Саха тыла Казах (латиница) Тылбаастаа

Саха-түүр тыла, манна Арассыыйа хотугулуу- Илиҥҥи өттүгэр мөлүйүөн аҥаарыттан тахса киһи саҥарыллар. Тыл саҥа официальнай билиниини ылбытынан, уруккутунан сахалыы тылбаас өҥөтүгэр дьоһун ирдэбил баар. Бу ыстатыйаҕа Саха тылын уонна кинини кытта тылбаас суолтатын ырытан көрүөхпүт, ону тэҥэ бу процесска сыһыаннаах проблемалары дьүүллэһиэхпит.

Саха тылыгар Россияҕа эрэ буолбакка, Монголия, Кытай уонна Казахстан курдук дойдуларга эмиэ этэллэр. Ол аата Саха тылыгар, ону таһынан дойду иһигэр тылбаас өҥөтүгэр аан дойдутааҕы наадыйыы баар. Тылбаас сүрүн сыала Саха тылыгар уонна кинини кытта - төрүт омуктар обществоларын уонна атын интэриэстээх өрүттэрин ортотугар бодоруһуу. Ону тэҥэ юридическай докумуоннарга, дипломатическай сөбүлэһиилэргэ, үөрэх матырыйаалларыгар, маассабай информация уонна культура уонна да атын докумуоннарга сыһыаннаах матырыйааллар наадалар.

Дьыала Саха тылыгар уонна кинини кытта тылбаас тиийдэҕинэ сорох дьоһуннаах проблемалары өйдүөххэ наада. Бастатан туран, производство кыһалҕата баар. Саха тылыгар региональнай диалектан көрөн тылга уратылар бааллар. Онон, тылбаасчыттар бу регионнааҕы вариациялары кытта билсиһэн, чуолкайдаһан үлэлииллэрэ наадалаах. Өссө биир проблеманан үгүс тыл туттулларыттан тутулуга суох хас да суолталаах. Ити тыл сөптөөх суолтатын эбэтэр суолтатын быһаарыыны тылбаасчыттарга ыарырҕатар.

Саха тыла уонна кинини кытта сибээстээх ыарахаттар баалларын үрдүнэн, бу процесс суолтатын билинии улахан суолталаах. Саха тыла билиниини ылыытын салгыы сайыннарар буолан, Саха тылын уонна киниттэн атын тылбаас үрдүк хаачыстыбатын уонна чуолкай хааччыллыытын хааччыйара улахан суолталаах. Олоңхо достоинство для поддержания культуры и связи, особенно среди коренных общиналар, культуры так часто маргинализацияланар.

Ханнык дойдуларга сахалыы саҥаралларый?

Саха тылыгар Россияҕа, Кытайга уонна Монголияҕа дииллэр.

Саха тылын историята хайдаҕый?

Саха тыла-хотугулуу- арҕаа түүр тылларыгар сыһыаннаах түүр тыла. Онно Россия Республикатыгар 500 000 киһи, сүрүннээн Лена өрүс бассейныгар уонна кини притоков бааллар. Саха тыла 14- с үйэ бастакы литературатыгар киирэр баай литературнай историялаах. Саха литературата Суфия поэттарын чугастааҕы Илин уонна киин Азия поэттарын, ону тэҥэ император Арассыыйаттан нуучча суруйааччылара уонна автордара күүстээх сабыдыаллаабыттара. Саха тылыгар бастакы сурун тиэкистэр, ол иһигэр корантан уонна лэгэнтэйтэн быһа тардыылар юсуфа уонна Зулайх туһунан итэҕэл тиэкистэрэ бааллара.
Саха тылыгар суруйбут бастакы оригинальнай айымньылара 19 үйэ бүтэһигэр баар буолбуттара: хоһооннор, кэпсээннэр уонна романнар, Саха норуотун күннээҕи олоҕун туһунан кэпсээннэр. Саха суруйааччылара эмиэ бэйэлэрин айымньыларыгар колониализмы утары охсуһуу, Сибиир культуратын уонна регион батталлаах норуоттарын ыарахан балаһыанньатын курдук киэҥ темалары чинчийии саҕаламмыта. 1920-1930 сс. Саха тыла Юрий Чегерев, Анатолий Семенов, Геннадий Титов уонна Иван Тазетдинов курдук суруйааччылары салайбыт литературнай ренессанс буолбута. Бу кэмҥэ Саха тылыгар бэчээттэммит кинигэ ахсаана лаппа улаатта, ону тэҥэ бу тылы Правительство уонна административнай докумуоннарга туһаныы элбээтэ.
Билигин Саха тыла кини аатын сөргүтэр, онно хас да саҥа хаһыат, сурунаал тахсар. Ону тэҥэ Саха тылын Россия тас өттүгэр үөрэтиигэ интэриэстэрэ улаатар, тоҕо диэтэххэ, аҕыйах университет бу тылынан курстары туруорсар.

Саха тылын сайдыытыгар саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһиттэн кимнээх киирэрий?

1. Юрий Николаевич Винокуров-лингвист, историк уонна филолог; 2. Степан Георгиевич Островскай – Саха поэта, драматург, прозаик уонна тылбаасчыт; 3. Олег Михайлович Беляев – Саха литературоведа уонна публицист; 4. Лилия Владимировна Багаутдинова – Саха фольклориһа; 5. Акулина Еловна Павлова-лексикограф уонна диалектология чинчийээччи.

Саха тылын структурата хайдах оҥоһулунна?

Саха тыла түүр тылларыгар сыһыаннаах уонна хотугулуу- Илиҥҥи бөлөх сорҕото буолар. Бу агглютинативнай тыл, ол аата кини суффикстары туһанар, кинилэр саҥа суолталары уонна формалары айарга дьүөрэлэһэр кыахтаах суффикстары туһаналлар. Саха тыла үрдүк флексиянан уратылаах, ол аата этиигэ туттуллалларыттан көрөн бэйэтин форматын уларыталлар. Суолталаах, солбуйар ааттар, даҕааһыннар уонна туохтуурдар кинилэр формаларын миэстэттэн көрөн быһаарыыны ирдииллэр.

Саха тылын саамай сөптөөх ньыманан үөрэтиэххэ сөбүй?

1. Саха тылын учебнига эбэтэр инструкторга аналлаах экземпляры ылыҥ. Бу матырыйаалларга аҕалыллыбыт уруоктары чочуйуу-тылы тупсарыыга бастыҥ ньыма.
2. Практикаланыҥ, аудованиеҕа үөрэниҥ. Ханнык баҕарар тылы үөрэтэргэ бастыҥ ньыма - кинини практикалыахха сөп курдук, онон кэпсэтээччини буларга кыһаныҥ.
3. Сахалыы тылынан суруллубут матырыйаалы ааҕыҥ. Ол эһиэхэ тыл структуратын уонна грамматикатын өйдүүрүгэр көмөлөһөр.
4. Саха культуратын уонна историятын кытта билсиҥ. Дьон-сэргэ, кинилэр образтарын туһунан элбэҕи билэргит буоллар, ол эһиэхэ тылы өйдүүргүт ордук.
5. Сахалыы СИЭРИ- туому тутуһуҥ уонна истиҥ. Онлайн ресурсата элбэх: радиопрограмманы уонна тэлэбиидэнньэни киллэрэн туран, бу тылга киирэр.
6. Саха Сиригэр Кэлэ Сылдьыҥ. Региоҥҥа бириэмэни ыытан, тылы илдьэ сылдьар дьону кытта сэһэргэһэр кыаҕы ылыаххыт.

Казах тылын (Латинскай) тылбаас казах тылын уерэтээччилэригэр английскай эбэтэр атын тыллары билбэт, эбэтэр казах тылын кытта чуолкай бодоруһарыгар үгүстүк туһаныллар. Казахстаҥҥа казах тылын сурун официальнай системата буолар, кириллица билигин даҕаны сорох уобаластарга киэҥник туһаныллар.

Билигин казах тылын (латиницаны) уонна киниэхэ мэлдьи үүнэн иһэр докумуоннары хаачыстыбалаах переводтарга ирдэбил баар. Идэтийбит тылбаасчыт казах тылын уонна кини грамматикатын кытта билсиэхтээх, оригинал тылын үчүгэйдик өйдүөхтээх. Уустук текстэри уонна докумуоннары тылбаас тылга идентичнайа суох кэмигэр уустук буолар.

Тылбаасчыт синтаксиһы, орфографияны уонна тыл идиомын үчүгэйдик баһылыахтаах, хаачыстыбалаах тылбааһы толорорго холонуохтаах. Докумуон сыыһата суох буоларын мэктиэлиир наадатын казах тыла (латиница) тылбаасчыкка тылбаасчыт үрдүк таһымын (латиница) көһөрүү дьоһуннаах ньымата буолар.

Ону тэҥэ регион культуратын уонна историятын тылбаасчыт чопчу эрэ буолбакка, регион декстарын ойуулуурун олус наадалаах. Тылбаасчыкка маннык өйдөбүлү тыл сөпкө туһанарын уонна тиэкискэ хайа баҕарар культурнай сыыһа- халты сөпкө туһаммытын итэҕэтэн, чопчу тылбаас оҥорорго көмөлөһүөн сөп.

Чопчу суолталааҕа, юридическай докумуоннары көһөрүү туһунан кэпсэтии тыл сүҥкэн суолталааҕа. Идэтийбит тылбаасчыт тылбаастанар ханнык баҕарар потенциальнай проблемалары быһаарар кыахтаах уонна бүтэһик бородуукта биэриэр диэри туоратыахтаах.

Түмүккэ, кини тылбаасчыт тылын- өһүн үчүгэйдик өйдүөхтээх, ону тэҥэ регион культуратын уонна историятын дириҥник билиэхтээх, хаачыстыбалаах казах (Латинскай) тылбааһын оҥоруохтаах.

Ханнык дойдуларга казах (Латинскай) тылынан саҥаралларый?

Латиница суруйбут Казахстан, ону таһынан Монголияҕа, Кытайга, Афганистаҥҥа, Ираҥҥа, Турцияҕа, Туркменистаҥҥа уонна Узбекистаҥҥа нэһилиэнньэ үксэ саҥарар.

Казах (Латинскай) тылын историята хайдаҕый?

Казах тыла - сүрүннээн Казахстаҥҥа этиллэр түүр тыла уонна дойду официальнай тыла. Бу эмиэ Монголияҕа Баян- Олгий провинциятыгар икки официальнай тылтан биирдэстэрэ. Казах былыргы түүр тылларыттан биирдэстэрэ, кини суруга - Монголияҕа Орхон суруктарыгар туттуллар 8- с үйэҕэ диэри кэтээн көрүөн сөп. Үйэлэрин тухары Казахстан культурнай уонна политическай эйгэтигэр адаптацияламмыта уонна адаптацияламмыта.
Бастаан казах тыла сязьяҕа суруллубута, ол гынан баран 1930- с сылларга, сэбиэскэй кэмҥэ модификацияламмыт латиница тылга сурук- Бичик стандартнай систематын быһыытынан ылыллыбыта. Латинскай казах алфавита 32 буукубаттан турар уонна кылгас уонна уһун аһаҕас дорҕооннорго туспа буукубаларынан, ону таһынан атын дорҕооннорго ураты дорҕооннор киирэллэр. 2017 сылга Латинскай казах алфавита кыратык уларытыллан, билигин 33 буукуба киирэр.

Казах (Латинскай) тылын үөрэтиигэ саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһи кимнээҕий?

1. Абай Кунанбайули (1845-1904) - казах норуотун литературнай генийа, казах тылын сурун тиһигин модернизациялыырга уонна 19 үйэ бүтүүтүгэр киллэрэргэ диэн суруллар.
2. Магадан (1866-1919) казах тылын латинизациялааһын сүрүн өрүт этэ. Кини Абый дьыалатын салҕаабыта уонна аныгы казах Латин алфавитын оҥорууга эппиэттиир.
3. Байаҕантай Момышула (1897-1959) - Казахстантан төрүттээх биллиилээх суруйааччы, поэт уонна политик.
4. Мухтар Аузов (1897-1961) - казах суруйааччыта, Аузов казах тылын уонна кини культуратын сайыннарыыга көхтөөх кыттыыны ылбыта. Латин суругун популяризациялаан, казах тылыгар элбэх үлэни суруйбута.
5. Кэнгэли Булегенов (1913-1984) - Булегенов казах тылын сайдыытыгар улахан лингвист уонна биллэр- көстөр фигура этэ. Кини үгүс учебниктары, тылдьыттары, грамматиктары кытта үлэлэспитэ, сурук тылын оҥорорго көмөлөспүтэ.

Казах (Латинскай) тылын структурата хайдах тэриллэрий?

Казах (Латинскай) структурата үгүөрү турок тылын структуратыгар олоҕурар. Кини фонологията аһаҕас дорҕооннор дьүөрэлэһиилэрин, дорҕооннор дьүөрэлэһиилэрин уонна аһаҕас сүһүөхтэрин сүтэриини кытта сибээстээх. Грамматическай бу олус агглютинативнай тыл, онно элбэх ахсааннаах сыһыарыылар уонна араас флективнай парадтар бааллар. Кини туохтуур системата эмиэ балайда уустук, икки туохтуур систиэмэтин (көннөрү уонна көмө) кытта, приставкалары, суффикстары уонна нүөлсүтүү уустук тиһиктэрин кытта. Казах тылын сурун тиһигэ (латиница) Латинскай алфавитынан олоҕурар.

Казах (Латинскай) тылын ордук сөпкө үөрэтиэххэ сөбүй?

1. Алфавиты үөрэт. Казах алфавита латиницаҕа суруллубут, онон эһиэхэ анаан 26 буукубаны үөрэтиэхтээххит.
2. Базовай грамматиканы кытта билсиҥ. Ону эн тыл төрдүн, эбэтэр онлайн ресурсаларын туһунан кинигэлэри үөрэтэн, Видеокоматика быһыытынан оҥоруоххун сөп.
3. Кэпсэтиигэ практикаланыҥ. Бу тыл киэҥник тарҕамматах буолан эһиэхэ, баҕар, онлайн практикаҕа саҥарар киһи эбэтэр онлайн- аудиоксу булуон наада.
4. Хаачыстыбалаах үөрэх матырыйаалларыгар инвестициялаа. Это может учебники, аудио- или видеокуры или даже веб- сайт и приложения.
5. Үксүн тыл этээччилэрин истиэххин сөп. Эһиги тыл уопсай ритмыгар үөрэммит музыкаҕытын, телевидениеҕэ, видео- подстастары туһаныаххытын сөп.
6. Бэйэҕитин тургутуҥ. Саҥа лексиканы үөрэтиҥ уонна кэпсэтиигэ туһаныҥ. Текстэри суруйарга уонна ааҕарга холонуҥ.
7. Туттарыма! Тылы үөрэтии - уһун процесс, онон тулуурдаах буолуҥ уонна дуоһуйууну ылыҥ!