Казах Удмурт Куҫар

Тӗнче космополитлӑ пулса пынӑ май казахла куҫару пысӑкрах та пӗлтерӗшлӗрех процесс пулса тӑрать. Тӗнче рынокӗсем ӳснӗҫемӗн казах чӗлхине тӗрӗс куҫарас ӗҫре кирлӗ пулса пырать. Казах чӗлхине урӑх чӗлхесене куҫарни тата пачах урӑхла кӑткӑс процесс пулма пултарать, пахалӑхлӑ куҫарӑва тивӗҫтерес тесен чӗлхепе унӑн грамматикине, ҫавӑн пекех ҫӗршывсем хушшинчи культура уйрӑмлӑхӗсене ӑнланни кирлӗ.

Казахла-тӗрӗк чӗлхи, унпа ытларах Казахстанра, ҫавӑн пекех Узбекистанра, Китайра, Кыргызстанра, Раҫҫейре тата ытти совет республикисенче калаҫаҫҫӗ. Ӗмӗрсем тӑршшӗпех ӑна араб, перси тата вырӑс чӗлхисем витӗм кӳнӗ. Чӗлхе тӑватӑ диалектран тӑрать: Кӑнтӑр, Ҫурҫӗр, Кӑнтӑр-Хӗвелтухӑҫ тата Хӗвеланӑҫ. Мӗнле диалекта куҫарнине кура хӑшпӗр грамматикӑпа усӑ курмалли правилӑсем улшӑнма пултараҫҫӗ. Ҫавна май куҫару проекчӗ ҫине куҫиччен кашни диалекта ӑнланни кирлӗ.

Кунсӑр пуҫне, чӗлхе ҫине витӗм кӳрекен культурӑллӑ нюанссене сисӗмлӗ пулмалла. Тӗслӗхрен, ӗҫ ыйтӑвӗсене сӳтсе явнӑ чухне формальнӑй чӗлхепе час-часах усӑ кураҫҫӗ, ҫав вӑхӑтрах информаци чӗлхи ирӗклӗ калаҫусенче час-часах кӑмӑллӑрах. Ҫавӑн пекех тӑлмачӑн ҫулне шута илмелле, мӗншӗн тесен ҫамрӑк тӑлмачсем вунӑ ҫул каялла усӑ курнӑ кивӗ сӑмахсене е сӑмахсене пӗлмеҫҫӗ.

Юлашкинчен, тӑлмачсен алфавитпа тата вӗсем куҫаракан чӗлхе системипе паллашмалла. Казах чӗлхине виҫӗ тӗрлӗ алфавит ҫырнӑ, анчах паян кириллица ытларах усӑ курать. Кунсӑр пуҫне чӗлхере куҫарнӑ чухне шута илмелли хӑйӗн ҫырулӑх паллисем пур.

Юлашкинчен, казахла куҫару чӗлхене, унӑн диалекчӗсене, культура нюансӗсене тата алфавита ӑнланма ыйтать. Ҫак анспектсене шута илсе тӑлмачсем палӑртнӑ пӗлтерӗве тӗп-тӗрӗс пӗлтерекен куҫарусен пахалӑхне тивӗҫтерме пултараҫҫӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче казахла калаҫаҫҫӗ?

Казах чӗлхи Казахстанра официаллӑ чӗлхе шутланать, Ҫавӑн пекех Раҫҫейре тата Китайӑн, Афганистанӑн, Турципе Монголин хӑш-пӗр пайӗсенче калаҫаҫҫӗ.

Казах чӗлхин историйӗ мӗнле?

Казах чӗлхин историйӗ 1400 ҫул тӗлне, Ӑна Пӗрремӗш хут Вӑтаҫӗр Азири ҫеҫенхирсенче пурӑнакан куҫса ҫӳрекен тӗрӗк чӗлхеллӗ йӑхсем хушшинче ҫыру чӗлхипе усӑ курнӑ чухне тухать. Казах чӗлхинчи нумай сӑмахсене ытти тӗрӗк чӗлхисенчен, ҫавӑн пекех перси, араб тата вырӑс чӗлхисенчен илнӗ тесе шутлаҫҫӗ. 18 ӗмӗр тӗлне казах чӗлхи Казахстанра доминировка тӑвакан чӗлхе пулса тӑнӑ, сталинла тапхӑр хыҫҫӑн Вӑл 1996 ҫулта Казахстанри официаллӑ чӗлхе пулса тӑнӑ. Паян унпа 11 миллион ытла ҫын, ытларах Казахстанра, Узбекистанра тата Раҫҫейре калаҫаҫҫӗ.

Казах чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Абай Кунанбайулсем (1845-1904) - хальхи казах литературин Ашшӗ, ҫӗнӗ литература стилне кӗртнӗ, чӗлхине ҫӗнетнӗ поэтпа философ пекех паллӑ.
2. Магжан Жумабаев (1866-1938) - хальхи казах чӗлхин ҫырулӑхне стандартизациленӗ писатель тата педагог.
3. Мухтар Ауэзов (1897-1961) - паллӑ писатель, драматург тата Совет Казахстанӗнчи вӗренӳ министрӗ, ӑна хальхи казах чӗлхине кодификаципе аталантарасси тесе шутлаҫҫӗ.
4. Габит Муссепов (1894-1937) - лингвист, педагог тата этнограф, казах чӗлхине аталантарас ӗҫе ирхи тӳпе хывнӑскер.
5. Ерлан Нысанбаев (1903-1971) - чӗлхе реформаторӗ тата Казах наукисен академине никӗслекен, казах чӗлхине ҫӗнетес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ.

Казах чӗлхи структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Казах чӗлхи тытӑмӗ агглютинативлӑ. Ку сӑмахсем морфе пӗрлештернипе пулса тӑнине пӗлтерет, вӗсенчен кашниех пӗр пӗлтерӗшлӗ. Казах чӗлхи те эгативлӑ-абсолютивлӑ синтаксис пур, вӑл куҫмалла мар сӗнӳпе куҫса ҫӳремелли предложени объектне те пӗр формӑпа палӑртма пултарассине пӗлтерет. Чӗлхере те глаголӑн тӑхӑр пӗлтерӗшлӗ тата ултӑ тапхӑрӗ пур.

Казах чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Никӗссене тӗпчеме тытӑнӑр. Алфавита мӗнле вуламаллине те, ҫырмаллине те, сӑмахсене мӗнле каламаллине те вӗренӗр. 2. Предложенисен грамматикипе структурине вӗренӗр. Эсир Интернетра усӑллӑ ресурссем нумай тупма пултаратӑр. 3. Казах музыкине итлӗр те казах фильмӗсемпе телепередачисене пӑхӑр, калаҫу чӗлхипе паллашма. 4. Репетиторпа е чӗлхе йӑтса ҫӳрекенпе практикӑра усӑ курӑр. Таркӑн пулас тесен, ҫак чӗлхепе калаҫакан калаҫӑва тата хӑлхана практикацилес пулать. 5. Малалла вӗренӗр. Чӗлхене тата унпа усӑ курмалли практикӑна вӗренмешкӗн кашни кунах кӑштах вӑхӑт уйӑрӑр. 6. Культурӑна тиенӗр. Кӗнеке вулани, музыкӑна итлени тата казах пурнӑҫӗпе паллашни сире чӗлхене лайӑхрах ӑнланма пулӑшӗҫ.

Удмуртла куҫару - текстсене пӗр чӗлхерен удмуртла куҫарасси. Удмурт чӗлхи-вӑтаҫӗр Раҫҫейри Удмурт Республикинче пурӑнакан удмуртсем калакан финн-угор чӗлхи. Ку чӗлхе пуян историпе культурӑллӑ, ҫавӑн пекех удмурт Республикинче официаллӑ чӗлхе шутланать. Ҫак чӗлхене тӗнчери нумай пайсенче ҫителӗксӗр тесе шутлама пулать пулин те вӑл ҫак регионта ҫуралса ӳснӗ е чӗлхепе, культурӑпа тата удмурт халӑхӗн историйӗпе кӑсӑкланакансемшӗн унчченхи пекех пӗлтерӗшлӗ чӗлхе шутланать.

Ӗҫ удмуртла куҫару патне ҫитсен пахалӑхлӑ куҫарусем йӗркелессине тивӗҫтермелле. Ҫакна удмурт чӗлхин опытлӑ куҫаруҫисем пулӑшнипе тума пулать, вӗсем чӗлхепе культура контектне пӗлеҫҫӗ. Тӑлмачӑн грамматикӑна, орфографие тата чӗлхе семантикине тӗрӗс куҫарусем тума пӗлмелле. Унсӑр пуҫне, текст оригинал патне май килнӗ таран ҫывӑх пултӑр тесен, вӗсен сӑмахсен анлӑлӑхӗпе тата нюансӗсемпе тӗп-тӗрӗс усӑ курма пӗлмелле.

Удмуртла куҫару культура хушшинчи уйрӑмлӑха ҫӗнтерме тата тӗрлӗ регионти ҫынсене пӗр-пӗрне ӑнланма шанчӑк пама пултарать. Ҫакӑ, бизнес, литература тата массӑллӑ информаци хатӗрӗсене шута илсе, кирек мӗнле облаҫпа та усӑ курма пултарать. Ҫавӑн пекех вӑл удмурт халӑхӗн культурӑпа историне упраса хӑварас тӗлӗшпе те усӑ курма пултарать, унӑн историйӗпе сассине анлӑрах аудиторие илтме май парать.

Пӗтӗмӗшпе илсен, удмуртла куҫару удмурт халӑхӗн чӗлхипе культурине ӑнланмалли калама ҫук усӑллӑ инструмент пулма пултарать. Удмурт тексчӗсене ӑнланса, ҫакӑ удмурт халӑхӗн чӗлхипе культурине хаклама тата вӗсен опытне йышӑнма май парать. Кунсӑр пуҫне, ҫакӑ культурӑсене ӑнланма тата пӗр-пӗрне ытларах пӗлме май парать.

Хӑш ҫӗршывсенче удмуртла калаҫаҫҫӗ?

Удмурт чӗлхипе ытларах Раҫҫей Атӑлҫи Тӑрӑхӗнчи Удмурт Республикинче калаҫаҫҫӗ. Ун ҫинче раҫҫейӗн ытти пайӗсенче, Ҫавӑн пекех Казахстан, Беларусь тата Финлянди йышши кӳршӗри ҫӗршывсенче те пысӑках мар общинӑсенче калаҫаҫҫӗ.

Удмурт чӗлхин историйӗ мӗнле?

Удмурт чӗлхи урал чӗлхин членӗ, финн-угор чӗлхипе тачӑ ҫыхӑннӑ. Унта 680 000 ҫынна яхӑн, ытларах Удмурт Республикинче (Раҫҫей) тата ун таврашӗнче калаҫаҫҫӗ. Унӑн ҫыруне 18 ӗмӗрте вырӑс православи священникӗсем кодификациленӗ, вӗсем кириллица ҫинче никӗсленнӗ ҫыру системине йӗркеленӗ. Ҫырӑвӑн ҫак системи 19-мӗшпе 20-мӗш ӗмӗрсем хушшинче тата анлӑланчӗ, ҫӗнелчӗ, ҫакӑ хальхи ҫырулӑх патне илсе ҫитерчӗ. Удмурт чӗлхине удмурт пурӑнакан регионсенче, ҫавӑн пекех шкулсемпе университетсенче вӗрентеҫҫӗ.

Удмурт чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Василий Иванович Алымов-лингвист тата удмурт чӗлхипе нумай ӗҫсен авторӗ, вӑл чӗлхе грамматикине тӗплӗ ҫырса, халиччен усӑ куракан нумай правилӑсемпе условисене вырнаҫтарнӑ.
2. Вячеслав Иванович Иванов - удмурт чӗлхипе культура енӗпе нумай ӗҫсен авторӗ, ҫав шутра чӗлхе грамматикипе удмурт поэзийӗн тытӑмӗнчи тӗпчевсен пӗтӗмӗшле грамматики.
3. Нина Витальевна Кирсанова-Родионова - удмурт чӗлхи енӗпе ҫӗнӗ ҫын, вӑл ҫак чӗлхепе пӗрремӗш кӗнекесем ҫырчӗ те украинла-удмуртла пӗрремӗш словарь турӗ.
4. Михаил Романович Павлов - удмурт чӗлхипе литературӑпа фольклор облаҫне хӑйӗн тухӑҫлӑ тӳпе Хывнипе Паллӑ ҫын, вӑл регионти тӗп халӑхсен юррисене ҫырса, документласа ҫырнисенчен пӗри пулнӑ.
5. Ольга Валериановна Федорова-Ложкина - удмурт чӗлхипе культурине вӗренекен пӗрремӗш ҫынсенчен пӗри, вӑл удмуртла пӗрремӗш хаҫатсем кӑларнӑ, грамматикӑпа ытти вӗренӳ материалӗсем ҫырнӑ.

Удмурт чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Удмурт чӗлхи - урал чӗлхи, финсемпе эстон чӗлхисемпе тачӑ ҫыхӑнса тӑраканскер, вӑл коми - зырянскипе пермяк чӗлхипе пӗрпекрех. Унӑн тытӑмӗ агглютинативлӑ морфологи пулса тӑрать, ку вӑл сӑмахсем тӗрлӗ пӗлтерӗшлӗ тата ӑнлану валли аффикссем йӗркеленипе пулса тӑнине пӗлтерет. Чӗлхе уҫӑ сасӑсемпе кӑткӑс туртӑмсен пӗрпеклӗхӗпе уйрӑлса тӑрать. Глаголсем питӗ кӑткӑс, тӗрлӗ туртӑмсемпе, аспектсемпе, вӑхӑчӗ-вӑхӑчӗпе, ҫавӑн пекех туса ҫитереймен формӑсем хушшинчи никӗслӗ уйрӑмлӑхсемпе ҫыхӑнса тӑраҫҫӗ.

Удмурт чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Чӗлхепе паллашма пуҫлӑр. Алфавитпа произведени ҫинчен пӗлӗр, ҫавӑн пекех грамматика ҫинчен база представлени илетӗр.
2. Удмурт ресурсӗсене вулӑр та итлӗр. Кунти хыпарсене итлӗр те музыкӑпа телеграммӑсене ҫак чӗлхепе каласа хатӗрлӗр.
3. Удмуртла калаҫу тата ҫыру чӗлхипе усӑ курӑр. Чӗлхе партнерне тупӑр е онлайн-форумсемпе тата практикӑпа усӑ курӑр.
4. Удмурт чӗлхине вӗренӗр. Удмурт чӗлхин курсне сӗнекен чӗлхе институчӗсем нумай, эсир вӗсене онлайн тупма пултаратӑр.
5. Культурӑпа чӗлхене тиенӗр. Удмуртие кайса чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе калаҫӑр, вырӑнти диалектсемпе культура ҫинчен ытларах пӗлӗр.