Урду Чӑвашла Куҫар

Урду-Инди субконтинентӗнче ӗмӗр-ӗмӗрех усӑ курнӑ паха чӗлхе. Унта индире те, Пакистанра та миллионшар ҫын калаҫать, ку икӗ ҫӗршывра та официаллӑ чӗлхе.

Урду индоарилле чӗлхе пулса тӑрать, перси чӗлхипе те, араб чӗлхипе те хӑйӗн тымарӗсем пур. Вӑхӑт иртнӗҫемӗн вӑл эволюциленӗ, паян ӑна великобританипе Лӑпкӑ Океан утравӗсем пек тӗнчери нумай пайсенче курма пулать.

Унӑн пӗлтерӗшне шута илсе урду ҫине куҫарас ӗҫре пысӑк ыйту пурри тӗлӗнтерет. Ӑна хӑйӗн клиенчӗсемпе ҫак чӗлхепе хутшӑнмалли ӗҫлӗ организацисем ҫеҫ мар, документсене урду ҫине куҫарма тӑрӑшакан уйрӑм ҫынсем те кирлӗ.

Урду тата унран куҫарусене пурнӑҫлас текенсен ҫак ӗҫе пурнӑҫлама юрӑхлӑ ҫын е агентство тупмалла. Ку вӑл пахалӑхлӑ куҫару сӗнме кирлӗ квалификаци, опыт тата полномочиллӗ ҫын шыранине пӗлтерет.

Ҫавӑн пекех тӑлмач культурӑна лайӑх пӗлнине, куҫарӑва тӗп-тӗрӗс пурнӑҫлассине ӗненни те кирлӗ. Ҫакӑ вырӑнти йӑласемпе йӑласене, ҫавӑн пекех ҫак чӗлхепе калаҫакан ҫӗршывсенчи политикӑлла климата ӑнланни те витӗм кӳрет.

Урду пахалӑхлӑ куҫарӑвӗн тӗп анспекчӗсенчен пӗри тивӗҫлӗ чӗлхепе усӑ курни шутланать. Куҫарура усӑ куракан сӑмахсемпе пуплевсем тӗрӗс пулнине тата вӗсем пойндекстерпе килӗшсе тӑнине ӗненни кирлӗ. Час-часах тӑлмачсен, тен, сленг е калаҫу терминӗсем ҫине шанма тивет, мӗншӗн тесен вӗсем мӗн шухӑшланине тухӑҫлӑн каласа пама пултараҫҫӗ.

Ҫавӑн пекех чӗлхе мӗнле ҫырни ҫине тимлӗрех пӑхмалла. Сӑмахран, урду ҫырӑвӗнче ытти чӗлхесенчен ытларах урӑх алфавитпа усӑ кураҫҫӗ. Ҫапла вара куҫару орфографийӗпе грамматикине уйрӑмах тимлӗх уйӑрмалла.

Юлашкинчен, урду куҫарӑвӗн чарӑвӗсене асра тытмалла. Чӗлхене час-часах ӑнланма йывӑр е ӑнланма та йывӑр, йӑнӑшсене ҫӑмӑллӑнах ӑнланма пулать. Ҫапла вара, пахалӑхлӑ куҫарӑва тивӗҫтерме пултаракан опытлӑ тӑлмачӑпа яланах ӗҫлес килет.

Юлашкинчен, урду ҫине куҫарни - пысӑк та кӑткӑс задача, ӑна тӗрӗс хӑнӑхусемпе опыт кирлӗ. Ҫак пулӑшусемпе усӑ курас текенсен яланах ҫак ӗҫе тума юрӑхлӑ ҫынпа е агентствӑпа усӑ курасса шанмалла. Тӗрӗс пынӑ чухне ҫакӑ икӗ культурӑпа чӗлхе хушшинчи уйрӑмлӑха ҫӗнтерме питӗ лайӑх меслет пулма пултарать.

Хӑш ҫӗршывсенче урду чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?

Пакистанпа Индире урду официаллӑ чӗлхе пулса тӑрать, бангладеша, Налала, Кӑнтӑр Африкӑна, Сауд Аравине, Арабсен Пӗрлешӳллӗ Эмирачӗсене, Пӗрлешӳллӗ Штатсене, Пӗрлешӳллӗ Королевствӑна, Австралие, Канадӑна, Катара Тата Бахрейна шута илсе, тӗнчери тӗрлӗ пайсенче анлӑ сарӑлнӑ.

Урду чӗлхин историйӗ мӗнле?

Урду Пакистанӑн наци чӗлхи тата Индири 23 официаллӑ чӗлхерен пӗри, Ҫавӑн пекех Афганистанпа Бангладешӑн хӑш-пӗр пайӗсенче анлӑ сарӑлнӑ. Вӑл индоарири чӗлхе группинчен тухнӑ тесе шутлаҫҫӗ, персипе арабсен ҫыххине перси, араб тата тӗрӗк чӗлхисем витӗмлӗ витӗмпе ҫыраҫҫӗ. Чӗлхе мӗнле пулса кайни паллӑ мар, анчах вӑл пирӗн эрӑри 13-мӗш ӗмӗрте Дели районӗнче ҫуралнӑ, инди субконтиненчӗн культурӑпа политикӑлла атмосферине пула вӑйлӑ пулнӑ тесе шутлаҫҫӗ. Аслӑ Моголсен империйӗ вӑхӑтӗнче урду малалла аталаннӑ, Ҫурҫӗр Индийӗпе хӑйӗн витӗмне сарнӑ, империе пӑхӑнса тӑракан нумай чӗлхесенчи сӑмахсене тата пуплевсене хӑй ӑшне илнӗ. Пирӗн эрӑри 19-мӗш ӗмӗр тӗлне урду поэзи тата ытти ҫырусен формисем валли усӑ куракан литература чӗлхи пулса тӑнӑ. Индие пайланӑ хыҫҫӑн 1947 ҫулта урду Пакистанӑн официаллӑ чӗлхи пулса тӑнӑ, унта вӑл паян кунчченех активлӑ усӑ курать.

Урду чӗлхине вӗренес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Икбал Алами 2. Галиб Мирзи 3. Сэр Сайед Ахмед Хан 4. Азад Мухаммад 5. Фаиз Ахмед Фаиз

Урду чӗлхин структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Урду чӗлхин тытӑмӗ субъект-объект–глагол сӑмахӗсен йӗркипе никӗсленнӗ. Вӑл перси,араб тата чагатай чӗлхисенчен нумай кивҫен илнӗ, хинди йышши ытти чӗлхесене те кӗртнӗ. Ку чӗлхе хиндустаньпе тачӑ ҫыхӑнса тӑрать, унпа уйрӑм лингвистика уйрӑмлӑхӗсем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑраҫҫӗ, мӗншӗн тесен унӑн уҫӑ сасӑсен питӗ лайӑх системи кашни сасӑлав валли икӗ морфе тӑрать. Глаголсем сӑн-питпе числосене палӑртма пӗшкӗннӗ вӑхӑтра паллӑ тата паллӑ ячӗсем, йӑх, падеж тата паллӑ ячӗсене палӑртма тайӑлаҫҫӗ. Грамматикӑра урду вӗренӳпе вӗренӳ валли интереслӗ чӗлхепе тӑвакан ытти вак-тӗвексем те нумай.

Урду чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Авторитетлӑ преподавателе е урду курсне тупӑр: опытлӑ преподавателе е Курс тупӑр, Ӑна Америка чӗлхисен преподавателӗсен (ACTFL) совечӗ пек авторитетлӑ организаци тесе йышӑннӑ.
2. Урду литературине вулӑр: урду ҫинчи классикӑлла тата хальхи литературӑна Вулани чӗлхене вӗреннин уйрӑлми пайӗ пулса тӑрать, вӑл сире хӑйӗн словарь запасне тата чӗлхине ӑнланассине анлӑлатма пулӑшать.
3. Урду тӑхӑнса ҫӳрекенсене итлӗр: урду Итленин Практики-чӗлхене тата унӑн калаҫӑвне хӑнӑхмалли лайӑх меслет. Уoutube ҫинчи видео, Аудиозапиҫсене Урду йӑтса ҫӳрекенсемпе хутшӑнтарса шырӑр.
4. Калаҫура практикӑра усӑ курӑр: чӗлхене Вӗренмелли Чи Лайӑх меслет-унпа ытти ҫынсемпе калаҫнӑ чухне усӑ курасси. Урду носителӗсем патне кӗме май ҫук пулсан, эсир онлайн-форумсемпе чӗлхепе улӑштарма пултаратӑр, унпа калаҫакансене тупма пултаратӑр.
5. Приложенисемпе тата веб-сайтсемпе усӑ курӑр: Duolingo, Drops тата Memrise йышши Приложенисемпе усӑ курӑр, ҫӗнӗ чӗлхесене вӗренмелли питӗ лайӑх инструментсем пулса тӑраҫҫӗ. Вӗсем нумай викторинӑсем, упражненисем, вӑйӑсем тытса тӑраҫҫӗ, вӗсем сире чӗлхене алла илме пулӑшаҫҫӗ.

Чӑвашла куҫару, чӑваш транслитерацийӗ пекех паллӑ, - чӑвашла хутшӑнма усӑ куракан ятарлӑ куҫару форми. Ҫак чӗлхе Раҫҫейпе Украинӑн хӑш-пӗр районӗсенче пурӑнакан чӑваш халӑхӗшӗн тӑван чӗлхе пулса тӑрать. Ку вӑл тӗрӗк чӗлхисенчен пӗри, унта миллион ытла ҫын калаҫать, куҫару валли кирлӗ чӗлхе тӑвать.

Чӑваш чӗлхинчен е ун ҫине тӗрӗс куҫарас тесен транслитерацин кӑткӑс формисене пурнӑҫри пӗлтерӗшлӗ. Ҫакӑ чӑваш алфавит латин алфавитӗнчен уйрӑлса тӑнипе ҫыхӑннӑ, вӑл ытларах европӑри чӗлхесемшӗн усӑ курать. Ҫавна пула Кириллла саспаллисемпе ҫырнӑ Сӑмахсем, А, Б, К, У, вӗсен латинла эквиваленчӗсене улӑштармалла, вулакана ӑнланмалла пултӑр.

Чӑвашла куҫару процесӗ темиҫе тапхӑра кӗртет. Пӗрремӗшӗнчен, тӑлмачӑн пуҫламӑш чӗлхене те, тӗллевлӗ чӗлхене те лайӑх пӗлмелле. Вӗсен предложени тытӑмне, пуҫламӑш чӗлхе пӗлтерӗшне тата калӑпӑшне ӑнланмалла. Унтан вӗсем ҫакна тӗллевлӗ чӗлхепе тӗрӗс калама пултараҫҫӗ, тӗллевлӗ чӗлхе сӗнӗвӗсен грамматика правилисемпе структурине шута илсе.

Куҫару пӗтсен тӑлмачӑн куҫарнӑ версипе оригиналлӑ текста тӗплӗн танлаштармалла. Ку куҫару тӗп-тӗрӗс те тӗп-тӗрӗс пӗлтерессе шантарать. Тӑлмачӑ та, кирек мӗнле культурӑллӑ ссылкӑсене тата жаргонла сӑмахсене куҫарнине тӗрӗслес тесе, малашнехи тӗрӗслевсемшӗн яваплӑ.

Чӑваш чӗлхине вӗренес текенсемшӗн онлайн университетсенче те юрӑхлӑ тӗрлӗ курс пур. Анчах та чӗлхене вӗренни чӑвашла тӗплӗ куҫарӑва тивӗҫтерейменнине ӑнланни пӗлтерӗшлӗ. Транслитаци йӗркине нумай ҫул хушши практикӑра тата хӑйсене шеллемесӗр ӗҫленипе ҫеҫ алла илме пулать.

Пӗтӗмӗшпе илсен, чӑвашла куҫару - питӗ кирлӗ хӑнӑху, эсир чӑваш халӑхӗпе хутшӑнас тетӗр пулсан, ӑна алла илмелле. Тӗрӗс майсемпе пӗлӳсем вӑхӑтӗнче ку вӑхӑт нумай йышӑнма пултарать, анчах усӑ кӳме пултарать.

Хӑш ҫӗршывсенче чӑвашла калаҫаҫҫӗ?

Чӑвашла ытларах Раҫҫей Чӑваш Республикинче, ҫавӑн пекех Раҫҫейри, Тутарстанри Тата Удмуртири хӑш-пӗр районсенче, Ҫавӑн пекех Казахстанра Тата Украинӑра калаҫаҫҫӗ.

Чӑваш чӗлхи историйӗ мӗнле?

Чӑваш чӗлхи - Раҫҫей Федерацийӗнче 1,5 миллиона яхӑн ҫын калаҫакан тӗрӗк чӗлхи. Вӑл тӗрӗк чӗлхисен хӑяр турачӗн пӗртен-пӗр представителӗ. Ку чӗлхепе историсем ытларах раҫҫей Атӑлҫи тӑрӑхӗнче вырнаҫнӑ Чӑваш Ен Республики пулса тӑракан районсенче калаҫнӑ.
Чӑваш чӗлхин документлӑ историне 13 ӗмӗрччен йӗрлесе тупма пулать, ҫитменнине чи ир асӑннисене 14-15 ӗмӗр алҫырӑвӗсенче тупнӑ. Ҫак алҫырусенчен нумайӑшӗ чӗлхе вӑхӑт иртнӗҫемӗн чылай улшӑнусем тӳснине ҫирӗплетсе параҫҫӗ. 15 ӗмӗрте чӑваш чӗлхи кӳршӗри тутар чӗлхипе ылтӑн Ордӑн вӑйлӑ витӗмӗпе пулнӑ, ӑна старотатар алфавитӗпе ҫырнӑ.
18-мӗш ӗмӗрте чӑваш алфавитне вырӑс ученӑйӗ Семен Ремезов тунӑ, вӑл ӑна кириллицӑра никӗсленӗ. Ҫак ҫӗнӗ алфавитпа 19 ӗмӗр пуҫламӑшӗнче пӗрремӗш пичетленӗ чӑваш кӗнекисене тума усӑ курнӑ. 19 ӗмӗр вӗҫнелле чӑваш чӗлхине Раҫҫей империйӗн официаллӑ чӗлхи тесе йышӑннӑ, ҫак тапхӑрта тӗрлӗ литература произведенийӗсем йӗркеленӗ.
Чӑвашла пирӗн кунсенче те калаҫаҫҫӗ, Ҫавӑн пекех Чӑваш Енри хӑш-пӗр шкулсенче те вӗрентеҫҫӗ. Ҫавӑн пекех раҫҫейре те, ют ҫӗршывсенче те чӗлхене упрас тата сарас енӗпе хастар вӑй хураҫҫӗ.

Чӑваш чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Михаил Васильевич Яковлев - чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн профессорӗ, чӑваш чӗлхин пӗрремӗш комплекслӑ грамматикине туса хатӗрленӗ.
2. Яков Костюков-лингвист тата Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн профессорӗ, нумай ӗҫ редакциленипе тата пичетленипе чӗлхине ҫӗнетес ӗҫе хӑйӗн тӳпе хывнӑскер.
3. Николай Зиберов - латинла графикӑна чӑвашла кӗртес ӗҫе пысӑк тӳпе хывни.
4. Василий Песков – 1904 ҫулта чӑваш чӗлхипе пӗрремӗш шкул учебникӗ туса хунӑ педагог.
5. Олег Бессонов – чӑваш чӗлхин тӗрлӗ диалекчӗсене пӗрлештерес тӗлӗшпе ӗҫленӗ хальхи стандартлӑ чӑваш чӗлхине туса хатӗрлес тӗлӗшпе витӗмлӗ фигура.

Чӑваш чӗлхи структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Чӑваш чӗлхи тӗрӗк чӗлхисен ҫемйине тивет. Ку агглютинативлӑ чӗлхе, вӑл сӑмахсем тӗп сӑмах ҫумне темиҫе приставкӑсемпе суффикс хушнипе йӗркеленнине пӗлтерет. Сӑмах йӗрки, яланхи пекех, субъект-глагол, пуплевӗшсен ӑшӗнчи сӑмахсен ирӗклӗ йӗркипе. Чӗрчунсем икӗ пая пайланаҫҫӗ, число, падеж тата паллӑ тума класс суффиксӗсемпе усӑ кураҫҫӗ. Глаголсем тивӗҫлӗ сӗнӳсемпе килӗшеҫҫӗ те вӑхӑтпа анспекта кура вырнаҫаҫҫӗ.

Чӑваш чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Алфавит, произведени тата база грамматики йышши чӗлхе никӗсӗсене вӗренме тытӑнӑр. Онлайн-ресурссем пур ун пеккисем. Chuvash.org е Chuvash.eu ку сире пулӑшма пултарать.
2. Чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе тата сӗнӳ тӗслӗхӗсемпе усӑ курӑр, калаҫу сӑмахӗсен тата пуплевсен никӗсне хӑвӑрт туса хурӑр. Радиопрограммӑсене итлӗр те чӑвашла фильмсемпе телеграммӑсене пӑхӑр. Таркӑнрах пулас тата унта хӑвна хӑтлӑрах туйас тесе, чӗлхене вӗренӗр.
3. Эсир чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе, е хӑвӑрпа, е онлайн-форумсенче мӗн вӗреннине практиклӗр. Ку сире вырӑнти нюанссене тупса культура ҫинчен кӑтарту илме пулӑшӗ.
4. Хӑвӑрӑн словарь запасне тата грамматикӑна лайӑхлатас тесе кӗнекесемпе хаҫатсене чӑвашла вулӑр. Эсир мӗн чухлӗ ытларах вулатӑр, сирӗн ӑнлану тата грамматика ҫавӑн чухлӗ лайӑхрах пулӗ.
5. Юлашкинчен, чӑвашла текстсем ҫырнӑ пек ӗҫ-хӗл тӗсӗсемпе вӗрентме, чӑваш онлайн-форумӗсене хутшӑнма тата экзаменсене хатӗрленме хушӑр. Ку сире чӗлхене ҫирӗп тытма пулӑшать.