Пӑлхар Чӑвашла Куҫар

Хута кӗни

Болгари хӑйне евӗрлӗ чӗлхеллӗ, культурӑллӑ, вӗсене пысӑка хурса хаклаҫҫӗ. Болгари - кӑнтӑрти славян чӗлхи, унпа пӗтӗм тӗнчипе 9 миллион ытла ҫын калаҫать. Юлашки ҫулсенче Вӑл Болгари тулашӗнче пурӑнакан ҫынсем хушшинче чапа тухнӑ, вӗсем чӗлхене вӗренессипе тата вӑл сӗнекен нумай енсемпе усӑ курассипе интересленеҫҫӗ. Глобализаци ӳснӗҫемӗн тата ҫӗршывсем хушшинчи ҫыхӑну анлӑланнӑҫемӗн болгарсен тӑлмачи пулӑшнипе усӑ курма май пурри ытларах та ытларах пӗлтерӗшлӗ пулса пырать.

Пӑлхарла куҫару историйӗ

Болгари чӗлхи 9 ӗмӗре тухать, ӑна региона экспанси шайӗнче протоболгарсем кӗртнӗ. Вӑхӑт иртнӗҫемӗн пӑлхар чӗлхи сарӑлма пуҫларӗ, Юлашкинчен Болгари княжествин официаллӑ чӗлхи 1878 ҫулта пулса тӑчӗ. Иккӗмӗш тӗнче вӑрҫи хыҫҫӑн чӗлхе малалла аталаннӑ, 1946 ҫулта Болгари Халӑх Республикин официаллӑ чӗлхи пулса тӑнӑ.

Паян пӑлхар чӗлхи Болгарин официаллӑ чӗлхи, ҫавӑн пекех Европа союзӗн официаллӑ чӗлхи пулса тӑрать. Унта Болгарире тата Балканри ытти ҫӗршывсенче 11 миллиона яхӑн ҫын, ҫавӑн пекех иммигрантсен пӗтӗм тӗнчери общинисенче калаҫаҫҫӗ. Тӑлмач пулӑшӑвне пула тӗрлӗ чӗлхепе калаҫакан ҫынсем хушшинче тухӑҫлӑ хутшӑнӑва тивӗҫтермелли пысӑк ыйтупа усӑ кураҫҫӗ.

Пӑлхарла куҫару пахалӑхӗ

Документсене болгарла куҫарни компанисене питӗ усӑллӑ пулма пултарать, вӗсен ҫав чӗлхене пӗлекен клиентсем е партнерсем пур. Маркетинг материалӗсемпе веб-сайтсене пӑлхарла куҫарни компанисене анлӑ аудиторие ҫавӑрса илме тата регионти вӑй-хӑват клиенчӗсемпе хутшӑнусене йӗркелеме пулӑшать. Ҫакӑ та компанисене хӑйсен тӗллевлӗ аудиторийӗнче шанӑҫа ҫирӗплетме пулӑшать, вӗсем хӑйсем ҫыхӑнма тӑрӑшакан ҫынсен чӗлхипе культурине ӑнланнине тата хисепленине палӑртать. Куҫару енӗпе тӗрӗс те шанчӑклӑ пулӑшусем илнӗ май предприятисем хӑйсен клиенчӗсене лайӑхрах ӑнланма тата болгарсен рынокӗнче ӑнӑҫу пулма пултарассине ӳстерме пултараҫҫӗ.

Унсӑр пуҫне Болгарири иммигрантсен шучӗ ӳснӗҫемӗн тӑлмач пулӑшӑвӗ тӗрлӗ культурӑсен представителӗсемпе тачӑрах ҫыхӑнма пултарать. Медицина докуменчӗсене, килӗшӳсене тата ытти официаллӑ формӑсене болгарла куҫарни ҫак документа хутшӑнакансем пурте ӑнланаҫҫӗ, ӑна тӗп-тӗрӗс параҫҫӗ тесе шантарма пултарать. Юлашкинчен, документсене пӑлхар чӗлхи ҫине куҫарни пӑлхар чӗлхипе культурине упраса хӑварма пулӑшать.

Вывод

Ҫӗршывсем хушшинчи глобализаци тата коммуникацисем ӳснӗҫемӗн ӳссе пынӑ май пӑлхарла куҫару пулӑшӑвӗсем пысӑк ыйтупа усӑ кураҫҫӗ. Ҫак пулӑшусем анлӑ аудиторие ҫавӑрса илме тата регионти вӑй-хӑват клиенчӗсемпе, ҫавӑн пекех культура хушшинчи тачӑрах хутшӑнӑва йӗркелеме пулӑшакан иммигрантсемпе ҫыхӑннӑ хутшӑнусене йӗркелеме тӑрӑшакан компанисем усӑллӑ пулма пултараҫҫӗ. Ҫак практикӑлла лайӑх енсем ҫумне, куҫару енӗпе тӗрӗс те шанчӑклӑ пулӑшусем пама болгари чӗлхипе культурине упраса хӑварма пултарать.

Хӑш ҫӗршывсенче пӑлхарла калаҫаҫҫӗ?

Болгари чӗлхипе ытларах Болгарире калаҫаҫҫӗ, Анчах Унта Серби, Черногори, Ҫурҫӗр Македони, Румыни, Украина тата Турци йышши ытти ҫӗршывсенче те калаҫаҫҫӗ.

Пӑлхар чӗлхин историйӗ мӗнле?

Пӑлхар чӗлхи вӑрӑм та тӗрлӗ истори. Ӑна Пӗрремӗш хут Пирӗн эрӑри 7-мӗш ӗмӗрте пӑлхарсем, хальхи Раҫҫей территорийӗнче пурӑнакан тӗрӗк халӑхӗ, илсе килнӗ тесе шутлаҫҫӗ. Вӗсем каланӑ чӗлхене авалхи пӑлхар е авалхи чӑваш чӗлхипе пӗлнӗ, вӑл ҫак района 4-мӗш ӗмӗрте кӗнӗ гунсем каланӑ чӗлхесенчен тухнӑ тесе шутлаҫҫӗ.
Пӑлхар чӗлхи ӗмӗр тӑршшӗпех тӗп халӑхсен славян чӗлхисемпе хутшӑнса пынӑ, сӑмахран, хӗвелтухӑҫ-кӑнтӑр славян чӗлхисемпе македонипе серб чӗлхисем те хутшӑннӑ. Ҫак хутӑша вӑтам ӗмӗрти пӑлхар чӗлхи пӗлнӗ, вӑл икӗ ҫыру формӑллӑ пулнӑ: чиркӳ славянла, православи чиркӗвӗпе усӑ куракан литература чӗлхине тата пӑлхар чӗлхипе калаҫакан пӑлхарла литература чӗлхине.
19 ӗмӗр пуҫламӑшӗнче хальхи пӑлхар чӗлхин стандартлӑ форми тухса тӑнӑ, вӑл чиркӳ славян чӗлхипе те, пӑлхар литератури чӗлхипе те улӑштарнӑ. 19-мӗшпе 20-мӗш ӗмӗрсенче пӑлхар чӗлхи чылай модернизаци тӳснӗ, 1945 ҫулта Болгарин хальхи Республикин официаллӑ чӗлхи пулса тӑнӑ.

Пӑлхар чӗлхине вӗренес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Кирилпа Мефодий 2. Пӑлхар патши Симеон 3. Паисий Хилендар 4. Константин Преославский 5. Болгарири Иван Шишкман

Пӑлхар чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Пӑлхар чӗлхи структури славян чӗлхисен тытӑмне аналоглӑ. Ку вӑл-предложени ӗҫ-хӗлне кура пӗлтерӗшлӗ тата пӗлтерӗшлӗ функциллӗ чӗлхе. Глаголсен те вӑхӑтпа сӑн-сӑпата кура тӗрлӗ вӗҫлев пур. Славянла ытти чӗлхесенчи пекех, болгарсен ултӑ падеж пур, местоименисем тата паллӑ падежсем: имениллӗ, эрехлӗ, тӗплӗ, инструментальнӑй, сӗнӳ тата чӗнӳ падежӗсем. Сӑмах йӗрки, яланхи пекех, субъект-глагол-объект, анчах сӗнӳ е ударени тытӑмӗнчен килет.

Пӑлхар чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Болгар чӗлхин курсне вӗренӗр: курс Иртни-пӑлхар чӗлхине вӗренмелли чи тухӑҫлӑ меслет. Чӑнах та, хӑвӑр курсран май килнӗ таран отчет илес тесен, пур занятисене те кӗрсе тухӑр, сӳтсе явас ӗҫе хастар хутшӑнӑр.
2. Онлайн-ресурссемпе усӑ курӑр: онлайн-ресурссем нумай, вӗсем сире пӑлхар чӗлхине вӗренме пулӑшӗҫ. Сайтсенчен нумайӑшӗ интерактивлӑ уроксемпе мероприятисем, ӗҫ листисемпе аудиофайлсем, ҫавӑн пекех грамматика правилисене тӗплӗн ӑнлантарса пама сӗнеҫҫӗ. Хӑш-пӗр веб-сайтсем пӑлхар чӗлхине йӑтса ҫӳрекенсемпе чӗрӗ чат сӗнеҫҫӗ.
3. Тӑна кӗрӗр: чӗлхене вӗренес тесен Шыва Путмалла. Пӑлхар тусӗсене тупма хӑтланса пӑхӑр е пӑлхарсен культурине тиенӗр. Болгарсен радионе итлӗр, болгарсен фильмӗсене пӑхӑр, музыкӑна итлӗр те пӑлхар чӗлхипе ҫырнӑ кӗнекесене ытларах вулӑр.
4. Практикӑра, практикӑра, практикӑра усӑ курӑр: эсир чи кирлине, чи кирлине, хӑнӑхса ҫитсенех-малалла практикӑра пулмалла! Чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе болгарла ытларах калаҫма тӑрӑшӑр, онлайн-ресурссемпе усӑ курӑр.

Чӑвашла куҫару, чӑваш транслитерацийӗ пекех паллӑ, - чӑвашла хутшӑнма усӑ куракан ятарлӑ куҫару форми. Ҫак чӗлхе Раҫҫейпе Украинӑн хӑш-пӗр районӗсенче пурӑнакан чӑваш халӑхӗшӗн тӑван чӗлхе пулса тӑрать. Ку вӑл тӗрӗк чӗлхисенчен пӗри, унта миллион ытла ҫын калаҫать, куҫару валли кирлӗ чӗлхе тӑвать.

Чӑваш чӗлхинчен е ун ҫине тӗрӗс куҫарас тесен транслитерацин кӑткӑс формисене пурнӑҫри пӗлтерӗшлӗ. Ҫакӑ чӑваш алфавит латин алфавитӗнчен уйрӑлса тӑнипе ҫыхӑннӑ, вӑл ытларах европӑри чӗлхесемшӗн усӑ курать. Ҫавна пула Кириллла саспаллисемпе ҫырнӑ Сӑмахсем, А, Б, К, У, вӗсен латинла эквиваленчӗсене улӑштармалла, вулакана ӑнланмалла пултӑр.

Чӑвашла куҫару процесӗ темиҫе тапхӑра кӗртет. Пӗрремӗшӗнчен, тӑлмачӑн пуҫламӑш чӗлхене те, тӗллевлӗ чӗлхене те лайӑх пӗлмелле. Вӗсен предложени тытӑмне, пуҫламӑш чӗлхе пӗлтерӗшне тата калӑпӑшне ӑнланмалла. Унтан вӗсем ҫакна тӗллевлӗ чӗлхепе тӗрӗс калама пултараҫҫӗ, тӗллевлӗ чӗлхе сӗнӗвӗсен грамматика правилисемпе структурине шута илсе.

Куҫару пӗтсен тӑлмачӑн куҫарнӑ версипе оригиналлӑ текста тӗплӗн танлаштармалла. Ку куҫару тӗп-тӗрӗс те тӗп-тӗрӗс пӗлтерессе шантарать. Тӑлмачӑ та, кирек мӗнле культурӑллӑ ссылкӑсене тата жаргонла сӑмахсене куҫарнине тӗрӗслес тесе, малашнехи тӗрӗслевсемшӗн яваплӑ.

Чӑваш чӗлхине вӗренес текенсемшӗн онлайн университетсенче те юрӑхлӑ тӗрлӗ курс пур. Анчах та чӗлхене вӗренни чӑвашла тӗплӗ куҫарӑва тивӗҫтерейменнине ӑнланни пӗлтерӗшлӗ. Транслитаци йӗркине нумай ҫул хушши практикӑра тата хӑйсене шеллемесӗр ӗҫленипе ҫеҫ алла илме пулать.

Пӗтӗмӗшпе илсен, чӑвашла куҫару - питӗ кирлӗ хӑнӑху, эсир чӑваш халӑхӗпе хутшӑнас тетӗр пулсан, ӑна алла илмелле. Тӗрӗс майсемпе пӗлӳсем вӑхӑтӗнче ку вӑхӑт нумай йышӑнма пултарать, анчах усӑ кӳме пултарать.

Хӑш ҫӗршывсенче чӑвашла калаҫаҫҫӗ?

Чӑвашла ытларах Раҫҫей Чӑваш Республикинче, ҫавӑн пекех Раҫҫейри, Тутарстанри Тата Удмуртири хӑш-пӗр районсенче, Ҫавӑн пекех Казахстанра Тата Украинӑра калаҫаҫҫӗ.

Чӑваш чӗлхи историйӗ мӗнле?

Чӑваш чӗлхи - Раҫҫей Федерацийӗнче 1,5 миллиона яхӑн ҫын калаҫакан тӗрӗк чӗлхи. Вӑл тӗрӗк чӗлхисен хӑяр турачӗн пӗртен-пӗр представителӗ. Ку чӗлхепе историсем ытларах раҫҫей Атӑлҫи тӑрӑхӗнче вырнаҫнӑ Чӑваш Ен Республики пулса тӑракан районсенче калаҫнӑ.
Чӑваш чӗлхин документлӑ историне 13 ӗмӗрччен йӗрлесе тупма пулать, ҫитменнине чи ир асӑннисене 14-15 ӗмӗр алҫырӑвӗсенче тупнӑ. Ҫак алҫырусенчен нумайӑшӗ чӗлхе вӑхӑт иртнӗҫемӗн чылай улшӑнусем тӳснине ҫирӗплетсе параҫҫӗ. 15 ӗмӗрте чӑваш чӗлхи кӳршӗри тутар чӗлхипе ылтӑн Ордӑн вӑйлӑ витӗмӗпе пулнӑ, ӑна старотатар алфавитӗпе ҫырнӑ.
18-мӗш ӗмӗрте чӑваш алфавитне вырӑс ученӑйӗ Семен Ремезов тунӑ, вӑл ӑна кириллицӑра никӗсленӗ. Ҫак ҫӗнӗ алфавитпа 19 ӗмӗр пуҫламӑшӗнче пӗрремӗш пичетленӗ чӑваш кӗнекисене тума усӑ курнӑ. 19 ӗмӗр вӗҫнелле чӑваш чӗлхине Раҫҫей империйӗн официаллӑ чӗлхи тесе йышӑннӑ, ҫак тапхӑрта тӗрлӗ литература произведенийӗсем йӗркеленӗ.
Чӑвашла пирӗн кунсенче те калаҫаҫҫӗ, Ҫавӑн пекех Чӑваш Енри хӑш-пӗр шкулсенче те вӗрентеҫҫӗ. Ҫавӑн пекех раҫҫейре те, ют ҫӗршывсенче те чӗлхене упрас тата сарас енӗпе хастар вӑй хураҫҫӗ.

Чӑваш чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Михаил Васильевич Яковлев - чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн профессорӗ, чӑваш чӗлхин пӗрремӗш комплекслӑ грамматикине туса хатӗрленӗ.
2. Яков Костюков-лингвист тата Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн профессорӗ, нумай ӗҫ редакциленипе тата пичетленипе чӗлхине ҫӗнетес ӗҫе хӑйӗн тӳпе хывнӑскер.
3. Николай Зиберов - латинла графикӑна чӑвашла кӗртес ӗҫе пысӑк тӳпе хывни.
4. Василий Песков – 1904 ҫулта чӑваш чӗлхипе пӗрремӗш шкул учебникӗ туса хунӑ педагог.
5. Олег Бессонов – чӑваш чӗлхин тӗрлӗ диалекчӗсене пӗрлештерес тӗлӗшпе ӗҫленӗ хальхи стандартлӑ чӑваш чӗлхине туса хатӗрлес тӗлӗшпе витӗмлӗ фигура.

Чӑваш чӗлхи структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Чӑваш чӗлхи тӗрӗк чӗлхисен ҫемйине тивет. Ку агглютинативлӑ чӗлхе, вӑл сӑмахсем тӗп сӑмах ҫумне темиҫе приставкӑсемпе суффикс хушнипе йӗркеленнине пӗлтерет. Сӑмах йӗрки, яланхи пекех, субъект-глагол, пуплевӗшсен ӑшӗнчи сӑмахсен ирӗклӗ йӗркипе. Чӗрчунсем икӗ пая пайланаҫҫӗ, число, падеж тата паллӑ тума класс суффиксӗсемпе усӑ кураҫҫӗ. Глаголсем тивӗҫлӗ сӗнӳсемпе килӗшеҫҫӗ те вӑхӑтпа анспекта кура вырнаҫаҫҫӗ.

Чӑваш чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Алфавит, произведени тата база грамматики йышши чӗлхе никӗсӗсене вӗренме тытӑнӑр. Онлайн-ресурссем пур ун пеккисем. Chuvash.org е Chuvash.eu ку сире пулӑшма пултарать.
2. Чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе тата сӗнӳ тӗслӗхӗсемпе усӑ курӑр, калаҫу сӑмахӗсен тата пуплевсен никӗсне хӑвӑрт туса хурӑр. Радиопрограммӑсене итлӗр те чӑвашла фильмсемпе телеграммӑсене пӑхӑр. Таркӑнрах пулас тата унта хӑвна хӑтлӑрах туйас тесе, чӗлхене вӗренӗр.
3. Эсир чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе, е хӑвӑрпа, е онлайн-форумсенче мӗн вӗреннине практиклӗр. Ку сире вырӑнти нюанссене тупса культура ҫинчен кӑтарту илме пулӑшӗ.
4. Хӑвӑрӑн словарь запасне тата грамматикӑна лайӑхлатас тесе кӗнекесемпе хаҫатсене чӑвашла вулӑр. Эсир мӗн чухлӗ ытларах вулатӑр, сирӗн ӑнлану тата грамматика ҫавӑн чухлӗ лайӑхрах пулӗ.
5. Юлашкинчен, чӑвашла текстсем ҫырнӑ пек ӗҫ-хӗл тӗсӗсемпе вӗрентме, чӑваш онлайн-форумӗсене хутшӑнма тата экзаменсене хатӗрленме хушӑр. Ку сире чӗлхене ҫирӗп тытма пулӑшать.