Идиш Суахили Куҫар

Идиш - авалхи чӗлхе, унӑн тымарӗсем 10 ӗмӗрти Германие каяҫҫӗ, Анчах Вӑтаҫӗрпе Хӗвелтухӑҫ Европӑра ун ҫинче вӑтам ӗмӗртен пуҫласа калаҫаҫҫӗ. Ку темиҫе чӗлхе, чи малтан нимӗҫ, иврит, арамей тата славян чӗлхисен пӗрлешӗвӗ. Идиш хӑш чухне диалекта пӑхнӑ пек пӑхкалаҫҫӗ, анчах чӑннипе илсен, вӑл хӑйӗн синтаксисӗпе, морфологийӗпе тата словарьпе туллин чӗлхе. Ҫак чӗлхепе усӑ курни ӗмӗр-ӗмӗре диаспорӑна, ассимиляцие тата социаллӑ условисене улӑштарнине пула чакнӑ, анчах паян ун ҫинче хӑш-пӗр ҫӗршывсенчи ортодокс еврейӗсем нумайӑшӗ калаҫаҫҫӗ.

Идиш официаллӑ чӗлхе статусӗ ҫук пулин те, ун ҫинче калаҫакансем вӑл лингвистика тӗллевӗсем валли те, культура тӗллевӗсем валли те мӗн тери кирлине пӗлеҫҫӗ. Ҫавӑнпа та идиш ҫине куҫару пулӑшӑвӗпе чӗлхене упраса хӑварма тӑрӑшакан ҫынсем тӗнчере те пур. Тӑлмачсем идиша ӑнланакансемпе ун пек туманнисем хушшинчи тӗпсӗр шӑтӑка ҫӗнтерме пулӑшаҫҫӗ.

Идиш куҫарӑвӗн службисем идиш простояденийӗн пӗр пайӗ пулса тӑнӑ иврила терминсене, Библирен илнӗ сӑмахсем е тӗн йӑлисене палӑртма усӑ куракан пуплевсене тупма пултараҫҫӗ. Куҫару пулӑшнипе ҫак таса сӑмахсене идиш ҫинче ҫырнӑ е калаҫу сӑмахнех кӗртмелле. Ҫак чӗлхене пӗлменсемшӗн идиш ҫине куҫарма май тупни питӗ усӑллӑ пулма пултарать.

Документсене идиш ҫине куҫарнӑ куҫарусемпе пӗтӗм истори тӑршшӗпех усӑ курнӑ, миграци, тӗн, литература, лингвистика тата еврей историйӗ пек. Акӑ мӗншӗн идиш ҫинчен квалификациллӗ тӑлмачсене тупмалла, вӗсене ивритра та, нимӗҫле те сертификациленӗ. Чӗлхе ҫумне хушса, ҫак специалистсен культурӑна, контекста тата тӗрлӗ произведенисен лару-тӑрӑвне пӗлмелле, вӗсен куҫарӑвӗсем малтанхи шухӑша тӗп-тӗрӗс палӑртччӑр.

Идиш ҫине куҫарнисем чӗлхене вӗренес текенсене пысӑк пулӑшу параҫҫӗ кӑна мар, ӑна чӗррӗн упраса хӑварма та пулӑшаҫҫӗ. Идиш сӑмахӗсене тата сӑмахсене ытти чӗлхесем ҫине куҫарма пулӑшнӑ май куҫарусем чӗлхе пӗтӗмпех ҫухалассине сирсе яма пулӑшаҫҫӗ. Квалификациллӗ тӑлмачсем пулӑшнипе идиш чӗрӗ те сывӑ упранса юлать, еврей халӑхӗн культура тата йӑли-йӗркисене уҫса парать.

Хӑш ҫӗршывсенче чӗлхепе калаҫатӑн?

Идишӑра ытларах Пӗрлешӳллӗ Штатсен, Израилӗн, Российӑн, Беларусь, Украинӑн, Польшӑпа Венгри Штачӗсен еврейсен общинисенче калаҫаҫҫӗ. Унта Францире, Аргентинӑра, Австралинче, Кӑнтӑр Африкӑра, Канадӑра тата ытти ҫӗршывсенче еврейсен йышӗ сахалтарах калаҫать.

Чӗлхе историйӗ мӗнле?

Идиш - вӑтам чӗлхене хӑйӗн тымарӗсемпе кӗрсе каякан чӗлхе, ҫав чӗлхепе еврей-ашкеназсем пӗтӗм тӗнчипе калаҫаҫҫӗ. Вӑл 9 ӗмӗрте еврейсен общинисем хальхи Германипе ҫурҫӗр Францин территорийӗнче аталаннӑ вӑхӑтранпа еврей-ашкеназсен тӗп чӗлхипе ӗҫленӗ. Ку темиҫе чӗлхе хутӑшӗ, ивритпа арамей, ҫавӑн пекех славян, роман тата вӑтам германи диалекчӗсем.
Идиша пӗрремӗш хут европӑри еврейсем хушшинче 12 ӗмӗрте чапа тухнӑ, ун чухне вӑл йӑлана кӗнӗ ҫыру форми пек мар, калаҫу чӗлхипе усӑ курма пуҫланӑ. Ҫакӑ еврей халӑхӗн кӑмӑл-туйӑмӗпе ҫыхӑннӑ, вӑл час-часах географи енӗпе пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑнӑ, ҫапла вара вӑхӑт иртнӗҫемӗн тӗрлӗ диалектсем аталаннӑ. 15-16 ӗмӗр хушшинче идиш пӗтӗм Европа тӑрӑх сарӑлнӑ, европӑри еврейсен хушшинче хутшӑну чӗлхи пулса тӑнӑ.
Идиш та еврейсем пурӑнакан вырӑнти чӗлхесене вӑйлӑ витӗм кӳнӗ, ҫапла вара Пӗтӗм Европа, Африкӑпа Америкӑра тӗрлӗ диалектсем йӗркеленнӗ. Шалти уйрӑмлӑхсене пӑхмасӑрах идишӑн диалекчӗсем пӗтӗмӗшле грамматика, синтаксис тата словарьсен стандартлӑ запасӗ пур, ҫитменнине тата хӑш-пӗр диалект ҫине иврит вӑйлӑрах витӗм кӳчӗ, ыттисем ҫине - каярах чӗлхесем.
19-мӗш ӗмӗрте идишӑра литература аталансах пынӑ, ку чӗлхепе кӗнекесем, журналсем нумай пичетленсе тухнӑ. Анчах антисемитизм ӳсни, иккӗмӗш тӗнче вӑрҫи хыҫҫӑн еврейсене нумайӑшне куҫарса кайни тата пӗрлешӳллӗ Штатсенче акӑлчан чӗлхине доминировать тӑвакан чӗлхе вырӑнне йышӑнни идиша калаҫу чӗлхи вырӑнне хунӑ. Паянхи пекех миллионшар ҫын пӗтӗм тӗнче тӑрӑх, ытларах Ҫурҫӗр Америкӑпа Израильре, ку чӗлхепе тахҫанхи пек анлӑн усӑ курмаҫҫӗ пулин те, идишӑпа калаҫаҫҫӗ.

Идиш чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Элиэзер Бен-Иегуда (1858-1922): Бен-Иегуде авалхи еврей чӗлхине ҫӗнӗрен чӗртсе тӑратни тесе ҫыраҫҫӗ, вӑл иврита идиш сӑмахӗсене нумай кӗртнӗ. Вӑл та хальхи иврит словарьне ҫыракан, ҫав чӗлхепе статьясемпе кӗнекесем ҫыракан пӗрремӗш ҫын пулнӑ.
2. Шолом-Алейхем (1859-1916): Алейхем Идишӑра паллӑ писатель пулнӑ, Вӑл Еврейсен Хӗвелтухӑҫ Европӑри пурнӑҫӗ ҫинчен ҫырнӑ. Унӑн произведенийӗсем, ҫав шутра "Сӗт Сутакан Тевье", пӗтӗм тӗнчипе идиш сарма пулӑшнӑ.
3. Хаим Грэйд (1910-1982): Грэйд паллӑ романист тата идишӑри поэт пулнӑ. Унӑн еврей пурнӑҫӗнчи йывӑрлӑхсем ҫинчен калакан хайлавӗсем идиш чӗлхипе литературӑн чи лайӑх произведенийӗсенчен пӗри шутланать.
4. Макс Вайнрайх (1894-1969): Лингвист, профессор, никӗслекен тата ЕВРЕЙ тӗпчевӗсен ИНСТИТУЧӖН директорӗ УIVO ВИЛЬНЮСРА, Литва, Вайнрайх хӑйӗн пӗтӗм пурнӑҫне идиша вӗренес тата популяризацилес ӗҫе халалланӑ.
5. Ицик Мангер (1900-1969): Мангер идишӑри поэт тата 20 ӗмӗрти чи аслӑ писательсенчен пӗри пулнӑ. Вӑл чӗлхене ҫӗнӗрен чӗртсе ҫӗнетме тата ҫӗнетме пысӑк витӗм кӳчӗ.

Чӗлхе тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Идиша тытӑмӗ нимӗҫ чӗлхи тытӑмӗнче идентлӑ пекех. Вӑл субъект-глагол-объект йӗркипе туса лартнӑ сӑмахсенчен, пуплевӗшсенчен тӑрать. Идиш, яланхи пекех, нимӗҫле мар, кӗскерех, унта артикльсемпе, предлогсемпе тата пӑхӑнакан союзсемпе сахалтарах усӑ кураҫҫӗ. Идишӑра нимӗҫле глаголсен спряженийӗн системи ҫук, глаголсен хӑш-пӗр вӑхӑтӗсем нимӗҫле калаҫнинчен уйрӑлса тӑраҫҫӗ. Идишӑра та нимӗҫсен чӗлхинче ҫук хушма пайсем тата ытти элементсем пур.

Чӗлхене мӗнле вӗренмелле?

Идиша вӗренмелли чи лайӑх меслет вӑл-ку чӗлхене пуҫӗпех кӗрсе ларасси. Ку вӑл идише ҫинче калаҫнине итлени, идише ҫинчи кӗнекесемпе хаҫатсене вулани, ҫавӑн пекех идише ҫинчи фильмсемпе телепередачӑсене пӑхни пулать. Эсир те вырӑнти общество центрӗнче, университетра е онлайнра идиш курсне ҫырӑнма пултаратӑр. Унпа чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе калаҫнӑ чухне епле пулсан та усӑ курӑр, ку сире произведение тата грамматикӑна хӑнӑхма пулӑшӗ. Юлашкинчен, аллӑра идиш-акӑлчанла словарь тата глагол таблицисем тытӑр, вӗсем сире хӑвӑрӑн мӗнле ыйтусем ҫине те ответлеме пулӑшӗҫ.

Суахили вӑл-Хӗвелтухӑҫ Африкӑра тата Аслӑ кӳлӗсен районӗнче 50 миллион ытла ҫын калаҫакан чӗлхе. Ку вӑл зулӑпа ҫивӗт пек чӗлхеллӗ бантӑн чӗлхи, Ку Танзанипе Кенийӗн официаллӑ чӗлхисенчен пӗри. Суахили Пӗтӗм Хӗвелтухӑҫ Африкӑри хутшӑнӑвӑн тӗп чӗлхи шутланать, франк лингвӗ пулса тӗрлӗ африка чӗлхисене ҫӳрекенсемпе анлӑн усӑ курать.

Бизнесшӑн, массӑллӑ информаци хатӗрӗсемшӗн тата регионта ӗҫлекен ытти организацисемшӗн суахиле куҫарас енӗпе професси пулӑшӑвӗсемпе усӑ курма хаклӑ вырӑн пулма пултарать. Ҫыру куҫарӑвӗн пулӑшӑвӗсем суахилипе суахили докуменчӗсемпе ытти материалсене тӗрӗс те шанчӑклӑ куҫарма пултараҫҫӗ, эсир регионти интереслӑ енсемпе тухӑҫлӑ хутшӑнма пултарасса шантарать. Тӑлмач пулӑшни те сире вырӑнти пӗрлӗхсемпе хутшӑнусене йӗркелеме тата вӗсен культурине лайӑхрах ӑнланма пулӑшать.

Професси куҫарӑвӗн пулӑшӑвӗсем ансат куҫару шайӗнчен тухаҫҫӗ, чӗлхен культура контектне шута илеҫҫӗ. Ҫыру куҫарӑвӗн лайӑх служби куҫарусем май килнӗ таран тӗрӗс пуласса, чӗлхе условийӗсене тата идиомӗсене шута илессе шантарать. Унсӑр пуҫне вӗсем суахилири копирайтинг, аудио - чӗлхе куҫарӑвӗ, ҫавӑн пекех веб-сайт куҫарӑвӗ те хушма пулӑшу сӗнме пултараҫҫӗ. Ҫак сервиссем сирӗн пӗлтерӗве тӗрӗс те тухӑҫлӑ пама пултараҫҫӗ.

Суахили куҫарӑвӗн службине суйланӑ чухне вӗсем чӗлхене тата унӑн диалекчӗсене лайӑх пӗлнине ӗненмелле. Ҫавӑн пекех вӗсен конкретлӑ пойндекстерӗнче опыт пуррине ӗненмелле, унта вӗсем сире, сӑмахран, медицина е юридически документсене куҫарма кирлӗ. Юлашкинчен, куҫару пахалӑхне тивӗҫтерме юрӑхлӑ тесе шутлакан кирек мӗнле куҫару службин те шута илнине тӗрӗслерӗр.

Суахили Хӗвелтухӑҫ Африкӑра тата Аслӑ кӳлӗсен районӗнче бизнес тытса пыракансемшӗн пуриншӗн те пӗлтерӗшлӗ чӗлхе шутланать, куҫару професси пулӑшӑвӗпе усӑ курма май пурри сирӗн пӗлтерӗве тӗп-тӗрӗс ӑнланасса, тухӑҫлӑ парасса шантарма пултарать.

Хӑш ҫӗршывсенче суахили чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?

Суахилире кени, Танзанире, Угардра, Тимӗр Тӑпри, Бурундире, Демократиллӗ Конго, Малави, Мозамбикӑра тата Тинӗс утравӗсем ҫинче калаҫаҫҫӗ. Сомали, Эфиопи, Замби, Кӑнтӑрти Африка тата Зимбабвӑри хӑш-пӗр чаҫсенче те вӑл ҫавӑн пекех анлӑ сарӑлнӑ.

Суахили чӗлхин историйӗ мӗнле?

Суахили чӗлхи-нигер-конглез ҫемйинчи бантӑн чӗлхи. Унта ытларах хӗвелтухӑҫ африкӑри ҫырансенче калаҫаҫҫӗ, ун ҫинчен чи ир ҫырса хунисене пирӗн эрӑри 800 ҫула яхӑн параҫҫӗ. Вӑл Африкӑри тӗп халӑхсен чӗлхисенчен перси, араб тата каярах акӑлчансен витӗмӗпе пӗрлешсе аталаннӑ. Ҫак чӗлхесен хутӑшӑвӗ кисвахили е суахили чӗлхипе паллӑ литература чӗлхи йӗркеленӗ.
Малтанах суахилипе хӗвелтухӑҫ африка ҫыранӗсем тӑрӑх ҫӳрекен суту-илӳҫӗсемпе усӑ курнӑ. Ку чӗлхене ҫыран хӗрринчи общинӑсем йышӑннӑ та Хӗвелтухӑҫ Африкӑри портсенчен пуҫласа ҫӗршывӑн шалти районӗсене ҫити сарӑлнӑ. 19-мӗш ӗмӗрте Вӑл Занзибар султанатӑн официаллӑ чӗлхи пулса тӑнӑ.
Суахили колониализмне пула хальхи Танзани, Кени, Уганда, Руанда, Бурунди тата Конго хӑш-пӗр районӗсен территорийӗнче ытларах усӑ курма пуҫланӑ. Паян Ку Африкӑри чи сарӑлнӑ чӗлхесенчен пӗри тата африкӑри нумай ҫӗршывсен официаллӑ чӗлхин пӗр пайӗ.

Суахили чӗлхине вӗренес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Эдвард Стир (1828-1902): суахилин пӗрремӗш словарӗ пулса тӑнӑ акӑлчансен христианла миссионерӗ. 2. Эрнест Альфред Уоллис Бадж (1857-1934): акӑлчан египетологӗ тата суахили Библийӗн тӑлмачӗ. 3. Исмаил Джумм Мзири (1862-1939): суахилири хальхи литература юписенчен Пӗри, вӑл чӗлхене тӗнче арени ҫине кӑларассишӗн яваплӑ пулнӑ. 4. Джабава Тилман (1872-1960): кӑнтӑр африкӑри педагог тата суахили ятлӑ пӗлӳҫӗ, Суахилипе Хӗвелтухӑҫ Африкӑра усӑ курассине пропагандӑлассишӗн яваплӑ педагог. 5. Джафет Кахи (1884-1958): суахили лингвистика пионерӗ, поэт тата писатель, суахилин "стандартлӑ" текеннине туса хураҫҫӗ.

Суахили чӗлхин тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Суахили чӗлхи агглютинативлӑ чӗлхе пулса тӑрать, ку сӑмахсенчен чылайӑшне пӗлтерӗшлӗ пӗчӗк единицӑсене пӗрлештерсе йӗркеленине пӗлтерет. Унта субъект-глагол-объект сӑмахӗсен йӗрки пур, ӑна ытларах уҫӑ сасӑсенче нумай мар килӗшӳпе никӗсленӗ. Ҫакӑ та прозӑллӑ, ку вӑл субъектсемпе объектсене антарма пултарнине пӗлтерет.

Суахили чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Суахили чӗлхипе квалификациллӗ преподавателе е репетитора тупӑр. Суахилин опытлӑ носительпе ӗҫлени-чӗлхене вӗренмелли чи лайӑх меслет, мӗншӗн тесен ку вӑл эсир чӗлхе йӑтса ҫӳрекен ҫынран тӳрех тӗрӗс информаци илетӗр тесе шантарать. Чӗлхе преподавателӗ е пӗрле ӗҫлекен репетитор май ҫук пулсан, лайӑх онлайн-курс е видеоурка шырӑр.
2. Суахилине вӗренме тытӑнӑр. Ҫак чӗлхепе мӗн чухлӗ ытларах илтетӗр, мӗн чухлӗ вулатӑр, эсир ӑна ҫавӑн чухлӗ лайӑхрах ӑнланма пултаратӑр, юлашкинчен вара унпа хутшӑнма пултаратӑр. Суахили музыкине итлӗр, суахили ҫинчи фильмсемпе телешоу ҫине пӑхӑр, суахилири кӗнекесемпе хаҫатсене вулӑр.
3. Словарьсен запасне вӗренӗр. Тӗп сӑмахсемпе пуплевсене вӗренни сире чӗлхене ӑнланма тата сирӗн калаҫусене пулӑшма пулӑшӗ. Кулленхи сӑмахсенчен, сӑмахсенчен пуҫлӑр та майӗпен кӑткӑсрах темӑсем патне куҫӑр.
4. Калаҫура мӗн май килнӗ таран ытларах усӑ курӑр. Ҫак чӗлхепе чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе е ытти вӗренекенсемпе калаҫнӑ чухне практикӑра усӑ курмалла. Эсир чӗлхе группине ҫырӑнма, чӗлхепе улӑштарусене хутшӑнма е репетиторпа практикацилеме пултаратӑр.
5. Хӑвӑрӑн прогресӑра сӑнаса тӑрӑр. Халӗ эсир мӗн пӗлнине, малашнехи практикӑра мӗнле темӑсем кирлине, эсир мӗнле прогреспа ҫитнине сӑнаса тӑрӑр. Ҫакӑ сире мотивацие упраса хӑварма пулӑшать тата сирӗн мӗн тумаллине лайӑх ӑнлану парӗ.