Турккӑ Якутла Куҫар

Турккӑсен - Вӑтаҫӗр Азири тымарсемлӗ авалхи чӗрӗ чӗлхе, вӑл пин ҫул шутланать, пӗтӗм тӗнчипе миллионшар ҫынпа усӑ курать. Турккӑсен чӗлхи сайра тӗл пулакан ют ҫӗршыв чӗлхипе ҫыхӑннӑ пулин те ҫыру куҫарӑвӗн пулӑшӑвӗпе интересленесси, уйрӑмах Хӗвеланӑҫ Европӑра ӳссе пынӑ, мӗншӗн тесен ҫӗршыв глобализациленнӗҫемӗн пӗр-пӗринпе ҫыхӑнса пырать.

Хӑйӗн вӑрӑм та кӑткӑс историне пула турккӑсен тӗнчери чи уҫӑмлӑ чӗлхесенчен пӗри, культура тата синтаксис нюансӗсемпе, унӑн уйрӑм грамматикипе лексикинче сӑнарланнӑ. Ҫак сӑлтавпа тӑлмача чӗлхе йӑтса ҫӳрекен профессионалсемпе тивӗҫтермелле, вӗсем чӗлхене лайӑх пӗлеҫҫӗ, сӑмах тӗрӗс те таркӑн пулччӑр.

Турккӑсенчен е турккӑсенчен куҫарнӑ чухне чӗлхе слангпа идиом тӑп-тулли пулнине шута илмелле. Унсӑр пуҫне стандартлӑ ҫыру версийӗ ҫумне нумай диалект пур, ҫавӑнпа та вырӑнти произведение тата тӗллев аудиторийӗн словарь запасне уйрӑмах тимлӗх уйӑрмалла.

Турккӑ чӗлхине куҫарнипе ҫыхӑннӑ тепӗр ыйтӑва ку чӗлхере суффикссен питӗ тӗп системи татса парать. Кашни саспаллине грамматика правилипе килӗшӳллӗн улӑштарма пултараҫҫӗ; ҫак правилӑсемпе тӗрӗс усӑ курма опытлӑ тӑлмач кирлӗ.

Пӗтӗмӗшпе илсен, турккӑсен-кӑткӑс та илемлӗ чӗлхе, ҫӑвартан пуян йӑла-йӗрке, ӑна тӗрӗс куҫарма ӑста алӑ кирлӗ. Квалификациллӗ тӑлмачӑ сирӗн документсем тӗрӗк чӗлхипе е унсӑрах хӑйсен малтанхи пӗлтерӗшне упраса хӑварнине ӗненме пултарать.

Хӑш ҫӗршывсенче тӗрӗк чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?

Тӗрӗк чӗлхипе ытларах Турцире, Ҫавӑн пекех Кипр, Ирак, Болгарире, Грецире Тата Германире калаҫаҫҫӗ.

Тӗрӗк чӗлхин историйӗ мӗнле?

Тӗрӗк чӗлхи алтай чӗлхисен ҫемйин турачӗ пулса тӑрать. Вӑл хальхи Турци территорийӗнче пирӗн эрӑри пӗрремӗш пин ҫуллӑхӑн пӗрремӗш ӗмӗрӗсенче куҫса ҫӳрекен йӑхсен чӗлхинчен тухнӑ тесе шутлаҫҫӗ. Чӗлхе вӑхӑт иртнӗҫемӗн аталаннӑ, Вӑл Ҫывӑхри Хӗвелтухӑҫпа Вӑтаҫӗр Азири чӗлхесен хӑвачӗпе, араб, перси тата грек чӗлхисен витӗмӗпе аталанса пынӑ.
Тӗрӗк чӗлхин чи ир пулакан форми 13 ӗмӗре яхӑн пулнӑ тата Анатолин ҫак тапхӑрта ытларах пайне ҫӗнсе илнӗ тӗрӗк-сельджуксем ҫумне хушса ҫырӑннӑ. Вӗсем усӑ курнӑ чӗлхене "староанатолипе турккӑсен" тенӗ, унта персипе арабсен заемствисем нумай пулнӑ.
Осман империйӗн тапхӑрӗнче (14 - мӗшӗнчен пуҫласа 19 ӗмӗрччен) стамбул диалекчӗ ҫинче никӗсленнӗ стандартизациллӗ чӗлхе тухнӑ, вӑл общество шайӗнче тата империн регионӗсенче усӑ курма пуҫланӑ. Ҫакна османла-турккӑлла чӗлхе пӗлнӗ, вӑл араб, перси тата грек чӗлхисенчен нумай сӑмах илнӗ. Ӑна арабсен ҫыххипе ҫырнӑ.
1928 ҫулта Ататюрк, хальхи Турккӑсен Республикине никӗслекенскер, тӗрӗк чӗлхи валли ҫӗнӗ алфавит хывнӑ, араб ҫырулӑхне модификациленӗ латин алфавитӗпе улӑштарнӑ. Ку революци турккӑсен чӗлхинче тунӑ, ӑна вӗренессипе усӑ курассине ансатлатнӑ. Паян турккӑ чӗлхипе Пӗтӗм Тӗнчипе 65 миллион ытла ҫын калаҫать, Вӑл ӑна Европӑри чи сарӑлнӑ чӗлхесенчен пӗри тӑвать.

Тӗрӗк чӗлхине вӗренес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Мустаф Кемаль Ататюрк: Тӗрӗк Республикин Никӗслевҫипе пӗрремӗш президентне турккӑсен чӗлхинче радикаллӑ реформсем ирттересси, алфавита ансатлатни, тӗрӗксен эквиваленчӗсемпе ют ҫӗршыв сӑмахӗсене улӑштарни тата вӗрентме тата чӗлхепе усӑ курма активлӑн пулӑшни тесе ҫыраҫҫӗ.
2. Ахмет Джевдет: Осман ученӑйӗ Ахмет Джевдет хальхи турккӑсен пӗрремӗш словарьне ҫырнӑ, унта арабсемпе перси заеманийӗсем нумай кӗнӗ, турккӑсен сӑмахӗсемпе пуплевӗсен стандартлӑ пӗлтерӗшӗсем пулнӑ.
3. Зия Ушаклыгиль халачӗ: 20 ӗмӗр пуҫламӑшӗнче Паллӑ романиста Ушаклыгиле осман поэчӗн 16 ӗмӗрти поэчӗн поэт стилӗпе интересленни, ҫавӑн пекех сӑмахсен тата риториллӗ ыйтусен вӑййи пек литература меслечӗсемпе усӑ курни тесе шутлаҫҫӗ.
4. Реджеп Тайип Эрдоган: Турци президенчӗ Эрдоган Наци идентлӑхне малалла тӑсас ӗҫре хӑйӗн сӑмахӗсемпе тата общество пурнӑҫӗнче тӗрӗк чӗлхипе усӑ курассипе пысӑк вырӑн йышӑнчӗ.
5. Бедри Рахми Эйбоглу: ку чухнехи тӗрӗк поэзийӗн 1940 ҫултанпа ертсе пыракан фигурисенчен пӗри, эйбоглу хӗвеланӑҫ литературӑпа традицисен элеменчӗсене турккӑсен литературине кӗртме, ҫавӑн пекех турккӑсен кулленхи лексикипе усӑ курма пулӑшнӑ.

Тӗрӗк чӗлхин тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Турккӑсен агглютинативлӑ чӗлхи вӑл аффикссемпе (сӑмах вӗҫӗсемпе) ытларах информаци тата нюанс сӑмахӗсемпе усӑ курнине пӗлтерет. Унта Та Субъект-объект-глагол сӑмахӗсен йӗрки пур. Турккӑсен чӗлхи те уҫӑ сасӑсен йышӗпе тата уҫӑ сасӑсен вӑрӑмӑшӗпе уйрӑлса тӑрать. Унта та килӗшӳллӗ темиҫе ушкӑн, ҫавӑн пекех слогсем ҫине икӗ тӗрлӗ ударени пур.

Тӗрӗк чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Алфавитпа база грамматики йышши чӗлхе никӗсӗсене вӗренме тытӑнӑр. 2. Тӗрӗк чӗлхин курсӗ пек тӳлевсӗр онлайн-ресурссемпе, такансемпе тата видеопа усӑ курӑр, пӗлӗве анлӑлатӑр. 3. Хӑвӑр валли занятисен регулярлӑ графикне тӑвӑр, эрнере пӗр хут ҫеҫ мар чӗлхене вӗренме сӑмах парӑр. 4. Чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе е чӗлхе улӑштарӑвӗн программисемпе турккӑлла калаҫӑр. 5. Карточкӑсемпе тата асра юлмалли ытти майсемпе усӑ курӑр, вӗсем сире уҫҫи сӑмахӗсене тата пуплевсене астуса юлма пулӑшӗҫ. 6. Турккӑсен музыкине итлӗр те тӗрӗксен фильмӗсене пӑхӑр, культура ҫинчен ытларах пӗлес, аудиторин хӑнӑхӑвӗсене лайӑхлатас тесе. 7. Хӑвӑр мӗн пӗлнине шӑратса сыпма тата практикациленме вӑхӑт парас тесе, яланах тӑхтав тӑвӑр. 8. Йӑнӑшсем тума ан хӑрӑр; йӑнӑшсем-вӗрентӳ процесӗн пӗр пайӗ. 9. Хӑвӑра тӗрӗслесе пӑхӑр, мӗн те пулин ҫӗннине туса пӑхӑр та хӑвӑрӑн чиккӗрсене уҫӑр. 10. Вӗренӳ вӑхӑтӗнче киленӗр!

Якутски - Тӗрӗк чӗлхи, Унта Российӑн ҫурҫӗр-хӗвелтухӑҫӗнче ҫур миллион ытла ҫын калаҫать. Чӗлхе нумай пулмасть официаллӑ йышӑну илнӗ пирки якутскинчен куҫару пулӑшӑвӗпе ҫыхӑннӑ чылай ыйту пур. Ҫак статьяра эпир якутла куҫарнин пӗлтерӗшне тата унран та пӑхса тухӑпӑр, ҫавӑн пекех ҫак процеспа ҫыхӑннӑ ыйтусене сӳтсе явӑпӑр.

Якут чӗлхипе Российӑра ҫеҫ мар, Монголи, Китай тата Казахстан пек ҫӗршывсенче те калаҫаҫҫӗ. Ҫакӑ тӗнчери лару-тӑру якутла, ҫавӑн пекех ҫӗршывра та куҫарас ӗҫре кирлӗ пулнине пӗлтерет. Якутла куҫарас тӗп тӗллевӗ-тӗп халӑхсен тата ытти интересленнӗ енсен пӗр-пӗринпе хутшӑнассине ҫӑмӑллатас тесе чӗлхе пробелисене туллин пурнӑҫласси. Куҫарусем те ҫавӑн пекех массӑллӑ информаци тата культура хатӗрӗсемпе ҫыхӑннӑ юридически документсем, дипломати килӗшӗвӗсем, вӗренӳ материалӗсем, материалсем тата ытти документсем валли кирлӗ.

Ӗҫ якут чӗлхипе унран та куҫарас тесен хӑш-пӗр паха проблемӑсене асра тытмалла. Пӗрремӗшӗнчен, произведени проблеми пур. Якут чӗлхинче калаҫакан регионти диалекта пӑхӑнса сӑмахсен каларӑшӗнче уйрӑмлӑх пур. Ҫапла вара куҫаруҫӑсен ҫак регионти вариацисемпе паллашмалла, тӗп-тӗрӗс тивӗҫтермелле. Тата тепӗр проблема пулса тӑрать: чылай сӑмахсем хӑйсем усӑ куракан контект тӑрӑх темиҫе пӗлтерӗшлӗ. Ҫакӑ тӑлмачсене сӑмахӑн е пуплевӗн пӗлтерӗшне тӗрӗс палӑртма йывӑрлатать, ҫакӑ вара пушшех те кирлӗ ӗҫ тӑвать.

Якут чӗлхине тата унран куҫарнипе ҫыхӑннӑ йывӑрлӑхсене пӑхмасӑрах ҫак процесс пӗлтерӗшне йышӑнмалла. Якут чӗлхи хӑйӗн сӑмахне малалла тӑснӑ май якутла та, унран та куҫарусен пахалӑхне тата тӗрӗслӗхне пысӑкрах пахалӑхпа тивӗҫтересси пысӑк пӗлтерӗшлӗ пулса пырать. Культура хушшинчи ӑнӑҫлӑ диалогпа ҫыхӑнусене, уйрӑмах тӗп обществӑсен хушшинче, культура час-часах маргинализациленекен тӗп хутшӑнусене аталантарма пахалӑхлӑ куҫарусем пурнӑҫри пӗлтерӗшлӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче якутла калаҫаҫҫӗ?

Якутла российӑра, Китайра тата Монголире калаҫаҫҫӗ.

Якут чӗлхин историйӗ мӗнле?

Якут чӗлхи - тӗрӗк чӗлхи, вӑл каспи чӗлхин ҫурҫӗр-хӗвеланӑҫ чӗлхисен ушкӑнӗпе ҫыхӑнса тӑрать. Ун ҫинче Саха Республикинче 500 000 яхӑн ҫын, Пуринчен ытла Лена шывӗпе унӑн юпписен бассейнӗнче калаҫаҫҫӗ. Якут чӗлхи литература историйӗ пуян, вӑл 14 ӗмӗр варринчи пӗрремӗш ҫыру литературине тухать. Якут литератури Ҫывӑх Хӗвелтухӑҫӗнчен Тата Вӑтаҫӗр Азирен суфи поэчӗсен, ҫавӑн пекех император Российинчи вырӑс писателӗсемпе авторӗсен пултарулӑхне вӑйлӑ витӗм кӳнӗ. Якут чӗлхинчи чи малтанхи ҫырусенче тӗн тексчӗсем пулнӑ, Коранпа Зулайх ҫинчен калакан легендӑри сыпӑксен куҫарӑвӗсене те кӗртнӗ.
Якутла ҫырнӑ малтанхи хайлавсем 19 ӗмӗр вӗҫӗнче пичетленсе тухнӑ: якут халӑхӗн кулленхи пурнӑҫӗ ҫинчен калакан сӑвӑсем, калавсемпе романсем. Якут писателӗсем те хӑйсен произведенийӗсенче колониализмпа кӗрешни, ҫӗпӗрти йӑлана кӗнӗ культура пӗлтерӗшне тата регионти пусмӑрти халӑхсен йывӑр лару-тӑрӑвне тӗпчеме пуҫланӑ. 1920-1930 ҫулсенче Якут чӗлхи Юрий Чегерев, Анатолий Каюов, Геннадий Титов тата Иван Тазетдинов пек писательсем ертсе пыракан литература ренессансне тӳссе ирттернӗ. Ҫак тапхӑрта якутла кӑларнӑ кӗнекесен шучӗ ҫивӗччӗн ӳсрӗ, ҫавӑн пекех правительствӑпа административлӑ документсенче ҫак чӗлхепе усӑ курни те ӳсрӗ.
Паян якут чӗлхи хӑй йӑтса ҫӳрекенсем хушшинче ҫӗнӗрен чӗрӗлсе тӑрасси пирки пӑшӑрханать, унта темиҫе ҫӗнӗ хаҫат-журнал пичетленсе тухать. Ҫавӑн пекех Раҫҫей тулашӗнче якут чӗлхине вӗренессипе кӑсӑкланать, мӗншӗн тесен темиҫе университет ку чӗлхепе курссем сӗнеҫҫӗ.

Якут чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Юрий Николаевич Винокуров-лингвист, историк тата филолог; 2. Степан Георгиевич Островский – якут поэчӗ, драматург, прозаик тата тӑлмачӑ; 3. Олег Михайлович Беляев – якут литературоведӗпе публицист; 4. Лилия Владимировна Багаутдинова – якут фольклорисчӗ; 5. Кулине Чӑрӑш Павлова-лексикограф тата диалектологи тӗпчевҫи.

Якут чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Якут чӗлхи тӗрӗк чӗлхин ҫемйине тивет, вӑл ҫурҫӗрпе хӗвелтухӑҫ группӑн пӗр пайӗ пулса тӑрать. Ку агглютинативлӑ чӗлхе вӑл ҫӗнӗ пӗлтерӗшсемпе формӑсем тума пултаракан суффикссемпе усӑ курнине пӗлтерет. Якут чӗлхи пысӑк флексипе уйрӑлса тӑрать, ку вӑл сӑмахсем хӑйсен формине предложенире мӗнле усӑ курнине кура улӑштарнине пӗлтерет. Пурлӑх, местоименисем, паллӑ тата глаголсем вӗсен формине контекстран килет тесе палӑртма ыйтаҫҫӗ.

Якут чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Якут чӗлхи учебникӗн экземплярне е инструктор валли ертсе пымалли руководствӑна илӗр. Ҫак материалсенче илсе килнӗ уроксене туса хатӗрлени-чӗлхене лайӑхлатмалли чи лайӑх меслет.
2. Калаҫусемпе аудиторире практикӑра усӑ курӑр. Кирек мӗнле чӗлхене те вӗренмелли чи лайӑх меслет - ӑна май килнӗ таран ытларах практикацилемелле, ҫавӑнпа та хӑвӑрпа калаҫакан ҫынна тупма тӑрӑшӑр.
3. Якутла ҫырнӑ материала вуласа тухӑр. Ҫакӑ сире чӗлхе структурипе грамматикине ӑнланма пулӑшӗ.
4. Якутсен культурипе тата историйӗпе паллашӑр. Эсир ҫынсем ҫинчен тата вӗсен пурнӑҫӗ ҫинчен ытларах пӗлсен, ҫакӑ сире чӗлхене лайӑхрах ӑнланма пулӑшӗ.
5. Пӑхӑр та итлӗр якутски МИХӖСЕМ. Ҫак чӗлхепе усӑ курма пултаракан радиопрограммӑсемпе телешоусемсӗр пуҫне онлайн-ресурссем те нумай.
6. Якутие Кайса Килӗр. Регионта вӑхӑт ирттернӗ хыҫҫӑн эсир чӗлхене кӗрсе чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе калаҫма май илетӗр.