Сунданский Идишла Кусараш

Сундан-Индонезийыште утларак шарлыше йылме-влак кокла гыч иктыже. Тудо австрезий йылмысе ешын ужашыжлан шотлалтеш да тушто 40 миллион утла Суньог регионысо еҥ маныт. Шуко ий мучко тиде йылме шуко тӱрлӧ лингвистым да учёный-шамычым шымлыме предмет лийын, тудо курым тӱҥ шотышто пеш кугу культур историйым кучылтын.

Сондык йылме гыч кусарымаш тиде йылмым популярностьын да чынлан шотлымашын кӱлешан ужашыже лиеш. Йылмым нумалше-влакын изи числаыштым шотыш налын, рашемдаш кӱлеш: материал ден ресурс-влак сондык йылме дене пайдаланышт, чылалан раш лийже манын, сондык йылме дене пайдаланышт.

Сондык йылмыш кусарыме икмыняр тӱрлӧ йӧн уло, материал типын могай тип дене кусаралтеш. Мутлан, религий текст-влак кугу точностьым, тыгак религий символикым да ритуалым шинчымашым йодыт. Тӱшка кусарымаш чӱчкыдын йылме носитель-влак шукталт кертыт, тыгай годым чӱчкыдынак тиде областьыште лӱмын ыштыме шинчымашан профессионал кусарыше-влак йодыт.

Палемдаш кӱлеш: сондык йылме гыч кусарымаш - тиде мут веле огыл. Йылме культурын ужашыже улеш гын, тушто материалым сондык йылмышке сайын кусараш туныкташ шуко нюанс уло. Тидым раш пале кӱкшытан шинчымашым да йылмым кучылтмо опытым, тыгак верысе йӱлам да культурым умылымашым йодеш.

Кусарыме суаплыкым пуымо деч посна сунданский йылмым кызытсе условийыште илышынек да активнын аралаш моло йӧнат уло. Ик эн кӱлешан ӱзгар - Тиде Интернетыште улшо ресурс дене пайдаланаш куштылго. Тиде юзо-мутерым да Моло материалым ыштымаш ончыкта, Кудыжо кеч-могай интернетыш ушымаш уло. Йылме умбакыже вияҥеш, тыгай ресурсым йылме активнылыкшылан да тудым нумалше-влакын йодмашыштлан келшен толмышт полшен кертыт.

Сондык йылме гыч кусарымаш кызытсе тӱняште динамике да илышынек кодышт манын, кӱлешанлан шотлалтеш. Профессионал-влакын, тыгак йылмым нумалше-влакын тыршымыштлан кӧра йылме элыште вий ден кугешнымаш источник семын умбакыже шоген кертеш, тыгак культур-влак коклаште коммуникацийым саемдаш полшышаш.

Могай эллаште шондык йылме дене ойлат?

Сундан йылме дене Бантен ден Касвел провинцийлаште, Тыгак Рӱдӧ Яван южо ужашыштыже, индонезий провинцийлаште кутырат. Тушто тыгак Индонезийын, Сингапур Да Малайзийын моло ужашлаштыже илыше этнос сонданец-влакын изи чотышт ойла.

Сондык йылмын историйже могай?

Сунданский йылме-Тиде Индонезийыште илыше 30 миллион еҥ да Индонезийыште илыше, маныт, аклыме шотышто австронезий йылме. Тиде яванский йылме шарлыме шотышто кокымшо йылме, да 14 курым гыч тудо придворный литературын йылмыже лийын. Сондык йылме дене эн ондак палыме серыш - влак мемнан эран 11 курымыштыжо пуалтыт да тиде йылме 1500 ий деч шагал огыл жап улмо шотлалтеш. Сунданский йылме касвел малайский-полинезий ешын австронезий укшыжын да родыжо яванский да балий йылме-влаклан шотлалтеш. Сунданский кеч-кунамат мутланымаште коммерций йылме семын кучылталтеш, тыгак традициян куштымаште, курчак театрыште теньым (Ванг гек) да калык стильыште кумдан палыме кечапи сулинг семын кумдан палыме сымыктышым да культурым шарыме йӧн семын кучылталтеш. Тиде йылме тыгак курым-курым дене тунемме учрежденийлаште кучылталтын, а тошто рукопись-влак чӱчкыдынак сонданскийыште але сунданский да яванский йылме смессыште возалтыныт.

Сондык йылмым шымлымашке эн кугу надырым пыштыше 5 еҥ пура?

1. Сондык поэзийын Аваже "сондык поэзийын Лӱмлӧ сондык поэтесс улмыла палыме суньогар-влак 1700-шо ийлаште поэзий формо дене шыҥдарымым возымо.
2. А. А.Маркис (1914-1995), писатель, кусарыше да лингвист, сондык йылме нерген шинчымашын кугытшым ятырлан кумдаҥден да йылме образованийын икымше сондык академийжым негызлен.
3. Дардири М.Ариф (1917-1996) поэтын кумдан палыме произведенийже-влакым яванский гыч сондыкыш кусарен, 20 курымышто кызытсе сылнымутан литератур йылмым вияҥдымашке шке надыржым пыштен.
4. Профессор доктор Х. Кестман (1929-2016), активист да учёный, чыла типан йылме да литературышто пӧлеклалтше Бандунг, шуко книга да журнал статья-влакын авторышт сондык йылме нерген литературын факультетшым негызлен.
5. Сундан поэт (р.1934), кумдан палыме сунданский поэт да мер пашаеҥ, сунданский йылме денат, индонезий йылме денат шуко возен да сондык калыкын илыш-йӱлаже да культуржо нерген шке пашажым кугу пагалымаш дене пайдаланен.

Сондык йылмын структуржым кузе ыштыме?

Сунданский йылме-тиде 39 миллион наре еҥ кутырымо австронезий йылме, Тыште Утларакшым Индонезийыште Ява островын касвел ужашыштыже. Тудо австронезий йылме ешын малайский-полинезий группышкыжо пура да яванский, мадуруз да балий йылме дене чак кылдалтын.
Сонданский-ТИДЕ SV (субъект-глагол-объект) йылме, Глагол-влак терминлаште аргументышт дене лица, числа да тукым шотышто келшат. Лӱм мут-влак падеж дене огыт вашталт, тушто рашемдыме але раш палыдыме артиклей уке. Кум урлык (пӧръеҥ, ӱдырамаш да кыдалаш) да кок числа уло. Сунданский йылме глагол аффикс-влакым, тидын шотыштак икмыняр жап маркер да моло аспектуал маркер-влакым ятырак чумырен шога. Йылмыште тыгак кӱлешлыкым ончыктымо йӧн семын мут радам кучылталтеш.

Кузе сунданский йылмым утларак чын йӧн дене тунемаш?

1. Сондык йылмын носительжым муза да эреак тудын дене мутланыза. Те йылмым практиковатлен да ваш-ваш тунемаш полшен кертше йолташ лийыда.
2. Тиде йылме дене икмыняр книгам але аудиториалым налза да тудым шкевуя тунемаш тӱҥалза. Сай ресурсым грамматике, тунемме книга, пашазе тетрадь да аудиовизись-влак пуртат.
3. Йылме курсыш але шке репетитор-влак дене частный занятийыш возыза, нунышт персонализацийлен туныкташ да мӧҥгешла кылым ыштен кертыт.
4. Те ямде лийыда гын, Индонезийыш коштмашым ыштыза да тӱрыснек йылмыш пурен ончыза. Тыгеракын, те йылмым туныктышо-влак дене мутланымаште колышт-колышт тунемын кертыда.
5. Онайн-ресурсым, вл-сайт гай формым да илышкыл сетьым кучылтса, йылмым носитель-влак дене кутырен келшаш да тыланда туныктымаште ешартыш материалым муаш полшышо ешартыш материалым муаш.

Кает-акрет йылме, кудын вожшо 10 курым Германийыш кая, кеч Рӱдӧ да Эрвел Европышто Тушто кокла Курым жап дене ойлат. Тиде икмыняр йылмым, эн ончычак немыч, иванита, арамей да славян йылме-влакым келыштарымаш. Идишым южгунам диалект семын ончат, но чынжымак тиде тичмаш йылме шке синтаксисше, морфологийже да мутвундыжо дене кучылталтеш. Тиде йылмым курым мучко кучылтмаш диапор, ассимиляций да социал йӧным вашталтымылан кӧра иземын, но таче тушто южо эллаште ордоксысе шуко еврей-влак алят ойлат.

Идиш йылмыште возымо статусшо уке гынат, йылмыже лингвистике, культур цельышкыже шушашлан мыняр кӱлешан, чылан палат. Теве молан йылмым идишыш кусарыме суаплык дене арален кодаш тыршыше еҥ-влак уло тӱняште улыт. Кусарыше-влак идишым умылышо-влак кокла гыч поргемым вончаш полшат, кӧ тиде пашам ок ыште.

Идиша гыч кусарыме службо-влакым иван термин-влак муын кертыт.нунышт идишан тыглай ойлымашыже лийыныт, Библий гыч налме Мут але религий йӱла-влакым ончыкташ кучылталтше мут-влак. Тиде священный ойым кусарыме дене идишан возымашке але кутырымо мутым кӱлеш семын пуртымо. Тиде йылме дене палыме лийдымылан идишыш кусараш моткоч пайдале лийын кертеш.

Идишыш документ-влакым кусарымаш пӱтынь историй мучко, миграций, религий, литератур, лингвистике да еврей историй дене кучылталтын. Теве молан ивантышто, немыч йылме денат сертификацийлыме идишан квалификациян кусарыше-влакым муаш кӱлеш. Йылме дополненийыште нине специалист-влак культурым, контекстым да тӱрлӧ произведенийын кузе лиймыжым палышаш улыт, нуным кусарымаш тӱҥалтыш шонымашым раш ончыктышт.

Идишыш кусарымаш йылмым тунемаш тӧчышӧ-влаклан веле огыл, илышынек арален кодаш полшат. Идеян мут-влакым да ой-влакым вес йылмышке кусараш полшен, йылмын тичмаш йоммыжым кораҥдаш полшат. Кӱкшӧ квалификациян кусарыше-влакын полшымышт дене идиш еврей калыкын культурышкыжо окнам почын, таза аралалт кодеш.

Могай эллаште йылме дене ойлет?

Идишыште тӱҥ шотышто Ушымо Штат, Израиль, Россий, Беларуси, Украин, Польша да Венгрий общине нерген кутырат. Тушто тыгак Францийыште, Аргентиныште, Австралий, Кечывалвел Африкыште, Канадыште да моло эллаште еврей-влакын шагалрак чотышт ойла.

Йылмын историйже могай?

Миет-тиде йылме, тудо шке вожшо дене икмарда немыч йылмыш кая да еврей-аккеназ-шамыч пӱтынь тӱня мучко ойлаш тӱҥалыт. Тудо тӱҥ йылме дене еврей-аккеназ-влакын шке образований тат гыч 9 курымышто служитлен, еврей общине-Влак кызытсе Германийын да йӱдвел Францийын территорийыштышт пеледалтмышт годым. Тиде икмыняр йылмым варымаш, тидын шотыштак ивант ден арамейский, тыгак славянский, роман да кыдалаш диалект-влак лийыныт.
Европысо еврей-влак коклаште икымше гана умылаш лийме 12 курым чоло еврей-влак коклаш пураш тӱҥалын, тидын годым тӱҥ шотышто кутырымо йылме семын, а традиций формо семын кучылталтын. Тиде еврей калык дене чӱчкыдынак географически ойырен налме еврей калык дене кылдалтын, тыге илен-толын тӱрлӧ диалект вияҥын. 15-16 курым жапыште европо мучко еврей-влак коклаште мутланыме йылме дене кумдан шарлен.
Идиш тыгак еврей-Влакын илыме верысе йылме-Влакым пеш чот кучаш тӱҥалын, Европо мучко, Африкыште да Америкыште тӱрлӧ диалект ышталтын. Кӧргысӧ ойыртем, диалект - влак общий грамматике, синтаксис да стандартный мутвундаш улыт гынат, тидын годым южо диалектлан ивантритым утларак чот кучылтыныт, а моло йылмылан-варарак.
19 курымышто литератур идишан пелед шоген, тиде йылмыштат шуко книга да журнал лектын. Туге гынат антисимитизмын кушмыжо, Кокымшо тӱнямбал сар деч вара шуко еврей-влакым кусарымаш да Ушымо Штатлаште доминирироватлыше йылме семын антисимий йылмым лукмаш мутланыме йылме семын идишым иземдымашке конден. Таче ожнысылак миллион еҥ уло тӱня мучко Идишыште, Тӱҥ шотышто Йӱдвел Америкыште да Израильыште ойла, но тиде йылме ынде тунарак кумдан ок кучылталт, ала-кунам.

Йылме вияҥдымашке эн кугу надырым пыштыше 5 еҥ пура?

1. Ээзер Бен-Иегда (1858-1922): Бен-Иегудышто акрет годсо марий йылмым уэш ылыжтарымым возат, мом тудо шуко идеян мут-влакым ивантритлен, ыштыктен. Тудат ончыч лийын, кӧ кызытсе ивантын иктешлыше мутержым ыштен да тиде йылме дене статьям да книгам возен.
2. Школ-Алейх (1859-1916): Алейхем еврей-Влакын эрвел Европышто илышышт нерген возышо идишыште кумдан палыме писатель лийын. Тудын произведенийже-влак, тидын шотыштак Шӧрым Погышо Тевье "произведенийже-влак пӱтынь тӱня кумдыкеш идишым палдараш да шараш полшеныт.
3. Хаим Гэйд( 1910-1982): Гэйд кумдан палыме романист да поэтше идишан улмаш. Еврей илышын нелылыкше нерген каласкалыше произведенийже-влак томаша йылме дене литературын ик эн сай произведенийже-влак кумдан шотлалтыт.
4. Макс Вайнайнайх (1894-1969): Лингвист, профессор, негызлыше да еврей шымлымаш Институтын директоржо ИУIVIII, ЛИТВА, Вайнайнайнайнайнаи шке илышыжым ШЫМЛЕН да шымлен налаш идишым пӧлеклен.
5. Мангер (1900-1969): Мангер 20 курымысо ик кугу писатель-влакланат поэт лийын. Тудо йылмым уэш ылыжтымылан да уэмдымылан кугу куным ыштен.

Томаша йылмын структуржым кузе ыштыме?

Немыч йылмын идишан манме структуржо. Тудо субъект-глагол-объект-влакын радам почеш чоҥымо мут, фразе да предложений-влак гыч шога. Правил семын ошкыл, немыч деч утларак лапканрак, тушто подчинительный ушем мут-влакын предлогышт, предлогышт да подчинительный ушем-влак деч шагалрак кучылталтыт. Идишан немыч йылмысе гай глагол-влакын спряжений системышт уке, глагол-влакын южо жапышт тыгай немыч йылме дене ойыртемалтыт. Идейыште тыгак немыч йылмыште уке улшо икмыняр ешартыш частице да моло элемент уло.

Кузе йылмым утларак чын йӧн дене тунемаш?

Идишым сайын тунемаш - тиде йылмыш вуйге пурен возаш. Тидыже идейыште кутырымым, книгам да газетым лудмым, тыгак фильмым да телевидорым идишыште ончымым ончыкта. Теат верысе мер рӱдерыште, университетыште але онлайн дене каяш курсыш возалт кертыда. Те Обязательно тудын дене йылме носитель-влак дене мутланымаште практикылыза, тиде тыланда ойлымаш ден грамматике шотышто тунемаш полша. Пытартышлан, кид йымалныда англичан мутер ден глагол-влакын таблицыштым кучыза, нуно тыланда каласен кертше кеч-могай йодышланат вашешташ полшат.