardyń keńeıýimen Bolgar aýdarmashysynyń qyzmetine qol jetimdilik mańyzdy bola bastady.

Bolgar aýdarmasynyń tarıhy

Bolgar tili 9 ǵasyrdan bastalady, ony proto-bolgarlar aımaqqa keńeıýi aıasynda engizgen. Ýaqyt óte kele bolgar tili tarala bastady jáne 1878 jyly Bolgarıa knázdiginiń resmı tiline aınaldy. Ekinshi dúnıejúzilik soǵystan keıin til damı berdi jáne 1946 jyly Bolgarıa Halyq Respýblıkasynyń resmı tili boldy.

Búgingi tańda bolgar tili Bolgarıanyń resmı tili, sonymen qatar Eýropalyq Odaqtyń resmı tili bolyp tabylady. Bolgarıada jáne Balqannyń basqa elderinde, sondaı-aq álemdegi kóptegen ımıgranttar qaýymdastyǵynda shamamen 11 mıllıon adam sóıleıdi. Nátıjesinde aýdarmashy qyzmetteri ártúrli tilderde sóıleıtin adamdar arasyndaǵy tıimdi qarym-qatynasty qamtamasyz etý úshin joǵary suranysqa ıe.

Bolgar tiline aýdarýdyń artyqshylyqtary

Qujattardy Bolgar tiline aýdarý osy tildi meńgergen klıentteri nemese seriktesteri bar kompanıalarǵa óte paıdaly bolýy múmkin. Marketıńtik materıaldar men veb-saıttardy Bolgar tiline aýdarý kompanıalarǵa keń aýdıtorıaǵa jetýge jáne aımaqtaǵy áleýetti klıenttermen qarym-qatynas ornatýǵa kómektesedi. Bul sondaı-aq kompanıalarǵa maqsatty aýdıtorıa arasynda senimdilikti arttyrýǵa kómektesedi, olar baılanysýǵa tyrysatyn adamdardyń tili men mádenıetin túsinetinin jáne qurmetteıtinin kórsetedi. Dál jáne senimdi aýdarma qyzmetterine qol jetkize otyryp, kásiporyndar óz klıentterin jaqsy túsinip, Bolgar naryǵynda tabysqa jetý múmkindigin arttyra alady.

Sonymen qatar, Bolgarıadan kelgen ımıgranttar sanynyń artýymen aýdarmashy qyzmetteri ártúrli mádenıetter arasyndaǵy tegis qarym-qatynasqa yqpal etýi múmkin. Medısınalyq qujattardy, kelisimderdi jáne basqa da resmı nysandardy Bolgar tiline aýdarý barlyq qatysýshylardyń qujatty túsinýin jáne onyń dál berilýin qamtamasyz etýge kómektesedi. Sonymen, qujattardy Bolgar tiline aýdarý bolgar tilinde sóıleıtinderdiń tili men mádenıetin saqtaýǵa kómektesedi.

Qorytyndy

Bolgar tiline aýdarma qyzmetteri jahandaný men elder arasyndaǵy baılanystyń ósýine baılanysty joǵary suranysqa ıe. Bul qyzmetter keń aýdıtorıaǵa jetýdi jáne aımaqtaǵy áleýetti klıenttermen qarym-qatynas ornatýdy kózdeıtin kompanıalarǵa, sondaı-aq mádenıetter arasynda tegis qarym-qatynas ornatýǵa kómekke muqtaj ımıgranttarǵa paıdaly bolýy múmkin. Osy praktıkalyq artyqshylyqtardan basqa, dál jáne senimdi aýdarma qyzmetterine qol jetkizý bolgar tilinde sóıleıtinderdiń tili men mádenıetin saqtaýǵa kómektesedi.

Bolgar tilinde qaı elder sóıleıdi?

Bolgar tili negizinen Bolgarıada sóıleıdi, biraq Serbıa, Chernogorıa, Soltústik Makedonıa, Rýmynıa, Ýkraına jáne Túrkıa sıaqty basqa elderde, sondaı-aq búkil álemdegi Bolgar dıasporasynyń shaǵyn qaýymdastyqtarynda sóıleıdi.

Bolgar tiliniń tarıhy qandaı?

Bolgar tiliniń uzaq jáne ártúrli tarıhy bar. Ol alǵash ret Qazirgi Bolgarıa aımaǵyna bizdiń zamanymyzdyń 7 ǵasyrynda qazirgi Reseıde ómir súrgen túrki halqy bolǵan bolgarlar engizgen dep esepteledi. Olar sóılegen til ejelgi Bolgar nemese ejelgi Chývash dep ataldy jáne ol 4 ǵasyrda osy aımaqqa basyp kirgen ǵundar sóıleıtin tilderden shyqqan dep esepteledi.
Ǵasyrlar boıy bolgar tili jergilikti slaván tilderimen, atap aıtqanda shyǵys-ońtústik slaván tilderimen, sonyń ishinde makedon jáne serb tilderimen aralasqan. Bul qospa ortaǵasyrlyq bolgar tili retinde belgili boldy, onyń eki jazbasha túri boldy: shirkeý slaván tili, pravoslavıe shirkeýi qoldanatyn ádebı til jáne bolgar tiliniń aýyzeki túrinen damyǵan Bolgar ádebı tili.
19 ǵasyrdyń basynda shirkeý slaván jáne bolgar ádebı tilderin almastyratyn qazirgi Bolgar tiliniń standartty túri paıda boldy. 19-20 ǵasyrlarda bolgar tili aıtarlyqtaı modernızasıadan ótip, 1945 jyly qazirgi Bolgarıa Respýblıkasynyń resmı tiline aınaldy.

Bolgar tilin úırenýge eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Kırıll men Mefodıı 2. Bolgar patshasy Sımeon 3. Paısıı Hılandar 4. Konstantın Preslavskıı 5. Bolgarıadan kelgen Ivan Shıshman

Bolgar tiliniń qurylymy qalaı?

Bolgar tiliniń qurylymy basqa slaván tilderine uqsas. Bul fleksıalyq til, onda zat esimder men syn esimderdiń sóılemdegi qyzmetine baılanysty ár túrli aıaqtalýy bolady. Etistikterdiń shaq pen tulǵaǵa baılanysty ár túrli aıaqtalýy bar. Basqa slaván tilderindegi sıaqty, bolgar tilinde de zat esimderdiń, esimdikterdiń jáne syn esimderdiń alty jaǵdaıy bar: nomınatıvti, aıyptaýshy, datıvti, aspaptyq, predlogtyq jáne vokaldyq jaǵdaılar. Sózderdiń reti ádette sýbekt-etistik-obekt bolyp tabylady, biraq sóılem qurylymyna nemese ekpinge baılanysty ózgerýi múmkin.

Bolgar tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Bolgar tili kýrsynan ótińiz: kýrstan ótý-bolgar tilin úırenýdiń eń tıimdi ádisi. Kýrsty shynymen tıimdi paıdalaný úshin barlyq sabaqtarǵa qatysyp, pikirtalastarǵa belsendi qatysyńyz.
2. Onlaın resýrstardy paıdalanyńyz: bolgar tilin úırenýge kómektesetin kóptegen tamasha onlaın resýrstar bar. Kóptegen saıttar ınteraktıvti sabaqtar men is-sharalardy, júkteletin jumys paraqtary men aýdıo faıldardy jáne gramatıkalyq erejelerdiń egjeı-tegjeıli túsindirmelerin usynady. Keıbir veb-saıttar tipti bolgar tilinde sóıleıtindermen tikeleı sóılesýdi usynady.
3. Ózińizdi batyryńyz: tildi úırený úshin súńgý qajet. Bolgar dostaryn tabýǵa tyrysyńyz nemese Bolgar mádenıetine enińiz. Bolgar radıosyn tyńdańyz jáne bolgar fılmderin kórińiz, mýzyka tyńdańyz jáne bolgar tilindegi kitaptardy múmkindiginshe jıi oqyńyz.
4. Jattyǵý, jattyǵý, jattyǵý: negizderdi meńgergennen keıin, eń bastysy - jattyǵýdy jalǵastyrý! Múmkindiginshe ana tilinde sóıleıtindermen bolgar tilinde sóılesýge tyrysyńyz jáne progresti saqtaý úshin onlaın resýrstardy paıdalanyńyz.