Идиш Финла Куҫар

Идиш - авалхи чӗлхе, унӑн тымарӗсем 10 ӗмӗрти Германие каяҫҫӗ, Анчах Вӑтаҫӗрпе Хӗвелтухӑҫ Европӑра ун ҫинче вӑтам ӗмӗртен пуҫласа калаҫаҫҫӗ. Ку темиҫе чӗлхе, чи малтан нимӗҫ, иврит, арамей тата славян чӗлхисен пӗрлешӗвӗ. Идиш хӑш чухне диалекта пӑхнӑ пек пӑхкалаҫҫӗ, анчах чӑннипе илсен, вӑл хӑйӗн синтаксисӗпе, морфологийӗпе тата словарьпе туллин чӗлхе. Ҫак чӗлхепе усӑ курни ӗмӗр-ӗмӗре диаспорӑна, ассимиляцие тата социаллӑ условисене улӑштарнине пула чакнӑ, анчах паян ун ҫинче хӑш-пӗр ҫӗршывсенчи ортодокс еврейӗсем нумайӑшӗ калаҫаҫҫӗ.

Идиш официаллӑ чӗлхе статусӗ ҫук пулин те, ун ҫинче калаҫакансем вӑл лингвистика тӗллевӗсем валли те, культура тӗллевӗсем валли те мӗн тери кирлине пӗлеҫҫӗ. Ҫавӑнпа та идиш ҫине куҫару пулӑшӑвӗпе чӗлхене упраса хӑварма тӑрӑшакан ҫынсем тӗнчере те пур. Тӑлмачсем идиша ӑнланакансемпе ун пек туманнисем хушшинчи тӗпсӗр шӑтӑка ҫӗнтерме пулӑшаҫҫӗ.

Идиш куҫарӑвӗн службисем идиш простояденийӗн пӗр пайӗ пулса тӑнӑ иврила терминсене, Библирен илнӗ сӑмахсем е тӗн йӑлисене палӑртма усӑ куракан пуплевсене тупма пултараҫҫӗ. Куҫару пулӑшнипе ҫак таса сӑмахсене идиш ҫинче ҫырнӑ е калаҫу сӑмахнех кӗртмелле. Ҫак чӗлхене пӗлменсемшӗн идиш ҫине куҫарма май тупни питӗ усӑллӑ пулма пултарать.

Документсене идиш ҫине куҫарнӑ куҫарусемпе пӗтӗм истори тӑршшӗпех усӑ курнӑ, миграци, тӗн, литература, лингвистика тата еврей историйӗ пек. Акӑ мӗншӗн идиш ҫинчен квалификациллӗ тӑлмачсене тупмалла, вӗсене ивритра та, нимӗҫле те сертификациленӗ. Чӗлхе ҫумне хушса, ҫак специалистсен культурӑна, контекста тата тӗрлӗ произведенисен лару-тӑрӑвне пӗлмелле, вӗсен куҫарӑвӗсем малтанхи шухӑша тӗп-тӗрӗс палӑртччӑр.

Идиш ҫине куҫарнисем чӗлхене вӗренес текенсене пысӑк пулӑшу параҫҫӗ кӑна мар, ӑна чӗррӗн упраса хӑварма та пулӑшаҫҫӗ. Идиш сӑмахӗсене тата сӑмахсене ытти чӗлхесем ҫине куҫарма пулӑшнӑ май куҫарусем чӗлхе пӗтӗмпех ҫухалассине сирсе яма пулӑшаҫҫӗ. Квалификациллӗ тӑлмачсем пулӑшнипе идиш чӗрӗ те сывӑ упранса юлать, еврей халӑхӗн культура тата йӑли-йӗркисене уҫса парать.

Хӑш ҫӗршывсенче чӗлхепе калаҫатӑн?

Идишӑра ытларах Пӗрлешӳллӗ Штатсен, Израилӗн, Российӑн, Беларусь, Украинӑн, Польшӑпа Венгри Штачӗсен еврейсен общинисенче калаҫаҫҫӗ. Унта Францире, Аргентинӑра, Австралинче, Кӑнтӑр Африкӑра, Канадӑра тата ытти ҫӗршывсенче еврейсен йышӗ сахалтарах калаҫать.

Чӗлхе историйӗ мӗнле?

Идиш - вӑтам чӗлхене хӑйӗн тымарӗсемпе кӗрсе каякан чӗлхе, ҫав чӗлхепе еврей-ашкеназсем пӗтӗм тӗнчипе калаҫаҫҫӗ. Вӑл 9 ӗмӗрте еврейсен общинисем хальхи Германипе ҫурҫӗр Францин территорийӗнче аталаннӑ вӑхӑтранпа еврей-ашкеназсен тӗп чӗлхипе ӗҫленӗ. Ку темиҫе чӗлхе хутӑшӗ, ивритпа арамей, ҫавӑн пекех славян, роман тата вӑтам германи диалекчӗсем.
Идиша пӗрремӗш хут европӑри еврейсем хушшинче 12 ӗмӗрте чапа тухнӑ, ун чухне вӑл йӑлана кӗнӗ ҫыру форми пек мар, калаҫу чӗлхипе усӑ курма пуҫланӑ. Ҫакӑ еврей халӑхӗн кӑмӑл-туйӑмӗпе ҫыхӑннӑ, вӑл час-часах географи енӗпе пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑнӑ, ҫапла вара вӑхӑт иртнӗҫемӗн тӗрлӗ диалектсем аталаннӑ. 15-16 ӗмӗр хушшинче идиш пӗтӗм Европа тӑрӑх сарӑлнӑ, европӑри еврейсен хушшинче хутшӑну чӗлхи пулса тӑнӑ.
Идиш та еврейсем пурӑнакан вырӑнти чӗлхесене вӑйлӑ витӗм кӳнӗ, ҫапла вара Пӗтӗм Европа, Африкӑпа Америкӑра тӗрлӗ диалектсем йӗркеленнӗ. Шалти уйрӑмлӑхсене пӑхмасӑрах идишӑн диалекчӗсем пӗтӗмӗшле грамматика, синтаксис тата словарьсен стандартлӑ запасӗ пур, ҫитменнине тата хӑш-пӗр диалект ҫине иврит вӑйлӑрах витӗм кӳчӗ, ыттисем ҫине - каярах чӗлхесем.
19-мӗш ӗмӗрте идишӑра литература аталансах пынӑ, ку чӗлхепе кӗнекесем, журналсем нумай пичетленсе тухнӑ. Анчах антисемитизм ӳсни, иккӗмӗш тӗнче вӑрҫи хыҫҫӑн еврейсене нумайӑшне куҫарса кайни тата пӗрлешӳллӗ Штатсенче акӑлчан чӗлхине доминировать тӑвакан чӗлхе вырӑнне йышӑнни идиша калаҫу чӗлхи вырӑнне хунӑ. Паянхи пекех миллионшар ҫын пӗтӗм тӗнче тӑрӑх, ытларах Ҫурҫӗр Америкӑпа Израильре, ку чӗлхепе тахҫанхи пек анлӑн усӑ курмаҫҫӗ пулин те, идишӑпа калаҫаҫҫӗ.

Идиш чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Элиэзер Бен-Иегуда (1858-1922): Бен-Иегуде авалхи еврей чӗлхине ҫӗнӗрен чӗртсе тӑратни тесе ҫыраҫҫӗ, вӑл иврита идиш сӑмахӗсене нумай кӗртнӗ. Вӑл та хальхи иврит словарьне ҫыракан, ҫав чӗлхепе статьясемпе кӗнекесем ҫыракан пӗрремӗш ҫын пулнӑ.
2. Шолом-Алейхем (1859-1916): Алейхем Идишӑра паллӑ писатель пулнӑ, Вӑл Еврейсен Хӗвелтухӑҫ Европӑри пурнӑҫӗ ҫинчен ҫырнӑ. Унӑн произведенийӗсем, ҫав шутра "Сӗт Сутакан Тевье", пӗтӗм тӗнчипе идиш сарма пулӑшнӑ.
3. Хаим Грэйд (1910-1982): Грэйд паллӑ романист тата идишӑри поэт пулнӑ. Унӑн еврей пурнӑҫӗнчи йывӑрлӑхсем ҫинчен калакан хайлавӗсем идиш чӗлхипе литературӑн чи лайӑх произведенийӗсенчен пӗри шутланать.
4. Макс Вайнрайх (1894-1969): Лингвист, профессор, никӗслекен тата ЕВРЕЙ тӗпчевӗсен ИНСТИТУЧӖН директорӗ УIVO ВИЛЬНЮСРА, Литва, Вайнрайх хӑйӗн пӗтӗм пурнӑҫне идиша вӗренес тата популяризацилес ӗҫе халалланӑ.
5. Ицик Мангер (1900-1969): Мангер идишӑри поэт тата 20 ӗмӗрти чи аслӑ писательсенчен пӗри пулнӑ. Вӑл чӗлхене ҫӗнӗрен чӗртсе ҫӗнетме тата ҫӗнетме пысӑк витӗм кӳчӗ.

Чӗлхе тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Идиша тытӑмӗ нимӗҫ чӗлхи тытӑмӗнче идентлӑ пекех. Вӑл субъект-глагол-объект йӗркипе туса лартнӑ сӑмахсенчен, пуплевӗшсенчен тӑрать. Идиш, яланхи пекех, нимӗҫле мар, кӗскерех, унта артикльсемпе, предлогсемпе тата пӑхӑнакан союзсемпе сахалтарах усӑ кураҫҫӗ. Идишӑра нимӗҫле глаголсен спряженийӗн системи ҫук, глаголсен хӑш-пӗр вӑхӑтӗсем нимӗҫле калаҫнинчен уйрӑлса тӑраҫҫӗ. Идишӑра та нимӗҫсен чӗлхинче ҫук хушма пайсем тата ытти элементсем пур.

Чӗлхене мӗнле вӗренмелле?

Идиша вӗренмелли чи лайӑх меслет вӑл-ку чӗлхене пуҫӗпех кӗрсе ларасси. Ку вӑл идише ҫинче калаҫнине итлени, идише ҫинчи кӗнекесемпе хаҫатсене вулани, ҫавӑн пекех идише ҫинчи фильмсемпе телепередачӑсене пӑхни пулать. Эсир те вырӑнти общество центрӗнче, университетра е онлайнра идиш курсне ҫырӑнма пултаратӑр. Унпа чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе калаҫнӑ чухне епле пулсан та усӑ курӑр, ку сире произведение тата грамматикӑна хӑнӑхма пулӑшӗ. Юлашкинчен, аллӑра идиш-акӑлчанла словарь тата глагол таблицисем тытӑр, вӗсем сире хӑвӑрӑн мӗнле ыйтусем ҫине те ответлеме пулӑшӗҫ.

Финла куҫару пулӑшӑвӗ кирлӗрех пулса пырать, мӗншӗн тесен фин чӗлхи тӗп бизнесшӑн ытларах та ытларах пӗлтерӗшлӗ чӗлхе пулса тӑрать. Финла куҫару чӗлхере ҫеҫ мар, финсен культуринче те, идиомахсемпе нюанссенче те пысӑк опыт ыйтать. Финла професси куҫарӑвӗсем пысӑк квалификациллӗ тӑлмача чӗлхине тарӑн ӑнлануллӑ тата культура тӗлӗшӗнчен анлӑ пӗлӳ пама ыйтаҫҫӗ, вӗсем палӑртнӑ пӗлтерӗве тӗп-тӗрӗс пӗлтерме кирлӗ.

Финн чӗлхи Финляндин официаллӑ чӗлхи шутланать, ҫитменнине тата усӑ куракансен шучӗ - финн чӗлхеллӗ финнсем, анчах ҫӗршывра та швед чӗлхипе ҫӳрекенсен йышӗ нумай. Шведсемпе тачӑ хурӑнташлӑ пулин те, финн чӗлхи хӑйӗн грамматикипе тата словарь запасӗпе пачах уйрӑм чӗлхе пулса тӑрать. Икӗ чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсем ҫак икӗ чӗлхе хушшинчи уйрӑмлӑхсене пула час-часах пӗр-пӗрне аран ӑнланаҫҫӗ. Ҫак сӑлтавпа акӑлчанларан финла куҫарӑва икӗ чӗлхене те лайӑх пӗлекен професси тӑлмачи пурнӑҫламалла.

Финн чӗлхи кӑткӑс пулнисӗр пуҫне вӑл техника докуменчӗсемпе, тематика материалӗсемпе анлӑн усӑ курать, ку куҫару процесне тата ытларах кӑткӑслатать. Тӑлмачӑн хальхи вӑхӑтра усӑ куракан терминсемпе концепцисене пӗлмелле, ҫавӑн пекех документпа ҫыхӑннӑ требованисемпе паллашмалла, тӗрӗс результатсем илмелле.

Ҫав вӑхӑтрах тӑлмачӑн синтаксисра, идиомахра тата акцентсенче ҫинҫе уйрӑмлӑхсене шута илмелле, вӗсем фин чӗлхине кӑмӑллаҫҫӗ, ӑна калама ҫук илемлетеҫҫӗ. Ҫакна фин чӗлхипе ҫӳрекенни ҫеҫ тума пултарать – чӗлхен тӗрлӗ диалекчӗсемпе паллашакан ҫын идеалӗнче, мӗншӗн тесен финла пӗтӗм ҫӗршывӗпе нумай диалектпа калаҫаҫҫӗ.

Эсир финлянскинчен тӑлмач шыранӑ чухне, кирек мӗнле пулсан та, кама та пулин питӗ опытлӑ, шанчӑклӑ, творчествӑллӑ ҫын тупатӑрах. Финсен чи лайӑх куҫаруҫисем куҫару чӗлхин культурӑллӑ нюансӗсене шута илсе хӑйсен куҫарӑвӗсенче хӑйне евӗрлӗ текст тупсӑмне каласа пама пултараҫҫӗ. Кун пек тӑлмачӑпа ӗҫлени сирӗн ҫинчен е сирӗн компани ҫинчен пӗлтернине тӗллевлӗ аудиторие тӗрӗс те тухӑҫлӑ ҫитерессе шантарать.

Хӑш ҫӗршывсенче финла калаҫаҫҫӗ?

Финляндире, ҫавӑн пекех Швецире, Эстонире, Норвегире тата Раҫҫейре чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсем калаҫакан официаллӑ чӗлхе пулса тӑрать.

Фин чӗлхин историйӗ мӗнле?

Финн чӗлхи финн-угор чӗлхин ҫемьин членӗ, эстон чӗлхипе тата урал чӗлхисемпе тачӑ ҫыхӑнса тӑрать. Пирӗн эрӑри 800 ҫула яхӑн фин чӗлхин чи пӗчӗк формисем ҫинче калаҫнӑ тесе шутлаҫҫӗ, анчах ҫав чӗлхе ҫинчен асӑнни 16 ӗмӗрте, Микаэль Агрикола Ҫӗнӗ Халала финла куҫарнӑ чухне, шутланать.
19-мӗш ӗмӗрте Финлянди Раҫҫей империйӗн пайӗ пулнӑ, вырӑс чӗлхи управленипе вӗренӳ чӗлхи пулнӑ. Ҫавна пула фин чӗлхипе усӑ курасси чакнӑ, унӑн официаллӑ чӗлхин статусне пусарса лартнӑ. 1906 ҫулта финн чӗлхи швед чӗлхипе пӗр тан статус илнӗ, 1919 ҫулта финский никама пӑхӑнман Ҫӗнӗ Финляндин официаллӑ чӗлхи пулса тӑнӑ.
Ҫавӑнтанпа финн чӗлхи хальхи чӗрӗлӗхе тӳссе ирттернӗ, унта ҫӗнӗ сӑмахсем тата заемствӑсем хушса панӑ. Хальхи вӑхӑтра ку Европӑри союзӑн официаллӑ чӗлхисенчен пӗри, вӑл радиопа, телекуравра, фильмсемпе кӗнекесенче усӑ курать.

Фин чӗлхине вӗренес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Элиас Леннрот (1802 – 1884): "финляндин ашшӗ" Шутланакан Элиас Леннрот финляндин "Калев"наци эпосне йӗркелекен филолог тата фольклорист пулнӑ. Вӑл чӗлхен тӗрлӗ диалекчӗсене пӗр формӑна пӗрлештерекен эпикӑллӑ поэма тума авалхи сӑвӑсемпе юрӑсемпе усӑ курнӑ.
2. Агрикола Микаэль (1510 – 1557): Агрикола финн ҫырулӑхне никӗслекен тесе йышӑннӑ. Вӑл грамматика тексчӗсем ҫырнӑ, ҫӗнӗ Халала финла куҫарнӑ, ҫакӑ чӗлхене стандартизацилеме пулӑшнӑ. Унӑн ӗҫӗсем паян кунчченех кирлӗ пулаҫҫӗ.
3. Й. В.Снелман (1806 – 1881): Снелман патшалӑх деятелӗ, философ тата журналист пулнӑ, вӑл финла нумай ҫырнӑ. Вӑл фин чӗлхине швед чӗлхипе пӗр тан статус тумалла, ҫавӑн пекех уйрӑм финсен культурине аталантарма чӗнет.
4. Карле Галлен-Каллела (1865-1931): Галлен-Каллела художник тата скульптор пулнӑ, Ӑна Калевӑпа унӑн мифологийӗ хавхалантарнӑ. Вӑл финла калаҫма пулӑшрӗ, хӑйӗн художествӑлла ӗҫӗсемпе калевал ҫинчен калакан историсене анлӑрах аудиторие кӗртме майсем туса пачӗ.
5. Эйно Лейно (1878-1926): Лейно финла та, шведла та ҫырнӑ поэт пулнӑ. Унӑн ӗҫӗсем чӗлхене аталантарма чылай витӗм кӳчӗҫ, ҫавӑн пекех вӑл паянхи кунчченех усӑ куракан грамматика учебникӗсене те ҫырчӗ.

Фин чӗлхи структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Финн чӗлхи агглютинативлӑ структура пур. Ку вӑл сӑмахсем уйрӑм чаҫсене пӗрлештернине пӗлтерет, вӗсем сӑмах улӑштарнипе мар, суффикссемпе е приставкӑсемпе ҫыхӑнса тӑраҫҫӗ. Ку пайсене кирлӗ, паллӑ ячӗсене, глаголсемпе чӗлхесене, ҫавӑн пекех уйрӑмсемпе аффикссене кӗртме пултараҫҫӗ.
Чӗрчунсем 15 падеж патне, пӗртен-пӗр шутра 7 падеж патне те, йышлӑ йышпа туртӑнаҫҫӗ. Глаголсем пит-куҫпа, хисеппе, вӑхӑтпа, асспектпа, тайӑлупа тата сасӑпа килӗшӳллӗн пӗрлешеҫҫӗ. Ҫавӑн пекех глаголсен тӗрӗс мар формисем те нумай. Паллӑ ячӗсемпе наречийӗсем танлаштаруллӑ та чаплӑ.
Финн чӗлхи - хӗвеланӑҫ, хӗвелтухӑҫ тата ҫурҫӗр диалекчӗсенчен тӑрать. Аланд утравӗсен автономлӑ провинцийӗнче те уйрӑм диалект пур.

Финн чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Никӗсрен пуҫлӑр: финсен алфавитне вӗреннинчен тата саспаллисене тӗрӗс калама тытӑнӑр. Унтан грамматика правилисене тата словарьсен запасне вӗренӗр.
2. Онлайн-ресурссемпе усӑ курӑр: нумай онлайн-вӗренӳ материалӗсемпе, финн чӗлхин курсӗ, приложени тата веб-сайт курсӗсемпе усӑ Курӑр.
3. Пуҫӑрсене ҫӗклӗр: чӗлхене тата унӑн нюансӗсене лайӑхрах ӑнланас тесе, фин чӗлхине йӑтса ҫӳрекенсемпе хутшӑнма вӑхӑт ирттерӗр.
4. Практика: Финсен кӗнекисене вуланӑ чухне, финсен музыкине итлесе, финсен фильмӗсене пӑхса Тухнӑ Чухне Кашни Кунах хӑвӑр хӑнӑхусене хӑйраса пырӑр.
5. Нихҫан та ан парӑнӑр: ҫӗнӗ чӗлхене Вӗренесси нихҫан та ҫӑмӑл пулмасть, ҫавӑнпа та ҫул ҫинче чӑрмавсем тӗл пулсан, ан парӑнӑр. Чӑтӑмлӑ пулӑр, хӑвӑр умма реализмлӑ тӗллевсем лартӑр.