Alban Bashkır Aýdarma

Albanıa Ońtústik-Shyǵys Eýropanyń ortalyǵynda ornalasqandyqtan, Albanıa aımaqtaǵy eń kóp taralǵan tilderdiń birine aınaldy. Bul til eldiń resmı tili bolyp tabylady jáne ony qarapaıym azamattar, sondaı-aq isker jáne memlekettik qyzmetkerler sóıleıdi. 10 ǵasyrdan bastaý alatyn tamyry jáne alban tilinde 7,2 mıllıonnan astam adam sóıleıtindikten, Alban tiline aýdarma qyzmetteri kóptegen kásiporyndar men mekemeler úshin óte qajet aktıvke aınaldy.

Alban tilindegi aýdarma búrosy zańdy qujattardy aýdarý, veb-saıttardy lokalızasıalaý, ant berý aýdarmalary jáne t.b. sıaqty qyzmetterdiń keń aýqymyn usynady. Kásiporyndar men uıymdarǵa ana tilin qoldana otyryp tıimdi qarym-qatynas jasaý qıyn bolýy múmkin, sondyqtan aýdarmashynyń qyzmeti baǵa jetpes. Aýyzsha aýdarmashylar naqty ýaqyt rejıminde aýdarmany qamtamasyz etedi, bul mamandarǵa ózderi tańdaǵan tilde sóılesýge múmkindik beredi. Ekinshi jaǵynan, aýdarmashylar jazbasha qujattardy alyp, olardy ártúrli maqsattarda qoldanýǵa bolatyn aýdarmalardy usyna otyryp, basqa tilge aýdarady.

Kez-kelgen aýdarma qyzmetin qarastyra otyryp, eń aldymen olardyń biliktiligi men tájirıbesin eskerý qajet. Sertıfıkattalǵan aýdarmashylar aǵylshyn jáne Alban tilderin jetik bilýi kerek, sonymen qatar jergilikti mádenıet pen ádet-ǵurypty jaqsy bilýi kerek. Sertıfıkattalǵan mamandar ózderi aýdaratyn pán týraly tereń bilimge ıe bolýy kerek. Bul aýdarmalardyń dáldigi men sapasyna kepildik beredi.

Alban tiline aýdarma qyzmetin paıdalanǵysy keletin kásiporyndar men mekemeler tek tildi meńgerip qana qoımaı, sonymen qatar olar aýdaratyn ártúrli mamandyqtarmen tájirıbesi bar bilikti lıngvıserge júginýi kerek. Dál aýdarý úshin daǵdylar men bilimniń bul úılesimi qajet. Sonymen qatar, kompanıalar aýdarma kompanıasynyń jeke qyzmet kórsetý usynystaryn, tutynýshylardyń qanaǵattaný kórsetkishterin jáne aqylǵa qonymdy baǵalardy Muqıat qarastyrýy kerek.

Jazbasha materıaldardyń kásibı aýdarmasy tildik kedergini buzǵysy keletin jáne óz tilindegi klıentterge júgingisi keletin kompanıalar úshin óte mańyzdy qural bolyp tabylady. Jarnama, marketıń nemese qujattama bolsyn, Alban tilindegi materıaldardyń naqty aýdarmalary kez-kelgen halyqaralyq uıym úshin baǵa jetpes.

Alban tilinde qaı elder sóıleıdi?

Alban tilinde shamamen 7 mıllıon adam ana tili retinde sóıleıdi, negizinen Albanıa Men Kosovoda, sondaı-aq Balqannyń basqa aýdandarynda, sonyń ishinde Soltústik Makedonıa, Chernogorıa, Gresıa jáne Italıanyń bólikterinde.

Alban tiliniń tarıhy qandaı?

Alban tiliniń uzaq jáne kúrdeli tarıhy bar. Ǵalymdar bul Rım dáýirine deıin Balqan tilinde sóılegen ıllırıa dep atalatyn ózen ańǵarynyń ejelgi tiliniń urpaǵy dep sanaıdy. Alban tili alǵash ret sońǵy orta ǵasyrlarda jazbasha derekkózderde kýálandyrylǵan, biraq onyń tamyry áldeqaıda alys. Osmanly kezeńinde Alban tili negizinen aýyzeki til boldy jáne ony ádebıette qoldaný tek óleńder men halyq ánderimen shekteldi. 19 ǵasyrda mektepterde, gazetterde jáne dinı kitaptarda qoldanylatyn Alban tiliniń standartty túri jasaldy. 1912 jyly Osman ımperıasynan táýelsizdik alǵannan beri Albanıa Alban tilin óziniń resmı tili retinde moıyndady.

Alban tilin úırenýge eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Djordj Kastrıotı Skanderbeg (shamamen 1405 – 1468): Albanıany Osmanly baqylaýynan bosatqan Albanıanyń ulttyq batyry jáne áskerı qolbasshysy. Ol sondaı-aq alban tilinde kóptegen eńbekter jazdy, Bul tilge senimdilik berdi.
2. Pashko Vasa (1764-1824): Alban tilindegi eń alǵashqy kitaptardyń birin jazǵan patrıot jáne jazýshy - "sıyrlar merekesi".
3. Samı Frasherı (1850-1904): qazirgi Alban ádebıetiniń damýyna úlken úles qosqan kórnekti aqyn jáne jazýshy.
4. Lýıdje Gýrakýkı (1879-1925): Alban tilin standarttaý men biriktirýge úlken áser etken kórnekti Alban aǵartýshysy, lıngvıs jáne jazýshy.
5. Naım Frasherı (1846-1900): qazirgi Alban ádebıetiniń damýynda mańyzdy ról atqarǵan aqyn, dramatýrg jáne prozashy.

Alban tiliniń qurylymy qalaı?

Alban tili-Balqan tilder tobyna kiretin úndieýropalyq otbasynyń tili. Onyń eń jaqyn týystary-grek jáne Makedon sıaqty Balqan tilderiniń basqa tilderi. Alban tiliniń ózegi eki dıalektiden turady, geg jáne Toskan, olar sýbdıalektilerden jáne jeke sorttardan turady. Tilde birneshe erekshe dybystar bar, sonyń ishinde Alban tiline ǵana tán, ımplozıvti dep atalady. Ol sondaı-aq zat esimderdi tómendetýdiń, etistikterdi biriktirýdiń jáne syn esimder men zat esimder arasyndaǵy sáıkestiktiń kúrdeli júıesin qoldanady. Alban tili-joǵary ıilgish, morfologıasy men sıntaksısine baı til.

Alban tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Alban tiliniń negizgi kýrsyn nemese oqýlyqty satyp alyp, ony úırenýden bastańyz. Bul sizge til negizderinde berik negiz beredi.
2. Únemi jattyǵý jasańyz. Alban tilinde sóıleý, tyńdaý, oqý jáne jazýda únemi jattyǵýdy umytpańyz.
3. Tilmen ózara árekettesý. Alban tilindegi aýdıo jazbalardy tyńdańyz, Alban teleshoýlary men fılmderin kórińiz jáne sóılesý úshin alban tilinde sóıleıtinderdi tabyńyz.
4. Internettegi resýrstardy paıdalanyńyz. Til úırenýshilerge arnalǵan onlaın forýmǵa qosylyńyz, onlaın oqýlyqtardy paıdalanyńyz jáne onlaın sózder men gramatıka erejelerin izdeńiz.
5. Sabaqqa baryńyz. Múmkin bolsa, Alban tilindegi sabaqtarǵa qatysýdy qarastyryńyz. Bul tájirıbeli oqytýshydan kómek alýdyń tamasha tásili bolýy múmkin.

Bashqurt tili-Reseıdiń Bashqurtstan Respýblıkasyndaǵy bashqurt halqy sóıleıtin kóne túrki tili. Ol túrki tilderiniń qypshaq kishi tobyna jatady jáne shamamen 1,5 mıllıon adam sóıleıdi.

Bashqurt tili ár túrli, búkil respýblıka boıynsha ár túrli dıalektiler bar. Bul bashqurt tilinen jáne oǵan aýdarmany salystyrmaly túrde qıyn etedi. Dıalektiler arasynda aýdarmany qıyndatatyn birneshe negizgi aıyrmashylyqtar bar, mysaly, sózderdiń ár túrli aıaqtalýy jáne aıtylýyndaǵy ózgerister.

Dál aýdarmany qamtamasyz etý úshin tildiń núanstaryn túsinetin tájirıbeli bashqurt tilinde sóıleıtinderdiń bolýy mańyzdy. Bul aýdarmashylar ár túrli dıalektilerdi jaqsy bilýi kerek jáne tipti eń kishkentaı aıyrmashylyqtardy anyqtaı alýy kerek. Sondyqtan bashqurt tiline aýdarýǵa kelgende kásibı aýdarmashylarǵa jıi artyqshylyq beriledi.

Bashqurt tilinen aýdarmashyny izdeý kezinde eskerý qajet birneshe mańyzdy faktorlar bar. Tájirıbe óte mańyzdy; aýdarmashy túpnusqa tilin de, aýdarma tilin de bilýi kerek, sonymen qatar mádenı kontekstti túsinýi kerek. Sondaı-aq, aýdarmashynyń belgili bir tilde qoldanylatyn termınologıa týraly ózekti bilimi bar ekenine kóz jetkizý mańyzdy, óıtkeni ol ýaqyt óte kele ózgerýi múmkin.

Jalpy, bashqurt tilinen aýdarma Arnaıy bilim men daǵdylardy, sondaı-aq dıalektiler men mádenıetti túsinýdi qajet etedi. Boljaldy maǵynanyń dál berilýin qamtamasyz etý úshin tájirıbeli jáne bilimdi aýdarmashyny jaldaý mańyzdy.

Bashqurt tilinde qaı elder sóıleıdi?

Bashqurt tilinde negizinen Reseıde sóıleıdi, degenmen Qazaqstanda, Ýkraınada jáne Ózbekstanda sóıleýshilerdiń sany az.

Bashqurt tiliniń tarıhy qandaı?

Bashqurt tili-negizinen Reseıdiń Oral taýlary aımaǵynda ornalasqan Bashqurtstan Respýblıkasynda sóıleıtin túrki tili. Bul respýblıkanyń jalǵyz resmı tili, sonymen qatar kórshiles ýdmýrt azshylyǵynyń keıbir ókilderi sóıleıdi. Bul til kóptegen ǵasyrlar boıy qoldanylyp keledi jáne búgingi kúnge deıin aıtylyp júrgen eń kóne túrki tilderiniń biri bolyp tabylady.
Bashqurt tiline qatysty eń alǵashqy jazbasha siltemeler 16 ǵasyrǵa jatady. Osy ýaqytta oǵan arab jáne parsy tilderi qatty áser etti. 19 ǵasyrda bashqurt tili aımaqtaǵy birneshe túrli azshylyqtardyń jazbasha tiline aınaldy. Ol sondaı-aq ǵylymı eńbekterde qoldanyldy, bul onyń búkil aımaqqa taralýyna kómektesti.
Keńestik kezeńde bashqurt tili Reseıdiń yqpalynan qatty zardap shekti. Kóptegen bashqurt sózderi olardyń oryssha balamalarymen aýystyryldy. Bul til mektepterde de oqytyldy jáne biryńǵaı bashqurt álipbıin qurýǵa áreket jasaldy.
Postkeńestik dáýirde bashqurt tili belsendi qoldanyla bastady jáne bul tildi saqtaýǵa kóp kúsh jumsaldy. Qazir kóptegen adamdar bashqurt tilin ekinshi til retinde úırenýde, al Bashqurtstan Respýblıkasynyń Úkimeti bul tildiń ómir súrýin qamtamasyz etý úshin barǵan saıyn kúsh salýda.

Bashqurt tiliniń damýyna eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Ildar Gabdrafıkov-aqyn, pýblısıs jáne senarıst, ol bashqurt ádebıeti men bashqurt tiliniń qaıta órleýindegi mańyzdy tulǵa boldy.
2. Nıkolaı Ǵalıhanov-bashqurt ǵalymy jáne aqyny, ol bashqurt tilinde ondaǵan shyǵarmalar jazdy jáne qazirgi bashqurt ǵylymynyń negizin qalaýshy bolyp sanalady.
3. Damır Ismagılov-akademık, fılosof jáne lıngvıs, ol bashqurt tilinde sóıleıtinder arasynda saýattylyq deńgeıin arttyrý úshin kóp jumys jasady jáne bashqurt tilinde kóptegen jazbasha jumystar jasady.
4. Ásker Aıymbetov - bashqurt aqyny, prozashy jáne ǵalym, ol bashqurt tili men ádebıeti salasyndaǵy jetekshi tulǵalardyń biri boldy jáne osy tilde birneshe iri shyǵarmalar jazdy.
5. Irek Iahına-áıgili bashqurt jazýshysy jáne dramatýrgi, onyń shyǵarmalary tek Reseıde ǵana emes, búkil álemde tanylǵan jáne ol bashqurt tilin oqyrmandarǵa qol jetimdi etý úshin kóp nárse jasady.

Bashqurt tiliniń qurylymy qalaı?

Bashqurt tili-túrki tilder otbasynyń qypshaq tarmaǵyna jatatyn aglútınatıvti til. Ol gramatıkalyq fýnksıalardy bildirý úshin qoldanylatyn jurnaqtar men arnaıy dybystardy qoldanýmen sıpattalady. Bashqurt tilinde daýyssyz jáne daýysty dybystardyń baı júıesi bar, onyń jalpy qurylymyn býyn jáne qatysýshy qurylymdar quraıdy.

Bashqurt tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Bashqurt alfavıtimen jáne aıtylýymen tanysyńyz. Eger siz bashqurt tilin endi ǵana úırenip jatsańyz, bul eń mańyzdy alǵashqy qadam. Bashqurt tilindegi keıbir negizgi mátinderdi oqýdan bastańyz jáne ár áriptiń durys aıtylýyn úırenińiz.
2. Tárbıeshini nemese kýrsty tabýǵa tyrysyńyz. Tildi úırenýdiń eń jaqsy tásili-ana tilinde sóıleıtin adammen jeke bilim alý. Eger bul múmkin bolmasa, tildi úırenýge kómektesetin jergilikti kýrstardy nemese aýdıo jáne beıne kýrstardy qarańyz.
3. Bashqurt tilinde kóptegen materıaldardy oqyńyz, tyńdańyz jáne kórińiz. Siz tilmen jaqsyraq tanysqan saıyn, bashqurt tilinde buqaralyq aqparat quraldaryn oqýdy jáne tyńdaýdy jalǵastyryńyz. Bashqurt tilindegi aýdıo jazbalardy, ádebıetterdi, fılmder men ánderdi taýyp kórińiz jáne basyńyzben tilge enińiz.
4. Bashqurt tilinde sóılesýge mashyqtanyńyz. Tájirıbe úshin seriktes tabyńyz nemese adamdar bashqurt tilinde sóıleıtin onlaın forýmǵa qosylyńyz. Qatelikter jiberýden qoryqpańyz-bul oqytýdyń bir bóligi!
5. Oqýdy jalǵastyryńyz. Eger siz negizdermen yńǵaıly bolsańyz da, árqashan úırenýge jáne jattyǵýǵa bolatyn jańa nárse bar. Bashqurt tilinde múmkindiginshe kóp materıaldardy oqýdy, tyńdaýdy jáne kórýdi jalǵastyryńyz.