Удмурт Сербский Кусараш

Одо кусарымаш-текстым ик йылме гыч удмурт йылмыш кусарыме процесс. Одо йылме-тиде финн-угор йылме, туштыжо удмурт-влак рӱдӧ Российыште верланыше Удмурт йылме маныт. Тиде йылме поян историй да культуран, Тыгак Удмурт Республикыште официал йылме дене шотлалтеш. Тиде йылме тӱнясе ятыр ужашлаште ситыдымын палыме огыл гынат, тиде регионын шочшыжо улшылан, але одо калыкын йылмыже, культурыжо да историйже улшылан эн кӱлешан йылме шотлалтеш.

Паша удмурт йылмыш кусарымашке шумеке, сай переводым ышташ кӱлеш. Тидым йылме да культур контекстан удмурт йылмым опытан кусарыше-влакын полшымышт дене ышташ лиеш. Кусарыше йылмын грамматикыжым, орфографийжым да семантикыжым раш кусарен моштышаш. Тылеч посна, текстым оригинал деке эн кугу йӧн дене лишемдышаш да мутын нюансшым тӱрыс кучылтын моштышаш улыт.

Удмурт йылмыш кусарымаш культур кокласе кӱрылтмашым сеҥаш да тӱрлӧ регионысо еҥ-влаклан шансым икте-весыштлан умылен мошташ полшен кертеш. Тидым кеч-могай областьыштат, тидын шотыштак бизнес, литератур ден тӱшкаувер йӧн-влакат практически кучылталтын кертыт. Тудат тыгак одо калыкын культур ден историйжым аралаш кучылталтын кертеш, тудын историйжым да йӱкшым утларак кумдан аудиторийлан колын кертеш.

Чумыр налмаште, удмурт йылмыш кусарымаш марий калыкын йылме ден культуржым умылашлан ӱшаныдыме пайдале инструмент лийын кертеш. Удмурт текстым умылен, тиде марий калыкын йылме ден культуржым аклаш да нунын опытыштым весемдаш утларак кугу аудиторийлан йӧным пуэн кертеш. Тылеч посна тиде культур-влак коклаште ваш-ваш умылымашлан полшышо да икте-весе нерген утларак пален налын кертеш.

Могай эллаште удмурт йылме дене ойлат?

Удмурт йылме дене тӱҥ шотышто Россий Юл воктене верланыше Удмурт Республикыште ойлат. Тушто тыгак Российын моло ужашлаштыже, тыгак пошкудо эллаште, Казахстан Гай беларусь да Финляндийлаште кутырат.

Одо йылмын историйже могай?

Удмурт йылме урал йылме ешын членже да финн-угор йылме-влак дене чак кылдалтын. Тушто 6800000 еҥ, утларакшым Удмурт Республикыште (Россий) да тудын кундемыште ойлалтыт. Тудын возымо формыжо кириллецеш негызлалтше письма системым ыштыме 18 курымышто руш православий священник-влаклан кодификациян лийын. Письман тиде системыже 19-ше да 20-шо курым жапыште утларак кумдаҥын да саемын, тидыже кызытсе письмам шочыктымашке конден. Одо йылме кызытат регионлаште, ял (ола) удмурт-влак коклаште кучылталтеш, тыгак школ ден университетлаште туныкталтеш.

Кӧ удмурт йылмым вияҥдымашке эн кугу надырым пыштыше 5 еҥ пура?

1. Василий Иванович Алымов-лингвист да автор удмурт йылме дене моткоч шуко пашам ыштен, тудо йылме грамматикым йӧршешлан возен да тымарте кучылталтше шуко правилым да келшыкым рашемден.
2. Вячеслав Иванович Иванов-удмурт йылме да культур шотышто моткоч кугу пашам ыштен, тидын шотыштак йылмын чумыр грамматикыже да удмурт поэзийын структуржым шымлен моштен.
3. Нина Витальевна Кирсанова - Удмурт йылме шотышто новатор, тудо икымше книгам тиде йылме дене возен да икымше украинла-удмурт мутерым ыштен.
4. Михаил Романович Павлов-удмурт йылме, литератур да фольклор областьыш суапле надыржылан Палыме, регионысо тӱҥ калык-влакын мурыштым возен да документацийлен возышо ик эн ончыч лийын.
5. Ольга Валериановна Фёдоровна-удмурт йылмым да культурым тунемме ик еҥ, тудо икымше газетым удмурт йылме дене лудын да грамматикым да моло тунемме материалым возен.

Удмурт йылмын структуржым кузе ыштыме?

Удмурт йылме-финн ден эстон йылме дене чак кылдалт шогышо урал йылме, тудо коми-зырянский ден пермяк йылме дене икмыняр икгайлык уло. Тудын структурыжо агглютинатив морфологий дене ышталтеш, мутын тӱрлӧ значениян аффиксым ушымо йӧн дене ышталтмыжым ончыкта. Йылме йоҥйӱк да йыгырмут системе дене ойыртемалтеш. Глагол-влакын спряженийышт ятыр йыгырмут, тӱрлӧ наклонений, аспект да жапын, тыгак ышталтше ден ыштыдыме формо коклаште тӱҥ ойыртем.

Кузе удмурт йылмым утларак чын йӧн дене тунемаш?

1. Йылме дене палыме лияш тӱҥалза. Алфавит да ойлымаш нерген пален налза, тыгак грамматике нерген негыз представленийым налза.
2. Шӱмбел одо ресурсым лудса да колыштса. Верысе увер-влакым колыштса да тиде йылме дене музык ден телепрограммым возаш кумылаҥза.
3. Удмурт йылме дене мутланымаш да возен налза. Онлайн-формо да практикын чатше-влак дене пайдаланен, йылмысе партнёрым муза.
4. Удмурт йылме курсым эртыза. Одо йылме курсым темлыше йылме институт-влак шукын улыт, теат нунын онлайныштым муын кертыда.
5. Культурыш да йылмыш грузитлыза. Удмуртий дек мийыза да верысе диалект ден культур нерген шукырак пален налаш йылме носитель-влак дене кутырыза.

Сербский гыч рушлашке кусараш точностьым да культурым умылышо опытан кусарыше кӱлеш. Сербий-Балкан эл, Кечывалвел-Эрвел Европышто поян историй да шыгыр кылым кучен, ончычсо Югославийын моло элже-влак дене кылдалтын. Шке шкешотан йылмыжым, кириллицым да культуржым уло, тиде культурым иктаж-могай текстым кусараш тӧчымӧ деч ончыч шотыш налаш кӱлеш.

Серб йылме кечывалвел славян йылме ешын ужашыжлан шотлалтеш, тудыжо болгарский, хорватский да македон йылмым чӱкта. Тиде йылмын кок тӱҥ диалектше уло-штавский ден торлакский. Штавский утларак кумдан шарлыше формо улмыж годым торласк тӱҥ шотышто литератур цельыште кучылталтеш. Кусарымашын чынлыкшым ситараш манын, профессионал кусарыше кок диалект да регионал нюанс дене палыме лийшаш.

Серб йылме шемшыдаҥ деч производство кириллице дене возалтын. Тиде алфавит латин алфавит деч шуко символ уло, тудым шымлымаш да тунеммаш нелемда. Тыгеракын, кириллице дене палыме да тудын дене печатлен моштышо кусарыше лияш кӱлеш, а текстыште раш да раш лийже манын, тудын дене печатлен моштышо.

Сербийын моло элла дене чак кылым кучымыжлан кӧра кусарыше Сербийын контекстшым да культуржым умылен шогыжо манын кӱлешан. Сербийын йылмыж ден историйжылан пошкудо эл ден йӱлам пеш кугу влияний ыштен. Кусарыше регион дене палыме йылме да культур ойыртемым тыге коррективлен кертеш, кусарыме текстын тӱҥалтыш текстшын значенийжым да интенсацийжым раш ончыктыжо.

Икманаш, серб йылме гыч але тудын дене пашам ыштыше кусарыше серб йылме дене, тудын шкешотан культур да йӱлаж нергенат пеш сайын пален шогышаш. Кириллицым шинчымашат тыгак серб йылмыш але тудын деч чын кусарышашлан кӱлеш. Кӱлеш опытан да ресурсан, квалификациян кусарыше тыланда сербский гыч але серб йылме гыч раш да лончылен кусарымашым пуэн кертеш.

Могай эллаште шернур йылме дене ойлат?

Серб йылме Сербийыште, Босний ден Герцеговиныште, Черногорий да Косовосышто официал йылме улеш. Тушто тыгак Хорватий, Болгарий, Венгрий, Румыний Да Республикыште Йӱдвел Македоний тыгыде группо-влак ойлат.

Руш йылмын историйже могай?

Руш йылмын вияҥмыжым 7 курымышто Византий импийын сӱмырлымыж деч вара посна йылме семын ышташ тӱҥалмыжым 8 курым марте эскерен шукташ лиеш. Шернурын эн ондак палыме примерже 13 курымышто кызытсе руш йылме дене возымо кугу ужашыже гынат, ты жаплан йӧнештаралтын. Сербийын кокла курымыштыжо ятыр диалект лийын, нунын кокла гыч кажныштыже эл кӧргысӧ тӱрлӧ фракций-влак ойленыт, но Сербийын литературжым вияҥдымаш 15-16 курымлаште диалект-влакым иктыш ушаш да стандартизацийым ышташ полшен.
Осман тӧра 19 курым гыч 14-ше курым марте серб йылме осман-турко семын виянрак мут дене кылдалтын, тудо лексике ден грамматике шотышто шке палыжым ыштен. Тиде таче кече марте, поснак кечывалвел да эрвелыште, шуко районлаште аралалт кодеш.
19 курымышто умбакыже возымо литератур реформым эртарыме, да серб йылме штавский диалект дене келшышын стандартизацийлалтын, тудо таче элыште шуко возымо да устный текстлан кучылталтеш. Тылеч вара тиде йылмылан моло йылме-влак чот влиянийым ыштеныт, эн ончычак англичан йылме дене оҥай гибридым ыштен.

Кӧ руш йылмым вияҥдымашке эн кугу надырым пыштыше 5 еҥ пура?

1. Наук Степанович Караджич( 1787-1864): "кызытсе шернур литературын ачаже" Лӱман, Кумдан Палыме, тудо серб орфографий ден грамматике шотышто стандартизацийыште сравоч гай кап-кылан да серб мутерым ыштышаш.
2. Досим Куандович( 1739-1811): сербский литератур ден образованийым чумырышо Писатель, тудын произведенийже-влак шернур культурым, йылмым да шинчымашым вияҥдымашке кугу надырым пыштеныт.
3. ПЁТР Петрович-Негош(1813-1851): серб князь-епископ ден поэт, тудо шернур литературын историйыштыже кугу капкыллан шотлалтеш. 1837 ийысе "Курыкысо аршаш" эпический поэмыштыже утларак палыме, тудо калыкле эрыкан корным пропагандироватлен.
4. Иван Попович (1806-1856): драматург, тудын произведенийже-влак кызытсе серб театр ден йылмым палемдаш полшеныт. Тудо руш йылмым вияҥдымашке кугу влиянийым ыштен.
5. Стефан Митров Любиша (1824-1878): вӱдышӧ драматург Сербийын, тудын творчествыже сербийын стандартшым палемдыме годым полышым серат. Тудын пьесыже-влак комедий элементышт, тыгак вичкыж социал критикышт дене палыме улыт.

Ший йылмын структуржым кузе ыштыме?

Серб йылмын структуржо, чынжым гын, славян да балкан йылме-влакын комбинацийыштым ончыкта. Тиде кок тукыман (пӧръеҥ, ӱдырамаш да кыдалаш) йылме, кум числа (ик, кок ужашан да шуко чотан) да еш падеж (лӱмым ончыктышо, аклыше, аклыше, звательный, инструментальный да локативный). Тушто Тыгак Субъект-глагол-объект-влакын мут радамышт уло.

Кузе серб йылмым утларак чын йӧн дене тунемаш?

1. Йылме занятийыш коштса: ик эн сай йӧн кеч - могай у йылмым тунемаш-тиде занятийыш але курсыш миен толаш. Тиде тыланда серб грамматикым да структурный обстановкышто, квалификациян туныктышо кид йымалне ойлымашым моткоч сай пален налын кертеш.
2. Сербысе фильм ден телепередаче - влакым ончыза: серб телевидений ден фильм-влакым Ончымаш-йылме дене палыме лияш да икмыняр пайдале фразым да идеом умылаш моткоч сай йӧн.
3. Йылмым вашталтыме шотышто партнёрым муза: йылме курсыш коштмыда тыланда вариант огыл гын, йылме вашталтыш шотышто партнёрым кычалмаш вашке тунем кертеш. Ӱшандарыза: те коктынат могай йылме дене мутланыме да практикыште шке шонымашкыда шунеда.
4. Онайн-ресурсым кучылтса: мланде йымалысе шуко онайн-ресурс Уло, нуно тыланда серб йылмым, вебе-сайтым, приложенийым, кӱвуйым да видеом тунемаш полшат. Йылмым тунемме шотышто нуным ешартыш занятийлашке кучылтын ончыза.
5. Йылме носитель-влак дене сербла кутырыза: шке серб йӧным саемдаш - тиде йылмым туныктышо-влак дене практикылалташ. Верысе тӱшкаш ушныза але йылмын носительже-влак дене кутыраш йӧным муза. Тиде тыланда шке ойлымыжым, шкалан ӱшанымашым да йылмым умылымашым саемдаш полша.