Идиш Сингаль Куҫар

Идиш - авалхи чӗлхе, унӑн тымарӗсем 10 ӗмӗрти Германие каяҫҫӗ, Анчах Вӑтаҫӗрпе Хӗвелтухӑҫ Европӑра ун ҫинче вӑтам ӗмӗртен пуҫласа калаҫаҫҫӗ. Ку темиҫе чӗлхе, чи малтан нимӗҫ, иврит, арамей тата славян чӗлхисен пӗрлешӗвӗ. Идиш хӑш чухне диалекта пӑхнӑ пек пӑхкалаҫҫӗ, анчах чӑннипе илсен, вӑл хӑйӗн синтаксисӗпе, морфологийӗпе тата словарьпе туллин чӗлхе. Ҫак чӗлхепе усӑ курни ӗмӗр-ӗмӗре диаспорӑна, ассимиляцие тата социаллӑ условисене улӑштарнине пула чакнӑ, анчах паян ун ҫинче хӑш-пӗр ҫӗршывсенчи ортодокс еврейӗсем нумайӑшӗ калаҫаҫҫӗ.

Идиш официаллӑ чӗлхе статусӗ ҫук пулин те, ун ҫинче калаҫакансем вӑл лингвистика тӗллевӗсем валли те, культура тӗллевӗсем валли те мӗн тери кирлине пӗлеҫҫӗ. Ҫавӑнпа та идиш ҫине куҫару пулӑшӑвӗпе чӗлхене упраса хӑварма тӑрӑшакан ҫынсем тӗнчере те пур. Тӑлмачсем идиша ӑнланакансемпе ун пек туманнисем хушшинчи тӗпсӗр шӑтӑка ҫӗнтерме пулӑшаҫҫӗ.

Идиш куҫарӑвӗн службисем идиш простояденийӗн пӗр пайӗ пулса тӑнӑ иврила терминсене, Библирен илнӗ сӑмахсем е тӗн йӑлисене палӑртма усӑ куракан пуплевсене тупма пултараҫҫӗ. Куҫару пулӑшнипе ҫак таса сӑмахсене идиш ҫинче ҫырнӑ е калаҫу сӑмахнех кӗртмелле. Ҫак чӗлхене пӗлменсемшӗн идиш ҫине куҫарма май тупни питӗ усӑллӑ пулма пултарать.

Документсене идиш ҫине куҫарнӑ куҫарусемпе пӗтӗм истори тӑршшӗпех усӑ курнӑ, миграци, тӗн, литература, лингвистика тата еврей историйӗ пек. Акӑ мӗншӗн идиш ҫинчен квалификациллӗ тӑлмачсене тупмалла, вӗсене ивритра та, нимӗҫле те сертификациленӗ. Чӗлхе ҫумне хушса, ҫак специалистсен культурӑна, контекста тата тӗрлӗ произведенисен лару-тӑрӑвне пӗлмелле, вӗсен куҫарӑвӗсем малтанхи шухӑша тӗп-тӗрӗс палӑртччӑр.

Идиш ҫине куҫарнисем чӗлхене вӗренес текенсене пысӑк пулӑшу параҫҫӗ кӑна мар, ӑна чӗррӗн упраса хӑварма та пулӑшаҫҫӗ. Идиш сӑмахӗсене тата сӑмахсене ытти чӗлхесем ҫине куҫарма пулӑшнӑ май куҫарусем чӗлхе пӗтӗмпех ҫухалассине сирсе яма пулӑшаҫҫӗ. Квалификациллӗ тӑлмачсем пулӑшнипе идиш чӗрӗ те сывӑ упранса юлать, еврей халӑхӗн культура тата йӑли-йӗркисене уҫса парать.

Хӑш ҫӗршывсенче чӗлхепе калаҫатӑн?

Идишӑра ытларах Пӗрлешӳллӗ Штатсен, Израилӗн, Российӑн, Беларусь, Украинӑн, Польшӑпа Венгри Штачӗсен еврейсен общинисенче калаҫаҫҫӗ. Унта Францире, Аргентинӑра, Австралинче, Кӑнтӑр Африкӑра, Канадӑра тата ытти ҫӗршывсенче еврейсен йышӗ сахалтарах калаҫать.

Чӗлхе историйӗ мӗнле?

Идиш - вӑтам чӗлхене хӑйӗн тымарӗсемпе кӗрсе каякан чӗлхе, ҫав чӗлхепе еврей-ашкеназсем пӗтӗм тӗнчипе калаҫаҫҫӗ. Вӑл 9 ӗмӗрте еврейсен общинисем хальхи Германипе ҫурҫӗр Францин территорийӗнче аталаннӑ вӑхӑтранпа еврей-ашкеназсен тӗп чӗлхипе ӗҫленӗ. Ку темиҫе чӗлхе хутӑшӗ, ивритпа арамей, ҫавӑн пекех славян, роман тата вӑтам германи диалекчӗсем.
Идиша пӗрремӗш хут европӑри еврейсем хушшинче 12 ӗмӗрте чапа тухнӑ, ун чухне вӑл йӑлана кӗнӗ ҫыру форми пек мар, калаҫу чӗлхипе усӑ курма пуҫланӑ. Ҫакӑ еврей халӑхӗн кӑмӑл-туйӑмӗпе ҫыхӑннӑ, вӑл час-часах географи енӗпе пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑнӑ, ҫапла вара вӑхӑт иртнӗҫемӗн тӗрлӗ диалектсем аталаннӑ. 15-16 ӗмӗр хушшинче идиш пӗтӗм Европа тӑрӑх сарӑлнӑ, европӑри еврейсен хушшинче хутшӑну чӗлхи пулса тӑнӑ.
Идиш та еврейсем пурӑнакан вырӑнти чӗлхесене вӑйлӑ витӗм кӳнӗ, ҫапла вара Пӗтӗм Европа, Африкӑпа Америкӑра тӗрлӗ диалектсем йӗркеленнӗ. Шалти уйрӑмлӑхсене пӑхмасӑрах идишӑн диалекчӗсем пӗтӗмӗшле грамматика, синтаксис тата словарьсен стандартлӑ запасӗ пур, ҫитменнине тата хӑш-пӗр диалект ҫине иврит вӑйлӑрах витӗм кӳчӗ, ыттисем ҫине - каярах чӗлхесем.
19-мӗш ӗмӗрте идишӑра литература аталансах пынӑ, ку чӗлхепе кӗнекесем, журналсем нумай пичетленсе тухнӑ. Анчах антисемитизм ӳсни, иккӗмӗш тӗнче вӑрҫи хыҫҫӑн еврейсене нумайӑшне куҫарса кайни тата пӗрлешӳллӗ Штатсенче акӑлчан чӗлхине доминировать тӑвакан чӗлхе вырӑнне йышӑнни идиша калаҫу чӗлхи вырӑнне хунӑ. Паянхи пекех миллионшар ҫын пӗтӗм тӗнче тӑрӑх, ытларах Ҫурҫӗр Америкӑпа Израильре, ку чӗлхепе тахҫанхи пек анлӑн усӑ курмаҫҫӗ пулин те, идишӑпа калаҫаҫҫӗ.

Идиш чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Элиэзер Бен-Иегуда (1858-1922): Бен-Иегуде авалхи еврей чӗлхине ҫӗнӗрен чӗртсе тӑратни тесе ҫыраҫҫӗ, вӑл иврита идиш сӑмахӗсене нумай кӗртнӗ. Вӑл та хальхи иврит словарьне ҫыракан, ҫав чӗлхепе статьясемпе кӗнекесем ҫыракан пӗрремӗш ҫын пулнӑ.
2. Шолом-Алейхем (1859-1916): Алейхем Идишӑра паллӑ писатель пулнӑ, Вӑл Еврейсен Хӗвелтухӑҫ Европӑри пурнӑҫӗ ҫинчен ҫырнӑ. Унӑн произведенийӗсем, ҫав шутра "Сӗт Сутакан Тевье", пӗтӗм тӗнчипе идиш сарма пулӑшнӑ.
3. Хаим Грэйд (1910-1982): Грэйд паллӑ романист тата идишӑри поэт пулнӑ. Унӑн еврей пурнӑҫӗнчи йывӑрлӑхсем ҫинчен калакан хайлавӗсем идиш чӗлхипе литературӑн чи лайӑх произведенийӗсенчен пӗри шутланать.
4. Макс Вайнрайх (1894-1969): Лингвист, профессор, никӗслекен тата ЕВРЕЙ тӗпчевӗсен ИНСТИТУЧӖН директорӗ УIVO ВИЛЬНЮСРА, Литва, Вайнрайх хӑйӗн пӗтӗм пурнӑҫне идиша вӗренес тата популяризацилес ӗҫе халалланӑ.
5. Ицик Мангер (1900-1969): Мангер идишӑри поэт тата 20 ӗмӗрти чи аслӑ писательсенчен пӗри пулнӑ. Вӑл чӗлхене ҫӗнӗрен чӗртсе ҫӗнетме тата ҫӗнетме пысӑк витӗм кӳчӗ.

Чӗлхе тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Идиша тытӑмӗ нимӗҫ чӗлхи тытӑмӗнче идентлӑ пекех. Вӑл субъект-глагол-объект йӗркипе туса лартнӑ сӑмахсенчен, пуплевӗшсенчен тӑрать. Идиш, яланхи пекех, нимӗҫле мар, кӗскерех, унта артикльсемпе, предлогсемпе тата пӑхӑнакан союзсемпе сахалтарах усӑ кураҫҫӗ. Идишӑра нимӗҫле глаголсен спряженийӗн системи ҫук, глаголсен хӑш-пӗр вӑхӑтӗсем нимӗҫле калаҫнинчен уйрӑлса тӑраҫҫӗ. Идишӑра та нимӗҫсен чӗлхинче ҫук хушма пайсем тата ытти элементсем пур.

Чӗлхене мӗнле вӗренмелле?

Идиша вӗренмелли чи лайӑх меслет вӑл-ку чӗлхене пуҫӗпех кӗрсе ларасси. Ку вӑл идише ҫинче калаҫнине итлени, идише ҫинчи кӗнекесемпе хаҫатсене вулани, ҫавӑн пекех идише ҫинчи фильмсемпе телепередачӑсене пӑхни пулать. Эсир те вырӑнти общество центрӗнче, университетра е онлайнра идиш курсне ҫырӑнма пултаратӑр. Унпа чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе калаҫнӑ чухне епле пулсан та усӑ курӑр, ку сире произведение тата грамматикӑна хӑнӑхма пулӑшӗ. Юлашкинчен, аллӑра идиш-акӑлчанла словарь тата глагол таблицисем тытӑр, вӗсем сире хӑвӑрӑн мӗнле ыйтусем ҫине те ответлеме пулӑшӗҫ.

Сингальскине куҫарни юлашки ҫулсенче ытларах та ытларах пӗлтерӗшлӗ пулса пырать, мӗншӗн тесен ҫак чӗлхепе тата унӑн культурипе пӗтӗм тӗнчипе ытларах паллашаҫҫӗ. Сингаль чӗлхипе ытларах Шри-Ланкра калаҫаҫҫӗ, анчах вӑл инди, Сингапур тата Бангладеш йышши ытти ҫӗршывсенче те усӑ курать. Сингаль чӗлхипе ҫӳрекенсемпе тухӑҫлӑ хутшӑнма тӗрӗс те шанчӑклӑ куҫарусем кирлӗ.

Сингаль чӗлхине лайӑх куҫару илесси чи малтан квалификациллӗ профессиллӗ тӑлмача шырасси шутланать. Тӑлмачӑн кирек мӗнле тӗллевсем валли те лингвистика тӗлӗшӗнчен тӗрӗс те тивӗҫлӗ культурӑпа куҫару тивӗҫтермелле. Авторитетлӑ компанисене Интернетра тупма пулать, анчах эсир суйласа илнӗ тӑлмачӑ чӗлхепе ҫителӗклех ӗҫленине ӗненни те кирлӗ.

Ҫавӑн пекех куҫару контектне тӗп-тӗрӗс кӑтартса пани кирлӗ, куҫаруҫӑн тухӑҫлӑ куҫарӑва тивӗҫтермелли мӗнпур информаци пултӑр. Ҫакӑ текст тӗллевӗ, тӗллевлӗ аудитори тата ытти кирлӗ терминологи е конкретлӑ пуплевсем ҫинчен кӑштах справка информацийӗ кӗртме пултарать.

Тӑлмач кирлӗ информаципе тата лингвистика хӑнӑхӑвӗсемпе усӑ курнӑ чухне куҫару процесӗ патнех пыма юрать. Куҫарнӑ текст калӑпӑшӗпе кӑткӑслӑхне кура ку темиҫе минутран пуҫласа темиҫе куна е ытларах та йышӑнма пултарать. Куҫару вӗҫленнӗ хыҫҫӑн куҫарнӑ текста тӗп-тӗрӗс текстпа килӗшӳллӗн пӑхса тухмалла.

Тӑлмача тӗрӗс суйланӑ чухне сингаль чӗлхи ҫине пахалӑхлӑ куҫару тӗрлӗ культура хушшинчи уйрӑлӑва ҫӗнтерсе пӗр-пӗринпе хутшӑнассине ҫӑмӑллатма пултарать. Квалификациллӗ тӑлмача шыраса вӑхӑта сая ярса тата тӑлмачӑн лайӑх ӗҫе пурнӑҫлама кирлӗ информаци пуррине пӗлсен, эсир куҫару тӗрӗс, культура йӑли-йӗркисене тивӗҫлӗ тата шанчӑклӑ пуласса шанма пултаратӑр.

Мӗнле ҫӗршывсенче сингаль чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?

Сингаль чӗлхипе Шри-Ланкра тата Индин, Малайзин, Сингапур тата Таиландӑн хӑш-пӗр пайӗсенче калаҫаҫҫӗ.

Сингал чӗлхин историйӗ мӗнле?

Сингаль чӗлхи вӑтам ази чӗлхинчен тухнӑ. Унта шри-Лан утравӗ ҫине куҫса килнисем пирӗн эрӑчченхи 6 ӗмӗртен пуҫласа калаҫнӑ. Шри-Ланка хӑй буддизм центрӗ пулнӑ, вӑл сингал чӗлхине аталантарма вӑйлӑ витӗм кӳнӗ. Португалипе голландири суту-илӳҫӗсем килнӗренпе 16 ӗмӗрте чӗлхе ют ҫӗршыв сӑмахӗсене, уйрӑмах суту-илӳпе ҫыхӑннӑ сӑмахсене, хутшӑнма пуҫланӑ. Ку 19-мӗш ӗмӗрте те тӑсӑлнӑ, англипе тамиль сӑмахӗсене сингальскине кӗртнӗ. Хальхи тапхӑрта сингаль чӗлхи икӗ литература формипе: сингаль виджесекарӗпе сингаль китсирӗнче стандартизациленнӗ. Унӑн официаллӑ статусӗ Шри-Ланкра 2018 ҫулта ҫӗршывра виҫӗ официаллӑ чӗлхерен пӗри пулса унӑн политика статусӗпе пӗрле эволюциленӗ.

Сингал чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Ананда Кумарасов – Шри-Ланкӑри ученӑй, сингаль чӗлхипе культура ҫинчен нумай эссессен авторӗ, "сингали литературин Критикӑлла историйӗ" тата "Сингали грамматики тата букварь сочиненийӗ"пеккисем.
2. Вималаванс Вималаванс Теро-буддири манахпа паллӑ пӗлӳҫӗ пере-пере вилнӗ, унпа усӑ курассишӗн яваплӑ пулнӑ, сингали литературинче пуҫ хунӑ, студентсене нумайӑшне вӗрентнӗ.
3. Валисингха Харитчандра-хальхи сингал литературин ҫимӗҫлӗ писателӗ тата пионерӗ, "Вессантар Джатак", "Суриягод" тата "Кисавай Кави"произведенисен авторӗ.
4. Гунадас Амарасекара – хальхи сингаль чӗлхи валли "грамматари кунчу" правописанин системине йышӑннӑ, "Вӗлле" тата "Элефант перевалӗнчен Килнӗ Ҫул"романсене ҫырнӑ.
5. Эдирера Сараччандра – ертсе пыракан драматург, вӑл "Манама" Тата "Синхабаха" пьесӑсем ҫырнӑскер, сихал чӗлхипе тата ҫырӑвӑн пултарулӑх стилӗпе творчествӑлла усӑ курнипе чапа тухнӑ.

Сингаль чӗлхин тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Сингальский-кӑнтӑр индоарий чӗлхи, Ун ҫинче Шри-Ланкра 16 миллиона яхӑн ҫын, ытларах сингал этнически ушкӑнӗн представителӗсем калаҫаҫҫӗ. Чӗлхене ҫапла йӗркеленӗ: кашни сыпӑках уҫӑ сасӑ пур — е /a/,//, е//. Сӑмахсем килӗшӳллӗ те уҫӑ сасӑсен пӗрлешӗвӗпе йӗркеленеҫҫӗ, килӗшекенсен ушкӑнӗсем пӗрлехи пулса тӑраҫҫӗ. Ку чӗлхене санскрит та, португали, голланди тата акӑлчан чӗлхисенчен илнӗ сӑмахсем те хытӑ витӗм кӳнӗ. Сингаль чӗлхи субъект-объект-глагол (SOV) сӑмахӗсен йӗркине тытса пырать тата хисеплӗ ятсен тата сӑпайлӑх паллисен пуян системи пур.

Сингал чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Сингаль чӗлхин тӗп грамматикипе структурине вӗренӗр. Калаҫӑвӑн тӗрлӗ пайӗсемпе паллашӑр, хальхи, местоименисем, глаголсем, паллӑ ячӗсем, чӗлхесем т. ыт. те.
2. Вӗреннӗ чухне справка материал вырӑнне усӑ курмашкӑн сингаль чӗлхипе лайӑх кӗнеке туянӑр. Глаголсем, пурӑнмалли вӑхӑтсем, ҫулталӑк тата идиомсем пек темӑсене ҫавӑрса илекен кӗнекесене шырӑр.
3. Чӗлхе йӑтса ҫӳрекене тупӑр, унпа усӑ курма пулать. Кам та пулин ҫак чӗлхепе ирӗклӗн калаҫакан пулсан, сире хӑвӑрт та тӗп-тӗрӗс ҫӗнӗ сӑмахсемпе пуплевсене вӗрентме пултарать.
4. Сингаль словарьне вӗренӗр. Сингаль сӑмахӗсемпе тата вӗсем мӗнле усӑ курнипе паллашма вӑхӑт тупӑр. Словарьте вӗсен пӗлтерӗшне тупӑр та вӗсене ҫырса пыма тӑрӑшӑр.
5. Сингаль чӗлхипе аудиозапись итлӗр. Ҫакӑ сире чӗлхе янӑранине хӑнӑхма, акцентпа произведени ҫинчен ӑнланма пулӑшӗ.
6. Технологипе хӑвӑр интересӗрпе усӑ курӑр. Усӑллӑ веб-сайтсем, приложенисемпе ытти ресурссем нумай, вӗсем сире чӗлхене вӗрентме пулӑшӗҫ. Вӗсемпе усӑ курӑр, вара эсир сингальскине кӗске вӑхӑтра вӗрентме пултаратӑр.