Rýmyn Ýdmýrt Aýdarma

Rýmynıa-Shyǵys Eýropada ornalasqan, óziniń erekshe tili bar ádemi el. Rýmynıanyń resmı tili-rýmyn tili jáne ol ıtalán, fransýz, ıspan jáne portýgal tilderimen tyǵyz baılanysty roman tili. Bul baı mádenı dástúr men ártúrli tildik muranyń paıda bolýyna ákeldi.

Rýmyn tilimen tanys emes adamdar úshin aýdarma qıyn bolýy múmkin. Dál aýdarmany jasaý úshin Rýmynıanyń tili men mádenıeti týraly bilim qajet. Rýmyn tilinen basqa tilge aýdarý kóptegen sózderdiń kúrdeliligine jáne elde keń taralǵan aımaqtyq dıalektilerdiń kóptigine baılanysty óte kúrdeli bolýy múmkin.

Jazbasha aýdarma qyzmetterine keletin bolsaq, jaqsy nátıjege qol jetkizý úshin kásibı aýdarma kompanıalaryn tartý kerek. Tájirıbeli aýdarmashylar aýdarmany onyń maǵynasyn dál kórsetpes buryn bastapqy mátinniń konteksti men núanstaryn durys túsinýge qajetti ýaqytty jumsaıdy. Sonymen qatar, bul mamandar dál aýdarmany qamtamasyz etý úshin rýmyn tiliniń gramatıkasy men dybystaryn túsinedi.

Qujattardy aýdarý kezinde qujattyń qaı aýdıtorıaǵa arnalǵanyn eskerý mańyzdy. Mysaly, iskerı aýdıtorıaǵa arnalǵan qujatty aýdarý keń aýdıtorıaǵa arnalǵan qujatqa qaraǵanda resmı tildi qoldanýdy talap etedi.

Aýdarmashyny durys tańdaýdan basqa, rýmyn tiliniń erejelerin saqtaý da mańyzdy. Bul konvensıalar sózderdiń tıisti tártibin, tynys belgilerin, sóılem qurylymyn jáne bas áripterdi, sondaı-aq ekpinder men dıakrıtıkterdiń durys qoldanylýyn talap etedi.

Sońynda, rýmyn tiline aýdarma kez kelgen mádenıetke tán termınder men sóz tirkesteriniń aýdarmasynyń durystyǵyn tekserýdi qamtıdy. Tabysty aýdarmany qurý úshin jergilikti ádet-ǵuryptardy bilý jáne Rýmynıa mádenıetin túsiný qajet.

Osy elementterdiń barlyǵyn eskere otyryp, qujattardy rýmyn tilinen basqa tilge dál aýdarýdy qajet etetin kásiporyndar men jeke tulǵalar olardyń aýdarmalary maǵynaly jáne dál bolatynyna senimdi bola alady.

Rýmyn tilinde qaı elder sóıleıdi?

Rýmyn tili negizinen Rýmynıa Men Moldova Respýblıkasynda, sondaı-aq Albanıa, Bolgarıa, Vengrıa, Serbıa jáne Ýkraınanyń bólikterinde sóıleıdi. Ol sonymen qatar birneshe elder men aımaqtarda, sonyń ishinde Voevodına avtonomıalyq provınsıasynda (Serbıa), tanylmaǵan Prıdnestrove Respýblıkasynda (Moldova) jáne Gagaýzıa avtonomdy taýly aımaǵynda (Moldova) resmı til bolyp tabylady.

Rýmyn tiliniń tarıhy qandaı?

Rýmyn tiliniń tarıhy Rım ımperıasynyń zamanynan bastalady, Qazirgi Rýmynıa terıtorıasy Rımniń Dakıa provınsıasynyń bóligi bolǵan. Latyn tili Rım ımperıasynyń resmı tili bolǵandyqtan, ol osy aımaqta keńinen qoldanylyp, ýaqyt óte kele rýmyn tiline aınaldy. Keıingi ǵasyrlarda bul tilge slaván tilderi men keıbir grek tilderi, sondaı-aq basqa roman tilderi qatty áser etti. Latyn jáne slaván tilderiniń ǵasyrlar boıy kúshti yqpalynan keıin rýmyn tili ýaqyt óte kele óziniń erekshe erekshelikterine ıe boldy. Búgingi tańda rýmyn tili ıspan, fransýz, ıtalán jáne portýgal tilderimen birge Bes resmı roman tilderiniń biri bolyp tabylady.

Rýmyn tilin úırenýge eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Emıl Garleaný-qazirgi dáýirdegi eń kórnekti rýmyn jazýshylarynyń biri. 2. Konstantın Dobrojaný-Gereıa-rýmyn sosıalısi, lıngvıs jáne ádebıet synshysy. 3. Ion Lýka Karadjale-Rýmynıanyń iri dramatýrgi jáne qysqa áńgimelerdiń avtory. 4. Mıhaı Emıneský-eń yqpaldy jáne tanymal rýmyn aqyny bolyp sanalady. 5. Ioan Slavıch-jemisti rýmyn jazýshysy, qysqa áńgimeler avtory jáne jýrnalıs.

Rýmyn tiliniń qurylymy qalaı?

Rýmyn tiliniń qurylymy basqa roman tilderine uqsas, ıkemdi jáne jıi kúrdeli sıntaksısi bar. Ol qoldanylatyn sóılemniń nemese sóz tirkesiniń túrine baılanysty keıbir varıasıalary bar sýbekt-etistik-obekt sózderiniń retin paıdalanady. Ol sondaı-aq etistikterdiń konúgasıasyn, zat esimderdiń septigin jáne Roman tilderine ortaq basqa da erekshelikterdi qamtıdy.

Rýmyn tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Negizderden bastańyz. Rýmyn tiliniń alfavıtimen jáne aıtylýymen tanysyńyz. Osy tilde negizgi áńgime júrgizý úshin negizgi aýyzeki sózder men sóz tirkesterin úırenińiz.
2. Rýmyn tiline enińiz. Rýmyn mýzykasyn tyńdańyz, rýmyn fılmderi men teleshoýlaryn kórińiz jáne rýmyn gazetterin oqyńyz. Bul sizge tildi tezirek úırenýge kómektesedi.
3. Rýmyn tilindegi sabaqtarǵa qatysyńyz. Sabaqqa qatysý-kez-kelgen tildi úırenýdiń tamasha tásili, óıtkeni olar ózdiginen oqı almaıtyn qurylym men basshylyqty qamtamasyz etedi.
4. Kún saıyn rýmyn tilinde sóıleýge mashyqtanyńyz. Ana tilinde sóıleıtindermen sóılesińiz, kitaptardy daýystap oqyńyz jáne ózińizben sóılesýge mashyqtanyńyz.
5. Internettegi resýrstardy paıdalanyńyz. Rýmyn tilin úırenýge arnalǵan kóptegen keremet veb-saıttar men qosymshalar bar. Olardy sózdik qoryńyzdy arttyrý, gramatıkany jattyqtyrý jáne aıtylý boıynsha jumys isteý úshin paıdalanyńyz.

Ýdmýrt aýdarmasy - mátinderdi bir tilden ýdmýrt tiline aýdarý prosesi. Ýdmýrt tili-ortalyq Reseıde ornalasqan ýdmýrt Respýblıkasynda turatyn ýdmýrttar sóıleıtin fın-ýgor tili. Bul tildiń baı tarıhy men mádenıeti bar, sonymen qatar ýdmýrt Respýblıkasynda resmı til bolyp tabylady. Bul til álemniń kóptegen bólikterinde jetkiliksiz usynylǵan dep sanaýǵa bolady, biraq bul belgili bir aımaqtyń týmasy nemese ýdmýrt halqynyń tili, mádenıeti men tarıhyna qyzyǵýshylyq tanytqandar úshin mańyzdy til bolyp qala beredi.

Ýdmýrt tiline aýdarýǵa keletin bolsaq, sapaly aýdarmalar jasaýdy qamtamasyz etý mańyzdy. Muny tildik jáne mádenı kontekstke ıe tájirıbeli ýdmýrt aýdarmashylarynyń kómegimen jasaýǵa bolady. Aýdarmashy naqty aýdarmalar jasaý úshin tildiń gramatıkasyn, emlesin jáne semantıkasyn túsine bilýi kerek. Sonymen qatar, olar mátindi túpnusqaǵa múmkindiginshe jaqyndatý úshin sózderdiń keńeıýi men núanstaryn dál qoldana bilýi kerek.

Ýdmýrt tiline aýdarý mádenıetter arasyndaǵy alshaqtyqty joıýǵa kómektesedi jáne ártúrli aımaqtardaǵy adamdarǵa bir-birin túsinýge múmkindik beredi. Muny is júzinde kez-kelgen salaǵa, sonyń ishinde bızneske, ádebıetke jáne buqaralyq aqparat quraldaryna qoldanýǵa bolady. Ony ýdmýrt halqynyń mádenıeti men tarıhyn saqtaý úshin de qoldanýǵa bolady, bul keń aýdıtorıaǵa olardyń áńgimeleri men daýystaryn tyńdaýǵa múmkindik beredi.

Jalpy, ýdmýrt tiline aýdarý ýdmýrt halqynyń tili men mádenıetin túsinýdiń keremet paıdaly quraly bola alady. Ýdmýrt mátinderin túsiný arqyly bul keń aýdıtorıaǵa ýdmýrt halqynyń tili men mádenıetin baǵalaýǵa jáne olardyń tájirıbesin qabyldaýǵa múmkindik beredi. Sonymen qatar, bul mádenıetter arasyndaǵy túsinistikke yqpal etýdiń jáne bir-birińiz týraly kóbirek bilýdiń tamasha tásili bolýy múmkin.

Ýdmýrt tilinde qaı elder sóıleıdi?

Ýdmýrt tili negizinen Reseıdiń Edil aımaǵynda ornalasqan ýdmýrt Respýblıkasynda sóıleıdi. Ol sondaı-aq Reseıdiń basqa bólikterindegi shaǵyn qaýymdastyqtarda, sondaı-aq Qazaqstan, Belarýs jáne Fınlándıa sıaqty kórshi elderde sóıleıdi.

Ýdmýrt tiliniń tarıhy qandaı?

Ýdmýrt tili Oral tilder otbasynyń múshesi jáne fın-ýgor tilderimen tyǵyz baılanysty. Onda shamamen 680 000 adam sóıleıdi, negizinen ýdmýrt Respýblıkasynda (Reseı) jáne onyń aınalasynda. Onyń jazbasha formasyn 18 ǵasyrda kırıllısaǵa negizdelgen jazý júıesin qurǵan orys pravoslavıelik dinı qyzmetkerleri kodıfıkasıalady. Bul jazý júıesi 19-20 ǵasyrlarda odan ári keńeıtilip, jetildirilip, zamanaýı jazýdyń paıda bolýyna ákeldi. Ýdmýrt tili áli kúnge deıin ýdmýrt qonystanǵan aımaqtarda qoldanylady, sonymen qatar mektepter men ýnıversıtetterde oqytylady.

Ýdmýrt tiliniń damýyna eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Vasılıı Ivanovıch Alymov-ýdmýrt tiliniń lıngvısi jáne kóptegen eńbekteriniń avtory, ol tildiń sońǵy gramatıkasyn jazǵan jáne búgingi kúnge deıin qoldanylyp kele jatqan kóptegen erejeler men konvensıalardy belgilegen.
2. Vácheslav Ivanovıch Ivanov-ǵalym jáne ýdmýrt tili men mádenıeti boıynsha kóptegen eńbekterdiń, sonyń ishinde tildiń jan-jaqty gramatıkasy men ýdmýrt poezıasynyń qurylymyn zertteýdiń avtory.
3. Nına Vıtalevna Kırsanova-Rodıonova-jazbasha ýdmýrt tiliniń ınnovatory, ol alǵashqy kitaptardy osy tilde jazdy jáne alǵashqy ýkraın-ýdmýrt sózdigin jasady.
4. Mıhaıl Romanovıch Pavlov-ýdmýrt tili, ádebıeti jáne fólklory salasyna qosqan jemisti úlesimen tanymal, ol aımaqtyń baıyrǵy ánderin alǵashqylardyń biri bolyp jazdy jáne qujattady.
5. Olga Valerıanovna Fedorova-Lojkına - ýdmýrt tili men mádenıetin alǵashqylardyń biri bolyp oqydy, ýdmýrt tilinde alǵashqy gazetter shyǵardy jáne gramatıka men basqa da oqý materıaldaryn jazdy.

Ýdmýrt tiliniń qurylymy qalaı jumys isteıdi?

Ýdmýrt tili-fın jáne eston tilderimen tyǵyz baılanysty Oral tili jáne onyń komı-Zyrán jáne Perm tilderine keıbir uqsastyqtary bar. Onyń qurylymy aglútınatıvti morfologıamen sıpattalady, ıaǵnı sózder ártúrli maǵynalar men uǵymdar úshin affıksterdi qosý arqyly jasalady. Til daýysty dybystardyń tán úılesimdiligimen jáne zat esimderdiń kúrdeli septik júıesimen erekshelenedi. Etistikterdiń konúgasıasy óte kúrdeli, ár túrli kóńil-kúılermen, aspektilermen jáne shaqtarmen, sondaı-aq kemeldi jáne jetilmegen formalar arasyndaǵy túbegeıli aıyrmashylyqpen.

Ýdmýrt tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Tilmen tanysýdan bastańyz. Alfavıt pen aıtylym týraly bilip, gramatıka týraly negizgi túsinik alyńyz.
2. Jergilikti ýdmýrt resýrstaryn oqyp, tyńdańyz. Jergilikti jańalyqtardy tyńdap, sol tildegi mýzyka men teledıdar baǵdarlamalaryn tyńdańyz.
3. Ýdmýrt tilinde sóıleý jáne jazý jattyǵýlaryn jasańyz. Til seriktesin tabyńyz nemese tájirıbe alý úshin onlaın forýmdar men chattardy paıdalanyńyz.
4. Ýdmýrt tili kýrsynan ótińiz. Ýdmýrt kýrstaryn usynatyn kóptegen til ınstıtýttary bar jáne siz olardy Internetten taba alasyz.
5. Mádenıet pen tilge enińiz. Ýdmýrtıaǵa baryńyz jáne jergilikti dıalektiler men mádenıet týraly kóbirek bilý úshin ana tilinde sóıleıtindermen sóılesińiz.