Чӑвашла Украинла Куҫар

Чӑвашла куҫару, чӑваш транслитерацийӗ пекех паллӑ, - чӑвашла хутшӑнма усӑ куракан ятарлӑ куҫару форми. Ҫак чӗлхе Раҫҫейпе Украинӑн хӑш-пӗр районӗсенче пурӑнакан чӑваш халӑхӗшӗн тӑван чӗлхе пулса тӑрать. Ку вӑл тӗрӗк чӗлхисенчен пӗри, унта миллион ытла ҫын калаҫать, куҫару валли кирлӗ чӗлхе тӑвать.

Чӑваш чӗлхинчен е ун ҫине тӗрӗс куҫарас тесен транслитерацин кӑткӑс формисене пурнӑҫри пӗлтерӗшлӗ. Ҫакӑ чӑваш алфавит латин алфавитӗнчен уйрӑлса тӑнипе ҫыхӑннӑ, вӑл ытларах европӑри чӗлхесемшӗн усӑ курать. Ҫавна пула Кириллла саспаллисемпе ҫырнӑ Сӑмахсем, А, Б, К, У, вӗсен латинла эквиваленчӗсене улӑштармалла, вулакана ӑнланмалла пултӑр.

Чӑвашла куҫару процесӗ темиҫе тапхӑра кӗртет. Пӗрремӗшӗнчен, тӑлмачӑн пуҫламӑш чӗлхене те, тӗллевлӗ чӗлхене те лайӑх пӗлмелле. Вӗсен предложени тытӑмне, пуҫламӑш чӗлхе пӗлтерӗшне тата калӑпӑшне ӑнланмалла. Унтан вӗсем ҫакна тӗллевлӗ чӗлхепе тӗрӗс калама пултараҫҫӗ, тӗллевлӗ чӗлхе сӗнӗвӗсен грамматика правилисемпе структурине шута илсе.

Куҫару пӗтсен тӑлмачӑн куҫарнӑ версипе оригиналлӑ текста тӗплӗн танлаштармалла. Ку куҫару тӗп-тӗрӗс те тӗп-тӗрӗс пӗлтерессе шантарать. Тӑлмачӑ та, кирек мӗнле культурӑллӑ ссылкӑсене тата жаргонла сӑмахсене куҫарнине тӗрӗслес тесе, малашнехи тӗрӗслевсемшӗн яваплӑ.

Чӑваш чӗлхине вӗренес текенсемшӗн онлайн университетсенче те юрӑхлӑ тӗрлӗ курс пур. Анчах та чӗлхене вӗренни чӑвашла тӗплӗ куҫарӑва тивӗҫтерейменнине ӑнланни пӗлтерӗшлӗ. Транслитаци йӗркине нумай ҫул хушши практикӑра тата хӑйсене шеллемесӗр ӗҫленипе ҫеҫ алла илме пулать.

Пӗтӗмӗшпе илсен, чӑвашла куҫару - питӗ кирлӗ хӑнӑху, эсир чӑваш халӑхӗпе хутшӑнас тетӗр пулсан, ӑна алла илмелле. Тӗрӗс майсемпе пӗлӳсем вӑхӑтӗнче ку вӑхӑт нумай йышӑнма пултарать, анчах усӑ кӳме пултарать.

Хӑш ҫӗршывсенче чӑвашла калаҫаҫҫӗ?

Чӑвашла ытларах Раҫҫей Чӑваш Республикинче, ҫавӑн пекех Раҫҫейри, Тутарстанри Тата Удмуртири хӑш-пӗр районсенче, Ҫавӑн пекех Казахстанра Тата Украинӑра калаҫаҫҫӗ.

Чӑваш чӗлхи историйӗ мӗнле?

Чӑваш чӗлхи - Раҫҫей Федерацийӗнче 1,5 миллиона яхӑн ҫын калаҫакан тӗрӗк чӗлхи. Вӑл тӗрӗк чӗлхисен хӑяр турачӗн пӗртен-пӗр представителӗ. Ку чӗлхепе историсем ытларах раҫҫей Атӑлҫи тӑрӑхӗнче вырнаҫнӑ Чӑваш Ен Республики пулса тӑракан районсенче калаҫнӑ.
Чӑваш чӗлхин документлӑ историне 13 ӗмӗрччен йӗрлесе тупма пулать, ҫитменнине чи ир асӑннисене 14-15 ӗмӗр алҫырӑвӗсенче тупнӑ. Ҫак алҫырусенчен нумайӑшӗ чӗлхе вӑхӑт иртнӗҫемӗн чылай улшӑнусем тӳснине ҫирӗплетсе параҫҫӗ. 15 ӗмӗрте чӑваш чӗлхи кӳршӗри тутар чӗлхипе ылтӑн Ордӑн вӑйлӑ витӗмӗпе пулнӑ, ӑна старотатар алфавитӗпе ҫырнӑ.
18-мӗш ӗмӗрте чӑваш алфавитне вырӑс ученӑйӗ Семен Ремезов тунӑ, вӑл ӑна кириллицӑра никӗсленӗ. Ҫак ҫӗнӗ алфавитпа 19 ӗмӗр пуҫламӑшӗнче пӗрремӗш пичетленӗ чӑваш кӗнекисене тума усӑ курнӑ. 19 ӗмӗр вӗҫнелле чӑваш чӗлхине Раҫҫей империйӗн официаллӑ чӗлхи тесе йышӑннӑ, ҫак тапхӑрта тӗрлӗ литература произведенийӗсем йӗркеленӗ.
Чӑвашла пирӗн кунсенче те калаҫаҫҫӗ, Ҫавӑн пекех Чӑваш Енри хӑш-пӗр шкулсенче те вӗрентеҫҫӗ. Ҫавӑн пекех раҫҫейре те, ют ҫӗршывсенче те чӗлхене упрас тата сарас енӗпе хастар вӑй хураҫҫӗ.

Чӑваш чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Михаил Васильевич Яковлев - чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн профессорӗ, чӑваш чӗлхин пӗрремӗш комплекслӑ грамматикине туса хатӗрленӗ.
2. Яков Костюков-лингвист тата Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн профессорӗ, нумай ӗҫ редакциленипе тата пичетленипе чӗлхине ҫӗнетес ӗҫе хӑйӗн тӳпе хывнӑскер.
3. Николай Зиберов - латинла графикӑна чӑвашла кӗртес ӗҫе пысӑк тӳпе хывни.
4. Василий Песков – 1904 ҫулта чӑваш чӗлхипе пӗрремӗш шкул учебникӗ туса хунӑ педагог.
5. Олег Бессонов – чӑваш чӗлхин тӗрлӗ диалекчӗсене пӗрлештерес тӗлӗшпе ӗҫленӗ хальхи стандартлӑ чӑваш чӗлхине туса хатӗрлес тӗлӗшпе витӗмлӗ фигура.

Чӑваш чӗлхи структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Чӑваш чӗлхи тӗрӗк чӗлхисен ҫемйине тивет. Ку агглютинативлӑ чӗлхе, вӑл сӑмахсем тӗп сӑмах ҫумне темиҫе приставкӑсемпе суффикс хушнипе йӗркеленнине пӗлтерет. Сӑмах йӗрки, яланхи пекех, субъект-глагол, пуплевӗшсен ӑшӗнчи сӑмахсен ирӗклӗ йӗркипе. Чӗрчунсем икӗ пая пайланаҫҫӗ, число, падеж тата паллӑ тума класс суффиксӗсемпе усӑ кураҫҫӗ. Глаголсем тивӗҫлӗ сӗнӳсемпе килӗшеҫҫӗ те вӑхӑтпа анспекта кура вырнаҫаҫҫӗ.

Чӑваш чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Алфавит, произведени тата база грамматики йышши чӗлхе никӗсӗсене вӗренме тытӑнӑр. Онлайн-ресурссем пур ун пеккисем. Chuvash.org е Chuvash.eu ку сире пулӑшма пултарать.
2. Чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе тата сӗнӳ тӗслӗхӗсемпе усӑ курӑр, калаҫу сӑмахӗсен тата пуплевсен никӗсне хӑвӑрт туса хурӑр. Радиопрограммӑсене итлӗр те чӑвашла фильмсемпе телеграммӑсене пӑхӑр. Таркӑнрах пулас тата унта хӑвна хӑтлӑрах туйас тесе, чӗлхене вӗренӗр.
3. Эсир чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе, е хӑвӑрпа, е онлайн-форумсенче мӗн вӗреннине практиклӗр. Ку сире вырӑнти нюанссене тупса культура ҫинчен кӑтарту илме пулӑшӗ.
4. Хӑвӑрӑн словарь запасне тата грамматикӑна лайӑхлатас тесе кӗнекесемпе хаҫатсене чӑвашла вулӑр. Эсир мӗн чухлӗ ытларах вулатӑр, сирӗн ӑнлану тата грамматика ҫавӑн чухлӗ лайӑхрах пулӗ.
5. Юлашкинчен, чӑвашла текстсем ҫырнӑ пек ӗҫ-хӗл тӗсӗсемпе вӗрентме, чӑваш онлайн-форумӗсене хутшӑнма тата экзаменсене хатӗрленме хушӑр. Ку сире чӗлхене ҫирӗп тытма пулӑшать.

Украина чӗлхине куҫарни нумай предприятисемпе организацисене кирлӗ, вӗсен украинӑри е шалти ҫынсемпе хутшӑнмалла. Вӗсене хӑйсен тӗллевлӗ аудиторине, тӑлмач-фрилансерсенчен пуҫласа специализациленӗ куҫару компанийӗсем таран ҫавӑрса илме пулӑшакан пысӑк пулӑшу ӗҫӗсен спекторӗ пур. Ҫӗршыв экономикипе тӗнчери хутшӑнусем анлӑланнӑҫемӗн украина чӗлхине куҫарас кӑмӑл ӳссех пырать.

Украина чӗлхине куҫарасси ҫинчен сӑмах тапратсан чи пӗлтерӗшлӗ фактор-оригинала украинла куҫарма кирлӗ квалификаци тата опытлӑ тӑлмач шырани. Лингвистика енӗпе те, вӗсем куҫаракан чӗлхесем тӗлӗшпе те пӗлӳ ҫуккисӗр пуҫне вӗсен украинӑри куҫару проекчӗсемпе малтанхи пӗлӳсемпе опытсем пулмалла.

Тӑлмачӑн украина чӗлхин нюансӗсене тата культура ссылкисене лайӑх пӗлсе тӑмалла, тен, вӗсене шута илмелле пулӗ. Чылай куҫарӑва истори, культура тата ҫӗршыври политика климачӗ витӗм кӳме пултарать, ҫавӑнпа Та Украинӑри юлашки событисем ҫинчен чӗлхене пӗлекен тӑлмачӑпа усӑ курмалла.

Ӗҫ украинӑри квалификациллӗ тӑлмачӑпа ӗҫлеме тытӑнсан лайӑх процессемпе тата пахалӑхпа тивӗҫтермелли мерӑсемпе тӑлмача суйламалла. Пахалӑха тивӗҫтересси процесӑн чи пӗлтерӗшлӗ пайӗ пулса тӑрать, мӗншӗн тесен тӗрӗслӗхпе йӗркелӗх тухӑҫлӑ коммуникаци валли кирлӗ. Пахалӑха кирлӗ пек тӗрӗслесе тӑмалла, куҫару материалне оригиналлӑ вӗҫлев материалӗпе тӑтӑшах тӗрӗслемелле тата тепӗр хут куҫарма кирек мӗнле расходсене те тӑлмачӑ патне ҫитермелле.

Ҫавӑн пекех локализаци тӗллевлӗ аудиторин культурӑпа лингвистикине тивӗҫтернине шантаракан пулӑшу паракан компание кайма та усӑллӑ. Ҫакӑ чӗлхене кирлӗ ҫӗрте вырӑнти диалектсемпе тата сӑнарсемпе усӑ курса конкретлӑ региона адаптациленине пӗлтерет. Ҫавӑн пекех куҫарнӑ материал пуҫламӑш материал пекех курӑнать тесе шантарас тесе макетӑн тивӗҫлӗ форматированипе дизайнне тивӗҫтерес ӗҫе те хутшӑнтарать.

Тӗрӗссипе, украина чӗлхине куҫарасси палӑртнӑ пӗлтерӳсене тӗп-тӗрӗс парасси, ҫавӑн пекех культура уйрӑмлӑхӗсене тата пӗрлехи контекта шута илесси. Ҫакна тума пултаракан тата ҫавӑн пекех професси стандарчӗсемпе тата пахалӑха тивӗҫтермелли пысӑк мерӑсемпе килӗшӳллӗн ӗҫлекен тӑлмач шырани сире лайӑх результатсем парасса шантарать.

Хӑш ҫӗршывсенче украинла калаҫаҫҫӗ?

Украина чӗлхипе ытларах Российӑн Хӑш-пӗр пайӗсенче, Беларусире, Молдовӑра, Польшӑра, Словакире, Венгрире, Румынире тата Болгарире калаҫаҫҫӗ. Вӑл Ҫавӑн пекех Казахстанра, Сербире, Грецире тата Хорватире сахалрах чӗлхе пулса усӑ курать.

Украина чӗлхин историйӗ мӗнле?

Украина чӗлхи аталанӑвӑн вӑрӑм та кӑткӑс историйӗ пур. Ку вӑл-хӗвелтухӑҫ славян чӗлхи,вӑл вырӑспа белорусси ҫемйинни пекех. Унпа Украинӑра 11 ӗмӗртен калаҫаҫҫӗ. Хӑйӗн историйӗнче вӑл тӗн литературипе тата сочиненийӗсемпе усӑ куракан славян чӗлхин пӗр пайӗ пулнӑ. XVI-XIX ӗмӗрте вӑл, хӑш-пӗр уйрӑмлӑхсене пӑхмасӑрах, вырӑс чӗлхин диалекчӗ ҫине пӑхнӑ пек пӑхнӑ.
19-мӗш ӗмӗрте тин украинский хӑйне уйрӑм чӗлхе пек, Украинӑра литература чӗрӗлӗвӗн пӗр пайӗ пек йышӑнма пуҫланӑ. Ҫак вӑхӑтра украинӑри хальхи чӗлхен никӗсне хывнӑ. 19-мӗш ӗмӗр вӗҫнелле украинӑри халӑхсен нумайӑшӗн чӗлхи пулса тӑнӑ.
1917 ҫулта Украина Раҫҫейрен никама пӑхӑнманни ҫинчен пӗлтернӗ те украинскине официаллӑ патшалӑх чӗлхи вырӑнне йышӑннӑ. Ҫакӑ нумай словарьсене, грамматика учебникӗсене тата унпа усӑ курма пулӑшакан вӗренӳ материалӗсене пичетлесе кӑларнӑ чухне интенсивлӑ стандартизаци тата чӗлхене аталантармалли тапхӑр пуҫламӑшне палӑртнӑ.
Независимость тупнӑранпа 1991 ҫулта украина чӗлхи тата ытларах чӗрӗлсе тӑнӑ. Вӑл наци официаллӑ чӗлхи пулса тӑнӑ, шкулсенче анлӑн вӗрентет тата общество обществин пур формисемпе те усӑ курать. Ҫӗршывӑн хӑш-пӗр районӗсенче вырӑс чӗлхи пуррине пӑхмасӑрах украинӑри тӗп чӗлхе пулса юлать.

Украина чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Иван Котляревский (1769-1838): хальхи украина литературине никӗслекен Шутланнӑ Котляревский украинӑри "Энеида"ятлӑ наци эпикӑллӑ пӗрремӗш поэма ҫырнӑ. Унӑн ӗҫӗсем чӗлхене популяризацилеме тата стандартизацилеме пулӑшрӗҫ.
2. Тарас Шевченко (1814-1861): украинӑри литературӑпа искусствӑн Паллӑ фигури, хӑш чухне Шевченкона "украина чӗлхин ашшӗ"теҫҫӗ. Вӑл украина чӗлхипе литературӑпа культурӑра усӑ курассишӗн хытӑ тӑрӑшнӑ, ҫак чӗлхепе сӑвӑсемпе романсем нумай ҫырнӑ.
3. Иван Франко (1856-1916): Паллӑ писатель тата поэт, Франко хальхи украина литературин чи малтанхи произведенийӗсенчен хӑш-пӗрисене ҫырнӑ. Ҫавӑн пекех Вӑл Иван Франко ячӗллӗ Львоври наци университетне никӗсленӗ, вӑл революцилле вӗрентӳ меслечӗсем туса хатӗрленӗ, вӗсем украина чӗлхин пӗлтерӗшне палӑртаҫҫӗ.
4. Владимир Вернадский (1863-1945): Паллӑ историк, философ тата геолог, вернадский хальхи украинӑри культура аталанӑвӗнче тӗп лидер пулнӑ. Вӑл Шевченко ячӗллӗ Наука обществин никӗслевҫисенчен пӗри пулнӑ, ҫав чӗлхепе украина тематики ҫине темӗн чухлӗ кӗнеке тата эссе ҫырнӑ.
5. Александр Олеся (1884-1962): Паллӑ лингвист тата филолог, олеся хальхи украина грамматикине аталантарассинче тӑракан тӗп вӑй пулнӑ. Вӑл чӗлхепе темиҫе пысӑк ӗҫсен авторӗ, ҫав шутра "Украинла чӗлхе пуҫламӑш шкулсем валли", украина наукисен академийӗн хисеплӗ членӗ пулнӑ.

Украина чӗлхин структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Украина чӗлхи вӑл-славян чӗлхи, унпа ытларах Украинӑра, вӑл официаллӑ чӗлхе пулса тӑракан Ҫӗрте калаҫаҫҫӗ. Вӑл белорусси, поляк, вырӑс тата славян чӗлхисемпе тачӑ ҫыхӑннӑ. Унӑн хӑйӗн алфавичӗ, кириллицӑран туса кӑларнӑскер, унӑн грамматики славян чӗлхисен грамматики евӗрлӗ, вӑл славян чӗлхисен пысӑк, паллӑ ячӗллӗ, глаголсемпе тата тӗрлӗ туртӑмсемпе ҫыхӑннӑ чӗлхесемпе пӗр евӗрлӗ. Сӑмах йӗрки, яланхи пекех, субъект-глагол-объект, анчах вӑл самаях пиҫӗ, калаҫакан ҫын акцентӗнчен килет.

Украина чӗлхине чи тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Лайӑх чӗлхе курсне тупӑр: украинла фокусланакан лайӑх чӗлхе курсне шырама пуҫлӑр. Сире грамматикӑна та, чӗлхен словарь запасне те вӗрентекен мӗн те пулин пурне те ҫавӑрса илекеннине шырӑр.
2. Чӗлхене вӗренмелли темиҫе лайӑх кӗнеке туянӑр: Кӗнекесем-чӗлхене вӗренмелли чи лайӑх ресурссенчен пӗри. Украина чӗлхине грамматика енчен ҫеҫ мар, культура, истори тата идиом енчен те халалланӑ кӗнекесене шырӑр.
3. Тренировка тӑвӑр! Чӗлхене вӗренмелли чи лайӑх меслет вӑл-ӑна май килнӗ таран ытларах практикацилесси. Чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе е онлайнпа, е сирӗн регионта хутшӑнма май шырӑр. Украина радионе итлӗр те украина фильмӗсемпе телешоуне пӑхӑр. Ку сире чӗлхепе паллашма тата вӗсене хӑвӑртрах алла илме пулӑшать.
4. Приложенисемпе те, веб-сайтсемпе те усӑ курӑр: украина чӗлхин пӗлӗвне лайӑхлатма пулӑшакан веб-сайтсем те нумай. Онлайн-форумсене, блогсене тата веб-сайтсене, украина чӗлхине вӗрентес ӗҫе халалласа шырӑр.
5. Пуҫӑр ҫине тиенӗр: чӗлхене вӗренмелли чи лайӑх меслетсенчен Пӗри-ҫул ҫӳресси, вырӑнти культурӑпа тавралӑх хутлӑхне путса ларасси. Украинӑна каясси сирӗншӗн вариант мар пулсан, тӗлпулу валли вырӑнти группӑна е чӗлхепе улӑштармалли программӑна тупма хӑтланса пӑхӑр.