Саха тыла Тэлгэс Тылбаастаа

Саха-түүр тыла, манна Арассыыйа хотугулуу- Илиҥҥи өттүгэр мөлүйүөн аҥаарыттан тахса киһи саҥарыллар. Тыл саҥа официальнай билиниини ылбытынан, уруккутунан сахалыы тылбаас өҥөтүгэр дьоһун ирдэбил баар. Бу ыстатыйаҕа Саха тылын уонна кинини кытта тылбаас суолтатын ырытан көрүөхпүт, ону тэҥэ бу процесска сыһыаннаах проблемалары дьүүллэһиэхпит.

Саха тылыгар Россияҕа эрэ буолбакка, Монголия, Кытай уонна Казахстан курдук дойдуларга эмиэ этэллэр. Ол аата Саха тылыгар, ону таһынан дойду иһигэр тылбаас өҥөтүгэр аан дойдутааҕы наадыйыы баар. Тылбаас сүрүн сыала Саха тылыгар уонна кинини кытта - төрүт омуктар обществоларын уонна атын интэриэстээх өрүттэрин ортотугар бодоруһуу. Ону тэҥэ юридическай докумуоннарга, дипломатическай сөбүлэһиилэргэ, үөрэх матырыйаалларыгар, маассабай информация уонна культура уонна да атын докумуоннарга сыһыаннаах матырыйааллар наадалар.

Дьыала Саха тылыгар уонна кинини кытта тылбаас тиийдэҕинэ сорох дьоһуннаах проблемалары өйдүөххэ наада. Бастатан туран, производство кыһалҕата баар. Саха тылыгар региональнай диалектан көрөн тылга уратылар бааллар. Онон, тылбаасчыттар бу регионнааҕы вариациялары кытта билсиһэн, чуолкайдаһан үлэлииллэрэ наадалаах. Өссө биир проблеманан үгүс тыл туттулларыттан тутулуга суох хас да суолталаах. Ити тыл сөптөөх суолтатын эбэтэр суолтатын быһаарыыны тылбаасчыттарга ыарырҕатар.

Саха тыла уонна кинини кытта сибээстээх ыарахаттар баалларын үрдүнэн, бу процесс суолтатын билинии улахан суолталаах. Саха тыла билиниини ылыытын салгыы сайыннарар буолан, Саха тылын уонна киниттэн атын тылбаас үрдүк хаачыстыбатын уонна чуолкай хааччыллыытын хааччыйара улахан суолталаах. Олоңхо достоинство для поддержания культуры и связи, особенно среди коренных общиналар, культуры так часто маргинализацияланар.

Ханнык дойдуларга сахалыы саҥаралларый?

Саха тылыгар Россияҕа, Кытайга уонна Монголияҕа дииллэр.

Саха тылын историята хайдаҕый?

Саха тыла-хотугулуу- арҕаа түүр тылларыгар сыһыаннаах түүр тыла. Онно Россия Республикатыгар 500 000 киһи, сүрүннээн Лена өрүс бассейныгар уонна кини притоков бааллар. Саха тыла 14- с үйэ бастакы литературатыгар киирэр баай литературнай историялаах. Саха литературата Суфия поэттарын чугастааҕы Илин уонна киин Азия поэттарын, ону тэҥэ император Арассыыйаттан нуучча суруйааччылара уонна автордара күүстээх сабыдыаллаабыттара. Саха тылыгар бастакы сурун тиэкистэр, ол иһигэр корантан уонна лэгэнтэйтэн быһа тардыылар юсуфа уонна Зулайх туһунан итэҕэл тиэкистэрэ бааллара.
Саха тылыгар суруйбут бастакы оригинальнай айымньылара 19 үйэ бүтэһигэр баар буолбуттара: хоһооннор, кэпсээннэр уонна романнар, Саха норуотун күннээҕи олоҕун туһунан кэпсээннэр. Саха суруйааччылара эмиэ бэйэлэрин айымньыларыгар колониализмы утары охсуһуу, Сибиир культуратын уонна регион батталлаах норуоттарын ыарахан балаһыанньатын курдук киэҥ темалары чинчийии саҕаламмыта. 1920-1930 сс. Саха тыла Юрий Чегерев, Анатолий Семенов, Геннадий Титов уонна Иван Тазетдинов курдук суруйааччылары салайбыт литературнай ренессанс буолбута. Бу кэмҥэ Саха тылыгар бэчээттэммит кинигэ ахсаана лаппа улаатта, ону тэҥэ бу тылы Правительство уонна административнай докумуоннарга туһаныы элбээтэ.
Билигин Саха тыла кини аатын сөргүтэр, онно хас да саҥа хаһыат, сурунаал тахсар. Ону тэҥэ Саха тылын Россия тас өттүгэр үөрэтиигэ интэриэстэрэ улаатар, тоҕо диэтэххэ, аҕыйах университет бу тылынан курстары туруорсар.

Саха тылын сайдыытыгар саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһиттэн кимнээх киирэрий?

1. Юрий Николаевич Винокуров-лингвист, историк уонна филолог; 2. Степан Георгиевич Островскай – Саха поэта, драматург, прозаик уонна тылбаасчыт; 3. Олег Михайлович Беляев – Саха литературоведа уонна публицист; 4. Лилия Владимировна Багаутдинова – Саха фольклориһа; 5. Акулина Еловна Павлова-лексикограф уонна диалектология чинчийээччи.

Саха тылын структурата хайдах оҥоһулунна?

Саха тыла түүр тылларыгар сыһыаннаах уонна хотугулуу- Илиҥҥи бөлөх сорҕото буолар. Бу агглютинативнай тыл, ол аата кини суффикстары туһанар, кинилэр саҥа суолталары уонна формалары айарга дьүөрэлэһэр кыахтаах суффикстары туһаналлар. Саха тыла үрдүк флексиянан уратылаах, ол аата этиигэ туттуллалларыттан көрөн бэйэтин форматын уларыталлар. Суолталаах, солбуйар ааттар, даҕааһыннар уонна туохтуурдар кинилэр формаларын миэстэттэн көрөн быһаарыыны ирдииллэр.

Саха тылын саамай сөптөөх ньыманан үөрэтиэххэ сөбүй?

1. Саха тылын учебнига эбэтэр инструкторга аналлаах экземпляры ылыҥ. Бу матырыйаалларга аҕалыллыбыт уруоктары чочуйуу-тылы тупсарыыга бастыҥ ньыма.
2. Практикаланыҥ, аудованиеҕа үөрэниҥ. Ханнык баҕарар тылы үөрэтэргэ бастыҥ ньыма - кинини практикалыахха сөп курдук, онон кэпсэтээччини буларга кыһаныҥ.
3. Сахалыы тылынан суруллубут матырыйаалы ааҕыҥ. Ол эһиэхэ тыл структуратын уонна грамматикатын өйдүүрүгэр көмөлөһөр.
4. Саха культуратын уонна историятын кытта билсиҥ. Дьон-сэргэ, кинилэр образтарын туһунан элбэҕи билэргит буоллар, ол эһиэхэ тылы өйдүүргүт ордук.
5. Сахалыы СИЭРИ- туому тутуһуҥ уонна истиҥ. Онлайн ресурсата элбэх: радиопрограмманы уонна тэлэбиидэнньэни киллэрэн туран, бу тылга киирэр.
6. Саха Сиригэр Кэлэ Сылдьыҥ. Региоҥҥа бириэмэни ыытан, тылы илдьэ сылдьар дьону кытта сэһэргэһэр кыаҕы ылыаххыт.

Телугу Индия штатын официальнай тылынан Андрхр- Прадеш, онно бүтүн Индия үрдүнэн мөлүйүөнүнэн киһи, ол иһигэр Каратаки, Тамилнада уонна Махарштр тылларынан буолаллар. Ол эрээри, кини киэҥ туһанарын үрдүнэн, телеграммаҕа тылбааһы ылыы үгүс дьоҥҥо, ордук кыраныысса таһыгар олорор дьоҥҥо проблема буолуон сөп.

Дьолго, билигин телегурга хаачыстыбалаах тылбааһы ылыы хас да эрэллээх вариана баар. Дьыалабыай, английскай телугу- ну эбэтэр төттөрүтүн тылбаастары чуолкайдыыр, түмүктүүр профессиональнай өҥөлөр бааллар. Бу сулууспаларга тыл носителэ буолар уопуттаах тылбаасчыттар туһаныллаллар уонна көһөрүллүбүт докумуоннары барытын сонно тута, хаачыстыбатын, уратытын, ис хоһоонун оннунан хаалларалларын мэктиэлииллэр.

Бизнескэ чопчу тылбааһы ылыы аан дойду ситиһиитин дьоһун сорҕото буолар. Кинилэр докумуоннарын сөпкө оңороллорун, кыаммат клиеннэри уонна партнердары дойдуга бастыҥ үлэлээхтэрин өйдүөх тустаахтар. Бу тылбаастар дьоҥҥо- сэргэҕэ бэйэлэрин ырыынактарын ситиһиилээхтик кэҥэтэргэ көмөлөһөллөр эрэ буолбакка, ыарахан сыыһа- халты таһаарыыга тирэҕирэр быһаарыныылартан күттүөннээх быһаарыылар кёмёлёһёллёр.

Дьыала хаһан баҕарар, бэйэ докумуоннарын тылбаастыан баҕалаахтар, торбостооһунтан итэҕэһэ суох достоинстволаахтар. Ол ордук юридическай чуолкайдык ирдэниллэр ханнык баҕарар атын докумуону ыларга сайабылыанньа биэриэн баҕалаах дьоҥҥо улахан суолталаах буолуон сөп.

Төрүөтүттэн тутулуга суох, тэлэбиисэргэ хаачыстыбалаах тылбааһы ылыы куруук приоритеттаах буолуохтаах. Тылбаасчыттар үлэлии- хамсыы сылдьар профессиональнай өҥөлөрүн талан, тылы тутааччылар, тэрилтэлэр курдук, чааһынай дьон кинилэр докумуоннарын хас биирдиилэрин чопчу уонна профессиональнай да көһөрүөхтэрин сөп.

Телугур тылларыгар ханнык дойдуларга этэллэрий?

Тэлгэһэҕэ сүрүннээн Индияҕа Андрхра- Прадеш, Теланган- Янам официальнай тылларынан буолаллар. Онно эмиэ аҕыйах ахсааннаах общиналар чугастааҕы Штаттарга Каратак, Тамилнад, Махарштра, Чхатисгарх уонна Одиша штатыгар бааллар уонна онно Индия союзнай территориятынан буолар пудучерри штатыгар бааллар.

Телугур тылын историята хайдаҕый?

Телугур тыла бастаан литературнай айымньыга 10- с үйэ санскриттарыгар олоҕуран, ол кэмтэн ыла орто телугурга, онтон аныгы тылга олоҕурар. Урут биллиилээх суруктар эрабыт 5 үйэ анараа өттүгэр датыллар уонна Андрхра- Праде штатыгар Анантапур оройуонун ашрама оройуонун ашрамата булуллубуттара. Бу кэм устата бу тыл юридическай уонна коммерческай суруйууларга туттуллар.
Телугу орто үйэтээҕи кэмҥэ санскриттан, практриттан күүстээх сабыдыалынан сылдьыбыта, ол кэм поэттара бу тылга тапталларын туһунан суруйбуттара. Маннык айымньылар холобурдарынан Нанайи, "Баслав пуранам" Палкуриктар Соман уонна "Чаритра" Римангада "тиккан буолаллар.
17-18- с үйэ устата телугур литературата чэчирии сайдыбыта, Биим эрэдээксийэтэ, Пингалиана, Атукури Мола, Чиннясури, Параваста Чиннайя Сури уонна кандидатурата Пантулу итэҕэйбиттэрэ, тыл уонна кини литературатын сайдыытыгар сүҥкэн кылааты киллэрбиттэрэ. 1875 с. мадрас университета телугу- га литератураны үөрэтиини саҕалаабыта, ону хайы- үйэ бастакы Индия университета оҥорбута.
Билигин телугу- Индия саамай киэҥник тарҕаммыт омук уонна Индия официальнай тылларыттан биирдэстэрэ буолар. Андрхра- Прадеш штатыгар, ону таһынан Каратак тас регионнарыгар, Тамилнад уонна Орисса штатыгар, ону тэҥэ Махарштр, Чхатсарх уонна Джаркханда сорох чаастарыгар киэҥник туһаныллар.

Саха тылын үөрэтиигэ саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһиттэн кимнээх киирэрий?

1. Вемана: Вемана-биллиилээх поэт телугу, мистик уонна философ. Адвайт-Веданнар үөрэхтэрин ойуулуур дириҥ ис хоһоонноох, мындыр хоһооннорунан биллэр. Кини телугур культуратыгар уонна литературатыгар дьоһун кылааты киллэрбитэ.
2. Нанайя: нанай-11- с үйэҕэ олорор санскриттан, грамматик уонна суруйааччы. Кини тэлэбиисэргэ саамай эрдэтээҥи литература холобурдарын суруйбутунан ааҕыллар.
3. Тикан Сомаяджи: Тикан Сомаяджи 14- с үйэ тэлгэһэтигэр поэт уонна комментатор этэ. Киниэхэ "Тиккана Махабхарама"диэн телугу- ну суруйаллар. Ону тэҥэ Бхагавад- Гита, Бхагават- пуру уонна Упанишадтарга комментарий суруйбута.
4. Анамачарь: Анамачарь-вдохновительный поэт и святой, живший в 15 веке. Кини "Шри Аннамачарь санкретана" диэн ааттаах тииптээх 22000- тан тахса ырыаны айбыта. Бу ырыалар баччааҥҥа диэри Соҕуруу Индия үрдүнэн таҥара дьиэтигэр ылланаллар.
5. К. П. Брун: Филолог- филолог этэ, телугу- ну тылынан элбэхтик үлэлэспит британский индолог уонна филолог этэ. Кини бастакы телугу- английскай тылдьыт оҥорбута уонна санскриттан телугурга хас да классическай айымньылары тылбаастаабыта. Кини билигин даҕаны тыл уонна литература сайдыытыгар тугунан да сыаналаммат кылаата.

Телугур тылын структурата хайдах тэриллибитий?

Телугу- агглютинативнай тыл, ол аата тыл суффикс базовай эбэтэр силистээх формаҕа сыһыаран үөскэтэр. Холобур, "ыт" көрдөрөр тыл - "кукаака", оттон "ыт" көрдөрөр тыл - "кукал". Структура көрүүтүнэн, төлөбүрдээх тыл бэрээдэгэ (туохтуур-субъект) туһаныллар уонна төрүт омуктар уонна падежтар туһаныллар. Үс сүрүн түһүк баар: көнө, киэҥ- куоҥ уонна локативнай. Ону таһынан кини туохтуурдары уонна уустук ыҥырыылар ситимнэрэ бааллар.

Телугур тылын ордук сөптөөх ньыманан үөрэтиэххэ сөбүй?

1. Телугу- ну тылларын үөрэтии курсун ыытыҥ: онлайн- уонна очочнай курстар бааллар,олор эһиги телегургутун үөрэтиэххит. Эһигиттэн биири эрэ суруйуҥ, ситиһиигитигэр анаабыт тыл туһунан толору ис хоһоонноох өйдөбүлү ылыаххыт.
2. Кэпсэтиини тыһаҕытын үөрэтиҥ: торбоһу көҥүл баһылыырга, кэпсэтии тыла хайдах үлэлиирин өйдүүргэ наадалаах. Тыл этиитин истииттэн саҕалааҥ уонна кинилэр кэннилэригэр этиини хатылыырга кыһаллыҥ.
3. Грамматика практикатыгар туһаныҥ: кэпсэтии таһымын баһылыыргыт быһыытынан, туохтуурдар уонна структуралар кэмнэрин курдук, тылы уустук аспектарын чинчийиини саҕалааҥ. Кинигэлэри,хаһыаттары уонна ыстатыйалары ааҕыы-бэйэтин грамматическай үөрүйэхтэрин таба туһаныы.
4. Онлайн ресурсалары туһаныҥ: үгүс веб- сайты предлагает учебные мероприятия и информации о языке и культуры. Форумҥа атын үөрэнээччини кытта билсэ, үөрэххитигэр кыттыһаргытын булан ыйытыаххытын сеп.
5. Культураҕа тирэҕириҥ: ханнык баҕарар тылы үөрэтэргэ бастыҥ ньыма-культураҕа тиэйиллиэ. Музыканы истиҥ, киинэлэри көрүҥ, мероприятиеларга, фестивалларга сылдьыҥ, тылгытын көҥүл баһылааҥ.