Мари Сӑрчӗ Финла Куҫар

Финн-угор чӗлхин уйрӑм диалекчӗ шутланать, тӗпрен Илсен Раҫҫей, Эстони тата Финлянди регионӗсенче пурӑнакан ту-мари халӑхӗн сахалӑшӗпе усӑ курать. Ку чӗлхе сахалрах пулин те ту-мари халӑхӗн культурӑллӑ хӑйне евӗрлӗхӗшӗн калама ҫук пысӑк пӗлтерӗшлӗ. Ҫапла вара, ту-сӑртлӑ марийскинчен куҫару пулӑшӑвӗ пек пуҫарусемпе ҫак чӗлхене упраса хӑварасси ҫине ытларах та ытларах тимлӗх уйӑрать.

Юлашки ҫулсенче марий чӗлхинчен куҫару пулӑшӑвӗ ытларах та ытларах палӑрса пырать. Ҫакӑ ту-сӑртлӑ мари чӗлхин, культура хӑйне евӗрлӗх маркерӗн, ҫавӑн пекех онлайн-куҫару пулӑшӑвӗсемпе анлӑн усӑ курнипе ҫыхӑннӑ. Онлайн-куҫару пулӑшӑвӗсемпе усӑ курса ту-сӑртлӑ мари чӗлхипе ҫӳрекенсем пӗтӗм тӗнчипе тӗрлӗ чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе хутшӑнма пултараҫҫӗ. Унсӑр пуҫне онлайн-куҫару пулӑшӑвӗсемпе те ту-сӑртлӑ мари чӗлхипе ҫырнӑ паха документсемпе литературӑна урӑх чӗлхе ҫине куҫарма пулать.

Ту-сӑртлӑ мари чӗлхинчен тӑлмач пулӑшнипе тӗрлӗ меслетсемпе усӑ курма пулать. Сӑмахран, вӗсене фильмсем е телешоу тума ту-мари чӗлхин актерӗсем хутшӑннипе е ту-мари чӗлхипе кӗнекесене ҫак чӗлхене пӗлмен ҫынсемшӗн юрӑхлӑ тума пулать. Ҫавӑн пекех вӗсем ҫуралнӑ кун ҫинчен пӗлтерекен свидетельствӑсем, юридически документсем, шкулти учебниксем, ту мари чӗлхи валли кирлӗ документсемпе те усӑ курма пултараҫҫӗ. Ҫак тӗслӗхсем ҫумне ту-мари чӗлхинчен куҫару пулӑшӑвӗпе усӑ курни ҫумне ҫавӑн пекех ҫак чӗлхепе калаҫма вӗренекен ачасене пулӑшу пама е словарьсемпе учебниксене ту-мари чӗлхипе грамматика вӗренӳҫисем туса хатӗрлеме усӑ курма пултараҫҫӗ.

Ту-сӑртлӑ мари чӗлхинчен куҫарас ӗҫ ҫак кирлӗ чӗлхене упраса хӑварассинче пысӑк усӑ парать. Литературӑна, фильмсене тата ытти ту-сӑртлӑ мари чӗлхипе ытти кирлӗ документсене панӑ чухне ту-сӑртлӑ мари чӗлхипе ҫӳрекенсем культурӑпа йӑхран тухнӑ ҫынсемпе хутшӑнма пултараҫҫӗ. Ту-сӑртлӑ марийскинчен куҫару пулӑшӑвӗ панӑ май ҫынсем ҫак кӑсӑк чӗлхепе ытларах та ытларах паллашаҫҫӗ, ҫавна май ӑна малашлӑхра упраса хӑварма пулӑшаҫҫӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче ту-сӑртлӑ мари чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?

Раҫҫейре Тата Беларусире ту-сӑртлӑ мари чӗлхипе калаҫаҫҫӗ.

Горно-мари чӗлхин историйӗ мӗнле?

Ту-мари чӗлхи-Урал чӗлхи, Унта Раҫҫейри ту-мари халӑхӗ калаҫать. Ҫак чӗлхене пӗрремӗш хут 17 ӗмӗр варринче, вырӑс тӗпчевҫисемпе ученӑйӗсем ҫак регион тӑрӑх мари халӑхӗн ҫул ҫӳревӗсем ҫинчен отчет ҫырма пуҫласан, документланӑ. 19 ӗмӗр пуҫламӑшӗнче лингвистсем малалла чӗлхене документлама тата унпа халӑх хушшинче усӑ курма пуҫланӑ. Совет влаҫӗ вӑхӑтӗнче ҫак чӗлхене хисеплесси чылай ӳснӗ, мӗншӗн тесен вӑл шкулсенче вӗрентнӗ тата официаллӑ документсемпе нумай усӑ курнӑ. Совет Союзӗ арканнӑ хыҫҫӑн ҫак чӗлхе ҫӗнӗрен чӗрӗлнине тӳссе ирттернӗ, ҫамрӑксенчен нумайӑшӗ ӑна паян вӗренеҫҫӗ те усӑ кураҫҫӗ.

Ту-сӑртлӑ мари чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Павел Чудинов-горно-мари ученӑйӗ, 1973 ҫулта пичетленсе тухнӑ горно-мари чӗлхин пурне те ҫавӑрса илекен пӗрремӗш энциклопедийӗн авторӗ.
2. Павел Пентков - ту-мари чӗлхин икӗ словарӗн авторӗ, вӗсенчен пӗри 2003 ҫулта, тепри - 2017 ҫулта пичетленсе тухнӑ.
3. Татьяна Рудина - ӑна ачасене вӗрентме ту-сӑртлӑ мари чӗлхин пӗрремӗш курсӗсене йӗркелекен.
4. 1983 ҫулта горн - мари чӗлхин пӗрремӗш учебникне йӗркеленӗ Юрий Макаров-горно-мари лингвисчӗ.
5. Анна Кузнецова - горно-мари чӗлхин грамматикипе, словарьсемпе вӗренӳ материалӗсен темиҫе учебникӗн авторӗ.

Ту-мари чӗлхин структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Ту-сӑртлӑ мари чӗлхи урал чӗлхипе, сӑмахран, атӑл-финла туратсемпе ҫыхӑннӑ. Ку агглютинативлӑ чӗлхе, вӑл сӑмахсене грамматика ҫыхӑнӑвӗсене палӑртас тесе суффикссем хушса ҫырнипе йӗркеленине пӗлтерет. Тӗслӗхрен, суффикс хушнине пӑхӑнса пӗр никӗс "кӗнеке", "кӗнеке" е "кӗнеке вулани"тенине пӗлтерме пултарать. Ҫавӑн пекех вӑл уҫӑ сасӑсен, сасӑ процесӗн килӗшӗвӗпе усӑ курать, ҫав процесс сӑмахри паллӑ уҫӑ сасӑсене пӗр-пӗр ӳкерчӗке тытса пыма улӑштарма хушать. Ту-сӑртлӑ мари чӗлхинче гендер уйрӑмлӑхӗсем ҫук, вӑл ытти чӗлхе ҫемйисенчен кивҫен илнӗ сӑмахсем сахал пулнӑран ытти финн-угор чӗлхисенчен консервативлӑрах шутланать.

Горно-мари чӗлхине мӗнле тӗрӗс вӗрентмелле?

1. Горно-мари чӗлхипе ҫӳрекен ҫынна тупӑр: чӗлхене вӗренмелли Чи Лайӑх меслет - ӑна пуҫӗпех путса ларасси. Грамматика, произведени тата словарь запасӗ ҫинчен спектакль курас тесе ту-сӑртлӑ мари чӗлхин носителӗпе калаҫӑр.
2. Алфавит вӗренӗр: эсир ҫӗнӗ сӑмахсемпе пуплевсене вӗренме пуҫличчен ту-сӑртлӑ мари чӗлхин алфавитӗпе паллашмалла.
3. Ансат сӑмахсенчен тата пуплевсенчен пуҫлӑр: тӗссем, цифрӑсем, эрне кунӗсем, ҫавӑн пекех "сывлӑх сунатӑп", "сывӑ пулӑр", "тархасшӑн" тата "тавтапуҫ" текен тӗп сӑмахсене асра тытма тӑрӑшӑр.
4. Хилл Мари чӗлхине вӗренмелли занятисене ҫӳрӗр: сирӗн регионта май пур пулсан Хилл Мари е онлайн-чӗлхе курсне вӗренмелли занятисене ҫырӑнасси ҫинчен шухӑшлӑр. Пӗлӗр, вырӑнти университетсем ту-сӑртлӑ мари чӗлхи валли ятарласа курс сӗнеҫҫӗ-и?
5. Тӑтӑшах практикӑра пулӑр: Ҫӗнӗ чӗлхене вӗреннӗ чухне Йӗрке тӗп фактор пулса тӑрать. Кашни кун практикӑра ӗҫлеме тӑрӑшӑр, ҫак чӗлхене кулленхи пурнӑҫа кӗртмелли майсем тупӑр. Hill Mari музыкӑна итлӗр те Hill Mari фильмсене е шоу Hill Mari фильмсене пӑхӑр, сарӑлнӑ сӑмахсемпе пуплевсене астуса юлӑр.

Финла куҫару пулӑшӑвӗ кирлӗрех пулса пырать, мӗншӗн тесен фин чӗлхи тӗп бизнесшӑн ытларах та ытларах пӗлтерӗшлӗ чӗлхе пулса тӑрать. Финла куҫару чӗлхере ҫеҫ мар, финсен культуринче те, идиомахсемпе нюанссенче те пысӑк опыт ыйтать. Финла професси куҫарӑвӗсем пысӑк квалификациллӗ тӑлмача чӗлхине тарӑн ӑнлануллӑ тата культура тӗлӗшӗнчен анлӑ пӗлӳ пама ыйтаҫҫӗ, вӗсем палӑртнӑ пӗлтерӗве тӗп-тӗрӗс пӗлтерме кирлӗ.

Финн чӗлхи Финляндин официаллӑ чӗлхи шутланать, ҫитменнине тата усӑ куракансен шучӗ - финн чӗлхеллӗ финнсем, анчах ҫӗршывра та швед чӗлхипе ҫӳрекенсен йышӗ нумай. Шведсемпе тачӑ хурӑнташлӑ пулин те, финн чӗлхи хӑйӗн грамматикипе тата словарь запасӗпе пачах уйрӑм чӗлхе пулса тӑрать. Икӗ чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсем ҫак икӗ чӗлхе хушшинчи уйрӑмлӑхсене пула час-часах пӗр-пӗрне аран ӑнланаҫҫӗ. Ҫак сӑлтавпа акӑлчанларан финла куҫарӑва икӗ чӗлхене те лайӑх пӗлекен професси тӑлмачи пурнӑҫламалла.

Финн чӗлхи кӑткӑс пулнисӗр пуҫне вӑл техника докуменчӗсемпе, тематика материалӗсемпе анлӑн усӑ курать, ку куҫару процесне тата ытларах кӑткӑслатать. Тӑлмачӑн хальхи вӑхӑтра усӑ куракан терминсемпе концепцисене пӗлмелле, ҫавӑн пекех документпа ҫыхӑннӑ требованисемпе паллашмалла, тӗрӗс результатсем илмелле.

Ҫав вӑхӑтрах тӑлмачӑн синтаксисра, идиомахра тата акцентсенче ҫинҫе уйрӑмлӑхсене шута илмелле, вӗсем фин чӗлхине кӑмӑллаҫҫӗ, ӑна калама ҫук илемлетеҫҫӗ. Ҫакна фин чӗлхипе ҫӳрекенни ҫеҫ тума пултарать – чӗлхен тӗрлӗ диалекчӗсемпе паллашакан ҫын идеалӗнче, мӗншӗн тесен финла пӗтӗм ҫӗршывӗпе нумай диалектпа калаҫаҫҫӗ.

Эсир финлянскинчен тӑлмач шыранӑ чухне, кирек мӗнле пулсан та, кама та пулин питӗ опытлӑ, шанчӑклӑ, творчествӑллӑ ҫын тупатӑрах. Финсен чи лайӑх куҫаруҫисем куҫару чӗлхин культурӑллӑ нюансӗсене шута илсе хӑйсен куҫарӑвӗсенче хӑйне евӗрлӗ текст тупсӑмне каласа пама пултараҫҫӗ. Кун пек тӑлмачӑпа ӗҫлени сирӗн ҫинчен е сирӗн компани ҫинчен пӗлтернине тӗллевлӗ аудиторие тӗрӗс те тухӑҫлӑ ҫитерессе шантарать.

Хӑш ҫӗршывсенче финла калаҫаҫҫӗ?

Финляндире, ҫавӑн пекех Швецире, Эстонире, Норвегире тата Раҫҫейре чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсем калаҫакан официаллӑ чӗлхе пулса тӑрать.

Фин чӗлхин историйӗ мӗнле?

Финн чӗлхи финн-угор чӗлхин ҫемьин членӗ, эстон чӗлхипе тата урал чӗлхисемпе тачӑ ҫыхӑнса тӑрать. Пирӗн эрӑри 800 ҫула яхӑн фин чӗлхин чи пӗчӗк формисем ҫинче калаҫнӑ тесе шутлаҫҫӗ, анчах ҫав чӗлхе ҫинчен асӑнни 16 ӗмӗрте, Микаэль Агрикола Ҫӗнӗ Халала финла куҫарнӑ чухне, шутланать.
19-мӗш ӗмӗрте Финлянди Раҫҫей империйӗн пайӗ пулнӑ, вырӑс чӗлхи управленипе вӗренӳ чӗлхи пулнӑ. Ҫавна пула фин чӗлхипе усӑ курасси чакнӑ, унӑн официаллӑ чӗлхин статусне пусарса лартнӑ. 1906 ҫулта финн чӗлхи швед чӗлхипе пӗр тан статус илнӗ, 1919 ҫулта финский никама пӑхӑнман Ҫӗнӗ Финляндин официаллӑ чӗлхи пулса тӑнӑ.
Ҫавӑнтанпа финн чӗлхи хальхи чӗрӗлӗхе тӳссе ирттернӗ, унта ҫӗнӗ сӑмахсем тата заемствӑсем хушса панӑ. Хальхи вӑхӑтра ку Европӑри союзӑн официаллӑ чӗлхисенчен пӗри, вӑл радиопа, телекуравра, фильмсемпе кӗнекесенче усӑ курать.

Фин чӗлхине вӗренес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Элиас Леннрот (1802 – 1884): "финляндин ашшӗ" Шутланакан Элиас Леннрот финляндин "Калев"наци эпосне йӗркелекен филолог тата фольклорист пулнӑ. Вӑл чӗлхен тӗрлӗ диалекчӗсене пӗр формӑна пӗрлештерекен эпикӑллӑ поэма тума авалхи сӑвӑсемпе юрӑсемпе усӑ курнӑ.
2. Агрикола Микаэль (1510 – 1557): Агрикола финн ҫырулӑхне никӗслекен тесе йышӑннӑ. Вӑл грамматика тексчӗсем ҫырнӑ, ҫӗнӗ Халала финла куҫарнӑ, ҫакӑ чӗлхене стандартизацилеме пулӑшнӑ. Унӑн ӗҫӗсем паян кунчченех кирлӗ пулаҫҫӗ.
3. Й. В.Снелман (1806 – 1881): Снелман патшалӑх деятелӗ, философ тата журналист пулнӑ, вӑл финла нумай ҫырнӑ. Вӑл фин чӗлхине швед чӗлхипе пӗр тан статус тумалла, ҫавӑн пекех уйрӑм финсен культурине аталантарма чӗнет.
4. Карле Галлен-Каллела (1865-1931): Галлен-Каллела художник тата скульптор пулнӑ, Ӑна Калевӑпа унӑн мифологийӗ хавхалантарнӑ. Вӑл финла калаҫма пулӑшрӗ, хӑйӗн художествӑлла ӗҫӗсемпе калевал ҫинчен калакан историсене анлӑрах аудиторие кӗртме майсем туса пачӗ.
5. Эйно Лейно (1878-1926): Лейно финла та, шведла та ҫырнӑ поэт пулнӑ. Унӑн ӗҫӗсем чӗлхене аталантарма чылай витӗм кӳчӗҫ, ҫавӑн пекех вӑл паянхи кунчченех усӑ куракан грамматика учебникӗсене те ҫырчӗ.

Фин чӗлхи структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Финн чӗлхи агглютинативлӑ структура пур. Ку вӑл сӑмахсем уйрӑм чаҫсене пӗрлештернине пӗлтерет, вӗсем сӑмах улӑштарнипе мар, суффикссемпе е приставкӑсемпе ҫыхӑнса тӑраҫҫӗ. Ку пайсене кирлӗ, паллӑ ячӗсене, глаголсемпе чӗлхесене, ҫавӑн пекех уйрӑмсемпе аффикссене кӗртме пултараҫҫӗ.
Чӗрчунсем 15 падеж патне, пӗртен-пӗр шутра 7 падеж патне те, йышлӑ йышпа туртӑнаҫҫӗ. Глаголсем пит-куҫпа, хисеппе, вӑхӑтпа, асспектпа, тайӑлупа тата сасӑпа килӗшӳллӗн пӗрлешеҫҫӗ. Ҫавӑн пекех глаголсен тӗрӗс мар формисем те нумай. Паллӑ ячӗсемпе наречийӗсем танлаштаруллӑ та чаплӑ.
Финн чӗлхи - хӗвеланӑҫ, хӗвелтухӑҫ тата ҫурҫӗр диалекчӗсенчен тӑрать. Аланд утравӗсен автономлӑ провинцийӗнче те уйрӑм диалект пур.

Финн чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Никӗсрен пуҫлӑр: финсен алфавитне вӗреннинчен тата саспаллисене тӗрӗс калама тытӑнӑр. Унтан грамматика правилисене тата словарьсен запасне вӗренӗр.
2. Онлайн-ресурссемпе усӑ курӑр: нумай онлайн-вӗренӳ материалӗсемпе, финн чӗлхин курсӗ, приложени тата веб-сайт курсӗсемпе усӑ Курӑр.
3. Пуҫӑрсене ҫӗклӗр: чӗлхене тата унӑн нюансӗсене лайӑхрах ӑнланас тесе, фин чӗлхине йӑтса ҫӳрекенсемпе хутшӑнма вӑхӑт ирттерӗр.
4. Практика: Финсен кӗнекисене вуланӑ чухне, финсен музыкине итлесе, финсен фильмӗсене пӑхса Тухнӑ Чухне Кашни Кунах хӑвӑр хӑнӑхусене хӑйраса пырӑр.
5. Нихҫан та ан парӑнӑр: ҫӗнӗ чӗлхене Вӗренесси нихҫан та ҫӑмӑл пулмасть, ҫавӑнпа та ҫул ҫинче чӑрмавсем тӗл пулсан, ан парӑнӑр. Чӑтӑмлӑ пулӑр, хӑвӑр умма реализмлӑ тӗллевсем лартӑр.