Ирланди Чӑвашла Куҫар

Ирландецла куҫару ирландецсен чӗлхин тӗлӗнмелле те кӑткӑс ҫутҫанталӑкне пула лингвистикӑн специализациленӗ облаҫӗ пулса тӑрать. Ҫак чӗлхе Ирландире 1,8 миллион ҫынна яхӑн тата Великобританипе Америкӑн хӑш-пӗр пайӗсенче 60 000 яхӑн ҫынна яхӑн калаҫакан чӗлхе Ирландец Республикин официаллӑ чӗлхи тата ҫурҫӗр Ирландире сахалрахӑшӗн чӗлхи официаллӑ майпа палӑрса тӑрать.

Ирландецла куҫарас тӗллевӗ-текстӑн шухӑш-кӑмӑлне пӗр чӗлхерен тепӗр чӗлхе ҫине куҫарасси. Ҫакӑ икӗ чӗлхене те, ҫавӑн пекех культура, социаллӑ тата политика контектне те пысӑк пӗлӳ пама ыйтать. Тӗслӗхрен, хӑйсен ячӗсемпе пӗлтерӗвӗсене тӗрӗс куҫарма уйрӑм диалектсем кирлӗ пулма пултараҫҫӗ.

Ирландецла куҫару техника процесӗсене те, пултарулӑх процесӗсене те хутшӑнать. Техника хӑнӑхӑвӗсене грамматикӑна, синтаксиса тата композици правилисене ӑнланассине, ҫавӑн пекех куҫару протоколӗсене тытса пыма пултарассине палӑртаҫҫӗ. Пултарулӑх хӑнӑхӑвӗсем ытларах тӗплӗ интерпретацилес тата пуҫламӑш материала парса тӑрас тӗллевпе ҫыхӑннӑ.

Профессиллӗ ирландири тӑлмачсем, медицина, инженер ӗҫӗ, юридически е финанс докуменчӗсем евӗр, час-часах уйрӑм облаҫра специализациленеҫҫӗ. Тӑлмачсен хӑйсен ӗҫне тарӑн пӗлмелле, ҫавӑн пекех тӗллевпе те, вӗҫев чӗлхипе те ирӗклӗн калаҫма пӗлмелле.

Ирландири куҫару пулӑшӑвӗсем ирландири текстсем, документсем тата ытти материалсем ытларах та ытларах акӑлчанла тата пачах урӑхла куҫарнипе усӑ кураҫҫӗ. Ҫакӑ кӗнекесене, контрактсене, маркетинг материалӗсене, веб-страницӑсене, программӑпа тивӗҫтерес ӗҫе ертсе пыракансене, ӳте - радиопередачӑсене тата ытти нумай страницӑсене хӑй ӑшне кӗртет.

Кирек мӗнле куҫарӑва та тивӗҫлӗ шайлӑ е сертификатлӑ квалификациллӗ специалист пурнӑҫланине ӗненни кирлӗ. Ҫав вӑхӑтрах организацисен хӑйсен тӗллевлӗ аудиторийӗн конкретлӑ чӗлхе ыйтӑвӗсем ҫинчен пӗлмелле тата куҫарусем ҫакна палӑртнине сӑнамалла.

Ирландецла куҫару культура, чӗлхе тата ирландецсен халӑхӗн историйӗ тӗрӗс упранса пӗтӗм тӗнчене парӑнса тӑтӑр тесе тивӗҫтермелли уйрӑлми пай пулса тӑрать. Ҫакӑ та тӗнчери кӗперсене хывма, пӗр-пӗрне ӑнланулӑха тарӑнлатма тата ҫӗршывсем хушшинчи ҫыхӑнӑва аталантарма пулӑшать.

Хӑш ҫӗршывсенче ирландецла калаҫаҫҫӗ?

Ирландец чӗлхипе ытларах Ирландире калаҫаҫҫӗ. Унта ҫавӑн пекех великобританин, Пӗрлешӳллӗ Штатсен, Канадӑсен Тата ытти ҫӗршывсен пысӑк мар вырӑнӗсенче, ирландирен тухнӑ ҫынсем вырнаҫнӑ пӗтӗм тӗнчипе калаҫаҫҫӗ.

Ирландецсен чӗлхин историйӗ мӗнле?

Ирландец чӗлхи (Gaeilge) - кельт чӗлхи, Европӑри чи аслӑ тата чи сарӑлнӑ чӗлхесенчен пӗри, 2500 ҫул ытла шутланакан ҫыру историйӗ. Ку Ирландири 1,8 миллион ҫынна яхӑн ирландири официаллӑ чӗлхе, АПШРА тата 80 000 - АПШ, Великобританипе Канадӑра Тата сахалрах йыш ытти ҫӗршывсенче калаҫаҫҫӗ.
Ирландири чи паллӑ ҫырулӑх тӗслӗхӗсене пирӗн эрӑри 4 ӗмӗре яхӑн параҫҫӗ, авалхи ирландецсен чӗлхин свидетельствисем 6 ӗмӗртен пур. Ирландецсен чӗлхин чи ир регистрациленӗ форми авалхи ирландецсен юридически тексчӗсенче, Суя Сӑмах саккунне ҫирӗплетнӗ, Вӗсене пирӗн эрӑри 7-мӗшпе 8-мӗш ӗмӗрсенче ҫырнӑ. Анчах та 11 ӗмӗр тӗлне ҫак чӗлхе вӑтам ирландецсен чӗлхинчен хӗсӗнме пуҫланӑ.
Хальхи ирландец чӗлхи вӑтам ирландирен тухнӑ та яланах икӗ диалекта пайланать: Мюнтерский (Mhumhain) тата коннахт (Connachta). 19 ӗмӗрте ирландец ҫӗршывӑн чылай районӗнче сахалтарах чӗлхе пулса тӑнӑ, анчах ирландец чӗлхине вӗренекен хастарсем унӑн пӗлтерӗшне гэль чӗлхи ҫӗнӗрен чӗрӗлсе тӑнипе 19-мӗш тата 20-мӗш ӗмӗр пуҫламӑшӗнче ӳстернӗ. Ҫак тапхӑрта ирландецсен чӗлхипе литература чечекленсе кайнӑ, ҫав чӗлхене вӗренес тата унпа калаҫас кӑмӑл ӳссе пынӑ.
Ҫавӑнтанпа чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсен шучӗ ирландец чӗлхипе пӗлтерекен радио - телевизон станцийӗсем туса хунипе, пуҫламӑш тата вӑтам шкулсен вӗренӳ программисене предмет вырӑнне кӗртнипе, ҫавӑн пекех ирландец чӗлхипе культурине юлашки ҫулсенче ҫӗнӗрен чӗртсе янипе пӗр чарӑнмасӑр ӳссе пынӑ.

Ирландец чӗлхине вӗренес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Дуглас Хайд (1860-1949): Вӑл 1893 ҫулта Гэль лигине никӗслекенсенчен пӗри пулнӑ, ирландецсен чӗлхине популяризацилес тӗлӗшпе ывӑна пӗлмесӗр ӗҫленӗ, ҫав темӑпа темиҫе кӗнеке ҫырнӑ.
2. Луинг Ҫинчен калакан Шон (1910-1985): вӑл поэт тата ученӑй пулнӑ, литературӑпа ирландецсен чӗлхи ҫинчен нумай ҫырнӑ, ҫавӑн пекех чӗлхене упрас тата сарас ӗҫре малта пыракан фигурӑсенчен пӗри пулнӑ.
3. Майра мхак ана (1920-2018): вӑл ирландири поэтесса тата писатель пулнӑ, вӑл хӑйӗн произведенийӗсене ирландецсен чӗлхипе ҫырнӑ. Унӑн чи паллӑ сӑввине "Ceo Drachta" ("Вӑрттӑн тӗтре") теҫҫӗ.
4. Мак Пиарайс Падрайг (1879-1916): Вӑл Ирландири политикӑллӑ чи паллӑ кӗрешӳҫӑсенчен пӗри, ҫавӑн пекех ирландири чӗлхене хаяррӑн хӳтӗлекен ҫын пулнӑ. Вӑл 1916 ҫулхи Мӑнкунра ирландири революцие хавхалантарнӑ, ирландири халӑх хӑйӗн чӗлхине каялла тавӑрма пултарасса ҫирӗп ӗненнӗ.
5. Брайан О-Куив (1939 ҫулта ҫуралнӑ): вӑл ирландири политик, вӑл 1997-2011 ҫулсенче общинӑсен, ял районӗсен тата Гэлтах ӗҫӗсен министрӗн постне йышӑннӑ. Гэлтахта Ҫинчен Калакан саккун Тата ирландири чӗлхене аталантармалли 20 ҫулти стратеги пек пуҫарусем туса, вӑл ирландец чӗлхине ҫӗнӗрен чӗртсе тӑратас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ.

Ирландец чӗлхи структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Ирландец чӗлхи (ҫавӑн пекех гэль е ирландец-гэль чӗлхи) - темиҫе диалектпа усӑ куракан кельт чӗлхи. Ӑна глагол-субъект-объект йӗрки тавра структуриленӗ, унӑн флективлӑ морфологи ҫук. Чӗлхе, тӗпрен илсен, кашни сӑмахӑн пуҫламӑш сыпӑкӗ ҫинче ударени. Глагол тата ят формисен анлӑ спектрӗпе ансат, кӑткӑс идейӑсене каласа пама усӑ кураҫҫӗ.

Ирландец чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Чӗлхене вӗренӗр. Ирландецсен радионе итлӗр те ирландецсен телешоуне пӑхӑр, чӗлхепе тата унӑн сӑмахӗсемпе паллашӑр.
2. Никӗссене вӗренӗр. Ирландецсен чӗлхин грамматикӑлла правилисене нумай сарӑлнӑ хӑш-пӗр сӑмахсене, пуплевсене тата грамматикӑлла правилисене вӗренме тытӑнӑр. Кӳрекен занятисемпе кӗнекесенчен нумайӑшӗ ҫакна шута илӗҫ.
3. Чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе усӑ курӑр. Ирландец чӗлхипе занятисене ҫӳрӗр, ҫак чӗлхепе калаҫакан ҫынсемпе паллашӑр, вӗсемпе калаҫнӑ чухне усӑ курӑр. Ҫавӑн пекех эсир онлайн-сӳтсе явмалли хӑмасем е чатсем тупма пултаратӑр, унта эсир ирландецсен чӗлхипе калаҫма пултаратӑр.
4. Вулӑр та итлӗр кӗнекесене, хаҫатсемпе журналсене. Кӗнекесене вулани тата ирландецсен чӗлхипе аудиокнигӑсене итлени сире ҫак чӗлхе мӗнле янӑранине итлеме пулӑшма пултарать.
5. Ирландири культурӑна юратма вӗренӗр. Эсир те культурӑна кӗрсе кайсан, чӗлхене вӗренме ҫӑмӑлтарах пулать. Пӑхӑр ирландецсен фильмӗсене, ирландецсен литературине вулӑр та ирландецсен культурине кӑтартас тесе ирландецсен музыкине вӗренӗр.
6. Практикӑна нихҫан та ан пӑрахӑр. Юлашкинчен, хӑвӑр мӗн вӗреннине манас мар тесе, кашни кунах практикӑра пулӑр. Эсир практикӑра мӗн чухлӗ ытларах ӗҫлетӗр, ҫавӑн чухлӗ лайӑхрах пулатӑр!

Чӑвашла куҫару, чӑваш транслитерацийӗ пекех паллӑ, - чӑвашла хутшӑнма усӑ куракан ятарлӑ куҫару форми. Ҫак чӗлхе Раҫҫейпе Украинӑн хӑш-пӗр районӗсенче пурӑнакан чӑваш халӑхӗшӗн тӑван чӗлхе пулса тӑрать. Ку вӑл тӗрӗк чӗлхисенчен пӗри, унта миллион ытла ҫын калаҫать, куҫару валли кирлӗ чӗлхе тӑвать.

Чӑваш чӗлхинчен е ун ҫине тӗрӗс куҫарас тесен транслитерацин кӑткӑс формисене пурнӑҫри пӗлтерӗшлӗ. Ҫакӑ чӑваш алфавит латин алфавитӗнчен уйрӑлса тӑнипе ҫыхӑннӑ, вӑл ытларах европӑри чӗлхесемшӗн усӑ курать. Ҫавна пула Кириллла саспаллисемпе ҫырнӑ Сӑмахсем, А, Б, К, У, вӗсен латинла эквиваленчӗсене улӑштармалла, вулакана ӑнланмалла пултӑр.

Чӑвашла куҫару процесӗ темиҫе тапхӑра кӗртет. Пӗрремӗшӗнчен, тӑлмачӑн пуҫламӑш чӗлхене те, тӗллевлӗ чӗлхене те лайӑх пӗлмелле. Вӗсен предложени тытӑмне, пуҫламӑш чӗлхе пӗлтерӗшне тата калӑпӑшне ӑнланмалла. Унтан вӗсем ҫакна тӗллевлӗ чӗлхепе тӗрӗс калама пултараҫҫӗ, тӗллевлӗ чӗлхе сӗнӗвӗсен грамматика правилисемпе структурине шута илсе.

Куҫару пӗтсен тӑлмачӑн куҫарнӑ версипе оригиналлӑ текста тӗплӗн танлаштармалла. Ку куҫару тӗп-тӗрӗс те тӗп-тӗрӗс пӗлтерессе шантарать. Тӑлмачӑ та, кирек мӗнле культурӑллӑ ссылкӑсене тата жаргонла сӑмахсене куҫарнине тӗрӗслес тесе, малашнехи тӗрӗслевсемшӗн яваплӑ.

Чӑваш чӗлхине вӗренес текенсемшӗн онлайн университетсенче те юрӑхлӑ тӗрлӗ курс пур. Анчах та чӗлхене вӗренни чӑвашла тӗплӗ куҫарӑва тивӗҫтерейменнине ӑнланни пӗлтерӗшлӗ. Транслитаци йӗркине нумай ҫул хушши практикӑра тата хӑйсене шеллемесӗр ӗҫленипе ҫеҫ алла илме пулать.

Пӗтӗмӗшпе илсен, чӑвашла куҫару - питӗ кирлӗ хӑнӑху, эсир чӑваш халӑхӗпе хутшӑнас тетӗр пулсан, ӑна алла илмелле. Тӗрӗс майсемпе пӗлӳсем вӑхӑтӗнче ку вӑхӑт нумай йышӑнма пултарать, анчах усӑ кӳме пултарать.

Хӑш ҫӗршывсенче чӑвашла калаҫаҫҫӗ?

Чӑвашла ытларах Раҫҫей Чӑваш Республикинче, ҫавӑн пекех Раҫҫейри, Тутарстанри Тата Удмуртири хӑш-пӗр районсенче, Ҫавӑн пекех Казахстанра Тата Украинӑра калаҫаҫҫӗ.

Чӑваш чӗлхи историйӗ мӗнле?

Чӑваш чӗлхи - Раҫҫей Федерацийӗнче 1,5 миллиона яхӑн ҫын калаҫакан тӗрӗк чӗлхи. Вӑл тӗрӗк чӗлхисен хӑяр турачӗн пӗртен-пӗр представителӗ. Ку чӗлхепе историсем ытларах раҫҫей Атӑлҫи тӑрӑхӗнче вырнаҫнӑ Чӑваш Ен Республики пулса тӑракан районсенче калаҫнӑ.
Чӑваш чӗлхин документлӑ историне 13 ӗмӗрччен йӗрлесе тупма пулать, ҫитменнине чи ир асӑннисене 14-15 ӗмӗр алҫырӑвӗсенче тупнӑ. Ҫак алҫырусенчен нумайӑшӗ чӗлхе вӑхӑт иртнӗҫемӗн чылай улшӑнусем тӳснине ҫирӗплетсе параҫҫӗ. 15 ӗмӗрте чӑваш чӗлхи кӳршӗри тутар чӗлхипе ылтӑн Ордӑн вӑйлӑ витӗмӗпе пулнӑ, ӑна старотатар алфавитӗпе ҫырнӑ.
18-мӗш ӗмӗрте чӑваш алфавитне вырӑс ученӑйӗ Семен Ремезов тунӑ, вӑл ӑна кириллицӑра никӗсленӗ. Ҫак ҫӗнӗ алфавитпа 19 ӗмӗр пуҫламӑшӗнче пӗрремӗш пичетленӗ чӑваш кӗнекисене тума усӑ курнӑ. 19 ӗмӗр вӗҫнелле чӑваш чӗлхине Раҫҫей империйӗн официаллӑ чӗлхи тесе йышӑннӑ, ҫак тапхӑрта тӗрлӗ литература произведенийӗсем йӗркеленӗ.
Чӑвашла пирӗн кунсенче те калаҫаҫҫӗ, Ҫавӑн пекех Чӑваш Енри хӑш-пӗр шкулсенче те вӗрентеҫҫӗ. Ҫавӑн пекех раҫҫейре те, ют ҫӗршывсенче те чӗлхене упрас тата сарас енӗпе хастар вӑй хураҫҫӗ.

Чӑваш чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Михаил Васильевич Яковлев - чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн профессорӗ, чӑваш чӗлхин пӗрремӗш комплекслӑ грамматикине туса хатӗрленӗ.
2. Яков Костюков-лингвист тата Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн профессорӗ, нумай ӗҫ редакциленипе тата пичетленипе чӗлхине ҫӗнетес ӗҫе хӑйӗн тӳпе хывнӑскер.
3. Николай Зиберов - латинла графикӑна чӑвашла кӗртес ӗҫе пысӑк тӳпе хывни.
4. Василий Песков – 1904 ҫулта чӑваш чӗлхипе пӗрремӗш шкул учебникӗ туса хунӑ педагог.
5. Олег Бессонов – чӑваш чӗлхин тӗрлӗ диалекчӗсене пӗрлештерес тӗлӗшпе ӗҫленӗ хальхи стандартлӑ чӑваш чӗлхине туса хатӗрлес тӗлӗшпе витӗмлӗ фигура.

Чӑваш чӗлхи структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Чӑваш чӗлхи тӗрӗк чӗлхисен ҫемйине тивет. Ку агглютинативлӑ чӗлхе, вӑл сӑмахсем тӗп сӑмах ҫумне темиҫе приставкӑсемпе суффикс хушнипе йӗркеленнине пӗлтерет. Сӑмах йӗрки, яланхи пекех, субъект-глагол, пуплевӗшсен ӑшӗнчи сӑмахсен ирӗклӗ йӗркипе. Чӗрчунсем икӗ пая пайланаҫҫӗ, число, падеж тата паллӑ тума класс суффиксӗсемпе усӑ кураҫҫӗ. Глаголсем тивӗҫлӗ сӗнӳсемпе килӗшеҫҫӗ те вӑхӑтпа анспекта кура вырнаҫаҫҫӗ.

Чӑваш чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Алфавит, произведени тата база грамматики йышши чӗлхе никӗсӗсене вӗренме тытӑнӑр. Онлайн-ресурссем пур ун пеккисем. Chuvash.org е Chuvash.eu ку сире пулӑшма пултарать.
2. Чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе тата сӗнӳ тӗслӗхӗсемпе усӑ курӑр, калаҫу сӑмахӗсен тата пуплевсен никӗсне хӑвӑрт туса хурӑр. Радиопрограммӑсене итлӗр те чӑвашла фильмсемпе телеграммӑсене пӑхӑр. Таркӑнрах пулас тата унта хӑвна хӑтлӑрах туйас тесе, чӗлхене вӗренӗр.
3. Эсир чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе, е хӑвӑрпа, е онлайн-форумсенче мӗн вӗреннине практиклӗр. Ку сире вырӑнти нюанссене тупса культура ҫинчен кӑтарту илме пулӑшӗ.
4. Хӑвӑрӑн словарь запасне тата грамматикӑна лайӑхлатас тесе кӗнекесемпе хаҫатсене чӑвашла вулӑр. Эсир мӗн чухлӗ ытларах вулатӑр, сирӗн ӑнлану тата грамматика ҫавӑн чухлӗ лайӑхрах пулӗ.
5. Юлашкинчен, чӑвашла текстсем ҫырнӑ пек ӗҫ-хӗл тӗсӗсемпе вӗрентме, чӑваш онлайн-форумӗсене хутшӑнма тата экзаменсене хатӗрленме хушӑр. Ку сире чӗлхене ҫирӗп тытма пулӑшать.