Чӑвашла Чехсен Куҫар

Чӑвашла куҫару, чӑваш транслитерацийӗ пекех паллӑ, - чӑвашла хутшӑнма усӑ куракан ятарлӑ куҫару форми. Ҫак чӗлхе Раҫҫейпе Украинӑн хӑш-пӗр районӗсенче пурӑнакан чӑваш халӑхӗшӗн тӑван чӗлхе пулса тӑрать. Ку вӑл тӗрӗк чӗлхисенчен пӗри, унта миллион ытла ҫын калаҫать, куҫару валли кирлӗ чӗлхе тӑвать.

Чӑваш чӗлхинчен е ун ҫине тӗрӗс куҫарас тесен транслитерацин кӑткӑс формисене пурнӑҫри пӗлтерӗшлӗ. Ҫакӑ чӑваш алфавит латин алфавитӗнчен уйрӑлса тӑнипе ҫыхӑннӑ, вӑл ытларах европӑри чӗлхесемшӗн усӑ курать. Ҫавна пула Кириллла саспаллисемпе ҫырнӑ Сӑмахсем, А, Б, К, У, вӗсен латинла эквиваленчӗсене улӑштармалла, вулакана ӑнланмалла пултӑр.

Чӑвашла куҫару процесӗ темиҫе тапхӑра кӗртет. Пӗрремӗшӗнчен, тӑлмачӑн пуҫламӑш чӗлхене те, тӗллевлӗ чӗлхене те лайӑх пӗлмелле. Вӗсен предложени тытӑмне, пуҫламӑш чӗлхе пӗлтерӗшне тата калӑпӑшне ӑнланмалла. Унтан вӗсем ҫакна тӗллевлӗ чӗлхепе тӗрӗс калама пултараҫҫӗ, тӗллевлӗ чӗлхе сӗнӗвӗсен грамматика правилисемпе структурине шута илсе.

Куҫару пӗтсен тӑлмачӑн куҫарнӑ версипе оригиналлӑ текста тӗплӗн танлаштармалла. Ку куҫару тӗп-тӗрӗс те тӗп-тӗрӗс пӗлтерессе шантарать. Тӑлмачӑ та, кирек мӗнле культурӑллӑ ссылкӑсене тата жаргонла сӑмахсене куҫарнине тӗрӗслес тесе, малашнехи тӗрӗслевсемшӗн яваплӑ.

Чӑваш чӗлхине вӗренес текенсемшӗн онлайн университетсенче те юрӑхлӑ тӗрлӗ курс пур. Анчах та чӗлхене вӗренни чӑвашла тӗплӗ куҫарӑва тивӗҫтерейменнине ӑнланни пӗлтерӗшлӗ. Транслитаци йӗркине нумай ҫул хушши практикӑра тата хӑйсене шеллемесӗр ӗҫленипе ҫеҫ алла илме пулать.

Пӗтӗмӗшпе илсен, чӑвашла куҫару - питӗ кирлӗ хӑнӑху, эсир чӑваш халӑхӗпе хутшӑнас тетӗр пулсан, ӑна алла илмелле. Тӗрӗс майсемпе пӗлӳсем вӑхӑтӗнче ку вӑхӑт нумай йышӑнма пултарать, анчах усӑ кӳме пултарать.

Хӑш ҫӗршывсенче чӑвашла калаҫаҫҫӗ?

Чӑвашла ытларах Раҫҫей Чӑваш Республикинче, ҫавӑн пекех Раҫҫейри, Тутарстанри Тата Удмуртири хӑш-пӗр районсенче, Ҫавӑн пекех Казахстанра Тата Украинӑра калаҫаҫҫӗ.

Чӑваш чӗлхи историйӗ мӗнле?

Чӑваш чӗлхи - Раҫҫей Федерацийӗнче 1,5 миллиона яхӑн ҫын калаҫакан тӗрӗк чӗлхи. Вӑл тӗрӗк чӗлхисен хӑяр турачӗн пӗртен-пӗр представителӗ. Ку чӗлхепе историсем ытларах раҫҫей Атӑлҫи тӑрӑхӗнче вырнаҫнӑ Чӑваш Ен Республики пулса тӑракан районсенче калаҫнӑ.
Чӑваш чӗлхин документлӑ историне 13 ӗмӗрччен йӗрлесе тупма пулать, ҫитменнине чи ир асӑннисене 14-15 ӗмӗр алҫырӑвӗсенче тупнӑ. Ҫак алҫырусенчен нумайӑшӗ чӗлхе вӑхӑт иртнӗҫемӗн чылай улшӑнусем тӳснине ҫирӗплетсе параҫҫӗ. 15 ӗмӗрте чӑваш чӗлхи кӳршӗри тутар чӗлхипе ылтӑн Ордӑн вӑйлӑ витӗмӗпе пулнӑ, ӑна старотатар алфавитӗпе ҫырнӑ.
18-мӗш ӗмӗрте чӑваш алфавитне вырӑс ученӑйӗ Семен Ремезов тунӑ, вӑл ӑна кириллицӑра никӗсленӗ. Ҫак ҫӗнӗ алфавитпа 19 ӗмӗр пуҫламӑшӗнче пӗрремӗш пичетленӗ чӑваш кӗнекисене тума усӑ курнӑ. 19 ӗмӗр вӗҫнелле чӑваш чӗлхине Раҫҫей империйӗн официаллӑ чӗлхи тесе йышӑннӑ, ҫак тапхӑрта тӗрлӗ литература произведенийӗсем йӗркеленӗ.
Чӑвашла пирӗн кунсенче те калаҫаҫҫӗ, Ҫавӑн пекех Чӑваш Енри хӑш-пӗр шкулсенче те вӗрентеҫҫӗ. Ҫавӑн пекех раҫҫейре те, ют ҫӗршывсенче те чӗлхене упрас тата сарас енӗпе хастар вӑй хураҫҫӗ.

Чӑваш чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Михаил Васильевич Яковлев - чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн профессорӗ, чӑваш чӗлхин пӗрремӗш комплекслӑ грамматикине туса хатӗрленӗ.
2. Яков Костюков-лингвист тата Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн профессорӗ, нумай ӗҫ редакциленипе тата пичетленипе чӗлхине ҫӗнетес ӗҫе хӑйӗн тӳпе хывнӑскер.
3. Николай Зиберов - латинла графикӑна чӑвашла кӗртес ӗҫе пысӑк тӳпе хывни.
4. Василий Песков – 1904 ҫулта чӑваш чӗлхипе пӗрремӗш шкул учебникӗ туса хунӑ педагог.
5. Олег Бессонов – чӑваш чӗлхин тӗрлӗ диалекчӗсене пӗрлештерес тӗлӗшпе ӗҫленӗ хальхи стандартлӑ чӑваш чӗлхине туса хатӗрлес тӗлӗшпе витӗмлӗ фигура.

Чӑваш чӗлхи структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Чӑваш чӗлхи тӗрӗк чӗлхисен ҫемйине тивет. Ку агглютинативлӑ чӗлхе, вӑл сӑмахсем тӗп сӑмах ҫумне темиҫе приставкӑсемпе суффикс хушнипе йӗркеленнине пӗлтерет. Сӑмах йӗрки, яланхи пекех, субъект-глагол, пуплевӗшсен ӑшӗнчи сӑмахсен ирӗклӗ йӗркипе. Чӗрчунсем икӗ пая пайланаҫҫӗ, число, падеж тата паллӑ тума класс суффиксӗсемпе усӑ кураҫҫӗ. Глаголсем тивӗҫлӗ сӗнӳсемпе килӗшеҫҫӗ те вӑхӑтпа анспекта кура вырнаҫаҫҫӗ.

Чӑваш чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Алфавит, произведени тата база грамматики йышши чӗлхе никӗсӗсене вӗренме тытӑнӑр. Онлайн-ресурссем пур ун пеккисем. Chuvash.org е Chuvash.eu ку сире пулӑшма пултарать.
2. Чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе тата сӗнӳ тӗслӗхӗсемпе усӑ курӑр, калаҫу сӑмахӗсен тата пуплевсен никӗсне хӑвӑрт туса хурӑр. Радиопрограммӑсене итлӗр те чӑвашла фильмсемпе телеграммӑсене пӑхӑр. Таркӑнрах пулас тата унта хӑвна хӑтлӑрах туйас тесе, чӗлхене вӗренӗр.
3. Эсир чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе, е хӑвӑрпа, е онлайн-форумсенче мӗн вӗреннине практиклӗр. Ку сире вырӑнти нюанссене тупса культура ҫинчен кӑтарту илме пулӑшӗ.
4. Хӑвӑрӑн словарь запасне тата грамматикӑна лайӑхлатас тесе кӗнекесемпе хаҫатсене чӑвашла вулӑр. Эсир мӗн чухлӗ ытларах вулатӑр, сирӗн ӑнлану тата грамматика ҫавӑн чухлӗ лайӑхрах пулӗ.
5. Юлашкинчен, чӑвашла текстсем ҫырнӑ пек ӗҫ-хӗл тӗсӗсемпе вӗрентме, чӑваш онлайн-форумӗсене хутшӑнма тата экзаменсене хатӗрленме хушӑр. Ку сире чӗлхене ҫирӗп тытма пулӑшать.

Чехсен чӗлхи - тӗнчери чи илӗртӳллӗ чӗлхесенчен пӗри. Унта 10 миллион ытла ҫын калаҫать, вӑл Чех Республикинчи культура пӗлтерӗшлӗ пайӗ пулса тӑрать. Чех куҫарӑвӗпе усӑ курни сирӗн бизнеса, веб-сайта е коммуникацисене кирлӗ пек локализацилеме пултарать.

Чех тӑлмачӗн пулӑшӑвӗсем ҫинчен йышӑниччен малтан чехла куҫарӑвӗн йывӑрлӑхӗсене ӑнланса илмелле. Чех чӗлхипе славян чӗлхи, ку вара хӑйӗн уйрӑм грамматика структури, тепӗр алфавит тата темиҫе диалект пуррине пӗлтерет. Ку куҫарӑва ӑнӑҫлӑ куҫарма чех чӗлхипе те, вӗсем куҫаракан куҫару чӗлхипе те лайӑх усӑ курмаллине пӗлтерет.

Сире куҫарас тӗлӗшпе шанчӑклӑ пулӑшу кирлӗ пулсан, сирӗн чех чӗлхипе ӗҫленӗ опытлӑ компание шыраса пӑхас пулать. Вӗсем куҫарӑвӑн культура уйрӑмлӑхӗсене тӗрӗс те шута илекен уйрӑмлӑхӗсене пама пултараҫҫӗ. Лайӑх тӑлмачӑ та вырӑнти культурӑна тарӑн пӗлӳ илӗ, вӑл контента локализацилеме тата унӑн культурине тивӗҫтерме пултарӗ.

Куҫару пахалӑхӗ те чехла куҫару пулӑшӑвне суйланӑ чухне пӗлтерӗшлӗ. Переводчиксен пӗлтерӗве уҫӑмлӑн та тӗп-тӗрӗс пӗлтерме пултармалла, мӗншӗн тесен текст хӑйне евӗрлӗ текста е унӑн шухӑшне хӑратмалла мар. Публикаци умӗнче чӑвашла куҫарӑва чех чӗлхине тӑхӑнса ҫӳрекен тӗрӗс куҫарнине ӗненмелле.

Юлашкинчен, чехла куҫару лайӑх служби заказа хӑвӑрт пурнӑҫлама май парать. Сӑмах локализаци ҫинчен пырать пулсан, вӑхӑт яланах татӑклӑ вырӑн йышӑнать, ҫавӑнпа та эсир суйласа илнӗ сервис пахалӑха сиен кӳмесӗр палӑртнӑ вӑхӑтра усӑ курма пултарнине сирӗн ӗненмелле.

Ӗҫ чехла куҫару патне ҫитсен чӗлхепе культура нюансӗсене ӑнланакан професси службине тупмалла. Куҫару тӗрӗс пулӑшӑвӗсемпе усӑ курса, эсир сирӗн контента локализациленӗ, тухӑҫлӑ панӑ тата чех чӗлхеллӗ халӑх лайӑх йышӑнасса шанма пултаратӑр.

Хӑш ҫӗршывсенче чехла калаҫаҫҫӗ?

Чех чӗлхипе ытларах Чех Республикинче калаҫаҫҫӗ. Австрире, Германире, Венгрире, Польшӑра, Словакире Тата Украинӑра та чех чӗлхеллӗ халӑх нумай пурӑнать. Ун ҫинче Австрали, Канада, Хорвати, Франци, Итали, Румыни, Серби тата Пӗрлешӳллӗ Штатсем пек ытти ҫӗршывсенчи ҫынсен шучӗ сахалтарах калаҫать.

Чех чӗлхи историйӗ мӗнле?

Индоевропӑри ҫичӗ чӗлхене кӗрекен чех чӗлхи - хӗвеланӑҫ славян чӗлхи. Вӑл словаксемпе питӗ тачӑ ҫыхӑннӑ тата Чех Республикин официаллӑ чӗлхи пулса тӑрать. Ҫак чӗлхе ӗмӗр-ӗмӗрех латынь, нимӗҫ тата поляк чӗлхисене вӑйлӑ витӗм кӳнӗ.
Ку чӗлхе пуррине чи ир кӑтартакан свидетельствӑсем 10 ӗмӗре кӗреҫҫӗ, ун чухне ӑна хальхи Чех Республикин территорийӗнче пӗрремӗш хут документланӑ. Вӑл вӑхӑтра ку чӗлхене богемский пекех пӗлнӗ, унпа ытларах Богем регионӗнче калаҫнӑ. 11-12 ӗмӗр хушшинче вӑл, оригинал чӗлхин хӑш-пӗр енӗсене ҫаплах упраса хӑварман пулин те, старославян чӗлхинчен эволюциленӗ.
14-мӗш ӗмӗрте чех чӗлхи ҫыру формипе усӑ курма пуҫланӑ, вӑтам ӗмӗрти чӗлхе версийӗ палӑрнӑ. Ҫак вӑхӑтра чӗлхе латынь, нимӗҫ тата поляк чӗлхисем витӗм кӳнине пула темиҫе улшӑну тӳснӗ те майӗпен хальхи чех чӗлхи пулса тӑнӑ.
1882 ҫулта Чехсен лингвисчӗ Чен Зибрт хӑйӗн чех грамматикине пичетлесе кӑларнӑ, вӑл чӗлхене стандартизацилемелли никӗс пулса тӑнӑ. Каярахпа ҫак чӗлхене 1943 ҫулхи чех орфографийӗ ҫинчен Калакан Саккунпа килӗшӳллӗн унификациленӗ, вӑл Пӗтӗм Чех Республики валли пӗтӗмӗшле ҫыру чӗлхи вырнаҫтарнӑ.
Ҫавӑнтанпа чӗлхе малалла аталаннӑ, паян ун ҫинче чех Республикипе Словакире 9 миллион ытла ҫын калаҫать.

Чех чӗлхине вӗренес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Ян Гус (1369-1415): чехсен тӗн реформаторӗ, философ тата Прагӑри карл университетӗнче теологи преподавателӗ Ян Гус чех чӗлхине аталантарма пысӑк витӗм кӳнӗ. Унӑн проповедьӗсемпе витӗмлӗ ӗҫӗсене чех чӗлхипе ҫырнӑ, ӑна чехире официаллӑ чӗлхе статусне ҫирӗплетме пулӑшнӑ.
2. Вацлав Яка (1883-1949): Чехсен Паллӑ лингвисчӗ тата Прагӑри карлов университечӗн славян чӗлхисен профессорӗ Вацлав Яка, чех чӗлхипе нумай ӗҫсен авторӗ, чех грамматикипе орфографине шута илсе. Вӑл ҫавӑн пекех 1926 ҫулта йышӑннӑ тата паян чехословаки чӗлхин официаллӑ стандарчӗ пулса тӑракан патшалӑх чӗлхине туса хатӗрлес ӗҫе пысӑк тӳпе хыврӗ.
3. Немцова турри (1820-1862): Хӑйӗн романӗпе Чи паллӑ "Бабичка" (Кукамай), Наци чӗрӗлӗвӗн чехсен юхӑмӗнче чехсен пӗлтерӗшлӗ кӗлетки тата чехла нумай ҫыракан пӗрремӗш авторсенчен пӗри пулнӑ. Унӑн ӗҫӗсем чехсен литература чӗлхине аталантарма тата литературӑра унпа усӑ курма пулӑшнӑ.
4. Йозеф Юнгман (1773-1847): Поэт тата лингвист, Йозеф Юнгман хальхи чех чӗлхине йӗркелес тӗлӗшпе пысӑк вырӑн йышӑнса тӑнӑ. Ун ҫумне тата нимӗҫ, итали тата француз чӗлхисем евӗрлӗ ытти чӗлхесенчен нумай сӑмах, чех чӗлхине литература чӗлхипе йӗркелеме пулӑшакан пулӑшу хушса ҫыраҫҫӗ.
5. Дивиш Прокоп (1719-1765): Лингвист тата полиглот, Прокоп Дивиш чех лигвистикин ӑру пуҫлӑхӗсенчен пӗри шутланать. Танлаштаруллӑ лингвистикӑпа, грамматикӑпа тата фонологипе вӑл нумай ҫырать, ӑна чех чӗлхине реформӑлас тата официаллӑ ҫыру валли лайӑхрах майсем тупса пама пулӑшаҫҫӗ, тесе ҫыраҫҫӗ.

Чех чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Чех чӗлхи хӗвеланӑҫ славянла чӗлхе пулса тӑрать, ку вӑл поляк, словак тата вырӑс чӗлхисем пекех славян чӗлхисем йышӑнса тӑнине пӗлтерет. Унӑн ытти чӗлхесемпе танлаштарсан хӑйне уйрӑм характеристика пур.
Чех чӗлхи вӑл-коллективлӑ чӗлхе, ку вӑл сӑмахсем хӑйсен формине предложенин функцине кура улӑштарнине пӗлтерет. Вӑл ҫавӑн пекех агглютинаци тытса тӑрать, вӑл приставкӑсемпе суффикссене ҫӗнӗ сӑмахсем вӗрентме е нюанс пӗлтерӗшне палӑртма хушнине пӗлтерет. Чех чӗлхинче ҫичӗ падеж (акӑлчан чӗлхипе танлаштарсан, унта мӗн пурӗ те иккӗ-подлежащипе объект). Ҫичӗ падеж пурлӑх, местоименисене, паллӑ ячӗсене тата хисепсене пырса тивеҫҫӗ, сӗнӳре сӑмах пӗлтерӗшне кӑтартаҫҫӗ.
Юлашкинчен, чех чӗлхи-вӑйлӑ фонетика чӗлхи, ҫырусемпе чӗлхе-ҫӑварсем пӗр-пӗринпе килӗшсе тӑраҫҫӗ. Ку сӑмахсен пӗлтерӗшне ӑнланмасӑр, ӑна ҫӑмӑллӑнах калама май парать.

Чех чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Чех грамматикипе произведенисен никӗсӗсене вӗренме тытӑнӑр. Нумай кӗнеке тата онлайн-ресурс пур, вӗсем сире чӗлхе никӗсне алла илме пулӑшӗҫ.
2. Тавар запасне тиенӗр. Ӑнлану никӗсне хывас тесе уҫҫи пуплевӗсене тата час-часах усӑ куракан сӑмахсене вӗренӗр.
3. Хӑвӑра кӑткӑсрах темӑсемпе тӗрӗслесе пӑхӑр. Хӑвӑрӑн калаҫу тата ҫыру чӗлхине уҫӑр, кӑткӑс сӗнӳсене, глаголсен формисене тата тӗрлӗ вӑхӑтсене практикацилӗр.
4. Чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсене итлӗр те ют ҫӗршыв фильмӗсене пӑхӑр. Хӑвӑрӑн произведенине тата чӗлхене ӑнланнине хӑйрас тесе, массӑллӑ информаци хатӗрӗсене, телепрограммӑсене, радиостанцисене, подкассене, чехсен акценчӗпе сленгӗсене илтес тата вӗсене хӑнӑхас тесе вӗренӗр.
5. Чех чӗлхеллӗ ҫӗршывра вӑхӑта ирттерӗр. Ку вӑл чӗлхепе культурӑна пӗтӗмӗшпех путса лармалли чи лайӑх меслет. Май ҫук пулсан, чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе е чехла калаҫакан ушкӑнсемпе е пӗр-пӗринпе ҫыхӑну тытма тӑрӑшӑр.