Белорус Чуваш Кусараш

Россий Дене гранитлыше Беларусь-эрвел европысо эл, Украина, Польша, Литва да Латвий. Белорус йылмыш документ-влакым, литературым да сайт-влакым белорус йылмыш кусарымаш белорус ден моло калык коклаште веле огыл, эл кӧргыштат тӱнямбал обществын тӱҥ ужашыжлан шотлалтеш. 10 миллион наре калык улмо годым тиде тӱрлӧ элыште обществын чыла лончыжо дене пайдалын кутырен мошташ кӱлын.

Белорус-влакын официал йылмышт дене белорусский шотлалтеш, да возымо кок тӱҥ йӧн уло, нунын кокла гыч кажныжат кусарыме годым чӱчкыдын кучылталтеш: латин алфавит ден кириллице. Латин алфавит латынь, Рим империй йылме деч ышталтеш да ятыр касвел эллаште кучылталтеш; тудо польский алфавит дене чак кылдалтын. Тиде жапыште шемшыдаҥ алфавит дене кылдалтше да монах-влак дене ваш кылдалт шогышо кириллице руш йылме дене чак кылдалтын да Эрвел Европышто да Рӱдӧ Азийыште шуко эллаште кучылталтеш.

Белорус кусарыше тӱҥалтыш текстын ыҥжым раш каласаш кок алфавит денат сайын умылтарен шогышаш. Кусарыше тыгак белорус грамматике да лексике дене, тыгак белорус культурын шинчымашыжым раш кусараш пеш сайын кучышаш.

Англичан гыч белорусский але белорусский гыч англичан йылме дене кусарымым кусарыше йылмым умыла да увертарымашым чын каласен кертеш гын, тунарак неле огыл. Но задаче изишак неле: кӧ белорус гыч вес йылмыш кусараш шона, немыч, француз але испанский гай. Тиде теве мо дене кылдалтын, кусарыше кусарыме йылме дене увертарымашым, белорус йылмыште уке мут але ой-влакым кучылтын, кусарен кертеш.

Эше ик проблеман, туштыжо белоруссий кусарыше-влак керылт пурат, тудо факт шотлалтеш: ятыр мут ден ой-влак контекст шот дене икмыняр кусаралт кертыт. Тылеч посна южо годым англичан да белорусс йылме дене тӱрыс тӱрлӧ значениян шомак-влак улыт, садлан кусарыше тиде ойыртем нерген палышаш да шке кусарымым кӱлеш семын коррективлышаш.

Пытартышлан, белорус йылмыш кусарыме годым культурный контекстым эскераш да иктаж-могай культур але культур шиждыме терминым але фразе-влакым сайынрак эскераш кӱлеш. Кусарыше уверым белорус йылме дене чын каласаш манын, йылмын анюансше, тудын грамматике структуржо да белорус обществын культур контекстше дене палыме лийшаш.

Белорус йылмыш кусарымаш могай задачым ончыде, кугу шинчымашан да опыт улмо годым сай шинчымашан лийын кертеш. Йылме кузе ышталтмым умыленат, культур контекстын кӱлешан улмыжым шотыш налын, опытан белорус кусарыше йылме кӱрылтмашым сеҥаш да кӱлешан кылым рашемдаш полшен кертеш.

Могай эллаште белорус йылме дене ойлат?

Белорус йылме дене утларакшым Российын южо районлаштыже, Украин, Литва, Латвий да Польшылаштыже кутырат.

Белорус йылмын историйже могай?

Белорус калыкын тӱҥалтыш йылмыже акрет годсо-славянский ыле. Тиде йылме 11 курымышто лийын да Киевский русь саманын йылмыже 13 курымышто йӧрлмешкыже. Тиде жапыште тудо черке славянскийын да моло йылме-влакын пеш кугу влиянийышт йымалне лийын.
13-14 курымлаште йылме кок тӱрлӧ диалектлан шелалташ тӱҥалын: йӱдвел да кечывалвел диалект-влак белорус йылмын диалектше. Кечывалвел диалект великий князь семын кучылталтше литератур йылмын негызшылан возалтын, тудыжо вара элын официал йылмыже лийын.
Моско пагытыште, 15 курым гыч тӱҥалын, белорус йылме руш йылмыш умбакыже тунемаш тӱҥалын, кызытсе белорус йылмат шке ӱжакажым налаш тӱҥалын. 16-17 курымлаште квалификацийлаш да стандартизироватлаш тӧчымаш ылыже, но тиде тыршымаш арам лие.
19 курымышто белорус йылме кутырымо да сылнымут семын уэш ылыжмым чытен. 1920-шо ийлаште Тудо Советский Союзын ик официал йылмыжланат шотлен ыле. Туге гынат 1930-шо ийласе сталинград репрессий-влак тиде йылмым кӱчыкемдымашке шуктеныт. Тудо 1960-шо ийла мучаште уэш шочо да тылеч вара беларусин официал йылмыж дене де-факт лийын.

Кӧ белорус йылмым вияҥдымашке эн кугу надырым пыштыше 5 еҥ пура?

1. Францис Скорине (1485-1541): "белорус литературын Ачаже" Манын Лӱмдалтын, Скорина христиан текстым икымше савыктыше да латынь да чех йылме дене белорус йылме дене кусарыше лийын. Тудлан тиде йылме дене пашам ышташ ончыкылык писатель-влакын кумылыштым нӧлтымым да ончыкылык писатель-влакын кумылыштым возат.
2. Полкысо Симеон (1530-1580): Богослов, поэт да философ, Полцкий йылме, историй, культур, религий да географий шотышто шуко шӧрынан пашашт дене палыме. Тудо белорус литературын канонический произведенийже-влак дене икмыняр текстым возен.
3. Янка Налын (1882-1942): Поэт ден драматург, Белоруссла, тыгак руш йылме денат да 20 курымысо эн кугу белорус поэт семын кумдан палыме.
4. Якып Классым (1882-1956): Поэт ден прозаик, Колас белорус йылмын диалектыштыже возен, туштыжо элын касвел ужашыштыже ойлалтеш да ятыр у мутым да ой-влакым йылмыш пуртен.
5. Василь Быков (1924-2003): Поэт, драматург, сценарист да диссент, Былов ойлымашым, пьесым да почеламутым возен, могайыштыже совет оккупаций годым белрусышто илыш сӱретлалтын. Тудын произведенийже-влак кокла гыч шукышт кызытсе белорус литературышто ик эн кӱлешан улыт.

Белорус йылмын структуржым кузе ыштыме?

Белорус йылме эрвел славян тӱшкашке пура да руш ден украин йылме дене чак кылдалтын. Тиде виян флектив йылме, мутын тӱрлӧ формыжо тичмаш радамысе значенийым ончыктышашлан кучылталтеш, тыгак йыгырмут мут ден муткылдыш-влак вес мут ден морфеме-влакыш аффиксым ешарыме йӧн дене ышталтыт манмым ончыктышо агглютинатив йылме. Грамматически тиде SIV (объект-глагол) мут радам дене да пӧръеҥ семын, тыгак ӱдырамаш тукым да шуко падеж дене кучылталтеш. Викшымак каласаш гын, славян йылме южо чех да польский влияний дене кылдалтын.

Белорус йылмым кузе утларак чын тунемаш?

1. Официальный йылме курсым эртыза: белорус йылмым тунемме шотышто те серьёзнын ончеда гын, сай йӧн дене тӱҥалаш онайн - але очный йылме курс. Йылме курс тыланда йылме негызым шымлен да тендан моштымашда вияҥме структурым пуэн кертеш.
2. Келгын шоналтен ончымо: йылмым сайын тунем шуаш да тудым эрык дене кучаш кӱлеш, йылмышке возаш жапым кузе-гынат шукырак кучылташ кӱлеш. Белорус музыкым колыштса, белоруссий фильм ден телеом ончыза, белоруссий книга, блог да статья — влакым лудса-тыланда белорус йылмым колышташ да кучылташ полшышо чыла.
3. Практике: йылмым тунемшашлан кутырымо йылмылан да колыштмашлан жапым кучылташ кӱлеш. Йылме дене мутланымаште икмыняр йӧн уло-те йылме тӱшкаш ушнен кертыда, йылмысе партнёр-влакым муын але йылмым тунемме приложенийым кучылтын кертыда.
4. Мӧҥгешла кылым налза: мутланыме мут да аудиовещанийыште йоҥылыш лиймыда деч вара тудым чын кучылтмыдам рашемдаш мӧҥгешла кылым налыда. Те йылмым туныктышо-влак деч мӧҥгешла кылым налын кертыда але янайн-репетиторым муын кертыда, кудыжо тыланда индивидуал рекомендацийым да мӧҥгешла кылым пуэн кертеш.

Чуваш кусарымаш, тыгак чуваш транслитераций семын палыме, - тиде чуваш йылме дене мутланаш кучылтмо кусарыме формо. Тиде йылме Россий ден Украин южо районлаштыже илыше чуваш калыклан родыжо лиеш. Тиде тюрк йылме гыч иктыже, тушто миллион утла еҥ ойла, кусараш кӱлешан йылмыж дене пашам ышта.

Чуваш йылме гыч але тудын ӱмбак чын кусараш манын, транслитацийын йыгырмут формыжым илышынек умылаш кӱлеш. Тиде теве мо дене кылдалтын: чуваш алфавит латин алфавит деч тӱҥ шотышто европысо йылме-влаклан кучылталтеш. Тыге кириллический буква-влакын улман мутышт, А, К, У, У, нунын латинысе эквивалентышкышт, лудшо-влаклан умылаш лийышт манын, кусаралтшаш.

Чуваш йылмыш кусарыме Процесс икмыняр этапым чӱкта. Кусарыше тӱҥалтыш шот дене тӱҥалтыш, лӱмын ыштыме йылме денат сайын кучышаш. Нуно предложенийын структуржым, тӱҥалтыш йылмын значенийжым да ойлымыжым умылышаш улыт. Вара нуно тиде пашам лӱмын ыштыме йылме дене чын пуэн кертшаш улыт, лӱмын ыштыме йылмын грамматике правилжым да структуржым шотыш налын.

Кусарыше кусарен пытарымеке, кусарыме версий дене шкешотан текстым сайын таҥастарышаш. Тиде кусарымаш чын лиеш да кӱлеш семын шонымо уверым каласа манын гарантироватла. Кусарыше тыгак кеч-могай культур посылкым да жаргонный мут-влакым чын кусарымым рашемдаш манын, умбакыже тергымашым эртарыме шотышто мутым куча.

Чуваш йылмым тунемаш шонышо-влаклан тӱрлӧ курс, онлайн да университетлаштат пайдале улыт. Йылмым шымлымаш чуваш йылмыш кусарымым тӱрыс умылымаш ок лий. Шуко ий практикылан да шкевуя ыштымылан кӧра гына транслитацийын тоннылыкшо дене пайдаланаш лиеш.

Чумыр ончымаште, чуваш йылмыш кусарыме-кӱлешан койыш , тудым чуваш калык дене кутырынеда гын. Чын толмаште да шинчымаште тиде шуко жапым налын кертеш, но пайдам кондаш.

Могай эллаште чуваш йылме дене ойлат?

Чуваш йылме дене тӱҥ шотышто Российыште, тыгак марий Эл Республикын южо районыштыжо, Татарстан ден Удмуртий-Влак, Тыгак Казахстаныште да Украиныште кутырат.

Чуваш йылмын историйже могай?

Чуваш йылме-Россий Федерацийыште 1,5 миллион наре еҥан тюрк йылме. Тиде тюрк йылме-влакын кияр укшыштын аралалт кодшо представительже веле. Историй-влак тиде йылме дене тӱҥ шотышто районлаште ойленыт, нуно кызыт Россий Юл кундемыште верланыше Чуваш Республик семын палыме улыт.
Чуваш йылмын шонымо историйжым 13 курым марте эскерен шукташ лиеш, тидын годым возымо эн ондак возымо шарнымаш 14-15 курымласе рукописьлаште муалтын. Нине кидвозыш кокла гыч шукышт йылме жап эртыме семын кугу вашталтыш лиймым ончыктат. 15 курымышто чуваш йылме пошкудо татар йылмын виян кылже йымалне лийын да стартатар алфавит дене возалтын.
18 курымышто чуваш алфавит кириллецеш негызлалтше руш ученый Семонлан ышталтын. Тиде у алфавит 19 курым тӱҥалтыште икымше савыктыме чуваш книга-влакым ыштышашлан кучылталтын. 19 курым мучаште чуваш йылме Россий федерацийын официал йылмыж дене шотлымо, тиде жапыште тӱрлӧ моло литератур произведений-влак ышталтыныт.
Чуваш йылме дене мемнан кечыштат мутланат, тыгак Чуваш Республикын южо школыштыжо туныктат. Тыгак йылмым Российысе семын, тыгак рубеж вес велнат арален кодымо да вияҥдыме шотышто чолган тыршымаш ышталтеш.

Кӧ чуваш йылмым вияҥдымашке эн кугу надырым пыштыше 5 еҥ пура?

1. Михаил Васильевич Яковлев-Чуваш кугыжаныш педагогике университетын икымше комплексан грамматикыжым ямдылыше лингвист ден профессор.
2. Яков Костюков-Чуваш кугыжаныш педагогике университетын лингвистше ден профессоржо, тудо кугу пашам редакторлыме да савыктыме йӧн дене йылмым уэмдымашке надырым пуышо.
3. Николай Зиберов-латин графикым чуваш йылмыш шыҥдарымашке кугу надырлан.
4. Василий Песков-1904 ийыште чуваш йылме дене икымше тунемме книгам ыштыше педагог.
5. Олег Безон-йылмын тӱрлӧ диалектшым ушемын кызытсе стандартше чуваш йылмым ямдылымаште тӱҥ фигур.

Чуваш йылмын структуржым кузе ыштыме?

Чуваш йылме тюрк ешыш пура. Тиде мут тӱҥ мутыш рат дене приставкым да суффиксым ешарыме йӧн дене ышталтмым ончыктышо агглютинатив йылме. Правил семын мут радам-объект-глагол, эрык радам шотышто предложений кӧргыштӧ мут радам дене. Лӱм мут-влак кок тукымлан шелалтыт да класс суффикс-влакым числа, падеж да рашемден ончыктышашлан кучылтыт. Глагол-влак подлежащий дене келшат да аспектын жапше да койышыжо шот дене рашемдалтыт.

Кузе чуваш йылмым утларак чын йӧн дене тунемаш?

1. Йылмын негызшым, алфавит гайжым, ойлымаш ден негыз грамматике-влакым шымлыме гыч тӱҥалза. Онайн-ресурс-влак дене пайдаланаш икмыняр ойыртем уло Chuvash.org але Chuvash.eu тиде тыланда полшен кертеш.
2. Йылме носитель-влак дене аудиовозисьым да предложений-влакын примерыштым, мутланыме мут ден фразым писын ышташ манын, кучылтза. Радиопрограммым колыштса да чуваш йылме дене фильм ден телепрограммым ончыза. Йылмым шымлаш, утларак куржталаш да шканжат компортно лийже манын, йылмыдам шымлаш пижса.
3. Те мом тунемын улыда, тудым практиковатлыза, я шкеак, я онайн-формо дене. Тидыже тыланда культур нерген верысе нюансым учыраш да налаш полша.
4. Мутвундо ден грамматикдам саемдаш книга ден газет-влакым чуваш йылме дене лудса. Мыняр шукырак лудаш тӱҥалыда, тунар сайрак умылымашда да грамматикыда лиеш.
5. Пытартышлан, пашан чыла видшым чуваш йылме дене возымо текстым чуваш онлайн-формо дене тунем лекса да экзаменлан ямдылалтмаш. Тиде тыланда йылмыдам пеҥгыдын кучаш полша.