Саха тыла Бөппүрүөскэ Тылбаастаа

Саха-түүр тыла, манна Арассыыйа хотугулуу- Илиҥҥи өттүгэр мөлүйүөн аҥаарыттан тахса киһи саҥарыллар. Тыл саҥа официальнай билиниини ылбытынан, уруккутунан сахалыы тылбаас өҥөтүгэр дьоһун ирдэбил баар. Бу ыстатыйаҕа Саха тылын уонна кинини кытта тылбаас суолтатын ырытан көрүөхпүт, ону тэҥэ бу процесска сыһыаннаах проблемалары дьүүллэһиэхпит.

Саха тылыгар Россияҕа эрэ буолбакка, Монголия, Кытай уонна Казахстан курдук дойдуларга эмиэ этэллэр. Ол аата Саха тылыгар, ону таһынан дойду иһигэр тылбаас өҥөтүгэр аан дойдутааҕы наадыйыы баар. Тылбаас сүрүн сыала Саха тылыгар уонна кинини кытта - төрүт омуктар обществоларын уонна атын интэриэстээх өрүттэрин ортотугар бодоруһуу. Ону тэҥэ юридическай докумуоннарга, дипломатическай сөбүлэһиилэргэ, үөрэх матырыйаалларыгар, маассабай информация уонна культура уонна да атын докумуоннарга сыһыаннаах матырыйааллар наадалар.

Дьыала Саха тылыгар уонна кинини кытта тылбаас тиийдэҕинэ сорох дьоһуннаах проблемалары өйдүөххэ наада. Бастатан туран, производство кыһалҕата баар. Саха тылыгар региональнай диалектан көрөн тылга уратылар бааллар. Онон, тылбаасчыттар бу регионнааҕы вариациялары кытта билсиһэн, чуолкайдаһан үлэлииллэрэ наадалаах. Өссө биир проблеманан үгүс тыл туттулларыттан тутулуга суох хас да суолталаах. Ити тыл сөптөөх суолтатын эбэтэр суолтатын быһаарыыны тылбаасчыттарга ыарырҕатар.

Саха тыла уонна кинини кытта сибээстээх ыарахаттар баалларын үрдүнэн, бу процесс суолтатын билинии улахан суолталаах. Саха тыла билиниини ылыытын салгыы сайыннарар буолан, Саха тылын уонна киниттэн атын тылбаас үрдүк хаачыстыбатын уонна чуолкай хааччыллыытын хааччыйара улахан суолталаах. Олоңхо достоинство для поддержания культуры и связи, особенно среди коренных общиналар, культуры так часто маргинализацияланар.

Ханнык дойдуларга сахалыы саҥаралларый?

Саха тылыгар Россияҕа, Кытайга уонна Монголияҕа дииллэр.

Саха тылын историята хайдаҕый?

Саха тыла-хотугулуу- арҕаа түүр тылларыгар сыһыаннаах түүр тыла. Онно Россия Республикатыгар 500 000 киһи, сүрүннээн Лена өрүс бассейныгар уонна кини притоков бааллар. Саха тыла 14- с үйэ бастакы литературатыгар киирэр баай литературнай историялаах. Саха литературата Суфия поэттарын чугастааҕы Илин уонна киин Азия поэттарын, ону тэҥэ император Арассыыйаттан нуучча суруйааччылара уонна автордара күүстээх сабыдыаллаабыттара. Саха тылыгар бастакы сурун тиэкистэр, ол иһигэр корантан уонна лэгэнтэйтэн быһа тардыылар юсуфа уонна Зулайх туһунан итэҕэл тиэкистэрэ бааллара.
Саха тылыгар суруйбут бастакы оригинальнай айымньылара 19 үйэ бүтэһигэр баар буолбуттара: хоһооннор, кэпсээннэр уонна романнар, Саха норуотун күннээҕи олоҕун туһунан кэпсээннэр. Саха суруйааччылара эмиэ бэйэлэрин айымньыларыгар колониализмы утары охсуһуу, Сибиир культуратын уонна регион батталлаах норуоттарын ыарахан балаһыанньатын курдук киэҥ темалары чинчийии саҕаламмыта. 1920-1930 сс. Саха тыла Юрий Чегерев, Анатолий Семенов, Геннадий Титов уонна Иван Тазетдинов курдук суруйааччылары салайбыт литературнай ренессанс буолбута. Бу кэмҥэ Саха тылыгар бэчээттэммит кинигэ ахсаана лаппа улаатта, ону тэҥэ бу тылы Правительство уонна административнай докумуоннарга туһаныы элбээтэ.
Билигин Саха тыла кини аатын сөргүтэр, онно хас да саҥа хаһыат, сурунаал тахсар. Ону тэҥэ Саха тылын Россия тас өттүгэр үөрэтиигэ интэриэстэрэ улаатар, тоҕо диэтэххэ, аҕыйах университет бу тылынан курстары туруорсар.

Саха тылын сайдыытыгар саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһиттэн кимнээх киирэрий?

1. Юрий Николаевич Винокуров-лингвист, историк уонна филолог; 2. Степан Георгиевич Островскай – Саха поэта, драматург, прозаик уонна тылбаасчыт; 3. Олег Михайлович Беляев – Саха литературоведа уонна публицист; 4. Лилия Владимировна Багаутдинова – Саха фольклориһа; 5. Акулина Еловна Павлова-лексикограф уонна диалектология чинчийээччи.

Саха тылын структурата хайдах оҥоһулунна?

Саха тыла түүр тылларыгар сыһыаннаах уонна хотугулуу- Илиҥҥи бөлөх сорҕото буолар. Бу агглютинативнай тыл, ол аата кини суффикстары туһанар, кинилэр саҥа суолталары уонна формалары айарга дьүөрэлэһэр кыахтаах суффикстары туһаналлар. Саха тыла үрдүк флексиянан уратылаах, ол аата этиигэ туттуллалларыттан көрөн бэйэтин форматын уларыталлар. Суолталаах, солбуйар ааттар, даҕааһыннар уонна туохтуурдар кинилэр формаларын миэстэттэн көрөн быһаарыыны ирдииллэр.

Саха тылын саамай сөптөөх ньыманан үөрэтиэххэ сөбүй?

1. Саха тылын учебнига эбэтэр инструкторга аналлаах экземпляры ылыҥ. Бу матырыйаалларга аҕалыллыбыт уруоктары чочуйуу-тылы тупсарыыга бастыҥ ньыма.
2. Практикаланыҥ, аудованиеҕа үөрэниҥ. Ханнык баҕарар тылы үөрэтэргэ бастыҥ ньыма - кинини практикалыахха сөп курдук, онон кэпсэтээччини буларга кыһаныҥ.
3. Сахалыы тылынан суруллубут матырыйаалы ааҕыҥ. Ол эһиэхэ тыл структуратын уонна грамматикатын өйдүүрүгэр көмөлөһөр.
4. Саха культуратын уонна историятын кытта билсиҥ. Дьон-сэргэ, кинилэр образтарын туһунан элбэҕи билэргит буоллар, ол эһиэхэ тылы өйдүүргүт ордук.
5. Сахалыы СИЭРИ- туому тутуһуҥ уонна истиҥ. Онлайн ресурсата элбэх: радиопрограмманы уонна тэлэбиидэнньэни киллэрэн туран, бу тылга киирэр.
6. Саха Сиригэр Кэлэ Сылдьыҥ. Региоҥҥа бириэмэни ыытан, тылы илдьэ сылдьар дьону кытта сэһэргэһэр кыаҕы ылыаххыт.

Папьямено- креол тыла, онно Кариб арыыларыгар Арба, Бонайр уонна Кюсао арыыларыгар бааллар. Бу Испан, Португалия, Голландия, Англия уонна араас Африка диалектарын кытта ситимнэһэр гибрид тыла.

Үйэ- саас тухары олохтоох нэһилиэнньэҕэ араас култууралар бэрэстэбиитэллэрин кытта бодоруһар, бодоруһар тылларынан сулууспалаабыта. Күннүк Уурастыырап тыл быһыытынан туһанарыгар эбии литератураҕа уонна тылбаас инструмена быһыытынан туттуллар.

Папьямено тылбаастааһын историята 1756 с. тахсар, бастакы тылбаастар бэчээккэ тахсыбыттара. Үйэлэрин тухары тыл сайдан- үүнэн- сайдан, туһанааччылар наадыйыыларын толору хааччыйар инниттэн адаптацияламмыта.

Билигин тылбаас бизнескэ, туризмҥа уонна үөрэххэ киэҥник туттуллар. Итинник компаниялар тас дойдуларга уонна студеннарга тиийимтиэ тыллары бэйэлэрин испииһэктэригэр папьяменно эбэн биэрбиттэрэ, ол тылы атын дойдуларга, студеннарга тиийимтиэ гына оҥорбуттара.

Кариб бассейн дойдуларыгар үлэлиир компаниялар бэйэлэрин клиеннэрин кытта көдьүүстээхтик бодоруһар туһуттан туһаныахтарын сөп. Бу тыл веб- сайты уонна брошюралары оҥорууга туттуллуон сөп. Ону таһынан хампаанньалар онлайн- тылбаас өҥөлөрүн туһаныахтарын сөп, кинилэр хас да тылынан бодоруһарга көмөлөһөллөр.

Үөрэх эйгэтигэр папьямено араастык туһаныллар. Кариб бассейн дойдуларыгар бу тылы үөрэнээччилэри бэйэлэрин культураларын уонна историяларын билиһиннэрэргэ үгүстүк туһаналлар. Ону таһынан, аан дойду үрдүнэн үгүс университеттар курстары уонна анал программалары папьяменоҕа киллэрэллэр. Бу аан дойду устудьуоннарыгар тыл уонна култуура өйдөбүллэрин тупсарар кыаҕы биэрэр.

Уопсайынан, папьямено тылбааһа Кариб бассейнын баай култууратын уонна нэһилиэстибэтин биир тутаах сорҕото буолар. Күннээҕи бодоруһуу, бизнеһи, үөрэхтээһини уонна тылбааһы салайыы туһанар. Бу тыл киэҥник тарҕанан, арааһа, кэлэр сылларга өссө кэҥээн иһиэҕэ.

Ханнык дойдуларга папьямено диэн тыл этэллэрий?

Папьяменно сүрүннээн Кариб арыыларыгар Арба, Бонайрга, Кюсао уонна Голландия арыыларыгар (Синт- Эстатус) этэллэр. Венесуэль регионнарыгар Фалькон уонна Сулия эмиэ бааллар.

Тыл историята хайдаҕый?

Папьямено-афро- португаловский язык, Кариб арыытыттан төрүттээх. Бу арҕаа Африка, Португал, Испан уонна Голландия, онтон да атын тыллар. Бу тыл аан бастаан Португалия уонна Испания атыыһыттара Кюсао арыытыгар көмүһү, кулуттары көрдөөн кэлбиттэр Португалия уонна Испания эргиэмсиктэрэ туһаммыттара. Бу кэмҥэ папьямено сүрүннээн бу араас этническэй бөлөхтөр икки ардыларыгар атыы- эргиэн быһыытынан туттуллар. Ол кэмтэн ыла кини урут онно сылдьыбыт төрүт омуктар тылларын уларытан олохтоох нэһилиэнньэ тыла буолбута. Бу тыл аны чугастааҕы арыылар арыыларыгар, Бонайрга уонна Синт- кулун тутарга тэнийдэ. Билигин 350 000- тэн тахса киһи олорор Арыылаах официальнай тылларыттан биирдэстэрэ буолар.

Саха тылын сайдыытыгар саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһиттэн кимнээх киирэрий?

1. Хендрик Кип 2. Деонг Питер 3. Хендрик де Кок 4. Ульрих де Мира 5. Ремар Берис Абарда

Тыл структурата хайдах тэриллэрий?

Папьямено-кре тыла, Португал, Голландия уонна арҕаа Африка тылларын элеменнэриттэн, ону таһынан Испан, аравак уонна английскай тыллартан турар. Папьяменно грамматиката олус судургу уонна судургу. Бу тыл этии функциятын бэлиэтииргэ туттуллар агглютинативнай сыһыарыылары (приставкалары уонна суффикстары-приложения) туттуллар тыл. Бөппүрүөскэ биир да тыл бэрээдэгэ суох; тыл араас суолталаах тыллар этиллиэхтэрин сөп. Бу тыл эмиэ Кариб культуратын кытта ыкса ситимнээх уонна культурнай идеялары этиигэ туттуллар.

- Саамай сөптөөх ньыма диэн тылы хайдах үөрэтэҕитий?

1. Таһаҕаһы тиэйдиҥ. Ханнык баҕарар тылы үөрэтэргэ саамай көдьүүстээх ньыма-ол киниэхэ төбөлөөх тиэйиллиэҕэ. Бөппүрүөскэни үөрэттэххитинэ, атын дьону буларга холонуҥ. Көрдөөҥ группалары, кылаастары эбэтэр кулууптары, папьяменно этэллэр.
2. Истиҥ уонна хатылааҥ. Тыл тутааччыларын истэргэ уонна кинилэр тугу этэллэрин хатылыырга бириэмэни Булуҥ. Интернеккэ тыл илдьэ сылдьааччылары кытта видеокоматикалар бааллар, олорго туһалаабыт араас тиэмэлэр тустарынан кэпсииллэр.
3. Ааҕыҥ уонна суруйуҥ. Кинигэлэри, хаһыаттары аахтарарга бириэмэни Булуҥ. Бу тоҕоостоох буоллаҕына, папьяменоттан уонна туһааннаах хартыыналардаах оҕо тэтэрээтин булуоххут. Ону таһынан тыл тутааччыларыттан истибит этиилэргитин, этиилэргитин суруйуҥ.
4. Онлайн инструменнары туһаныҥ. Онлайн инструменнар уонна ресурсалар элбэхтэр, кинилэр паапканы үөрэтэргэ көмөлөһөллөр. Веб- сайт, веб- сайт эбэтэр сыһыарыы, онно грамматическай эрчиллиилэр, кэпсэтиилэр, айымньыга сүбэлэр уонна да атын дьайыылар бааллар.
5. Кэпсэтиигэ практикаланыҥ. Тылгытын кытта билсиһэргит курдук, кини туһугар кыһаллыҥ. Эһиги практикаланыаххыт да, соччонон папьямҥа саҥарыаххыт. Тылы тутааччылары кытта бодоруһуҥ, тылгытын суруйуҥ, сэһэргэһэргитигэр практикалаһыҥ.