Турккӑ Идиш Куҫар

Турккӑсен - Вӑтаҫӗр Азири тымарсемлӗ авалхи чӗрӗ чӗлхе, вӑл пин ҫул шутланать, пӗтӗм тӗнчипе миллионшар ҫынпа усӑ курать. Турккӑсен чӗлхи сайра тӗл пулакан ют ҫӗршыв чӗлхипе ҫыхӑннӑ пулин те ҫыру куҫарӑвӗн пулӑшӑвӗпе интересленесси, уйрӑмах Хӗвеланӑҫ Европӑра ӳссе пынӑ, мӗншӗн тесен ҫӗршыв глобализациленнӗҫемӗн пӗр-пӗринпе ҫыхӑнса пырать.

Хӑйӗн вӑрӑм та кӑткӑс историне пула турккӑсен тӗнчери чи уҫӑмлӑ чӗлхесенчен пӗри, культура тата синтаксис нюансӗсемпе, унӑн уйрӑм грамматикипе лексикинче сӑнарланнӑ. Ҫак сӑлтавпа тӑлмача чӗлхе йӑтса ҫӳрекен профессионалсемпе тивӗҫтермелле, вӗсем чӗлхене лайӑх пӗлеҫҫӗ, сӑмах тӗрӗс те таркӑн пулччӑр.

Турккӑсенчен е турккӑсенчен куҫарнӑ чухне чӗлхе слангпа идиом тӑп-тулли пулнине шута илмелле. Унсӑр пуҫне стандартлӑ ҫыру версийӗ ҫумне нумай диалект пур, ҫавӑнпа та вырӑнти произведение тата тӗллев аудиторийӗн словарь запасне уйрӑмах тимлӗх уйӑрмалла.

Турккӑ чӗлхине куҫарнипе ҫыхӑннӑ тепӗр ыйтӑва ку чӗлхере суффикссен питӗ тӗп системи татса парать. Кашни саспаллине грамматика правилипе килӗшӳллӗн улӑштарма пултараҫҫӗ; ҫак правилӑсемпе тӗрӗс усӑ курма опытлӑ тӑлмач кирлӗ.

Пӗтӗмӗшпе илсен, турккӑсен-кӑткӑс та илемлӗ чӗлхе, ҫӑвартан пуян йӑла-йӗрке, ӑна тӗрӗс куҫарма ӑста алӑ кирлӗ. Квалификациллӗ тӑлмачӑ сирӗн документсем тӗрӗк чӗлхипе е унсӑрах хӑйсен малтанхи пӗлтерӗшне упраса хӑварнине ӗненме пултарать.

Хӑш ҫӗршывсенче тӗрӗк чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?

Тӗрӗк чӗлхипе ытларах Турцире, Ҫавӑн пекех Кипр, Ирак, Болгарире, Грецире Тата Германире калаҫаҫҫӗ.

Тӗрӗк чӗлхин историйӗ мӗнле?

Тӗрӗк чӗлхи алтай чӗлхисен ҫемйин турачӗ пулса тӑрать. Вӑл хальхи Турци территорийӗнче пирӗн эрӑри пӗрремӗш пин ҫуллӑхӑн пӗрремӗш ӗмӗрӗсенче куҫса ҫӳрекен йӑхсен чӗлхинчен тухнӑ тесе шутлаҫҫӗ. Чӗлхе вӑхӑт иртнӗҫемӗн аталаннӑ, Вӑл Ҫывӑхри Хӗвелтухӑҫпа Вӑтаҫӗр Азири чӗлхесен хӑвачӗпе, араб, перси тата грек чӗлхисен витӗмӗпе аталанса пынӑ.
Тӗрӗк чӗлхин чи ир пулакан форми 13 ӗмӗре яхӑн пулнӑ тата Анатолин ҫак тапхӑрта ытларах пайне ҫӗнсе илнӗ тӗрӗк-сельджуксем ҫумне хушса ҫырӑннӑ. Вӗсем усӑ курнӑ чӗлхене "староанатолипе турккӑсен" тенӗ, унта персипе арабсен заемствисем нумай пулнӑ.
Осман империйӗн тапхӑрӗнче (14 - мӗшӗнчен пуҫласа 19 ӗмӗрччен) стамбул диалекчӗ ҫинче никӗсленнӗ стандартизациллӗ чӗлхе тухнӑ, вӑл общество шайӗнче тата империн регионӗсенче усӑ курма пуҫланӑ. Ҫакна османла-турккӑлла чӗлхе пӗлнӗ, вӑл араб, перси тата грек чӗлхисенчен нумай сӑмах илнӗ. Ӑна арабсен ҫыххипе ҫырнӑ.
1928 ҫулта Ататюрк, хальхи Турккӑсен Республикине никӗслекенскер, тӗрӗк чӗлхи валли ҫӗнӗ алфавит хывнӑ, араб ҫырулӑхне модификациленӗ латин алфавитӗпе улӑштарнӑ. Ку революци турккӑсен чӗлхинче тунӑ, ӑна вӗренессипе усӑ курассине ансатлатнӑ. Паян турккӑ чӗлхипе Пӗтӗм Тӗнчипе 65 миллион ытла ҫын калаҫать, Вӑл ӑна Европӑри чи сарӑлнӑ чӗлхесенчен пӗри тӑвать.

Тӗрӗк чӗлхине вӗренес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Мустаф Кемаль Ататюрк: Тӗрӗк Республикин Никӗслевҫипе пӗрремӗш президентне турккӑсен чӗлхинче радикаллӑ реформсем ирттересси, алфавита ансатлатни, тӗрӗксен эквиваленчӗсемпе ют ҫӗршыв сӑмахӗсене улӑштарни тата вӗрентме тата чӗлхепе усӑ курма активлӑн пулӑшни тесе ҫыраҫҫӗ.
2. Ахмет Джевдет: Осман ученӑйӗ Ахмет Джевдет хальхи турккӑсен пӗрремӗш словарьне ҫырнӑ, унта арабсемпе перси заеманийӗсем нумай кӗнӗ, турккӑсен сӑмахӗсемпе пуплевӗсен стандартлӑ пӗлтерӗшӗсем пулнӑ.
3. Зия Ушаклыгиль халачӗ: 20 ӗмӗр пуҫламӑшӗнче Паллӑ романиста Ушаклыгиле осман поэчӗн 16 ӗмӗрти поэчӗн поэт стилӗпе интересленни, ҫавӑн пекех сӑмахсен тата риториллӗ ыйтусен вӑййи пек литература меслечӗсемпе усӑ курни тесе шутлаҫҫӗ.
4. Реджеп Тайип Эрдоган: Турци президенчӗ Эрдоган Наци идентлӑхне малалла тӑсас ӗҫре хӑйӗн сӑмахӗсемпе тата общество пурнӑҫӗнче тӗрӗк чӗлхипе усӑ курассипе пысӑк вырӑн йышӑнчӗ.
5. Бедри Рахми Эйбоглу: ку чухнехи тӗрӗк поэзийӗн 1940 ҫултанпа ертсе пыракан фигурисенчен пӗри, эйбоглу хӗвеланӑҫ литературӑпа традицисен элеменчӗсене турккӑсен литературине кӗртме, ҫавӑн пекех турккӑсен кулленхи лексикипе усӑ курма пулӑшнӑ.

Тӗрӗк чӗлхин тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Турккӑсен агглютинативлӑ чӗлхи вӑл аффикссемпе (сӑмах вӗҫӗсемпе) ытларах информаци тата нюанс сӑмахӗсемпе усӑ курнине пӗлтерет. Унта Та Субъект-объект-глагол сӑмахӗсен йӗрки пур. Турккӑсен чӗлхи те уҫӑ сасӑсен йышӗпе тата уҫӑ сасӑсен вӑрӑмӑшӗпе уйрӑлса тӑрать. Унта та килӗшӳллӗ темиҫе ушкӑн, ҫавӑн пекех слогсем ҫине икӗ тӗрлӗ ударени пур.

Тӗрӗк чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Алфавитпа база грамматики йышши чӗлхе никӗсӗсене вӗренме тытӑнӑр. 2. Тӗрӗк чӗлхин курсӗ пек тӳлевсӗр онлайн-ресурссемпе, такансемпе тата видеопа усӑ курӑр, пӗлӗве анлӑлатӑр. 3. Хӑвӑр валли занятисен регулярлӑ графикне тӑвӑр, эрнере пӗр хут ҫеҫ мар чӗлхене вӗренме сӑмах парӑр. 4. Чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе е чӗлхе улӑштарӑвӗн программисемпе турккӑлла калаҫӑр. 5. Карточкӑсемпе тата асра юлмалли ытти майсемпе усӑ курӑр, вӗсем сире уҫҫи сӑмахӗсене тата пуплевсене астуса юлма пулӑшӗҫ. 6. Турккӑсен музыкине итлӗр те тӗрӗксен фильмӗсене пӑхӑр, культура ҫинчен ытларах пӗлес, аудиторин хӑнӑхӑвӗсене лайӑхлатас тесе. 7. Хӑвӑр мӗн пӗлнине шӑратса сыпма тата практикациленме вӑхӑт парас тесе, яланах тӑхтав тӑвӑр. 8. Йӑнӑшсем тума ан хӑрӑр; йӑнӑшсем-вӗрентӳ процесӗн пӗр пайӗ. 9. Хӑвӑра тӗрӗслесе пӑхӑр, мӗн те пулин ҫӗннине туса пӑхӑр та хӑвӑрӑн чиккӗрсене уҫӑр. 10. Вӗренӳ вӑхӑтӗнче киленӗр!

Идиш - авалхи чӗлхе, унӑн тымарӗсем 10 ӗмӗрти Германие каяҫҫӗ, Анчах Вӑтаҫӗрпе Хӗвелтухӑҫ Европӑра ун ҫинче вӑтам ӗмӗртен пуҫласа калаҫаҫҫӗ. Ку темиҫе чӗлхе, чи малтан нимӗҫ, иврит, арамей тата славян чӗлхисен пӗрлешӗвӗ. Идиш хӑш чухне диалекта пӑхнӑ пек пӑхкалаҫҫӗ, анчах чӑннипе илсен, вӑл хӑйӗн синтаксисӗпе, морфологийӗпе тата словарьпе туллин чӗлхе. Ҫак чӗлхепе усӑ курни ӗмӗр-ӗмӗре диаспорӑна, ассимиляцие тата социаллӑ условисене улӑштарнине пула чакнӑ, анчах паян ун ҫинче хӑш-пӗр ҫӗршывсенчи ортодокс еврейӗсем нумайӑшӗ калаҫаҫҫӗ.

Идиш официаллӑ чӗлхе статусӗ ҫук пулин те, ун ҫинче калаҫакансем вӑл лингвистика тӗллевӗсем валли те, культура тӗллевӗсем валли те мӗн тери кирлине пӗлеҫҫӗ. Ҫавӑнпа та идиш ҫине куҫару пулӑшӑвӗпе чӗлхене упраса хӑварма тӑрӑшакан ҫынсем тӗнчере те пур. Тӑлмачсем идиша ӑнланакансемпе ун пек туманнисем хушшинчи тӗпсӗр шӑтӑка ҫӗнтерме пулӑшаҫҫӗ.

Идиш куҫарӑвӗн службисем идиш простояденийӗн пӗр пайӗ пулса тӑнӑ иврила терминсене, Библирен илнӗ сӑмахсем е тӗн йӑлисене палӑртма усӑ куракан пуплевсене тупма пултараҫҫӗ. Куҫару пулӑшнипе ҫак таса сӑмахсене идиш ҫинче ҫырнӑ е калаҫу сӑмахнех кӗртмелле. Ҫак чӗлхене пӗлменсемшӗн идиш ҫине куҫарма май тупни питӗ усӑллӑ пулма пултарать.

Документсене идиш ҫине куҫарнӑ куҫарусемпе пӗтӗм истори тӑршшӗпех усӑ курнӑ, миграци, тӗн, литература, лингвистика тата еврей историйӗ пек. Акӑ мӗншӗн идиш ҫинчен квалификациллӗ тӑлмачсене тупмалла, вӗсене ивритра та, нимӗҫле те сертификациленӗ. Чӗлхе ҫумне хушса, ҫак специалистсен культурӑна, контекста тата тӗрлӗ произведенисен лару-тӑрӑвне пӗлмелле, вӗсен куҫарӑвӗсем малтанхи шухӑша тӗп-тӗрӗс палӑртччӑр.

Идиш ҫине куҫарнисем чӗлхене вӗренес текенсене пысӑк пулӑшу параҫҫӗ кӑна мар, ӑна чӗррӗн упраса хӑварма та пулӑшаҫҫӗ. Идиш сӑмахӗсене тата сӑмахсене ытти чӗлхесем ҫине куҫарма пулӑшнӑ май куҫарусем чӗлхе пӗтӗмпех ҫухалассине сирсе яма пулӑшаҫҫӗ. Квалификациллӗ тӑлмачсем пулӑшнипе идиш чӗрӗ те сывӑ упранса юлать, еврей халӑхӗн культура тата йӑли-йӗркисене уҫса парать.

Хӑш ҫӗршывсенче чӗлхепе калаҫатӑн?

Идишӑра ытларах Пӗрлешӳллӗ Штатсен, Израилӗн, Российӑн, Беларусь, Украинӑн, Польшӑпа Венгри Штачӗсен еврейсен общинисенче калаҫаҫҫӗ. Унта Францире, Аргентинӑра, Австралинче, Кӑнтӑр Африкӑра, Канадӑра тата ытти ҫӗршывсенче еврейсен йышӗ сахалтарах калаҫать.

Чӗлхе историйӗ мӗнле?

Идиш - вӑтам чӗлхене хӑйӗн тымарӗсемпе кӗрсе каякан чӗлхе, ҫав чӗлхепе еврей-ашкеназсем пӗтӗм тӗнчипе калаҫаҫҫӗ. Вӑл 9 ӗмӗрте еврейсен общинисем хальхи Германипе ҫурҫӗр Францин территорийӗнче аталаннӑ вӑхӑтранпа еврей-ашкеназсен тӗп чӗлхипе ӗҫленӗ. Ку темиҫе чӗлхе хутӑшӗ, ивритпа арамей, ҫавӑн пекех славян, роман тата вӑтам германи диалекчӗсем.
Идиша пӗрремӗш хут европӑри еврейсем хушшинче 12 ӗмӗрте чапа тухнӑ, ун чухне вӑл йӑлана кӗнӗ ҫыру форми пек мар, калаҫу чӗлхипе усӑ курма пуҫланӑ. Ҫакӑ еврей халӑхӗн кӑмӑл-туйӑмӗпе ҫыхӑннӑ, вӑл час-часах географи енӗпе пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑнӑ, ҫапла вара вӑхӑт иртнӗҫемӗн тӗрлӗ диалектсем аталаннӑ. 15-16 ӗмӗр хушшинче идиш пӗтӗм Европа тӑрӑх сарӑлнӑ, европӑри еврейсен хушшинче хутшӑну чӗлхи пулса тӑнӑ.
Идиш та еврейсем пурӑнакан вырӑнти чӗлхесене вӑйлӑ витӗм кӳнӗ, ҫапла вара Пӗтӗм Европа, Африкӑпа Америкӑра тӗрлӗ диалектсем йӗркеленнӗ. Шалти уйрӑмлӑхсене пӑхмасӑрах идишӑн диалекчӗсем пӗтӗмӗшле грамматика, синтаксис тата словарьсен стандартлӑ запасӗ пур, ҫитменнине тата хӑш-пӗр диалект ҫине иврит вӑйлӑрах витӗм кӳчӗ, ыттисем ҫине - каярах чӗлхесем.
19-мӗш ӗмӗрте идишӑра литература аталансах пынӑ, ку чӗлхепе кӗнекесем, журналсем нумай пичетленсе тухнӑ. Анчах антисемитизм ӳсни, иккӗмӗш тӗнче вӑрҫи хыҫҫӑн еврейсене нумайӑшне куҫарса кайни тата пӗрлешӳллӗ Штатсенче акӑлчан чӗлхине доминировать тӑвакан чӗлхе вырӑнне йышӑнни идиша калаҫу чӗлхи вырӑнне хунӑ. Паянхи пекех миллионшар ҫын пӗтӗм тӗнче тӑрӑх, ытларах Ҫурҫӗр Америкӑпа Израильре, ку чӗлхепе тахҫанхи пек анлӑн усӑ курмаҫҫӗ пулин те, идишӑпа калаҫаҫҫӗ.

Идиш чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Элиэзер Бен-Иегуда (1858-1922): Бен-Иегуде авалхи еврей чӗлхине ҫӗнӗрен чӗртсе тӑратни тесе ҫыраҫҫӗ, вӑл иврита идиш сӑмахӗсене нумай кӗртнӗ. Вӑл та хальхи иврит словарьне ҫыракан, ҫав чӗлхепе статьясемпе кӗнекесем ҫыракан пӗрремӗш ҫын пулнӑ.
2. Шолом-Алейхем (1859-1916): Алейхем Идишӑра паллӑ писатель пулнӑ, Вӑл Еврейсен Хӗвелтухӑҫ Европӑри пурнӑҫӗ ҫинчен ҫырнӑ. Унӑн произведенийӗсем, ҫав шутра "Сӗт Сутакан Тевье", пӗтӗм тӗнчипе идиш сарма пулӑшнӑ.
3. Хаим Грэйд (1910-1982): Грэйд паллӑ романист тата идишӑри поэт пулнӑ. Унӑн еврей пурнӑҫӗнчи йывӑрлӑхсем ҫинчен калакан хайлавӗсем идиш чӗлхипе литературӑн чи лайӑх произведенийӗсенчен пӗри шутланать.
4. Макс Вайнрайх (1894-1969): Лингвист, профессор, никӗслекен тата ЕВРЕЙ тӗпчевӗсен ИНСТИТУЧӖН директорӗ УIVO ВИЛЬНЮСРА, Литва, Вайнрайх хӑйӗн пӗтӗм пурнӑҫне идиша вӗренес тата популяризацилес ӗҫе халалланӑ.
5. Ицик Мангер (1900-1969): Мангер идишӑри поэт тата 20 ӗмӗрти чи аслӑ писательсенчен пӗри пулнӑ. Вӑл чӗлхене ҫӗнӗрен чӗртсе ҫӗнетме тата ҫӗнетме пысӑк витӗм кӳчӗ.

Чӗлхе тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Идиша тытӑмӗ нимӗҫ чӗлхи тытӑмӗнче идентлӑ пекех. Вӑл субъект-глагол-объект йӗркипе туса лартнӑ сӑмахсенчен, пуплевӗшсенчен тӑрать. Идиш, яланхи пекех, нимӗҫле мар, кӗскерех, унта артикльсемпе, предлогсемпе тата пӑхӑнакан союзсемпе сахалтарах усӑ кураҫҫӗ. Идишӑра нимӗҫле глаголсен спряженийӗн системи ҫук, глаголсен хӑш-пӗр вӑхӑтӗсем нимӗҫле калаҫнинчен уйрӑлса тӑраҫҫӗ. Идишӑра та нимӗҫсен чӗлхинче ҫук хушма пайсем тата ытти элементсем пур.

Чӗлхене мӗнле вӗренмелле?

Идиша вӗренмелли чи лайӑх меслет вӑл-ку чӗлхене пуҫӗпех кӗрсе ларасси. Ку вӑл идише ҫинче калаҫнине итлени, идише ҫинчи кӗнекесемпе хаҫатсене вулани, ҫавӑн пекех идише ҫинчи фильмсемпе телепередачӑсене пӑхни пулать. Эсир те вырӑнти общество центрӗнче, университетра е онлайнра идиш курсне ҫырӑнма пултаратӑр. Унпа чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе калаҫнӑ чухне епле пулсан та усӑ курӑр, ку сире произведение тата грамматикӑна хӑнӑхма пулӑшӗ. Юлашкинчен, аллӑра идиш-акӑлчанла словарь тата глагол таблицисем тытӑр, вӗсем сире хӑвӑрӑн мӗнле ыйтусем ҫине те ответлеме пулӑшӗҫ.