Чӑвашла Валли Куҫар

Чӑвашла куҫару, чӑваш транслитерацийӗ пекех паллӑ, - чӑвашла хутшӑнма усӑ куракан ятарлӑ куҫару форми. Ҫак чӗлхе Раҫҫейпе Украинӑн хӑш-пӗр районӗсенче пурӑнакан чӑваш халӑхӗшӗн тӑван чӗлхе пулса тӑрать. Ку вӑл тӗрӗк чӗлхисенчен пӗри, унта миллион ытла ҫын калаҫать, куҫару валли кирлӗ чӗлхе тӑвать.

Чӑваш чӗлхинчен е ун ҫине тӗрӗс куҫарас тесен транслитерацин кӑткӑс формисене пурнӑҫри пӗлтерӗшлӗ. Ҫакӑ чӑваш алфавит латин алфавитӗнчен уйрӑлса тӑнипе ҫыхӑннӑ, вӑл ытларах европӑри чӗлхесемшӗн усӑ курать. Ҫавна пула Кириллла саспаллисемпе ҫырнӑ Сӑмахсем, А, Б, К, У, вӗсен латинла эквиваленчӗсене улӑштармалла, вулакана ӑнланмалла пултӑр.

Чӑвашла куҫару процесӗ темиҫе тапхӑра кӗртет. Пӗрремӗшӗнчен, тӑлмачӑн пуҫламӑш чӗлхене те, тӗллевлӗ чӗлхене те лайӑх пӗлмелле. Вӗсен предложени тытӑмне, пуҫламӑш чӗлхе пӗлтерӗшне тата калӑпӑшне ӑнланмалла. Унтан вӗсем ҫакна тӗллевлӗ чӗлхепе тӗрӗс калама пултараҫҫӗ, тӗллевлӗ чӗлхе сӗнӗвӗсен грамматика правилисемпе структурине шута илсе.

Куҫару пӗтсен тӑлмачӑн куҫарнӑ версипе оригиналлӑ текста тӗплӗн танлаштармалла. Ку куҫару тӗп-тӗрӗс те тӗп-тӗрӗс пӗлтерессе шантарать. Тӑлмачӑ та, кирек мӗнле культурӑллӑ ссылкӑсене тата жаргонла сӑмахсене куҫарнине тӗрӗслес тесе, малашнехи тӗрӗслевсемшӗн яваплӑ.

Чӑваш чӗлхине вӗренес текенсемшӗн онлайн университетсенче те юрӑхлӑ тӗрлӗ курс пур. Анчах та чӗлхене вӗренни чӑвашла тӗплӗ куҫарӑва тивӗҫтерейменнине ӑнланни пӗлтерӗшлӗ. Транслитаци йӗркине нумай ҫул хушши практикӑра тата хӑйсене шеллемесӗр ӗҫленипе ҫеҫ алла илме пулать.

Пӗтӗмӗшпе илсен, чӑвашла куҫару - питӗ кирлӗ хӑнӑху, эсир чӑваш халӑхӗпе хутшӑнас тетӗр пулсан, ӑна алла илмелле. Тӗрӗс майсемпе пӗлӳсем вӑхӑтӗнче ку вӑхӑт нумай йышӑнма пултарать, анчах усӑ кӳме пултарать.

Хӑш ҫӗршывсенче чӑвашла калаҫаҫҫӗ?

Чӑвашла ытларах Раҫҫей Чӑваш Республикинче, ҫавӑн пекех Раҫҫейри, Тутарстанри Тата Удмуртири хӑш-пӗр районсенче, Ҫавӑн пекех Казахстанра Тата Украинӑра калаҫаҫҫӗ.

Чӑваш чӗлхи историйӗ мӗнле?

Чӑваш чӗлхи - Раҫҫей Федерацийӗнче 1,5 миллиона яхӑн ҫын калаҫакан тӗрӗк чӗлхи. Вӑл тӗрӗк чӗлхисен хӑяр турачӗн пӗртен-пӗр представителӗ. Ку чӗлхепе историсем ытларах раҫҫей Атӑлҫи тӑрӑхӗнче вырнаҫнӑ Чӑваш Ен Республики пулса тӑракан районсенче калаҫнӑ.
Чӑваш чӗлхин документлӑ историне 13 ӗмӗрччен йӗрлесе тупма пулать, ҫитменнине чи ир асӑннисене 14-15 ӗмӗр алҫырӑвӗсенче тупнӑ. Ҫак алҫырусенчен нумайӑшӗ чӗлхе вӑхӑт иртнӗҫемӗн чылай улшӑнусем тӳснине ҫирӗплетсе параҫҫӗ. 15 ӗмӗрте чӑваш чӗлхи кӳршӗри тутар чӗлхипе ылтӑн Ордӑн вӑйлӑ витӗмӗпе пулнӑ, ӑна старотатар алфавитӗпе ҫырнӑ.
18-мӗш ӗмӗрте чӑваш алфавитне вырӑс ученӑйӗ Семен Ремезов тунӑ, вӑл ӑна кириллицӑра никӗсленӗ. Ҫак ҫӗнӗ алфавитпа 19 ӗмӗр пуҫламӑшӗнче пӗрремӗш пичетленӗ чӑваш кӗнекисене тума усӑ курнӑ. 19 ӗмӗр вӗҫнелле чӑваш чӗлхине Раҫҫей империйӗн официаллӑ чӗлхи тесе йышӑннӑ, ҫак тапхӑрта тӗрлӗ литература произведенийӗсем йӗркеленӗ.
Чӑвашла пирӗн кунсенче те калаҫаҫҫӗ, Ҫавӑн пекех Чӑваш Енри хӑш-пӗр шкулсенче те вӗрентеҫҫӗ. Ҫавӑн пекех раҫҫейре те, ют ҫӗршывсенче те чӗлхене упрас тата сарас енӗпе хастар вӑй хураҫҫӗ.

Чӑваш чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Михаил Васильевич Яковлев - чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн профессорӗ, чӑваш чӗлхин пӗрремӗш комплекслӑ грамматикине туса хатӗрленӗ.
2. Яков Костюков-лингвист тата Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн профессорӗ, нумай ӗҫ редакциленипе тата пичетленипе чӗлхине ҫӗнетес ӗҫе хӑйӗн тӳпе хывнӑскер.
3. Николай Зиберов - латинла графикӑна чӑвашла кӗртес ӗҫе пысӑк тӳпе хывни.
4. Василий Песков – 1904 ҫулта чӑваш чӗлхипе пӗрремӗш шкул учебникӗ туса хунӑ педагог.
5. Олег Бессонов – чӑваш чӗлхин тӗрлӗ диалекчӗсене пӗрлештерес тӗлӗшпе ӗҫленӗ хальхи стандартлӑ чӑваш чӗлхине туса хатӗрлес тӗлӗшпе витӗмлӗ фигура.

Чӑваш чӗлхи структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Чӑваш чӗлхи тӗрӗк чӗлхисен ҫемйине тивет. Ку агглютинативлӑ чӗлхе, вӑл сӑмахсем тӗп сӑмах ҫумне темиҫе приставкӑсемпе суффикс хушнипе йӗркеленнине пӗлтерет. Сӑмах йӗрки, яланхи пекех, субъект-глагол, пуплевӗшсен ӑшӗнчи сӑмахсен ирӗклӗ йӗркипе. Чӗрчунсем икӗ пая пайланаҫҫӗ, число, падеж тата паллӑ тума класс суффиксӗсемпе усӑ кураҫҫӗ. Глаголсем тивӗҫлӗ сӗнӳсемпе килӗшеҫҫӗ те вӑхӑтпа анспекта кура вырнаҫаҫҫӗ.

Чӑваш чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Алфавит, произведени тата база грамматики йышши чӗлхе никӗсӗсене вӗренме тытӑнӑр. Онлайн-ресурссем пур ун пеккисем. Chuvash.org е Chuvash.eu ку сире пулӑшма пултарать.
2. Чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе тата сӗнӳ тӗслӗхӗсемпе усӑ курӑр, калаҫу сӑмахӗсен тата пуплевсен никӗсне хӑвӑрт туса хурӑр. Радиопрограммӑсене итлӗр те чӑвашла фильмсемпе телеграммӑсене пӑхӑр. Таркӑнрах пулас тата унта хӑвна хӑтлӑрах туйас тесе, чӗлхене вӗренӗр.
3. Эсир чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе, е хӑвӑрпа, е онлайн-форумсенче мӗн вӗреннине практиклӗр. Ку сире вырӑнти нюанссене тупса культура ҫинчен кӑтарту илме пулӑшӗ.
4. Хӑвӑрӑн словарь запасне тата грамматикӑна лайӑхлатас тесе кӗнекесемпе хаҫатсене чӑвашла вулӑр. Эсир мӗн чухлӗ ытларах вулатӑр, сирӗн ӑнлану тата грамматика ҫавӑн чухлӗ лайӑхрах пулӗ.
5. Юлашкинчен, чӑвашла текстсем ҫырнӑ пек ӗҫ-хӗл тӗсӗсемпе вӗрентме, чӑваш онлайн-форумӗсене хутшӑнма тата экзаменсене хатӗрленме хушӑр. Ку сире чӗлхене ҫирӗп тытма пулӑшать.

Валли чӗлхинчен куҫарни-Уэльс халӑхӗшӗн пурнӑҫри пӗлтерӗшлӗ пулӑшу, вӑл валли чӗлхипе тата унӑн тулашӗнче хутшӑнусене тивӗҫтерет. Ку вӑл валлири чӗлхе пӗрлӗхӗн те, пӗтӗм уэльсӑн та пӗлтерӗшлӗ пайӗ.

Европӑри чи ватӑ чӗрӗ чӗлхесенчен пӗри пулнӑ май валли чӗлхи пуян еткерлӗх пур, ӑна упраса хисеплемелле. Валлипе ытти чӗлхесене куҫарма сӗнсен, валли чӗлхипе ҫӳрекенсем тӗнчери халӑхӑн пӗр пайӗ пулма пултараҫҫӗ, ҫав вӑхӑтрах вӗсен тӑван чӗлхипе ӑнланма ҫук информаципе материалсем патне те кӗме пултараҫҫӗ.

Валли чӗлхи ҫине куҫару службине суйланӑ чухне эсир суйласа илнӗ компани валли чӗлхипе куҫарнӑ опыт пуррине ӗненмелле. Ҫав вӑхӑтрах куҫару стандартне гарантилес тесе ертсе пыракан органра кирек хӑш тӑлмача та регистрациленине ӗненмелле.

Тӗп-тӗрӗс пулсан, тӑлмач валли чӗлхинчен валлийскинчен урӑх чӗлхене куҫарма кирлӗ квалификаци тата опыт пуррине ӗненмелле тата пачах урӑхла. Ҫакӑ кирек мӗнле йӑнӑшсенчен те хӑтӑлма, ҫавӑн пекех валлин ҫӗнӗ терминологийӗпе усӑ курса куҫарӑва тӗп-тӗрӗс пурнӑҫлама май парать.

Валлий чӗлхинчен тӑлмача шыраса тупас ӗҫ патне ҫитсен, унта юрӑхлӑ компанисемпе пулӑшу ӗҫӗсем нумай. Магазинсем тӑрӑх ҫӳресе эсир хакпа пахалӑха лайӑх шайлаштарнине, ҫавӑн пекех кирек мӗнле тӑлмачӑн квалификацине тата репутацине тӗрӗсленине пӗлни кирлӗ.

Куҫару ҫумне валлири куҫару компанийӗ сӗнме пултаракан хушма пулӑшусене пӑхса тухмалла. Сӑмахран, чылай компанисем эсир документсене ӗҫе илнӗ чухне е ӗҫлӗ ҫырусем ҫырнӑ чухне питӗ кирлӗ калаҫу ирттерме, редакцилеме тата форматировани пама пулӑшу сӗнеҫҫӗ.

Юлашкинчен, валли чӗлхинчен куҫарни-хаклӑ пулӑшу , вӑл валли чӗлхине тӑхӑнса ҫӳрекенсене вӗсен чӗлхин тӗрӗслӗхӗпе пахалӑхне сиен кӳмесӗр таврари тӗнчепе туллин ҫыхӑнса ӗҫлеме май парать. Шанчӑклӑ та опытлӑ тӑлмач валлиецсен чӗлхинчи пур документсене те тивӗҫлипе хисеплеме тӑрӑшӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче валли чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?

Валли чӗлхипе ытларах Уэльсра калаҫаҫҫӗ, анчах валли Чӗлхипе ҫӳрекен хӑш-пӗр ҫынсем Англире, Шотландире, Ирландире тата ытти ҫӗршывсенче те пур.

Валли чӗлхин историйӗ мӗнле?

Валли чӗлхи британире пирӗн эрӑри 43-мӗш ҫулта римла тапӑнса кӗриччен калаҫнӑ британи чӗлхинчен тухнӑ тесе шутлаҫҫӗ. 6 ӗмӗр тӗлне вӑл 11 ӗмӗр вӗҫленичченех поэзипе литературӑра усӑ курнӑ авалхи веллийский пулса тӑнӑ. Вӑтам валли чӗлхи 12 ӗмӗрте тухнӑ, ун хыҫҫӑн хальхи валли чӗлхи 15-16 ӗмӗрте тухнӑ. 1993 ҫулхи валли чӗлхи ҫинчен калакан саккун валлие Уэльсра официаллӑ статус панӑ, паян вара валли чӗлхипе ҫӳрекенсен 20 проценчӗ унӑн ҫурчӗсемпе усӑ кураҫҫӗ.

Валли чӗлхине вӗренес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Ҫветтуй Давид (пирӗн эрӑри 500 ҫ.): Уэльса Ҫветтуй хӳтӗлекен тата темиҫе монастыре никӗслекен, ӑна валлипе унӑн литературине сарма пулӑшаҫҫӗ.
2. Вильям Сэлсбери (1520– 1584): Вӑл валли чӗлхин чи ир пулакан словарӗсенчен пӗрне, Акӑлчан тата валли чӗлхисемпе Словаре (1547) пичетлесе Кӑларнӑ, валли чӗлхин стандартизаци формине туса кӑларас тата малалла каяс тӗлӗшпе пысӑк вырӑн йышӑнса тӑнӑ.
3. Дафидд Нанмор (1700-1766): Паллӑ поэт, вӑл валли литературине тума пулӑшнӑ, акӑлчансен паллӑ авторӗсен хайлавӗсене валлиецсен чӗлхипе куҫарнӑ.
4. Леди Шарлотта Гест (1812– 1895): вӑл валлири "Мабиногион"ятлӑ юмахсен пуххин куҫарӑвӗсемпе пуринчен те паллӑ.
5. Сондерс Льюис (1893 – 1985): валлири Паллӑ поэт, драматург тата политика активисчӗ, вӑл валлири чӗлхепе культура статусне ӳстерес енӗпе тӗп вырӑн йышӑнса тӑнӑ.

Валли чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Валли чӗлхи кельт чӗлхисен британи турачӗсемпе ҫыхӑннӑ. Ку пысӑк флексиллӗ чӗлхе, глаголсене пӗрлештермелли икӗ форма тата чӗрчунсен туртӑмӗсем пурри уйрӑмах палӑрса тӑрать. Валлири чӗрчунсем (арҫын, хӗрарӑм тата вӑтам йӑхран), ҫавӑн пекех йышпа (пӗртен-пӗр тата йышлӑ). Валли чӗлхинчи глаголсен сакӑр вӑхӑт тата тӑватӑ анспект, ҫавӑн пекех иртнӗ тата иртнӗ вӑхӑт формисем пур.

Валли чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Чӗлхе курсӗнчен пуҫлӑр – е онлайн-курс, кӗнеке е вырӑнти колледжра е общество группинче занятисем те пулсан, курсра пулни валлин структура тата тӗп-тӗрӗс вӗренмелли чи лайӑх меслет пулса тӑма пултарать.
2. Валли чӗлхипе ҫӳрекен туссене-валли чӗлхипе ҫӳрекенсене – вӗрентӗр, вӗсемпе эсир практикӑра усӑ курма пултаратӑр, чӗлхене тӗрӗс вӗренессишӗн пысӑк пӗлтерӗшлӗ.
3. Валлиецсен музыкине итлӗр те валлиецсен телекуравне пӑхӑр – валли чӗлхипе ҫӳрекен фильмсене итлени тата пӑхса тухни сире тӗрӗс калава, ҫавӑн пекех темиҫе ҫӗнӗ сӑмах ӑнланма пулӑшӗ!
4. Валлиецсен чӗлхипе кӗнекесемпе хаҫатсене вулӑр – вуласси-словарьсен запасне пысӑклатмалли тата валлиецсен чӗлхи мӗнле ӗҫленине лайӑхрах ӑнланмалли меслет.
5. Культурӑна тиенӗр – валлийский чӗлхи культурӑра ҫирӗп тымар янӑ, ҫавӑнпа уэльс патне кӗрсе унӑн хӑйне евӗрлӗ музыкипе, фестивальсемпе, кухньӑсемпе тата мероприятисемпе киленӗр.