Qazaq Polák Aýdarma

Álem barǵan saıyn kosmopolıttik sıpatqa ıe bola bastaǵan saıyn qazaq tiline aýdarý asa mańyzdy úderiske aınalýda. Álemdik naryqtardyń ósýimen qazaq tiline dál aýdarý qyzmetterine qajettilik artyp keledi. Qazaq tilin basqa tilderge aýdarý jáne kerisinshe kúrdeli proses bolýy múmkin, sapaly aýdarmany qamtamasyz etý úshin til men onyń gramatıkasyn, sondaı-aq elder arasyndaǵy mádenı aıyrmashylyqtardy túsiný mańyzdy.

Qazaq-negizinen Qazaqstanda, sonymen qatar Ózbekstanda, Qytaıda, Qyrǵyzstanda, Reseıde jáne basqa da burynǵy keńestik respýblıkalarda sóıleıtin túrki tili. Ǵasyrlar boıy oǵan arab, parsy jáne orys tilderi áser etti. Til tórt dıalektiden turady: Ońtústik, Soltústik, Ońtústik-Shyǵys jáne Batys. Qaı dıalekt aýdarylǵanyna baılanysty keıbir gramatıka men qoldaný erejeleri ózgerýi múmkin. Nátıjesinde, aýdarma jobasyna kirispes buryn ár dıalektini túsiný mańyzdy.

Sonymen qatar, tildi qabyldaýǵa áser etýi múmkin mádenı núanstarǵa sezimtal bolý óte mańyzdy. Mysaly, iskerlik máselelerdi talqylaý kezinde resmı til jıi qoldanylady, al kezdeısoq áńgimelerde beıresmı tilge artyqshylyq beriledi. Sondaı-aq aýdarmashynyń jasyn eskerý mańyzdy, óıtkeni jas aýdarmashylar ondaǵan jyldar buryn qoldanylǵan eski sózderdi nemese sóz tirkesterin bilmeýi múmkin.

Sońynda, aýdarmashylar úshin alfavıtpen jáne olar aýdaratyn tildiń jazý júıesimen tanys bolý mańyzdy. Qazaq tili úsh túrli alfavıtpen jazylǵan, biraq búginde kırıllısa jıi qoldanylady. Sonymen qatar, tildiń ózindik jazbasha belgileri bar, olardy aýdarý kezinde eskerý qajet.

Qorytyndylaı kele, qazaq tiline aýdarý tildi, onyń dıalektilerin, mádenı núanstary men álipbıin túsinýdi talap etedi. Osy aspektilerdiń barlyǵyn eskere otyryp, aýdarmashylar josparlanǵan habarlamany dál jetkizetin aýdarmalardyń joǵary sapasyn qamtamasyz ete alady.

Qaı elderde qazaq tilinde sóıleıdi?

Qazaq tili Qazaqstanda resmı til bolyp tabylady, sondaı-aq Reseıde jáne Qytaıdyń, Aýǵanstannyń, Túrkıanyń jáne Mońǵolıanyń keıbir bólikterinde sóıleıdi.

Qazaq tiliniń tarıhy qandaı?

Qazaq tiliniń tarıhy 1400 jyldardan bastalady, ol alǵash ret Ortalyq Azıa dalasynda turatyn kóshpeli túrkitildes taıpalar arasynda jazbasha til retinde qoldanylǵan. Qazaq tilindegi kóptegen sózder basqa túrki tilderinen, sondaı-aq parsy, arab jáne orys tilderinen alynǵan dep esepteledi. 18 ǵasyrǵa qaraı Qazaq tili Qazaqstanda basym tilge aınaldy, al stalındik kezeńnen keıin ol 1996 jyly Qazaqstannyń resmı tiline aınaldy. Búginde oǵan negizinen Qazaqstanda, Ózbekstanda jáne Reseıde 11 mıllıonnan astam adam sóıleıdi.

Qazaq tiliniń damýyna eń kóp úles qosqan top-5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Abaı Qunanbaıuly (1845-1904) - qazirgi qazaq ádebıetiniń atasy, jańa ádebı stıl engizgen jáne tildi jańǵyrtqan aqyn jáne fılosof retinde keńinen tanymal.
2. Maǵjan Jumabaev (1866-1938) - qazirgi qazaq tiliniń jazýyn standarttaǵan jazýshy jáne pedagog.
3. Muhtar Áýezov (1897-1961) - kórnekti jazýshy, dramatýrg jáne qazirgi qazaq tiliniń kodıfıkasıasy men damýyna úles qosqan Keńestik Qazaqstannyń birinshi bilim mınıstri.
4. Ǵabıt Músirepov (1894-1937) - qazaq tiliniń damýyna erte úles qosqan lıngvıs, pedagog jáne etnograf.
5. Eran Nysanbaev (1903-1971) - til reformatory jáne Qazaq Ǵylym akademıasynyń negizin qalaýshy, qazaq tilin jańǵyrtýǵa zor úles qosty.

Qazaq tiliniń qurylymy qalaı?

Qazaq tiliniń qurylymy aglútınatıvti. Bul sózderdiń árqaısysy bir maǵynaǵa ıe morfemalardy biriktirý arqyly jasalatynyn bildiredi. Sondaı-aq, qazaq tilinde ergatıvti-absolútti sıntaksıs bar, ıaǵnı ótpeli sóılemniń sýbektisi men ótpeli sóılemniń obektisi birdeı nysanda belgilenýi múmkin. Tilde toǵyz zat esim jáne alty etistik shaq bar.

Qazaq tilin barynsha durys tásilmen qalaı úırenýge bolady?

1. Negizderdi úırenýden bastańyz. Alfavıtti jáne sózderdi qalaı oqý, jazý jáne aıtýdy úırenińiz. 2. Gramatıka negizderin jáne sóılem qurylymyn bilińiz. Internetten kóptegen paıdaly resýrstardy taba alasyz. 3. Aýyzeki tilmen tanysý úshin qazaq mýzykasyn tyńdap, qazaq fılmderi men teleshoýlaryn kórińiz. 4. Tárbıeshimen nemese ana tilinde sóıleıtin adammen jattyǵý jasańyz. Erkin sóıleý úshin osy tilde sóıleý jáne estý jattyǵýlaryn jasaý mańyzdy. 5. Oqýyńyzdy jalǵastyryńyz. Kún saıyn tildi úırenýge jáne ony qoldanýǵa az ýaqyt bólińiz. 6. Mádenıetke enińiz. Kitap oqý, mýzyka tyńdaý jáne qazaq ómir saltymen tanysý Sizge tildi jaqsy túsinýge kómektesedi.

Polák tili-negizinen Polshada sóıleıtin slaván tili, bul ony eldegi eń kóp sóıleıtin tilge aınaldyrady. Bul poláktardyń Ana tili bolǵanymen, Ortalyq Eýropada jáne Amerıka Qurama Shtattarynyń bólikterinde turatyn kóptegen basqa azamattar da polák tilinde sóıleıdi. Nátıjesinde polák tiline aýdarma qyzmetteri tanymal bola bastady, óıtkeni mádenı kedergilerge qaramastan bıznestiń naqty qarym-qatynas qajettiligi artyp keledi.

Polák tilin ana tilinde sóılemeıtinder úırený qıyn bolýy múmkin, biraq tájirıbeli aýdarmashyny izdeý kezinde este saqtaý kerek birneshe negizgi jaıttar bar. Birinshiden, siz paıdalanýdy josparlap otyrǵan jeke tulǵanyń nemese Agenttiktiń polák tiline aýdarý tájirıbesi bar ekenine kóz jetkizińiz. Bul sizdiń habarlamańyzdyń múmkindiginshe naqty jáne dál jetkizilýin qamtamasyz etedi. Sondaı-aq aýdarmashynyń polák jáne aýdarma tilin múmkindiginshe erkin meńgergenine kóz jetkizý mańyzdy.

Sonymen qatar, aýdarmashynyń tildiń mádenıeti men núanstarymen tanys bolýy mańyzdy. Mysaly, belgili bir sózder nemese sóz tirkesteri ártúrli kontekste ártúrli maǵynaǵa ıe bolýy múmkin, sondyqtan názik aıyrmashylyqtardy túsinetin sarapshynyń bolýy sizdiń habarlamańyzdyń dál jetkizilýin qamtamasyz etýge kómektesedi.

Sońynda, polák tiline aýdarma qyzmetteriniń qunyn eskerý mańyzdy. Kez-kelgen qyzmet sıaqty, shyǵyndar materıaldyń túrine, mátinniń kúrdeliligine jáne qajetti merzimge baılanysty ózgerýi múmkin. Aqshanyń eń jaqsy qunyn alǵanyńyzǵa kóz jetkizý úshin ár túrli jetkizýshilerdiń baǵalaryn salystyrýdy umytpańyz.

Qorytyndylaı kele, polák tili dáldik pen aıqyndyqty qamtamasyz etý úshin tájirıbeli aýdarmashynyń qyzmetin qajet etetin kúrdeli jáne núanstyq til ekenin atap ótken jón. Agenttikti nemese aýdarmashyny tańdaǵanda, olardyń tájirıbesin, tildi erkin meńgerýin jáne mádenıetti túsinýin, sondaı-aq olardyń qyzmetteriniń qunyn eskerýdi umytpańyz. Osylaısha, sizdiń habarlamańyz dál jáne tıimdi aýdarylatynyna senimdi bola alasyz.

Polák tilinde qaı elder sóıleıdi?

Polák tili negizinen Polshada sóıleıdi, biraq ony Belarýssıa, Chehıa, Germanıa, Vengrıa, Lıtva, Slovakıa jáne Ýkraına sıaqty basqa elderde de estýge bolady.

Polák tiliniń tarıhy qandaı?

Polák-cheh jáne Slovak tilderimen birge lehıt kishi tobynyń úndieýropalyq tili. Ol eń jaqyn kórshilerimen, Chehıamen jáne Slovakıamen tyǵyz baılanysty. Polák tili-batys slaván tobynyń eń kóp taralǵan tili, ony búkil álem boıynsha shamamen 47 mıllıon adam sóıleıdi.
Polák tili týraly eń alǵashqy jazbasha eskertý bizdiń zamanymyzdyń 10 ǵasyryna jatady, degenmen keıbireýler ony 7 nemese 8 ǵasyrlarda sóılegen bolýy múmkin dep sanaıdy. Orta ǵasyrlarda bul elderden adamdardyń kelýine baılanysty tilge latyn, nemis jáne vengr tilderi qatty áser etken keıbir ózgerister boldy.
Polák tiliniń qazirgi túri 16 ǵasyrda, sol kezde úlken kúsh pen yqpalǵa ıe bolǵan katolık shirkeýiniń yqpalyna baılanysty til standarttaý kezeńinen ótken kezde paıda boldy. 18 ǵasyrdyń aıaǵynda Polshanyń bólinýinen keıin bul tilge orys jáne nemis tilderi odan ári áser etti, óıtkeni eldiń ár túrli bólikteri olardyń baqylaýynda boldy.
Polák tili 1918 jyly táýelsizdigin qalpyna keltirdi, sodan beri ol qazirgi tilge aınaldy. Til kóptegen jańa sózdermen damı berdi, al leksıka fransýz jáne aǵylshyn sıaqty basqa tilderdegi sózderdi qosý arqyly keńeıdi.

Polák tilin úırenýge eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Ian Kohanovskıı (1530-1584): Polshanyń ulttyq aqyny sanalǵan Kohanovskıı qazirgi polák tiline úlken úles qosty, jańa sózder, ıdıomalar engizdi, tipti halyqtyń aýyzeki tilinde tutas óleńder jazdy.
2. Ignatıı Krasıskıı (1735-1801): Krasıskıı polák aǵartýshylyǵynyń kórnekti aqyny, satırıgi jáne dramatýrgi boldy. Ol latyn tilinde de, polák tilinde de óleńder jazdy, polák tiline kóptegen maqal-mátelder engizdi.
3. Adam Mıskevıch (1798-1855): Mıskevıchti kóbinese "polák aqyndarynyń hanzadasy"dep ataıdy. Onyń shyǵarmalary polák tili men ádebıetiniń damýyna úlken úles qosty.
4. Stanıslav Vyspánskıı (1869-1907): Vyspánskıı óner men ádebıettegi "jas Polsha" qozǵalysynyń negizgi qaıratkeri boldy. Ol polák tilinde kóp jazdy jáne polák jazýshylarynyń keıingi urpaqtaryna úlken áser etken erekshe ádebı stıldi damytty.
5. Cheslav Mılosh (1911-2004): Mılosh ádebıet boıynsha Nobel syılyǵynyń laýreaty boldy. Onyń jumysy polák tili men mádenıetin shetelde tanymal etýde mańyzdy ról atqardy. Ol sondaı-aq jazýshylardyń jas býynyn polák ádebıetinde buryn-sońdy bolmaǵan taqyryptardy zertteýge shaqyrdy.

Polák tiliniń qurylymy qalaı?

Polák tili-slaván tili. Ol úndieýropalyq otbasyna jatady jáne batys slaván tilder tobyna jatady. Tildiń ózi úsh negizgi dıalektke bólinedi: malopolskıı, velıkopolskıı jáne mazoves. Bul dıalektilerdiń árqaısysynyń ózindik aımaqtyq kishi dıalektileri bar. Polák tili-sóılemderdi qurý úshin jaǵdaılardy, urpaqtardy jáne ýaqyttardy qoldanatyn joǵary ıkemdi til. Sózderdiń reti ıkemdi jáne kóbinese sıntaksıs emes, kontekstpen anyqtalady. Sonymen qatar, polák tilinde sózderdi qurýda qoldanylatyn daýyssyz, daýysty jáne ekpinniń baı júıesi bar.

Polák tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Negizderden bastańyz: negizgi sózdik pen aıtylymdy úırenińiz. Jaqsy polák oqýlyǵyn nemese amalı Klestiń "polák negizderi" sıaqty gramatıkaǵa arnalǵan onlaın kýrsty alyńyz.
2. Aıtylymmen tanysyńyz: polák tilinde sóıleıtinderdi tyńdap, daýystap aıtýǵa mashyqtanyńyz.
3. Mýltımedıalyq oqytý quraldaryn qoldanyp kórińiz: polák tilin úırenýge kómektesetin podkasttardy, beınelerdi jáne kompúterlik baǵdarlamalardy paıdalanyńyz.
4. Aǵylshyn tilinen aýdarmadan aýlaq bolyńyz: bul ońaıyraq bolyp kóringenimen, eger siz asosıasıalar qurýǵa jáne sózderdi qurýǵa tyryssańyz, kúsh-jigerińizden kóbirek paıda kóresiz.
5. Únemi jattyǵý jasańyz: kúnine kem degende 30 mınýt polák tilin úırenýdi ádetke aınaldyryńyz.
6. Kóńil kóterý: polák tilimen almasýǵa qosylyńyz, polák fılmderi men teleshoýlaryn kórińiz, polák kitaptary men jýrnaldaryn oqyńyz nemese áleýmettik jelilerde ana tilinde sóıleıtindermen sóılesińiz.
7. Basyńyzdy batyryńyz: eger siz muny isteı alsańyz, polák tilinde sóıleıtin elde ómir súrýge eshteńe jetpeıdi. Neǵurlym kóp batyrsańyz, tildi tezirek meńgeresiz.