Monǵol Pandjabı Aýdarma

Mońǵolıa-Ortalyq Azıada ornalasqan jáne ǵasyrlar boıǵy mádenıet pen dástúrlerge toly el. Mońǵol dep atalatyn erekshe tildiń arqasynda adamdarǵa onyń sóıleýshilerin túsiný jáne olarmen sóılesý qıynǵa soǵýy múmkin. Alaıda mońǵol tilinen aýdarma qyzmetine degen suranystyń artýy halyqaralyq kompanıalar men uıymdardyń jergilikti turǵyndarmen qarym-qatynasyn jeńildetedi.

Mońǵol-Mońǵolıa men Qytaıda, sondaı-aq Reseı, Soltústik Koreıa jáne Qazaqstan sıaqty basqa elderde shamamen 5 mıllıon adam sóıleıtin Altaı tili. Ol kırıllısa arqyly jazylǵan jáne óziniń erekshe dıalektileri men ekpinderi bar.

Mońǵol tilinen aýdarýǵa keletin bolsaq, másele tilde belgilengen standarttalǵan jazý júıesi joq. Bul lıngvıs mamandarǵa qujattar men aýdıo jazbalardy dál aýdarýdy qıyndatýy múmkin. Sonymen qatar, mońǵol tili núanstarǵa, aıtylýyndaǵy ózgeristerge jáne dıalektilik varıasıalarǵa toly, olardy tilde ómir súrmeı nemese jumys jasamaı-aq túsiný qıyn bolýy múmkin.

Sońǵy aýdarmalardyń durystyǵyna kepildik berý úshin mońǵol tilinen kásibı aýdarma qyzmetterinde tildiń naqty dıalektilerimen tanys jáne mádenıetke engen ýaqytty ótkizgen tájirıbeli ana tilinde sóıleıtin lıngvıser jumys isteıdi. Olar bastapqy materıaldy túsindirý úshin birqatar ádisterdi qoldanady, sonyń ishinde jergilikti kontekstti zertteý jáne aýdarma tilinde sózder men sóz tirkesteriniń maǵynasyn anyqtaý.

Kásibı lıngvıser mońǵol tiline aýdarǵanda mádenı náziktikter men jergilikti ádet-ǵuryptardy eskerýi kerek, óıtkeni olar mátinniń nemese sózdiń keń maǵynasyna áser etýi múmkin. Mysaly, qurmetti ataqtar, ótinish formalary men etıket aımaqqa baılanysty ózgerýi múmkin, sondyqtan habarlamany durys jetkizý úshin jergilikti formany túsiný mańyzdy.

Osylaısha, mońǵol tiline aýdarý standarttalǵan jazý júıesiniń jáne onyń kúrdeli dıalektileri men ekpinderiniń bolmaýyna baılanysty ártúrli qıyndyqtardy týdyrady. Tájirıbeli aýdarmashylar bul qıyndyqtardy túsinedi jáne ózderiniń bilimderi men tájirıbelerin mádenıet pen jergilikti ádet-ǵuryptardyń núanstaryn kórsetetin joǵary sapaly aýdarmalar jasaý úshin paıdalanady. Bul bızneske, uıymdarǵa jáne jeke tulǵalarǵa tildik kedergilerdi eńserý kezinde tıimdi qarym-qatynas pen yntymaqtastyqqa múmkindik beredi.

Mońǵol tilinde qaı elder sóıleıdi?

Mońǵol tilinde negizinen Mońǵolıada sóıleıdi, biraq Qytaıda, Reseıde, Qazaqstanda jáne Ortalyq Azıanyń basqa bólikterinde keıbir sóıleýshiler bar.

Mońǵol tiliniń tarıhy qandaı?

Mońǵol tili-13 ǵasyrdan bastaý alatyn álemdegi eń kóne tilderdiń biri. Bul túrki tilder otbasynyń mońǵol-manchjýr tobyna kiretin jáne uıǵyr, qyrǵyz jáne qazaq tilderimen týysqan Altaı tili.
Mońǵol tili týraly eń alǵashqy jazbasha eskertý eski mońǵol tilinde jazylǵan 12 ǵasyrdaǵy "mońǵoldardyń Qupıa tarıhynda" kezdesedi. Bul tildi Mońǵol ımperıasynyń bıleýshileri qoldandy jáne 18 ǵasyrǵa deıin Mońǵolıanyń negizgi ádebı tili boldy, ol birtindep mońǵol jazýyna kóshti. Ol 20 ǵasyrdyń basyna deıin ádebıet jazý úshin qoldanyla berdi.
Qazirgi mońǵol tili 19 ǵasyrda burynǵy formadan damyp, 1924 jyly Mońǵolıanyń resmı tili retinde qabyldandy. 1930 jyldardan bastap ol birqatar reformalar men tildik tazartýlardan ótti, onda orys, qytaı jáne aǵylshyn tilderinen kóptegen jańa termınder engizildi.
Búginde Mońǵolıanyń keıbir turǵyndary áli kúnge deıin klasıkalyq mońǵol tilinde sóıleıdi, biraq eldegi adamdardyń kópshiligi qazirgi mońǵol tilin qoldanady. Mońǵol tili Reseıdiń, Qytaıdyń jáne ishki Mońǵolıanyń bólikterinde de sóıleıdi.

Mońǵol tilin úırenýge eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Natalá Gaerlan – Garvard ýnıversıtetiniń lıngvısi jáne mońǵol profesory 2. Gomboıav Ochırbat-Mońǵolıanyń burynǵy premer-mınıstri jáne álemge áıgili Mońǵol sarapshysy 3. Ýndarma Djamsran-mońǵol tili men ádebıetiniń qurmetti profesory 4. Bolormaa Týmýrbaatar-qazirgi mońǵol sıntaksısi men fonologıasynyń kórnekti teoretıgi 5. Bodo Veber-ınformatıka profesory jáne mońǵol tilindegi ınovasıalyq esepteý quraldaryn jasaýshy

Mońǵol tiliniń qurylymy qalaı?

Mońǵol tili mońǵol tilder otbasyna jatady jáne qurylymy boıynsha aglútınatıvti bolyp tabylady. Bul oqshaýlaý tili, onda sózjasamnyń negizgi prınsıpteri túbirge affıkster qosý, túbirdi nemese bútin sózderdi eki ese kóbeıtý jáne burynnan bar sózderdiń týyndylary bolyp tabylady. Mońǵol tilinde sýbekt-obekt-etistik sózderiniń reti bar, al keıingi sózder jaǵdaı sıaqty gramatıkalyq fýnksıalarǵa silteme jasaý úshin qoldanylady.

Mońǵol tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Negizderden bastańyz. Tildiń negizgi dybystaryn jáne sózderdi qalaı durys aıtý kerektigin bilgenińizge kóz jetkizińiz. Mońǵol tiliniń aıtylýy týraly jaqsy kitap alyńyz jáne ony úırenýge biraz ýaqyt bólińiz.
2. Mońǵol tiliniń gramatıkasymen tanysyńyz. Mońǵol gramatıkasy týraly kitap alyńyz jáne erejelerdi bilińiz.
3. Mońǵol tilinde sóılesýge mashyqtanyńyz. Sóılesý daǵdylaryn jattyqtyrý jáne jetildirý úshin kitaptar, aýdıo baǵdarlamalar jáne onlaın til oqytýshylary sıaqty onlaın resýrstardy paıdalanyńyz.
4. Sózdik qoryn úırenińiz. Jaqsy sózdik jasańyz jáne kúndelikti sózdik qoryńyzdy jańa sózdermen tolyqtyryńyz. Olardy sóılesýlerde qoldanýdy umytpańyz.
5. Mońǵol tilin oqyp, tyńdańyz. Mońǵol tilinde kitaptar oqyńyz, Fılmder kórińiz jáne podkasttar tyńdańyz. Bul sizge tilmen jaqsyraq tanysýǵa, sondaı-aq sózdik qoryńyzdy keńeıtýge kómektesedi.
6. Tárbıeshini tabyńyz. Ana tilinde sóıleýshimen jumys isteý shet tilin úırenýde shynymen paıdaly bolýy múmkin. Sizge jeke nazar aýdara alatyn jáne bolashaqta jaqsartýǵa kómektesetin tájirıbeli tárbıeshini tabýǵa tyrysyńyz.

Pandjabı tiline aýdarý-jazbasha nemese aýyzeki aǵylshyn tilin pendjabı tiline aınaldyrý prosesi. Pendjab tiline aýdarý Pendjab tilinde sóıleskisi keletin kásiporyndar men jeke tulǵalar úshin mańyzdy.

Pandjabı-Úndistannyń resmı tilderiniń biri, eldegi eń kóp sóıleıtin ekinshi til, búkil álem boıynsha 100 mıllıonnan astam adam sóıleıdi, eń aldymen Úndistan men Pákistanda. Bul sonymen qatar Ulybrıtanıadaǵy, AQSH-taǵy jáne Kanadadaǵy kóptegen sheteldik Úndi jáne pákistandyq ımıgranttardyń negizgi tili.

Pendjabı tili ǵasyrlar boıy damydy, arab, parsy, sanskrıt jáne basqa tilderden sózder men sóz tirkesterin qabyldady jáne engizdi. Nátıjesinde, ana tilinde sóılemeıtin adamdar ony túsiný qıynǵa soǵýy múmkin. Pendjab tilindegi kásibı aýdarmalar kez-kelgen habarlamanyń maǵynasyn durys jetkizýdi qamtamasyz etý úshin óte mańyzdy.

Jazbasha aýdarma qyzmetterin pendjabıge mazmundy dál aýdarý úshin mashınalyq aýdarma, glosarı jáne sózdik sıaqty baǵdarlamalyq quraldardyń tirkesimin paıdalanatyn tájirıbeli aýdarmashylar usynady. Tájirıbeli aýdarmashylar sonymen qatar maǵynanyń saqtalýyn qamtamasyz etý úshin aýdarylǵan qujattardy qaraıdy.

Boljaldy habarlamanyń mánmátinin túsiný qabiletinen basqa, kásibı aýdarmashylar habarlamalardyń durys túsindirilmeýin qamtamasyz etý úshin tildiń mádenıetin, mádenı aıyrmashylyqtary men núanstaryn túsinedi.

Pandjabı tilindegi aýdarma ártúrli tilderde sóıleıtin adamdar arasyndaǵy qarym-qatynastyń ajyramas bóligi bolyp tabylady. Úndistanda nemese Pákistan sıaqty pendjabı tilinde sóıleıtin basqa elderde bıznes júrgizetin kompanıalar óz klıentterimen jáne seriktesterimen Pendjab tilinde sóılese alýy kerek. Pandjabıdegi kásibı aýdarmalar bilim berý, quqyq qorǵaý, densaýlyq saqtaý jáne memlekettik qyzmetter salasynda jumys isteıtin uıymdar úshin de óte mańyzdy.

Tıimdi komýnıkasıany qamtamasyz etý úshin kompanıalar pandjabı tiline dál, ýaqtyly jáne únemdi aýdarmalardy usyný úshin tájirıbeli jáne senimdi aýdarma qyzmetterin izdeýi kerek. Kásibı aýdarmashylar kompanıalarǵa pandjabı tilinde sóıleıtin kez kelgen aımaqta klıenttermen jáne seriktestermen senimdi qarym-qatynas ornatýǵa kómektese alady.

Pandjabı tilinde qaı elder sóıleıdi?

Pandjabı negizinen Úndistan men Pákistanda sóıleıdi. Ol sondaı-aq Ulybrıtanıadaǵy, Kanadadaǵy, Avstralıadaǵy jáne Amerıka Qurama Shtattaryndaǵy shaǵyn popýlásıalarda sóıleıdi.

Pendjabı tiliniń tarıhy qandaı?

Pendjabı tili-2000 jyldan astam ýaqytqa sozylǵan jazbasha dálelderi bar álemdegi eń kóne tilderdiń biri. Bul sanskrıtten jáne basqa ejelgi tilderden shyqqan úndieýropalyq til, búkil álem boıynsha shamamen 80 mıllıon adam sóıleıdi, negizinen Úndistannyń Pendjab shtatynda, sonymen qatar Pákistan, Amerıka Qurama Shtattary, Kanada jáne Ulybrıtanıanyń bólikterinde.
Pandjabıdiń eń alǵashqy jazbasha túri bizdiń zamanymyzdyń 11 ǵasyryna jatady, ol ındýızmniń vedalyq jazbalarynda qoldanylǵan. Osy kezeńnen keıin pandjabı jeke tilge aınaldy jáne sıkhter dini mádenıetiniń bóligi retinde tanymal boldy. 18 ǵasyrda pendjabı ádebıeti órkendep, onyń áseri búkil úndi sýbkontınentine tarady. Pandjabı mádenıeti 19 ǵasyrda pandjabı poezıasy men halyq ánderiniń paıda bolýymen odan ári damydy.
20 ǵasyrdyń basynda Úndistannyń bólinýi pandjabı tilinde sóıleıtin aımaqty eki saıası qurylymǵa — Úndistan men Pákistanǵa bóldi. Sodan beri eki elde de pandjabı resmı tilderdiń birine aınaldy. Búgingi tańda pendjabı tili búkil álem boıynsha mıllıondaǵan adamdardyń mádenıeti men jeke basynyń mańyzdy bóligi bolyp qala beredi.

Pandjabı tilin úırenýge eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Gýrý Nanak Dev Djı 2. Baba Farıd 3. Bhaı Gýrdas 4. Varıs Shah 5. Shahıd Bhagat Sıngh

Pendjabı tiliniń qurylymy qalaı jumys isteıdi?

Pandjabı tili basqa úndi-eýropalyq tilderge uqsas fonologıalyq, morfologıalyq jáne sıntaksıstik qurylymǵa ıe. Ol gýrmýhı shrıftimen jazylǵan jáne onyń fonetıkasy gýrmýhı alfavıtine negizdelgen. Bul aglútınatıvti til, ıaǵnı qarapaıym sózderdi biriktirý jáne olarǵa prefıkster nemese jurnaqtar qosý arqyly jańa sózder túzedi. Zat esimder men etistikter jynysyna, sanyna jáne ýaqytyna qaraı eńkeıedi jáne kóptegen sózderdiń gramatıkalyq septik jalǵaýlary da ártúrli. Sózderdiń reti ádette kelesideı: sýbekt-obekt-etistik.

Pandjabı tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Sabaqqa qatysý: pandjabı til sabaǵyna qatysý-til úırenýdiń eń jaqsy jáne tıimdi ádisi. Aımaǵyńyzdaǵy sabaqtardy izdeńiz nemese úıden shyqpaı-aq qatysa alatyn onlaın kýrstardy tabyńyz.
2. Tyńdańyz jáne elikteńiz: pandjabı turǵyndarynyń aıtqanyn tyńdap, olardyń aıtqanyn qaıtalaı bastańyz. Bul tildi jaqsy túsinýge kómektesedi jáne oǵan óz nazaryńyzben sóıleı bastaýǵa kómektesedi.
3. Pandjabıde fılmder men teleshoýlardy kórińiz: pandjabıde fılmder men teleshoýlardy kórý tildi jaqsyraq túsinýge kómektesedi. Siz sóılesýlerdi túsinip, jańa sózder men sóz tirkesterin tańdaı alasyz.
4. Pendjabıdegi gazetter men kitaptardy oqyńyz: pendjabıdegi gazetter men kitaptardy oqý sizdiń oqý daǵdylaryńyzdy damytýǵa jáne mádenıetti jaqsy túsinýge kómektesedi.
5. Ana tilinde sóıleýshimen jattyǵý: pandjabı tilinde sóıleıtinmen sóılesý-tildi úırenýdiń eń jaqsy tásili. Bul sizge aıtylymnyń núanstaryn jáne sóılemniń qurylymyn túsinýge kómektesedi.
6. Resýrstardy paıdalanyńyz: oqytýdy tolyqtyrý úshin til úırený qoldanbalaryn, podkasttardy, veb-saıttardy jáne basqa resýrstardy paıdalanyńyz. Bul sizge tildik daǵdylardy úırenýge jáne jetildirýge múmkindik beredi.