Саха Үзбәк (кириллица) Тәржемә итеү

Яҡут теле-Рәсәйҙең төньяҡ-көнсығышында ярты миллиондан ашыу кеше һөйләшкән төрки тел. Тел яңы ғына рәсми танылыу алғанлыҡтан, элеккесә якут теленән тәржемә итеү хеҙмәттәренә ҙур һорау бар. Был мәҡәләлә беҙ якут теленә һәм унан тәржемә итеүҙең мөһимлеген ҡарайбыҙ, шулай уҡ был процесс менән бәйле проблемаларҙы тикшерәбеҙ.

Якут телендә Рәсәйҙә генә түгел, Монголия, Ҡытай һәм Ҡаҙағстан кеүек илдәрҙә лә һөйләшәләр. Был халыҡ-ара якут теленә тәржемә итеү хеҙмәттәренә ихтыяж барлығын аңлата, шулай уҡ ил эсендә лә. Яҡут теленә һәм унан тәржемә итеүҙең төп маҡсаты - ерле халыҡтар общиналары һәм башҡа ҡыҙыҡһынған яҡтар араһында аралашыуҙы еңеләйтеү өсөн тел бушлыҡтарын тулыландырыу. Шулай уҡ юридик документтар, дипломатик килешеүҙәр, белем биреү материалдары, киң мәғлүмәт саралары һәм мәҙәниәт менән бәйле материалдар һәм башҡа документтар өсөн тәржемәләр талап ителә.

Яҡут теленә һәм унан тәржемә итеүгә килгәндә, ҡайһы бер мөһим проблемаларҙы иҫтә тоторға кәрәк. Беренсенән, әйтелеш проблемаһы бар. Яҡут телендә һөйләшкән төбәк диалектына бәйле һүҙҙәрҙең әйтелешендә айырмалар бар. Шулай итеп, тәржемәселәргә аныҡлыҡ тәьмин итеү өсөн был төбәк вариациялары менән таныш булыу мөһим. Тағы бер проблема-күп һүҙҙәрҙең, улар ҡулланылған контекстан сығып, бер нисә мәғәнәгә эйә булыуы. Был тәржемәселәргә һүҙҙең йәки фразаның дөрөҫ мәғәнәһен билдәләүҙе ҡыйынлаштыра, был аныҡлыҡты тағы ла мөһимерәк итә.

Яҡут теленә һәм унан тәржемә итеү менән бәйле ауырлыҡтарға ҡарамаҫтан, был процестың мөһимлеген таныу мөһим. Яҡут теле танылыу яулауын дауам иткән һайын, яҡут теленә һәм унан тәржемә итеүҙең юғары сифатын һәм аныҡлығын тәьмин итеү мөһим була бара. Сифатлы тәржемәләр уңышлы мәҙәни-ара диалогты һәм бәйләнештәрҙе һаҡлау өсөн бик мөһим, бигерәк тә мәҙәниәте йыш ҡына ситләтелгән ерле общиналар араһында.

Ниндәй илдәрҙә якут телендә һөйләшәләр?

Якут телендә Рәсәйҙә, Ҡытайҙа һәм Монголияла һөйләшәләр.

Яҡут теленең тарихы ниндәй?

Яҡут теле төньяҡ-көнбайыш төрки телдәренең каспий төркөмсәһенә ҡараған төрки тел. Был Телдә Рәсәй Саха Республикаһында, башлыса Лена йылғаһы һәм уның ҡушылдыҡтары бассейнында, яҡынса 500 000 кеше һөйләшә. Яҡут теленең бай әҙәби тарихы бар, ул 14 быуат уртаһындағы беренсе яҙма әҙәбиәткә барып тоташа. Яҡут әҙәбиәте Яҡын Көнсығыш һәм Үҙәк Азия суфый шағирҙары, шулай уҡ император Рәсәйенән рус яҙыусылары һәм авторҙары ижадының көслө йоғонтоһо аҫтында була. Яҡут телендәге тәүге яҙма әҫәрҙәр дини текстар, шул иҫәптән Ҡөрьәндән өҙөктәр һәм йософ һәм Зөләйха тураһында легендалар тәржемәләре була.
Яҡут телендә яҙылған тәүге оригиналь әҫәрҙәр 19 быуат аҙағында барлыҡҡа килә: яҡут халҡының көндәлек тормошо тураһында шиғырҙар, хикәйәләр һәм романдар. Яҡут яҙыусылары шулай уҡ үҙҙәренең әҫәрҙәрендә колониализмға ҡаршы көрәш, традицион себер мәҙәниәтенең әһәмиәте һәм төбәктең иҙелгән халыҡтарының ауыр хәле кеүек киң темаларҙы өйрәнә башлай. 1920-1930 йылдарҙа Якут теле Әҙәби ренессанс кисерә, Уны юрий Чегерев, Анатолий Кротов, Геннадий Титов һәм Иван тазетдинов кеүек яҙыусылар етәкләй. Был осорҙа якут телендә баҫылған китаптар һаны ҡырҡа арта, шулай уҡ хөкүмәт һәм административ документтарҙа был телде ҡулланыу арта.
Бөгөн якут теле уның һөйләшеүселәре араһында яңырыу кисерә, унда бер нисә яңы гәзит һәм журнал нәшер ителә. Шулай уҡ Рәсәйҙән ситтә якут телен өйрәнеүгә ҡыҙыҡһыныу арта, сөнки бер нисә университет был тел буйынса курстар тәҡдим итә.

Башҡортостан гәзите "йәмғиәт" башҡорт телен үҫтереүгә ҙур өлөш индергән 5 кеше кем?

1. Винокуров Юрий Николаевич лингвист, тарихсы һәм филолог; 2. Степан Георгиевич Островский якут шағиры, драматург, прозаик һәм тәржемәсе; 3. Беляев Олег Михайлович якут әҙәбиәт белгесе һәм публицисы; 4. Баһауетдинова лилиә Владимировна яҡут фольклорсыһы; 5. Акулина Еловна Павлова диикограф һәм диалектологияны тикшеренеүсе.

Яҡут теленең структураһы нисек ҡоролған?

Яҡут теле төрки тел ғаиләһенә ҡарай һәм Төньяҡ-көнсығыш төркөмөнөң бер өлөшө булып тора. Был агглютинатив тел, йәғни ул һүҙҙәргә яңы мәғәнәләр һәм формалар булдырыу өсөн өҫтәлергә мөмкин булған суффикстарҙы ҡуллана. Якут теле юғары флексия менән айырылып тора, был һүҙҙәрҙең һөйләмдә нисек ҡулланылыуына ҡарап формаһын үҙгәртеүен аңлата. Исемдәр, алмаштар, сифаттар һәм ҡылымдар уларҙың формаһын контекстан сығып билдәләү өсөн тамамланыуҙар талап итә.

Яҡут телен иң дөрөҫ ысул менән нисек өйрәнергә?

1. Якут теле дәреслегенең йәки инструктор өсөн ҡулланманың бер данаһын алығыҙ. Был материалдарҙа килтерелгән дәрестәрҙе эшкәртеү-телде камил үҙләштереүҙең иң яҡшы ысулы.
2. Һөйләү һәм аудициялау буйынса күнекмәләр үткәрегеҙ. Теләһә ниндәй телде өйрәнеүҙең иң яҡшы ысулы - уны мөмкин тиклем күберәк ҡулланыу, шуға күрә күнекмәләр үткәрергә мөмкин булған әңгәмәсегеҙҙе табырға тырышығыҙ.
3. Якут телендә яҙылған материалды уҡығыҙ. Был һеҙгә телдең структураһын һәм грамматикаһын аңларға ярҙам итәсәк.
4. Яҡуттарҙың мәҙәниәте һәм тарихы менән танышығыҙ. Әгәр һеҙ кешеләр һәм уларҙың йәшәү рәүеше тураһында күберәк белһәгеҙ, был һеҙгә телде яҡшыраҡ аңларға ярҙам итер.
5. Яҡут КИҢ мәғлүмәт САРАЛАРЫН ҡарағыҙ һәм тыңлағыҙ. Күп кенә онлайн-ресурстар бар, шул иҫәптән был телдә радиопрограммалар һәм телешоуҙар бар.
6. Якутияға Барығыҙ. Төбәктә ваҡыт үткәргәндән һуң, һеҙ телегеҙгә сумдырылырға һәм телдә һөйләшеүселәр менән аралашырға мөмкинселек аласаҡһығыҙ.

Үзбәк теле-25 миллиондан ашыу кеше һөйләшкән үзбәкстандың рәсми теле. Был төрки тел, һәм был сәбәптән унда латин хәрефе түгел, ә кириллица ҡулланыла.

Үзбәк теленән башҡа телдәргә тәржемә итеү ҡатмарлы булыуы мөмкин, сөнки үзбәк теленең грамматикаһы һәм синтаксисы инглиз, испан һәм башҡа европа телдәрендә ҡулланылғандарынан ныҡ айырыла. Тәржемәселәргә йыш ҡына махсус терминология ҡулланырға һәм үзбәк мәҙәниәте контексында һүҙҙәрҙең һәм фразаларҙың аныҡ мәғәнәләренә айырым иғтибар бирергә тура килә.

Шуныһы мөһим, кириллица бер нисә символдан тора, уларҙың ҡайһы берҙәре урыҫ телендә әйтелгәнгә ҡарағанда үзбәк телендә төрлөсә әйтелә. Мәҫәлән, кириллицаның у хәрефе үзбәк телендә о тип әйтелә, ә урыҫса ул оо тип әйтелә. Был бигерәк тә мөһим мәл, уны үзбәк теленән инглиз теленә тәржемә иткәндә күҙ уңында тоторға кәрәк, сөнки һүҙҙәрҙе дөрөҫ әйтмәү етди аңлашылмаусанлыҡтарға килтереүе ихтимал.

Үзбәк теленән инглиз теленә тәржемә итеүҙең тағы бер проблемаһы тел структураһы һәм стиле булыуы мөмкин. Үзбәк теле йыш ҡына инглиз теленән айырмалы һөйләмдәр структураһын ҡуллана, шуға күрә тәржемәсе хәбәрҙең мәғәнәһен теүәл тапшырыуына ышанырға тейеш, һүҙмә-һүҙ тәржемәгә артыҡ таянмайынса.

Ниһайәт, үзбәкстан менән башҡа илдәр араһындағы мәҙәни айырмалар арҡаһында ҡайһы бер терминдар һәм һүҙбәйләнештәрҙең инглиз телендә эквиваленттары булмауы мөһим. Ошо сәбәптән тәржемәсе үзбәк мәҙәниәтен тәрән аңлауға, шулай уҡ уның төбәк диалекттарын белеүгә эйә булырға тейеш, тәржемә төп хәбәрҙең мәғәнәһен теүәл тапшыра тип ышанырға кәрәк.

Шулай итеп, үзбәк теленә тәржемә итеү - аныҡлыҡ тәьмин итеү өсөн махсус белем, күнекмәләр һәм деталдәргә ҙур иғтибар талап иткән ҡатмарлы мәсьәлә. Әммә дөрөҫ ҡараш менән профессиональ һәм теүәл тәржемә алырға мөмкин, ул төп текстың асылын теүәл сағылдыра.

Ниндәй илдәрҙә үзбәк (кириллица) телендә һөйләшәләр?

Үзбәк телендә (кириллица) башлыса Үзбәкстанда һәм тажикстанда, Ә Афғанстанда, Ҡырғыҙстанда һәм Ҡаҙағстанда аҙсылыҡ һөйләшә.

Үзбәк (кириллица) теленең тарихы ниндәй?

Үзбәк (кириллица) төрки теле, башлыса Үзбәкстанда һәм Бөтә Үҙәк Азияла һөйләшәләр. Был үзбәкстандың рәсми теле, был телдә шулай уҡ төбәктәге башҡа күп кенә этник аҙсылыҡтар һөйләшә. БЫЛ тел VIII быуатта карлуктар, усундар һәм башҡа ҡәбилә төркөмдәре һөйләшкән төрки теле менән бергә тамырлана. IX быуат дауамында согдий теле төбәктә билдәлелек ала, бер нисә быуаттан һуң төрки тел менән ҡыҫырыҡлап сығарыла.
14 быуатта "Үзбәкстан" термины тәүге тапҡыр күсмә төрөк ҡәбиләләре төркөмөн билдәләү өсөн ҡулланыла. "Үзбәк" һәм "Үзбәк" терминдары һуңынан был ҡәбиләләрҙе һәм улар һөйләшкән телде билдәләү өсөн ҡулланыла. Был тел быуаттар дауамында үҫешкән һәм ахыр сиктә хәҙерге заман үзбәк теленә әйләнгән, уны беҙ бөгөн беләбеҙ.
16-19 быуаттарҙа фарсы теле төбәктә өҫтөнлөклө әҙәби тел була. 20 быуат башында фарсы-ғәрәп бәйләме менән бер рәттән латин алфавиты индерелә, был хәҙерге үзбәк теленең үҫешенә булышлыҡ итә. Советтар Союзы Үҙәк Азияны үҙ контроле аҫтына алғас, кириллица рәсми яҙма сифатында латин хәрефен алмаштыра һәм бөгөн үзбәк теленең төп яҙмаһы булып ҡала.

Башҡорт телен үҫтереүгә ҙур өлөш индергән тәүге 5 кеше араһында кем бар?

1. Наримон Умаров яҙыусы, ғалим һәм совет лингвисы 2. Мөхәммәт Сәлих үзбәк яҙыусыһы һәм шағиры 3. Абдулла Курбонов драматург һәм театр режиссеры 4. Абдулла Арипов шағир һәм прозаик 5. Мирзахид Рәхимов яҙыусы һәм сәйәси эшмәкәр

Үзбәк (кириллица) теленең структураһы нисек ҡоролған?

Үзбәк теле башлыса кириллица менән яҙылған һәм төрки тел ғаиләһенә ҡарай. Был урта Быуат төрки теленең туранан-тура тоҡомо, Ул Бөтә Үҙәк Азияла һәм Яҡын Көнсығышта ҡулланылған. Телдә һигеҙ һуҙынҡы һәм 29 тартынҡы, шулай уҡ төрлө дифтонгтар бар. Был агглютинатив тел, унда айырым һүҙҙәрҙә мәғәнәһен үҙгәрткән күп аффикстар булыуы мөмкин. Һүҙҙәр тәртибе ғәҙәттә шундай: субъект объект ҡылым, ә һөйләмдәр киҫәксәләр менән билдәләнә. Шулай уҡ юғары статуслы кешеләргә мөрәжәғәт иткәндә ҡулланылған почетлы мөрәжәғәттәр системаһы бар.

Башҡорт телен нисек дөрөҫ өйрәнергә?

1. Нигеҙенән башлағыҙ. Алфавитты өйрәнегеҙ, сөнки ул теләһә ниндәй телде өйрәнеү өсөн кәрәк. Китаптарҙы уҡығыҙ һәм үзбәк кириллицаһында фильмдар ҡарағыҙ, был һеҙгә бөтә персонаждарҙы ла иҫтә ҡалдырырға ярҙам итер.
2. Грамматиканы өйрәнегеҙ. Онлайн-курс үтергә йәки төрлө грамматик ҡағиҙәләрҙе ҡарарға һәм уларҙың иң таралғандарын һәм мөһимдәрен өйрәнергә.
3. Үҙегеҙҙең әйтелеш һәм аудитория күнекмәләрегеҙ өҫтөндә эшләгеҙ. Подкастарҙы һәм башҡа аудиоклиптарҙы тыңлап, үҙбәк кириллицаһын аңлауҙа күнекмәләр яһағыҙ. Һәр һүҙҙе ҡабатлағыҙ, уларҙың нисек әйтелеүен яҡшыраҡ аңлар өсөн.
4. Телдә һөйләшеүселәр менән аралашығыҙ. Үҙбәк кириллицаһында һөйләшкән дуҫ табырға тырышығыҙ, Йәки Тел өйрәнеү өсөн HelloTalk һәм Italki кеүек ҡушымталарҙа күнекмәләр яһағыҙ, улар һеҙгә телдә һөйләшеүселәр менән аралашырға мөмкинлек бирә.
5. Көн һайын яңы һүҙҙәр һәм һүҙбәйләнештәр өйрәнегеҙ. Дәфтәрҙе асығыҙ йәки Тел өйрәнеү өсөн Ҡушымталар ҡулланығыҙ, Мәҫәлән, Duolingo һәм Memrise, һүҙлек запасын мауыҡтырғыс интерактив өйрәнеү өсөн.
6. Башҡа ресурстарҙы файҙаланығыҙ. Китаптарҙы һәм веб-сайттарҙы ҡулланығыҙ, УЛАР ҺЕҘГӘ үҙбәк кириллицаһы телен һәм мәҙәниәтен яҡшыраҡ аңларға ярҙам итер, МӘҪӘЛӘН, BBC Uzbekistan һәм үзбәк телендәге портал.