Monǵol Vetnam Aýdarma

Mońǵolıa-Ortalyq Azıada ornalasqan jáne ǵasyrlar boıǵy mádenıet pen dástúrlerge toly el. Mońǵol dep atalatyn erekshe tildiń arqasynda adamdarǵa onyń sóıleýshilerin túsiný jáne olarmen sóılesý qıynǵa soǵýy múmkin. Alaıda mońǵol tilinen aýdarma qyzmetine degen suranystyń artýy halyqaralyq kompanıalar men uıymdardyń jergilikti turǵyndarmen qarym-qatynasyn jeńildetedi.

Mońǵol-Mońǵolıa men Qytaıda, sondaı-aq Reseı, Soltústik Koreıa jáne Qazaqstan sıaqty basqa elderde shamamen 5 mıllıon adam sóıleıtin Altaı tili. Ol kırıllısa arqyly jazylǵan jáne óziniń erekshe dıalektileri men ekpinderi bar.

Mońǵol tilinen aýdarýǵa keletin bolsaq, másele tilde belgilengen standarttalǵan jazý júıesi joq. Bul lıngvıs mamandarǵa qujattar men aýdıo jazbalardy dál aýdarýdy qıyndatýy múmkin. Sonymen qatar, mońǵol tili núanstarǵa, aıtylýyndaǵy ózgeristerge jáne dıalektilik varıasıalarǵa toly, olardy tilde ómir súrmeı nemese jumys jasamaı-aq túsiný qıyn bolýy múmkin.

Sońǵy aýdarmalardyń durystyǵyna kepildik berý úshin mońǵol tilinen kásibı aýdarma qyzmetterinde tildiń naqty dıalektilerimen tanys jáne mádenıetke engen ýaqytty ótkizgen tájirıbeli ana tilinde sóıleıtin lıngvıser jumys isteıdi. Olar bastapqy materıaldy túsindirý úshin birqatar ádisterdi qoldanady, sonyń ishinde jergilikti kontekstti zertteý jáne aýdarma tilinde sózder men sóz tirkesteriniń maǵynasyn anyqtaý.

Kásibı lıngvıser mońǵol tiline aýdarǵanda mádenı náziktikter men jergilikti ádet-ǵuryptardy eskerýi kerek, óıtkeni olar mátinniń nemese sózdiń keń maǵynasyna áser etýi múmkin. Mysaly, qurmetti ataqtar, ótinish formalary men etıket aımaqqa baılanysty ózgerýi múmkin, sondyqtan habarlamany durys jetkizý úshin jergilikti formany túsiný mańyzdy.

Osylaısha, mońǵol tiline aýdarý standarttalǵan jazý júıesiniń jáne onyń kúrdeli dıalektileri men ekpinderiniń bolmaýyna baılanysty ártúrli qıyndyqtardy týdyrady. Tájirıbeli aýdarmashylar bul qıyndyqtardy túsinedi jáne ózderiniń bilimderi men tájirıbelerin mádenıet pen jergilikti ádet-ǵuryptardyń núanstaryn kórsetetin joǵary sapaly aýdarmalar jasaý úshin paıdalanady. Bul bızneske, uıymdarǵa jáne jeke tulǵalarǵa tildik kedergilerdi eńserý kezinde tıimdi qarym-qatynas pen yntymaqtastyqqa múmkindik beredi.

Mońǵol tilinde qaı elder sóıleıdi?

Mońǵol tilinde negizinen Mońǵolıada sóıleıdi, biraq Qytaıda, Reseıde, Qazaqstanda jáne Ortalyq Azıanyń basqa bólikterinde keıbir sóıleýshiler bar.

Mońǵol tiliniń tarıhy qandaı?

Mońǵol tili-13 ǵasyrdan bastaý alatyn álemdegi eń kóne tilderdiń biri. Bul túrki tilder otbasynyń mońǵol-manchjýr tobyna kiretin jáne uıǵyr, qyrǵyz jáne qazaq tilderimen týysqan Altaı tili.
Mońǵol tili týraly eń alǵashqy jazbasha eskertý eski mońǵol tilinde jazylǵan 12 ǵasyrdaǵy "mońǵoldardyń Qupıa tarıhynda" kezdesedi. Bul tildi Mońǵol ımperıasynyń bıleýshileri qoldandy jáne 18 ǵasyrǵa deıin Mońǵolıanyń negizgi ádebı tili boldy, ol birtindep mońǵol jazýyna kóshti. Ol 20 ǵasyrdyń basyna deıin ádebıet jazý úshin qoldanyla berdi.
Qazirgi mońǵol tili 19 ǵasyrda burynǵy formadan damyp, 1924 jyly Mońǵolıanyń resmı tili retinde qabyldandy. 1930 jyldardan bastap ol birqatar reformalar men tildik tazartýlardan ótti, onda orys, qytaı jáne aǵylshyn tilderinen kóptegen jańa termınder engizildi.
Búginde Mońǵolıanyń keıbir turǵyndary áli kúnge deıin klasıkalyq mońǵol tilinde sóıleıdi, biraq eldegi adamdardyń kópshiligi qazirgi mońǵol tilin qoldanady. Mońǵol tili Reseıdiń, Qytaıdyń jáne ishki Mońǵolıanyń bólikterinde de sóıleıdi.

Mońǵol tilin úırenýge eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Natalá Gaerlan – Garvard ýnıversıtetiniń lıngvısi jáne mońǵol profesory 2. Gomboıav Ochırbat-Mońǵolıanyń burynǵy premer-mınıstri jáne álemge áıgili Mońǵol sarapshysy 3. Ýndarma Djamsran-mońǵol tili men ádebıetiniń qurmetti profesory 4. Bolormaa Týmýrbaatar-qazirgi mońǵol sıntaksısi men fonologıasynyń kórnekti teoretıgi 5. Bodo Veber-ınformatıka profesory jáne mońǵol tilindegi ınovasıalyq esepteý quraldaryn jasaýshy

Mońǵol tiliniń qurylymy qalaı?

Mońǵol tili mońǵol tilder otbasyna jatady jáne qurylymy boıynsha aglútınatıvti bolyp tabylady. Bul oqshaýlaý tili, onda sózjasamnyń negizgi prınsıpteri túbirge affıkster qosý, túbirdi nemese bútin sózderdi eki ese kóbeıtý jáne burynnan bar sózderdiń týyndylary bolyp tabylady. Mońǵol tilinde sýbekt-obekt-etistik sózderiniń reti bar, al keıingi sózder jaǵdaı sıaqty gramatıkalyq fýnksıalarǵa silteme jasaý úshin qoldanylady.

Mońǵol tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Negizderden bastańyz. Tildiń negizgi dybystaryn jáne sózderdi qalaı durys aıtý kerektigin bilgenińizge kóz jetkizińiz. Mońǵol tiliniń aıtylýy týraly jaqsy kitap alyńyz jáne ony úırenýge biraz ýaqyt bólińiz.
2. Mońǵol tiliniń gramatıkasymen tanysyńyz. Mońǵol gramatıkasy týraly kitap alyńyz jáne erejelerdi bilińiz.
3. Mońǵol tilinde sóılesýge mashyqtanyńyz. Sóılesý daǵdylaryn jattyqtyrý jáne jetildirý úshin kitaptar, aýdıo baǵdarlamalar jáne onlaın til oqytýshylary sıaqty onlaın resýrstardy paıdalanyńyz.
4. Sózdik qoryn úırenińiz. Jaqsy sózdik jasańyz jáne kúndelikti sózdik qoryńyzdy jańa sózdermen tolyqtyryńyz. Olardy sóılesýlerde qoldanýdy umytpańyz.
5. Mońǵol tilin oqyp, tyńdańyz. Mońǵol tilinde kitaptar oqyńyz, Fılmder kórińiz jáne podkasttar tyńdańyz. Bul sizge tilmen jaqsyraq tanysýǵa, sondaı-aq sózdik qoryńyzdy keńeıtýge kómektesedi.
6. Tárbıeshini tabyńyz. Ana tilinde sóıleýshimen jumys isteý shet tilin úırenýde shynymen paıdaly bolýy múmkin. Sizge jeke nazar aýdara alatyn jáne bolashaqta jaqsartýǵa kómektesetin tájirıbeli tárbıeshini tabýǵa tyrysyńyz.

Vetnam tili-ózindik alfavıti, dıalektileri jáne gramatıkalyq erejeleri bar erekshe til, ony aýdarýdyń eń qıyn tilderiniń birine aınaldyrady. Nátıjesinde naqty aýdarmalardy izdeıtinder til men mádenıettiń núanstaryn túsinetin kásibı vetnamdyq aýdarmashyny jaldaýy kerek.

Vetnamda ulttyq til tiếng Việt dep atalady, ol "vetnam tili"dep aýdarylady. Bul tilde ár aımaqta ár túrli bolatyn dıalektiler men ekpinderdiń keń jıyntyǵy bar jáne kóbinese ana tilinde sóılemeıtinderdiń túsinýin qıyndatady. Vetnam tiliniń ózindik alfavıti bar, ol belgili CH qu qu Quc ng N, nemese 17 ǵasyrda mısıonerler tildi latyn áripterine aýdarý úshin jasaǵan" Quak Ng jazýy".

Vetnam gramatıkasy, kóptegen tilder sıaqty, belgili bir erejeler men qurylymdarǵa baǵynady. Etistikterdiń konúgasıasy Vetnam gramatıkasynyń mańyzdy quramdas bóligi bolyp tabylady, al shaqtar men kóńil-kúıler etistiktiń qazirgi nemese bolashaq kúıin kórsetedi. Sonymen qatar, Vetnam tilindegi zat esimder men syn esimder belgili bir jynysqa ıe jáne sóılemniń kontekstine baılanysty ózgerýi múmkin. Zat esimder tipti sóılemdegi ornalasýyna baılanysty ártúrli maǵynalarǵa ıe bola alady.

Vetnam tilinde kóptegen ıdıomalar, sózder men sóz tirkesteri bar, olardy til men mádenıetti tereń túsinbesten aýdarý qıyn bolýy múmkin. Mysaly, hạnh phúc tirkesin aǵylshyn tilinde "baqyt" dep aýdarýǵa bolady, biraq bul odan da kóp — ol ishki tynyshtyqqa, tepe-teńdikke, qýanysh pen qanaǵattanýǵa qol jetkizý ıdeıasyn qamtıdy. Kásibı aýdarmashylar habarlamany aýdarma tilinde dál jetkizý úshin osy názik aıyrmashylyqtardy túsinýi kerek.

Vetnam tiliniń naqty aýdarmasy iskerlik, zańdy jáne basqa qujattar úshin qajet. Vetnamdyq bilikti kásibı aýdarmashyny jaldaý barlyq lıngvısıkalyq núanstardyń aýdarma tilinde dál kórsetilýin qamtamasyz etedi. Tájirıbeli vetnamdyq aýdarmashynyń kómegimen kez-kelgen mátindi dál túsindirýge bolady, bul oqyrmandarǵa boljamdy habarlama men onyń maǵynasyn tolyq túsinýge múmkindik beredi.

Vetnam tilinde qaı elder sóıleıdi?

Vetnam-Vetnamnyń resmı tili, sonymen qatar Avstralıa, Kambodja, Kanada, Fransıa, Germanıa, Laos, Fılıppın, Taıvan, Amerıka Qurama Shtattary jáne Qytaıdyń keıbir bólikterinde sóıleıdi.

Vetnam tiliniń tarıhy qandaı?

Vetnam tili-Ońtústik-Shyǵys Azıanyń ártúrli aımaqtarynda sóıleıtin tilderdi qamtıtyn avstroazıalyq tilder otbasynyń múshesi. Bastapqyda bul til 9 ǵasyrdyń basyna jatady dep oılaǵan, biraq qazirgi Vetnam tili 17 ǵasyrdyń ortasynda Soltústik Vetnamda sóıleıtin tildiń formasynan shyqqan dep esepteledi.
Vetnam tili-tonaldy til, ıaǵnı ol sózderdi jáne sóz ishindegi maǵynany ajyratý úshin tondardy (bıiktik deńgeılerin) paıdalanady. Bul sondaı-aq bir býyndy til, ıaǵnı kóptegen sózder bir býynnan turady. Vetnam tili ózgertilgen latyn álipbıi, chý nom dep atalatyn dástúrli qytaı jazýynyń nusqasy jáne chữ NOM dep atalatyn japon kanjı nusqasy arqyly jazylǵan.
Vetnamnyń resmı tiline, Vetnamǵa ǵasyrlar boıy qytaı tili qatty áser etti. Fransýz, portýgal jáne aǵylshyn tilderiniń áseri de osynda sezildi. Búgingi tańda Vetnam tilinde jazýdyń úsh túrli stıli bar: resmı jazý, ádebı jazý jáne aýyzeki jazý.

Vetnam tilin úırenýge eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Ngýen Dý (1766-1820): "Kıý týraly ańyz"epıkalyq poemasymen tanymal joǵary baǵalanǵan vetnamdyq aqyn.
2. Fan Baı Chaý (1867-1940): qazirgi Vetnam tilin jazbasha til retinde qurǵan ultshyl kóshbasshy jáne tarıhshy.
3. Ho Shı Mın (1890-1969): 1945 jyly Vetnamdy táýelsizdikke ákeldi jáne el tarıhyndaǵy eń tanymal jáne yqpaldy tulǵa.
4. Tren Tren Kım (1872-1928): belgili ǵalym jáne memleket qaıratkeri, Vetnam tarıhy men mádenıeti týraly birneshe mańyzdy eńbekterdiń avtory.
5. Fam Kýang Sang (1926-2011): Vetnam tiliniń damýyna qosqan zor úlesimen tanymal aqyn, ádebıet synshysy jáne lıngvıs.

Vetnam tiliniń qurylymy qalaı?

Vetnam tili-tonaldy til, ıaǵnı bir býynnyń aıtylatyn daýys tonyna baılanysty ártúrli maǵynalary bolýy múmkin. Bul sonymen qatar analıtıkalyq til, ıaǵnı sózder kishi birlikterden (eń aldymen gramatıkalyq bólshekter men sóz modıfıkatorlary) jasalady. Vetnam tili latyn álipbıin qoldana otyryp, tondardy belgileý úshin qosymsha dıakrıtıkamen jazylǵan. Aqyrynda, Vetnamǵa Qytaı mádenıeti qatty áser etkendikten, aýyzeki tilde qytaı tilinen alynǵan kóptegen sózder bar.

Vetnam tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Vetnam tili kýrstaryna jazylyńyz. Synypta muǵalimmen kez-kelgen tildi úırený jaqsy. Ana tili muǵalimderimen sizdiń daıyndyq deńgeıińizge sáıkes keletin bilikti synypty izdeńiz.
2. Ana tilinde sóıleıtindermen sóılesýge mashyqtanyńyz. Aıtylymdy jattyqtyrý jáne sózdik qoryńyzdy keńeıtý úshin ana tilinde sóıleıtinderdi nemese til almasý seriktesterin izdeńiz.
3. Resýrstardy paıdalanyńyz. Tildi jaqsy túsinýge kómektesetin kitaptardy, aýdıo kýrstardy, onlaın kýrstardy jáne basqa oqý materıaldaryn paıdalanyńyz.
4. Únemi tyńdańyz jáne oqyńyz. Vetnam radıostansıasyn múmkindiginshe jıi tyńdaýǵa nemese Vetnam tilinde fılmder kórýge tyrysyńyz. Bul sizge tildiń dybysyna úırenýge kómektesedi. Sonymen qatar, vetnamdyq gazetterdi nemese ádebıetterdi oqý gramatıka men sózdik týraly túsinigińizdi jaqsartady.
5. Jalpy sóz tirkesterin este saqtańyz. Vetnam tilindegi jalpy sóz tirkesterin este saqtaý tildiń negizderin tez úırenýge jáne sóılesýdi jeńildetýge kómektesedi.
6. Turaqty bolyńyz. Tildi úırený ýaqyt pen tájirıbeni qajet etedi. Bir túnde erkin sóıleımin dep kútpeńiz; onyń ornyna kún saıyn kem degende birneshe mınýt oqýǵa jáne jattyǵýǵa tyrysyńyz.