Белорус Сербский Кусараш

Россий Дене гранитлыше Беларусь-эрвел европысо эл, Украина, Польша, Литва да Латвий. Белорус йылмыш документ-влакым, литературым да сайт-влакым белорус йылмыш кусарымаш белорус ден моло калык коклаште веле огыл, эл кӧргыштат тӱнямбал обществын тӱҥ ужашыжлан шотлалтеш. 10 миллион наре калык улмо годым тиде тӱрлӧ элыште обществын чыла лончыжо дене пайдалын кутырен мошташ кӱлын.

Белорус-влакын официал йылмышт дене белорусский шотлалтеш, да возымо кок тӱҥ йӧн уло, нунын кокла гыч кажныжат кусарыме годым чӱчкыдын кучылталтеш: латин алфавит ден кириллице. Латин алфавит латынь, Рим империй йылме деч ышталтеш да ятыр касвел эллаште кучылталтеш; тудо польский алфавит дене чак кылдалтын. Тиде жапыште шемшыдаҥ алфавит дене кылдалтше да монах-влак дене ваш кылдалт шогышо кириллице руш йылме дене чак кылдалтын да Эрвел Европышто да Рӱдӧ Азийыште шуко эллаште кучылталтеш.

Белорус кусарыше тӱҥалтыш текстын ыҥжым раш каласаш кок алфавит денат сайын умылтарен шогышаш. Кусарыше тыгак белорус грамматике да лексике дене, тыгак белорус культурын шинчымашыжым раш кусараш пеш сайын кучышаш.

Англичан гыч белорусский але белорусский гыч англичан йылме дене кусарымым кусарыше йылмым умыла да увертарымашым чын каласен кертеш гын, тунарак неле огыл. Но задаче изишак неле: кӧ белорус гыч вес йылмыш кусараш шона, немыч, француз але испанский гай. Тиде теве мо дене кылдалтын, кусарыше кусарыме йылме дене увертарымашым, белорус йылмыште уке мут але ой-влакым кучылтын, кусарен кертеш.

Эше ик проблеман, туштыжо белоруссий кусарыше-влак керылт пурат, тудо факт шотлалтеш: ятыр мут ден ой-влак контекст шот дене икмыняр кусаралт кертыт. Тылеч посна южо годым англичан да белорусс йылме дене тӱрыс тӱрлӧ значениян шомак-влак улыт, садлан кусарыше тиде ойыртем нерген палышаш да шке кусарымым кӱлеш семын коррективлышаш.

Пытартышлан, белорус йылмыш кусарыме годым культурный контекстым эскераш да иктаж-могай культур але культур шиждыме терминым але фразе-влакым сайынрак эскераш кӱлеш. Кусарыше уверым белорус йылме дене чын каласаш манын, йылмын анюансше, тудын грамматике структуржо да белорус обществын культур контекстше дене палыме лийшаш.

Белорус йылмыш кусарымаш могай задачым ончыде, кугу шинчымашан да опыт улмо годым сай шинчымашан лийын кертеш. Йылме кузе ышталтмым умыленат, культур контекстын кӱлешан улмыжым шотыш налын, опытан белорус кусарыше йылме кӱрылтмашым сеҥаш да кӱлешан кылым рашемдаш полшен кертеш.

Могай эллаште белорус йылме дене ойлат?

Белорус йылме дене утларакшым Российын южо районлаштыже, Украин, Литва, Латвий да Польшылаштыже кутырат.

Белорус йылмын историйже могай?

Белорус калыкын тӱҥалтыш йылмыже акрет годсо-славянский ыле. Тиде йылме 11 курымышто лийын да Киевский русь саманын йылмыже 13 курымышто йӧрлмешкыже. Тиде жапыште тудо черке славянскийын да моло йылме-влакын пеш кугу влиянийышт йымалне лийын.
13-14 курымлаште йылме кок тӱрлӧ диалектлан шелалташ тӱҥалын: йӱдвел да кечывалвел диалект-влак белорус йылмын диалектше. Кечывалвел диалект великий князь семын кучылталтше литератур йылмын негызшылан возалтын, тудыжо вара элын официал йылмыже лийын.
Моско пагытыште, 15 курым гыч тӱҥалын, белорус йылме руш йылмыш умбакыже тунемаш тӱҥалын, кызытсе белорус йылмат шке ӱжакажым налаш тӱҥалын. 16-17 курымлаште квалификацийлаш да стандартизироватлаш тӧчымаш ылыже, но тиде тыршымаш арам лие.
19 курымышто белорус йылме кутырымо да сылнымут семын уэш ылыжмым чытен. 1920-шо ийлаште Тудо Советский Союзын ик официал йылмыжланат шотлен ыле. Туге гынат 1930-шо ийласе сталинград репрессий-влак тиде йылмым кӱчыкемдымашке шуктеныт. Тудо 1960-шо ийла мучаште уэш шочо да тылеч вара беларусин официал йылмыж дене де-факт лийын.

Кӧ белорус йылмым вияҥдымашке эн кугу надырым пыштыше 5 еҥ пура?

1. Францис Скорине (1485-1541): "белорус литературын Ачаже" Манын Лӱмдалтын, Скорина христиан текстым икымше савыктыше да латынь да чех йылме дене белорус йылме дене кусарыше лийын. Тудлан тиде йылме дене пашам ышташ ончыкылык писатель-влакын кумылыштым нӧлтымым да ончыкылык писатель-влакын кумылыштым возат.
2. Полкысо Симеон (1530-1580): Богослов, поэт да философ, Полцкий йылме, историй, культур, религий да географий шотышто шуко шӧрынан пашашт дене палыме. Тудо белорус литературын канонический произведенийже-влак дене икмыняр текстым возен.
3. Янка Налын (1882-1942): Поэт ден драматург, Белоруссла, тыгак руш йылме денат да 20 курымысо эн кугу белорус поэт семын кумдан палыме.
4. Якып Классым (1882-1956): Поэт ден прозаик, Колас белорус йылмын диалектыштыже возен, туштыжо элын касвел ужашыштыже ойлалтеш да ятыр у мутым да ой-влакым йылмыш пуртен.
5. Василь Быков (1924-2003): Поэт, драматург, сценарист да диссент, Былов ойлымашым, пьесым да почеламутым возен, могайыштыже совет оккупаций годым белрусышто илыш сӱретлалтын. Тудын произведенийже-влак кокла гыч шукышт кызытсе белорус литературышто ик эн кӱлешан улыт.

Белорус йылмын структуржым кузе ыштыме?

Белорус йылме эрвел славян тӱшкашке пура да руш ден украин йылме дене чак кылдалтын. Тиде виян флектив йылме, мутын тӱрлӧ формыжо тичмаш радамысе значенийым ончыктышашлан кучылталтеш, тыгак йыгырмут мут ден муткылдыш-влак вес мут ден морфеме-влакыш аффиксым ешарыме йӧн дене ышталтыт манмым ончыктышо агглютинатив йылме. Грамматически тиде SIV (объект-глагол) мут радам дене да пӧръеҥ семын, тыгак ӱдырамаш тукым да шуко падеж дене кучылталтеш. Викшымак каласаш гын, славян йылме южо чех да польский влияний дене кылдалтын.

Белорус йылмым кузе утларак чын тунемаш?

1. Официальный йылме курсым эртыза: белорус йылмым тунемме шотышто те серьёзнын ончеда гын, сай йӧн дене тӱҥалаш онайн - але очный йылме курс. Йылме курс тыланда йылме негызым шымлен да тендан моштымашда вияҥме структурым пуэн кертеш.
2. Келгын шоналтен ончымо: йылмым сайын тунем шуаш да тудым эрык дене кучаш кӱлеш, йылмышке возаш жапым кузе-гынат шукырак кучылташ кӱлеш. Белорус музыкым колыштса, белоруссий фильм ден телеом ончыза, белоруссий книга, блог да статья — влакым лудса-тыланда белорус йылмым колышташ да кучылташ полшышо чыла.
3. Практике: йылмым тунемшашлан кутырымо йылмылан да колыштмашлан жапым кучылташ кӱлеш. Йылме дене мутланымаште икмыняр йӧн уло-те йылме тӱшкаш ушнен кертыда, йылмысе партнёр-влакым муын але йылмым тунемме приложенийым кучылтын кертыда.
4. Мӧҥгешла кылым налза: мутланыме мут да аудиовещанийыште йоҥылыш лиймыда деч вара тудым чын кучылтмыдам рашемдаш мӧҥгешла кылым налыда. Те йылмым туныктышо-влак деч мӧҥгешла кылым налын кертыда але янайн-репетиторым муын кертыда, кудыжо тыланда индивидуал рекомендацийым да мӧҥгешла кылым пуэн кертеш.

Сербский гыч рушлашке кусараш точностьым да культурым умылышо опытан кусарыше кӱлеш. Сербий-Балкан эл, Кечывалвел-Эрвел Европышто поян историй да шыгыр кылым кучен, ончычсо Югославийын моло элже-влак дене кылдалтын. Шке шкешотан йылмыжым, кириллицым да культуржым уло, тиде культурым иктаж-могай текстым кусараш тӧчымӧ деч ончыч шотыш налаш кӱлеш.

Серб йылме кечывалвел славян йылме ешын ужашыжлан шотлалтеш, тудыжо болгарский, хорватский да македон йылмым чӱкта. Тиде йылмын кок тӱҥ диалектше уло-штавский ден торлакский. Штавский утларак кумдан шарлыше формо улмыж годым торласк тӱҥ шотышто литератур цельыште кучылталтеш. Кусарымашын чынлыкшым ситараш манын, профессионал кусарыше кок диалект да регионал нюанс дене палыме лийшаш.

Серб йылме шемшыдаҥ деч производство кириллице дене возалтын. Тиде алфавит латин алфавит деч шуко символ уло, тудым шымлымаш да тунеммаш нелемда. Тыгеракын, кириллице дене палыме да тудын дене печатлен моштышо кусарыше лияш кӱлеш, а текстыште раш да раш лийже манын, тудын дене печатлен моштышо.

Сербийын моло элла дене чак кылым кучымыжлан кӧра кусарыше Сербийын контекстшым да культуржым умылен шогыжо манын кӱлешан. Сербийын йылмыж ден историйжылан пошкудо эл ден йӱлам пеш кугу влияний ыштен. Кусарыше регион дене палыме йылме да культур ойыртемым тыге коррективлен кертеш, кусарыме текстын тӱҥалтыш текстшын значенийжым да интенсацийжым раш ончыктыжо.

Икманаш, серб йылме гыч але тудын дене пашам ыштыше кусарыше серб йылме дене, тудын шкешотан культур да йӱлаж нергенат пеш сайын пален шогышаш. Кириллицым шинчымашат тыгак серб йылмыш але тудын деч чын кусарышашлан кӱлеш. Кӱлеш опытан да ресурсан, квалификациян кусарыше тыланда сербский гыч але серб йылме гыч раш да лончылен кусарымашым пуэн кертеш.

Могай эллаште шернур йылме дене ойлат?

Серб йылме Сербийыште, Босний ден Герцеговиныште, Черногорий да Косовосышто официал йылме улеш. Тушто тыгак Хорватий, Болгарий, Венгрий, Румыний Да Республикыште Йӱдвел Македоний тыгыде группо-влак ойлат.

Руш йылмын историйже могай?

Руш йылмын вияҥмыжым 7 курымышто Византий импийын сӱмырлымыж деч вара посна йылме семын ышташ тӱҥалмыжым 8 курым марте эскерен шукташ лиеш. Шернурын эн ондак палыме примерже 13 курымышто кызытсе руш йылме дене возымо кугу ужашыже гынат, ты жаплан йӧнештаралтын. Сербийын кокла курымыштыжо ятыр диалект лийын, нунын кокла гыч кажныштыже эл кӧргысӧ тӱрлӧ фракций-влак ойленыт, но Сербийын литературжым вияҥдымаш 15-16 курымлаште диалект-влакым иктыш ушаш да стандартизацийым ышташ полшен.
Осман тӧра 19 курым гыч 14-ше курым марте серб йылме осман-турко семын виянрак мут дене кылдалтын, тудо лексике ден грамматике шотышто шке палыжым ыштен. Тиде таче кече марте, поснак кечывалвел да эрвелыште, шуко районлаште аралалт кодеш.
19 курымышто умбакыже возымо литератур реформым эртарыме, да серб йылме штавский диалект дене келшышын стандартизацийлалтын, тудо таче элыште шуко возымо да устный текстлан кучылталтеш. Тылеч вара тиде йылмылан моло йылме-влак чот влиянийым ыштеныт, эн ончычак англичан йылме дене оҥай гибридым ыштен.

Кӧ руш йылмым вияҥдымашке эн кугу надырым пыштыше 5 еҥ пура?

1. Наук Степанович Караджич( 1787-1864): "кызытсе шернур литературын ачаже" Лӱман, Кумдан Палыме, тудо серб орфографий ден грамматике шотышто стандартизацийыште сравоч гай кап-кылан да серб мутерым ыштышаш.
2. Досим Куандович( 1739-1811): сербский литератур ден образованийым чумырышо Писатель, тудын произведенийже-влак шернур культурым, йылмым да шинчымашым вияҥдымашке кугу надырым пыштеныт.
3. ПЁТР Петрович-Негош(1813-1851): серб князь-епископ ден поэт, тудо шернур литературын историйыштыже кугу капкыллан шотлалтеш. 1837 ийысе "Курыкысо аршаш" эпический поэмыштыже утларак палыме, тудо калыкле эрыкан корным пропагандироватлен.
4. Иван Попович (1806-1856): драматург, тудын произведенийже-влак кызытсе серб театр ден йылмым палемдаш полшеныт. Тудо руш йылмым вияҥдымашке кугу влиянийым ыштен.
5. Стефан Митров Любиша (1824-1878): вӱдышӧ драматург Сербийын, тудын творчествыже сербийын стандартшым палемдыме годым полышым серат. Тудын пьесыже-влак комедий элементышт, тыгак вичкыж социал критикышт дене палыме улыт.

Ший йылмын структуржым кузе ыштыме?

Серб йылмын структуржо, чынжым гын, славян да балкан йылме-влакын комбинацийыштым ончыкта. Тиде кок тукыман (пӧръеҥ, ӱдырамаш да кыдалаш) йылме, кум числа (ик, кок ужашан да шуко чотан) да еш падеж (лӱмым ончыктышо, аклыше, аклыше, звательный, инструментальный да локативный). Тушто Тыгак Субъект-глагол-объект-влакын мут радамышт уло.

Кузе серб йылмым утларак чын йӧн дене тунемаш?

1. Йылме занятийыш коштса: ик эн сай йӧн кеч - могай у йылмым тунемаш-тиде занятийыш але курсыш миен толаш. Тиде тыланда серб грамматикым да структурный обстановкышто, квалификациян туныктышо кид йымалне ойлымашым моткоч сай пален налын кертеш.
2. Сербысе фильм ден телепередаче - влакым ончыза: серб телевидений ден фильм-влакым Ончымаш-йылме дене палыме лияш да икмыняр пайдале фразым да идеом умылаш моткоч сай йӧн.
3. Йылмым вашталтыме шотышто партнёрым муза: йылме курсыш коштмыда тыланда вариант огыл гын, йылме вашталтыш шотышто партнёрым кычалмаш вашке тунем кертеш. Ӱшандарыза: те коктынат могай йылме дене мутланыме да практикыште шке шонымашкыда шунеда.
4. Онайн-ресурсым кучылтса: мланде йымалысе шуко онайн-ресурс Уло, нуно тыланда серб йылмым, вебе-сайтым, приложенийым, кӱвуйым да видеом тунемаш полшат. Йылмым тунемме шотышто нуным ешартыш занятийлашке кучылтын ончыза.
5. Йылме носитель-влак дене сербла кутырыза: шке серб йӧным саемдаш - тиде йылмым туныктышо-влак дене практикылалташ. Верысе тӱшкаш ушныза але йылмын носительже-влак дене кутыраш йӧным муза. Тиде тыланда шке ойлымыжым, шкалан ӱшанымашым да йылмым умылымашым саемдаш полша.