Мари Сӑрчӗ Яван Куҫар

Финн-угор чӗлхин уйрӑм диалекчӗ шутланать, тӗпрен Илсен Раҫҫей, Эстони тата Финлянди регионӗсенче пурӑнакан ту-мари халӑхӗн сахалӑшӗпе усӑ курать. Ку чӗлхе сахалрах пулин те ту-мари халӑхӗн культурӑллӑ хӑйне евӗрлӗхӗшӗн калама ҫук пысӑк пӗлтерӗшлӗ. Ҫапла вара, ту-сӑртлӑ марийскинчен куҫару пулӑшӑвӗ пек пуҫарусемпе ҫак чӗлхене упраса хӑварасси ҫине ытларах та ытларах тимлӗх уйӑрать.

Юлашки ҫулсенче марий чӗлхинчен куҫару пулӑшӑвӗ ытларах та ытларах палӑрса пырать. Ҫакӑ ту-сӑртлӑ мари чӗлхин, культура хӑйне евӗрлӗх маркерӗн, ҫавӑн пекех онлайн-куҫару пулӑшӑвӗсемпе анлӑн усӑ курнипе ҫыхӑннӑ. Онлайн-куҫару пулӑшӑвӗсемпе усӑ курса ту-сӑртлӑ мари чӗлхипе ҫӳрекенсем пӗтӗм тӗнчипе тӗрлӗ чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе хутшӑнма пултараҫҫӗ. Унсӑр пуҫне онлайн-куҫару пулӑшӑвӗсемпе те ту-сӑртлӑ мари чӗлхипе ҫырнӑ паха документсемпе литературӑна урӑх чӗлхе ҫине куҫарма пулать.

Ту-сӑртлӑ мари чӗлхинчен тӑлмач пулӑшнипе тӗрлӗ меслетсемпе усӑ курма пулать. Сӑмахран, вӗсене фильмсем е телешоу тума ту-мари чӗлхин актерӗсем хутшӑннипе е ту-мари чӗлхипе кӗнекесене ҫак чӗлхене пӗлмен ҫынсемшӗн юрӑхлӑ тума пулать. Ҫавӑн пекех вӗсем ҫуралнӑ кун ҫинчен пӗлтерекен свидетельствӑсем, юридически документсем, шкулти учебниксем, ту мари чӗлхи валли кирлӗ документсемпе те усӑ курма пултараҫҫӗ. Ҫак тӗслӗхсем ҫумне ту-мари чӗлхинчен куҫару пулӑшӑвӗпе усӑ курни ҫумне ҫавӑн пекех ҫак чӗлхепе калаҫма вӗренекен ачасене пулӑшу пама е словарьсемпе учебниксене ту-мари чӗлхипе грамматика вӗренӳҫисем туса хатӗрлеме усӑ курма пултараҫҫӗ.

Ту-сӑртлӑ мари чӗлхинчен куҫарас ӗҫ ҫак кирлӗ чӗлхене упраса хӑварассинче пысӑк усӑ парать. Литературӑна, фильмсене тата ытти ту-сӑртлӑ мари чӗлхипе ытти кирлӗ документсене панӑ чухне ту-сӑртлӑ мари чӗлхипе ҫӳрекенсем культурӑпа йӑхран тухнӑ ҫынсемпе хутшӑнма пултараҫҫӗ. Ту-сӑртлӑ марийскинчен куҫару пулӑшӑвӗ панӑ май ҫынсем ҫак кӑсӑк чӗлхепе ытларах та ытларах паллашаҫҫӗ, ҫавна май ӑна малашлӑхра упраса хӑварма пулӑшаҫҫӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче ту-сӑртлӑ мари чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?

Раҫҫейре Тата Беларусире ту-сӑртлӑ мари чӗлхипе калаҫаҫҫӗ.

Горно-мари чӗлхин историйӗ мӗнле?

Ту-мари чӗлхи-Урал чӗлхи, Унта Раҫҫейри ту-мари халӑхӗ калаҫать. Ҫак чӗлхене пӗрремӗш хут 17 ӗмӗр варринче, вырӑс тӗпчевҫисемпе ученӑйӗсем ҫак регион тӑрӑх мари халӑхӗн ҫул ҫӳревӗсем ҫинчен отчет ҫырма пуҫласан, документланӑ. 19 ӗмӗр пуҫламӑшӗнче лингвистсем малалла чӗлхене документлама тата унпа халӑх хушшинче усӑ курма пуҫланӑ. Совет влаҫӗ вӑхӑтӗнче ҫак чӗлхене хисеплесси чылай ӳснӗ, мӗншӗн тесен вӑл шкулсенче вӗрентнӗ тата официаллӑ документсемпе нумай усӑ курнӑ. Совет Союзӗ арканнӑ хыҫҫӑн ҫак чӗлхе ҫӗнӗрен чӗрӗлнине тӳссе ирттернӗ, ҫамрӑксенчен нумайӑшӗ ӑна паян вӗренеҫҫӗ те усӑ кураҫҫӗ.

Ту-сӑртлӑ мари чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Павел Чудинов-горно-мари ученӑйӗ, 1973 ҫулта пичетленсе тухнӑ горно-мари чӗлхин пурне те ҫавӑрса илекен пӗрремӗш энциклопедийӗн авторӗ.
2. Павел Пентков - ту-мари чӗлхин икӗ словарӗн авторӗ, вӗсенчен пӗри 2003 ҫулта, тепри - 2017 ҫулта пичетленсе тухнӑ.
3. Татьяна Рудина - ӑна ачасене вӗрентме ту-сӑртлӑ мари чӗлхин пӗрремӗш курсӗсене йӗркелекен.
4. 1983 ҫулта горн - мари чӗлхин пӗрремӗш учебникне йӗркеленӗ Юрий Макаров-горно-мари лингвисчӗ.
5. Анна Кузнецова - горно-мари чӗлхин грамматикипе, словарьсемпе вӗренӳ материалӗсен темиҫе учебникӗн авторӗ.

Ту-мари чӗлхин структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Ту-сӑртлӑ мари чӗлхи урал чӗлхипе, сӑмахран, атӑл-финла туратсемпе ҫыхӑннӑ. Ку агглютинативлӑ чӗлхе, вӑл сӑмахсене грамматика ҫыхӑнӑвӗсене палӑртас тесе суффикссем хушса ҫырнипе йӗркеленине пӗлтерет. Тӗслӗхрен, суффикс хушнине пӑхӑнса пӗр никӗс "кӗнеке", "кӗнеке" е "кӗнеке вулани"тенине пӗлтерме пултарать. Ҫавӑн пекех вӑл уҫӑ сасӑсен, сасӑ процесӗн килӗшӗвӗпе усӑ курать, ҫав процесс сӑмахри паллӑ уҫӑ сасӑсене пӗр-пӗр ӳкерчӗке тытса пыма улӑштарма хушать. Ту-сӑртлӑ мари чӗлхинче гендер уйрӑмлӑхӗсем ҫук, вӑл ытти чӗлхе ҫемйисенчен кивҫен илнӗ сӑмахсем сахал пулнӑран ытти финн-угор чӗлхисенчен консервативлӑрах шутланать.

Горно-мари чӗлхине мӗнле тӗрӗс вӗрентмелле?

1. Горно-мари чӗлхипе ҫӳрекен ҫынна тупӑр: чӗлхене вӗренмелли Чи Лайӑх меслет - ӑна пуҫӗпех путса ларасси. Грамматика, произведени тата словарь запасӗ ҫинчен спектакль курас тесе ту-сӑртлӑ мари чӗлхин носителӗпе калаҫӑр.
2. Алфавит вӗренӗр: эсир ҫӗнӗ сӑмахсемпе пуплевсене вӗренме пуҫличчен ту-сӑртлӑ мари чӗлхин алфавитӗпе паллашмалла.
3. Ансат сӑмахсенчен тата пуплевсенчен пуҫлӑр: тӗссем, цифрӑсем, эрне кунӗсем, ҫавӑн пекех "сывлӑх сунатӑп", "сывӑ пулӑр", "тархасшӑн" тата "тавтапуҫ" текен тӗп сӑмахсене асра тытма тӑрӑшӑр.
4. Хилл Мари чӗлхине вӗренмелли занятисене ҫӳрӗр: сирӗн регионта май пур пулсан Хилл Мари е онлайн-чӗлхе курсне вӗренмелли занятисене ҫырӑнасси ҫинчен шухӑшлӑр. Пӗлӗр, вырӑнти университетсем ту-сӑртлӑ мари чӗлхи валли ятарласа курс сӗнеҫҫӗ-и?
5. Тӑтӑшах практикӑра пулӑр: Ҫӗнӗ чӗлхене вӗреннӗ чухне Йӗрке тӗп фактор пулса тӑрать. Кашни кун практикӑра ӗҫлеме тӑрӑшӑр, ҫак чӗлхене кулленхи пурнӑҫа кӗртмелли майсем тупӑр. Hill Mari музыкӑна итлӗр те Hill Mari фильмсене е шоу Hill Mari фильмсене пӑхӑр, сарӑлнӑ сӑмахсемпе пуплевсене астуса юлӑр.

Яванский индонезин официаллӑ чӗлхи шутланать, унта 75 миллион ытла ҫын калаҫать. Ку чӗлхен вӑрӑм истори пур, юлашки ҫулсенче ӑна вӗренекен ҫынсен шучӗ ӳснӗ. Ҫапла вара яван чӗлхине ирӗклӗн пӗлекен тӑлмачсем пысӑк ыйтупа усӑ кураҫҫӗ.

Ӗҫ яван чӗлхине куҫарма тытӑнсан тӗрӗслӗхпе культура туйӑмӗ чи пӗлтерӗшлӗ. Тӑлмачсен чӗлхен культурӑллӑ нюансӗсене ӑнланма, тӗплӗ пӗлтерӗшпе усӑ курма пӗлмелле. Машина куҫарӑвӗ ытларах та ытларах палӑрса пырать пулин те, вӑл чӗлхе нюансӗсене чӑннипех каласа пама пултараймасть. Ҫавӑнпа професси куҫаруҫисем-ҫынсем малтанхи пекех чи лайӑх вариант шутланать.

Яван грамматики вӗренӳпе ӑнлану валли йывӑр пулма пултарать, ҫавӑнпа та чӗлхене лайӑх пӗлекен кама та пулин тупни уйрӑмах пӗлтерӗшлӗ. Яван чӗлхинчен профессиллӗ куҫаруҫӑсен чӗлхене, унӑн культурине тата нюансӗсене лайӑх пӗлмелле. Вӗсен текст содержанине тӗпӗ-йӗрӗпе пӗлмелле, мӗншӗн тесен терминологипе усӑ курнине контекстран килет.

Сирӗн проект валли тӑлмач суйласа илнӗ чухне ссылкӑсемпе вӗсен ӗҫӗн тӗслӗхӗсене ыйтса пӗлмелле. Ҫакӑ сире вӗсен пултарулӑхне хаклама тата вӗсем сирӗн проект валли юрӑхлӑ пулнине пӗлме пулӑшӗ. Кунсӑр пуҫне, куҫаруҫӑсенчен конфиденциллӗ правилӑсем ҫинчен ыйтӑр, сирӗн информаци хӑрушсӑрлӑхра юлтӑр.

Опытлӑ та шанчӑклӑ тӑлмачӑпа эсир куҫарӑвӑн культура уйрӑмлӑхӗсене тӗрӗс те шута илекен уйрӑмлӑхӗсене илессе шанма пултаратӑр. Яван чӗлхинчен ӗҫлӗ, юридически е харпӑр хӑй тӗллевӗсем валли куҫарусем кирлӗ-и сире, професси тӑлмачӗ сирӗн пӗлтерӗве тӗп-тӗрӗс пӗлтерме тӑрӑшӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче яван чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?

Яванский-яван халӑхӗн тӑван чӗлхи, вӑл ытларах Индонезири Ява утравӗнче пурӑнать. Унта Суринам, Сингапур, Малайзи Тата Ҫӗнӗ Каледонин хӑш-пӗр пайӗсенче те калаҫаҫҫӗ.

Яван чӗлхин историйӗ мӗнле?

Яван чӗлхи - австроази чӗлхи, унпа 85 миллиона яхӑн ҫын, пуринчен ытла Ява индонези утравӗ ҫинче калаҫаҫҫӗ. Ку вӑл австронези чӗлхин чи анлӑн усӑ куракан чӗлхисенчен пӗри, унпа ытларах Индонези архипелагӗ тӑрӑх калаҫаҫҫӗ.
Яван чӗлхи вӑрӑм та пуян истори пур, вӑл пурри ҫинчен ҫырнисене пирӗн эрӑри 12 ӗмӗрте параҫҫӗ. Ҫак вӑхӑтран пуҫласа ӑна санскрит, тамиль тата бали чӗлхисем, ҫавӑн пекех австронези чӗлхисем вӑйлӑ витӗм кӳнӗ тесе шутлаҫҫӗ. Ҫак ватӑ чӗлхесенчен нумайӑшне ҫак витӗмлӗх паян та, чӗлхере уҫҫӑнах палӑрать.
Пирӗн вӑхӑтра яван чӗлхипе тӗпрен Илсен Вӑтаҫӗрпе Хӗвелтухӑҫ Явора калаҫаҫҫӗ, ҫавӑн пекех вӑл регионти хутшӑну чӗлхи пулса тӑрать. Вӑл официаллӑ лару-тӑрура ҫӗнӗ хыпарсемпе правительство коммуникацийӗсем кӑларӑмӗсене кӗртнӗ май усӑ курать, ҫав вӑхӑтрах калаҫура вырӑнти ҫынсем ытларах унпа тӑван пек усӑ кураҫҫӗ. Яван чӗлхине те хӑш-пӗр шкулсенче, пуринчен ытла Вӑтаҫӗрпе Хӗвелтухӑҫ Явора вӗрентеҫҫӗ.

Яван чӗлхине вӗренес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Картини Аджгӗ (1879-1904): яван хӗрарӑмӗ, яванти йӑлана кӗнӗ обществӑпа культурӑра хӗрарӑмсен чухӑн пурнӑҫӗ ҫинчен тата вӗсен прависем ҫинчен нумай ҫыраканскер, савӑннӑ. Вӑл феминист юхӑмӗн пионерӗ шутланать, унӑн произведенийӗсем яван литературин канонӗн пӗлтерӗшлӗ пайӗ пулса тӑраҫҫӗ.
2. Дипонегоро пангеранӗ (1785-1855): яван принцӗпе ҫарпуҫӗ, 1825 ҫулта голландири колониллӗ режима хирӗҫ ӑнӑҫлӑ восстани ертсе пыраканскер. Унӑн идейисемпе ӗҫӗсем яванти национализма аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ.
3. IV (1809-1851) Р.А. Виранатакусум: ир пулакан яванти интеллектуал, писатель тата лингвист, вӑл яванти хальхи ҫырӑвӑн тытӑмне туса хатӗрлессишӗн яваплӑ пулнӑ. Ҫавӑн пекех вӑл яванти культурӑпа литература ҫинчен темиҫе кӗнеке ҫырнӑ.
4. Р.М. Нг. Ронггарсито (1822-1889): яван дипломачӗ, писатель тата поэт, яван обществи, историпе культура ҫинчен нумай ҫырнӑскер. Ӑна яванти паллӑ эпикӑллӑ "Серат Чентини"поэма ҫырнӑ тесе ҫыраҫҫӗ.
5. Марко Картодикромо (1894-1966): яванри паллӑ ученӑй, яван чӗлхипе литература, йӑли-йӗркипе йӑли-йӗрки ҫинчен нумай тӗпчесе ҫырнӑскер. Ӑна яван чӗлхин словарьне, хальхи яванти ҫыру системинче ҫырнӑ пӗрремӗш кӗнекене туса хурасси тесе ҫырса хураҫҫӗ.

Яван чӗлхин структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Яван чӗлхи австронези чӗлхин членӗ, индонези ҫемйин тата Кӑнтӑр-Хӗвелтухӑҫ Азири ытти чӗлхесен членӗ пулса тӑрать. Ҫак регион чӗлхисем пекех яванский те изоляци чӗлхи шутланать; урӑхла каласан, унта флексисем сахал, сӑмахсем те ҫӗнӗ пӗлтерӗшсем тума префикссемпе, суффикссемпе тата ытти улшӑнусемпе ҫыхӑнмаҫҫӗ. Чӗрчунсене ӑру тӑрӑх, йышлӑ хисеппе падеж тӑрӑх палӑртман, глаголсене ансат шутласа кӑларни вара ҫителӗклӗ. Кунсӑр пуҫне яванпа индонези чӗлхисем пӗр-пӗринпе тачӑ ҫыхӑнса тӑнине шута илсе, тӗп сӑмахсемпе пуплевсем ҫак икӗ чӗлхешӗн пӗрешкел пулса тӑраҫҫӗ.

Яван чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Яван чӗлхине е репетитора вӗренмелли авторитетлӑ программӑна тупӑр. Май пулсан, чӗлхене культура контектӗнче вӗрентес тӗлӗшпе фокусӑлаканнине тупӑр, эсир чӗлхен культурӑллӑ контектне тата нюансӗсене ӑнланма пултаратӑр.
2. Видеоуркӑсем, аудиофайлсем тата интерактивлӑ упражненисем евӗр хальхи вӗрентӳ меслечӗсемпе усӑ куракан программӑна епле пулсан та суйлӑр.
3. Яван чӗлхипе пахалӑхлӑ материалсем хывӑр, учебниксем, словарьсем тата калаҫакансем пек.
4. Яван чӗлхине вӗренмелли юлташ тупӑр, сӑмахран, чӗлхе йӑтса ҫӳрекене е ҫак чӗлхене вӗренекене кама та пулин тупӑр.
5. Регулярлӑ практикӑпа тата пересмотрпа вӑхӑта тата вӑя ҫухатӑр.
6. Онлайн-пӗрлӗхсемпе е ушкӑнсемпе хутшӑнӑр, унта эсир яван чӗлхине вӗрентекен ытти вӗренекенсемпе те хутшӑнма пултаратӑр.
7. Хӑвӑр умма пысӑках мар тӗллевсем лартса, мотивацие упрӑр, вӗсене эсир ҫӑмӑллӑнах пурнӑҫа кӗртме пултаратӑр.
8. Май пулсан Явӑна кайӑр та чӗлхепе культурӑна тиенӗр.