Башкир Тэлгэс Тылбаастаа

Башкир тыла-башкир тыла, Башкортостан Республикатыгар, Россия диэн былыргы түүр тыла. Түүр тылларын кипчак бөлөҕөр сыһыаннаах, онно 1,5 мөлүйүөн киһи этиллэр.

Башкир тыла араас, онно республика үрдүнэн араас диалектар тарҕаммыттара. Ону башкир тылын кытта тылбаас оҥорор уонна киниэхэ уустук сорукка сыһыаннаах. Диалектар ыккардыларыгар тыл бүтүүтүн уонна айымньыга уларыйыы курдук тылбаастыыр хас да сүрүн уратылар бааллар.

Чуолкай тылбааһы хааччыйарга Саха тылын кыаҕын толору өйдүүр опыттаах носителей буолуохтаах. Бу тылбаасчыттар араас диалектарга үчүгэйдик ырытыллан, сатаан сааһылана сатыахтаахтар. Ол иһин профессиональнай тылбаасчыттарга үгүстүк тутталлар,тыл башкир тылыгар тылбаастанар.

Саха тылын тылбаасчытын булууга тылбаасчыт болҕомтоҕо ылыахтаах хас да улахан фактордаах. Уопут быһаарыылаах суолталаах; тылбаасчыт оригинал тылын да, тылбаас тылын да быһыытынан баһылыахтаах, ону тэҥэ культурнай контекска өйдүөхтээх. Тылбаасчыт тыл чэрчитинэн туттуллар Терминологияҕа актуальнай билиилээх- көрүүлээх буолан, кэмтэн ыла уларыйыан сөп диэн эмиэ кэрэхсэбиллээх.

Уопсайынан, башкир тылын кытта тылбаас анал билиини, дьоҕуру, ону тэҥэ диалектары уонна культураны өйдүүрү ирдиир. Сэрэйиллэр өйдөбүлү чуолкай биэриини мэктиэлиир туһугар опыттаах уонна үчүгэйдик билэр тылбаасчыт куортамныыра улахан суолталаах.

Ханнык дойдуларга башкирдыы тылынан саҥаралларый?

Башкир тылыгар сүрүннээн Арассыыйаҕа, Казахстаҥҥа, Украинаҕа уонна Узбекистаҥҥа аҕыйах носителей баар.

Башкир тылын историята хайдаҕый?

Башкир тыла-түүр тыла, манна ордук Урал хайатын регионугар баар Башкортостан Өрөспүүбүлүкэтигэр киирэр. Бу-ыаллыы сытар удмурт сорох бэрэстэбиитэллэрэ этэллэр республика соҕотох официальнай тыла. Бу тыл үгүс үйэтин тухары туһаныллар уонна билиҥҥэ диэри түүр тылларыттан биирдэстэрэ буолар.
Башкир тылын туһунан эрдэтээҥи суруктар 16- с үйэҕэ киирэллэр. Бу кэмҥэ араб уонна перс тылларыгар күүстээх сабыдыаллаабыта. 19- с үйэҕэ башкир тыла региоҥҥа хас да араас омук тылын суругунан буолар. Кини эмиэ научнай үлэлэргэ туһалаабыта, регион үрдүнэн тарҕанарыгар көмөлөспүтэ.
Сэбиэскэй кэмҥэ Саха тыла Россия сабыдыалыттан улаханнык эмсэҕэлээтэ. Үксүлэрэ нууччалары кытары тэҥнииллэрэ. Бу тыл оскуолаҕа үөрэммитэ, биир кэлим башкир алфавиты оҥорорго холонуу оҥоһуллубута.
Сэбиэскэй кэм саҕана Саха тыла актыыбынайдык туһаныллыбыта уонна бу тылы харыстааһыҥҥа элбэх сыра- сылба ууруллубута. Үгүс дьон билигин иккис тыл быһыытынан үөрэтэллэр уонна республика Правительствота бу тылы хааччыйыыга улахан сыраны уурар.

Саха тылын сайдыытыгар саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһи кимнээҕий?

1. Ильдар Габдрафиков-поэт, публицист уонна сценарист, башкир литературатыгар уонна башкир тылын тилиннэриигэ дьоһун суолталаах фигура этэ.
2. Николай Галиханов-башкир тылыгар учуонай уонна поэт, башкир тылыгар уонунан үлэни суруйбута уонна билиҥҥи башкир наукатын төрүттээччитинэн ааҕыллар.
3. Дамир Исмагилов-академик, философ уонна лингвист, башкир тылын үөрэтээччилэрин ортолоругар грамотаны үрдэтиигэ элбэх үлэлэспит уонна башкир тылыгар элбэх сурук үлэлэспит.
4. Аскер Амбетов-башкирскай поэт, прозаик уонна учуонай, башкир тылын уонна литературатын уобалаһыгар биир биллэр фигуралартан биирдэстэрэ этэ уонна бу тылынан хас да улахан айымньыны суруйбута.
5. Ирек Яхтина-биллиилээх башкир суруйааччыта уонна драматург, кини айымньылара Россияҕа эрэ буолбакка, аан дойдуга билиннилэр, онон башкир тылын ааҕааччыларга аһаҕастык билинэр туһугар элбэҕи оҥорбута.

Башкир тылын структурата хайдах оҥоһулунна?

Башкир тыла-агглютинативнай тыл, тюрк тылларыгар сыһыаннаах. Грамматическай функцияны этэргэ туттуллар суффикс уонна анал дорҕооннору туттуу. Башкир тыла кытта дьүөрэлэһэр уонна дорҕооннор баай тиһиктэрэ, сүһүөхтэрин да, дееприческэй конструкциялара да кини уопсай структуратын оҥороллор.

Саха тылын саамай сөптөөх ньыманан үөрэтиэххэ сөбүй?

1. Башкир алфавитын уонна айымньытын кытта билсиҥ. Бу саамай улахан хардыы, башкир тылын үөрэтиини саҕалыыр буоллаххытына эрэ. Башкир тылыгар сорох сүрүн тиэкистэри ааҕыыттан саҕалааҥ уонна хас биирдии буукубаны сөпкө этэргэ кыһаллыҥ.
2. Репетитор эбэтэр куурус буларга холонуҥ. Тылы үөрэтии бастыҥ ньымата-тыл тумус туттарааччыны кытта анал үөрэҕи ааһыы. Ол кыаллыбат буоллаҕына, эһиэхэ тылы үөрэтэргэ көмөлөһөр олохтоох курстарга эбэтэр аудио- видеоксаларга көрөҕүт.
3. Ааҕыҥ, иһиттиҥ уонна көрүҥ. Тылгытын кытта билсэр ордук буоларгытынан, ааҕыыга уонна маассабай информация средстволарын истиигэ практикаланыҥ. Аудиозаписи, литератураны, киинэлэри уонна ырыалары башкир тылыгар булан көрөргө холонуҥ.
4. Кэпсэтэргитигэр башкирдыы кэпсэтиҥ. Практика партнерын Булуҥ эбэтэр онлайн форумҥа кыттыҥ, дьон башкирдыы саҥараллар. Сыыһалартан куттанымаҥ-үөрэх чааһа!
5. Салгыы үөрэниҥ. Оннооҕор бэйэ бэйэҕитин кытта эйэлэһэр буоллаххытына, куруук туох эрэ саҥаны, туохха үөрэниэххин, туһаныахха сөп. Башкир тылыгар элбэх матырыйаалы ааҕыҥ, истиэххин уонна көрөргүтүн салгааҥ.

Телугу Индия штатын официальнай тылынан Андрхр- Прадеш, онно бүтүн Индия үрдүнэн мөлүйүөнүнэн киһи, ол иһигэр Каратаки, Тамилнада уонна Махарштр тылларынан буолаллар. Ол эрээри, кини киэҥ туһанарын үрдүнэн, телеграммаҕа тылбааһы ылыы үгүс дьоҥҥо, ордук кыраныысса таһыгар олорор дьоҥҥо проблема буолуон сөп.

Дьолго, билигин телегурга хаачыстыбалаах тылбааһы ылыы хас да эрэллээх вариана баар. Дьыалабыай, английскай телугу- ну эбэтэр төттөрүтүн тылбаастары чуолкайдыыр, түмүктүүр профессиональнай өҥөлөр бааллар. Бу сулууспаларга тыл носителэ буолар уопуттаах тылбаасчыттар туһаныллаллар уонна көһөрүллүбүт докумуоннары барытын сонно тута, хаачыстыбатын, уратытын, ис хоһоонун оннунан хаалларалларын мэктиэлииллэр.

Бизнескэ чопчу тылбааһы ылыы аан дойду ситиһиитин дьоһун сорҕото буолар. Кинилэр докумуоннарын сөпкө оңороллорун, кыаммат клиеннэри уонна партнердары дойдуга бастыҥ үлэлээхтэрин өйдүөх тустаахтар. Бу тылбаастар дьоҥҥо- сэргэҕэ бэйэлэрин ырыынактарын ситиһиилээхтик кэҥэтэргэ көмөлөһөллөр эрэ буолбакка, ыарахан сыыһа- халты таһаарыыга тирэҕирэр быһаарыныылартан күттүөннээх быһаарыылар кёмёлёһёллёр.

Дьыала хаһан баҕарар, бэйэ докумуоннарын тылбаастыан баҕалаахтар, торбостооһунтан итэҕэһэ суох достоинстволаахтар. Ол ордук юридическай чуолкайдык ирдэниллэр ханнык баҕарар атын докумуону ыларга сайабылыанньа биэриэн баҕалаах дьоҥҥо улахан суолталаах буолуон сөп.

Төрүөтүттэн тутулуга суох, тэлэбиисэргэ хаачыстыбалаах тылбааһы ылыы куруук приоритеттаах буолуохтаах. Тылбаасчыттар үлэлии- хамсыы сылдьар профессиональнай өҥөлөрүн талан, тылы тутааччылар, тэрилтэлэр курдук, чааһынай дьон кинилэр докумуоннарын хас биирдиилэрин чопчу уонна профессиональнай да көһөрүөхтэрин сөп.

Телугур тылларыгар ханнык дойдуларга этэллэрий?

Тэлгэһэҕэ сүрүннээн Индияҕа Андрхра- Прадеш, Теланган- Янам официальнай тылларынан буолаллар. Онно эмиэ аҕыйах ахсааннаах общиналар чугастааҕы Штаттарга Каратак, Тамилнад, Махарштра, Чхатисгарх уонна Одиша штатыгар бааллар уонна онно Индия союзнай территориятынан буолар пудучерри штатыгар бааллар.

Телугур тылын историята хайдаҕый?

Телугур тыла бастаан литературнай айымньыга 10- с үйэ санскриттарыгар олоҕуран, ол кэмтэн ыла орто телугурга, онтон аныгы тылга олоҕурар. Урут биллиилээх суруктар эрабыт 5 үйэ анараа өттүгэр датыллар уонна Андрхра- Праде штатыгар Анантапур оройуонун ашрама оройуонун ашрамата булуллубуттара. Бу кэм устата бу тыл юридическай уонна коммерческай суруйууларга туттуллар.
Телугу орто үйэтээҕи кэмҥэ санскриттан, практриттан күүстээх сабыдыалынан сылдьыбыта, ол кэм поэттара бу тылга тапталларын туһунан суруйбуттара. Маннык айымньылар холобурдарынан Нанайи, "Баслав пуранам" Палкуриктар Соман уонна "Чаритра" Римангада "тиккан буолаллар.
17-18- с үйэ устата телугур литературата чэчирии сайдыбыта, Биим эрэдээксийэтэ, Пингалиана, Атукури Мола, Чиннясури, Параваста Чиннайя Сури уонна кандидатурата Пантулу итэҕэйбиттэрэ, тыл уонна кини литературатын сайдыытыгар сүҥкэн кылааты киллэрбиттэрэ. 1875 с. мадрас университета телугу- га литератураны үөрэтиини саҕалаабыта, ону хайы- үйэ бастакы Индия университета оҥорбута.
Билигин телугу- Индия саамай киэҥник тарҕаммыт омук уонна Индия официальнай тылларыттан биирдэстэрэ буолар. Андрхра- Прадеш штатыгар, ону таһынан Каратак тас регионнарыгар, Тамилнад уонна Орисса штатыгар, ону тэҥэ Махарштр, Чхатсарх уонна Джаркханда сорох чаастарыгар киэҥник туһаныллар.

Саха тылын үөрэтиигэ саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһиттэн кимнээх киирэрий?

1. Вемана: Вемана-биллиилээх поэт телугу, мистик уонна философ. Адвайт-Веданнар үөрэхтэрин ойуулуур дириҥ ис хоһоонноох, мындыр хоһооннорунан биллэр. Кини телугур культуратыгар уонна литературатыгар дьоһун кылааты киллэрбитэ.
2. Нанайя: нанай-11- с үйэҕэ олорор санскриттан, грамматик уонна суруйааччы. Кини тэлэбиисэргэ саамай эрдэтээҥи литература холобурдарын суруйбутунан ааҕыллар.
3. Тикан Сомаяджи: Тикан Сомаяджи 14- с үйэ тэлгэһэтигэр поэт уонна комментатор этэ. Киниэхэ "Тиккана Махабхарама"диэн телугу- ну суруйаллар. Ону тэҥэ Бхагавад- Гита, Бхагават- пуру уонна Упанишадтарга комментарий суруйбута.
4. Анамачарь: Анамачарь-вдохновительный поэт и святой, живший в 15 веке. Кини "Шри Аннамачарь санкретана" диэн ааттаах тииптээх 22000- тан тахса ырыаны айбыта. Бу ырыалар баччааҥҥа диэри Соҕуруу Индия үрдүнэн таҥара дьиэтигэр ылланаллар.
5. К. П. Брун: Филолог- филолог этэ, телугу- ну тылынан элбэхтик үлэлэспит британский индолог уонна филолог этэ. Кини бастакы телугу- английскай тылдьыт оҥорбута уонна санскриттан телугурга хас да классическай айымньылары тылбаастаабыта. Кини билигин даҕаны тыл уонна литература сайдыытыгар тугунан да сыаналаммат кылаата.

Телугур тылын структурата хайдах тэриллибитий?

Телугу- агглютинативнай тыл, ол аата тыл суффикс базовай эбэтэр силистээх формаҕа сыһыаран үөскэтэр. Холобур, "ыт" көрдөрөр тыл - "кукаака", оттон "ыт" көрдөрөр тыл - "кукал". Структура көрүүтүнэн, төлөбүрдээх тыл бэрээдэгэ (туохтуур-субъект) туһаныллар уонна төрүт омуктар уонна падежтар туһаныллар. Үс сүрүн түһүк баар: көнө, киэҥ- куоҥ уонна локативнай. Ону таһынан кини туохтуурдары уонна уустук ыҥырыылар ситимнэрэ бааллар.

Телугур тылын ордук сөптөөх ньыманан үөрэтиэххэ сөбүй?

1. Телугу- ну тылларын үөрэтии курсун ыытыҥ: онлайн- уонна очочнай курстар бааллар,олор эһиги телегургутун үөрэтиэххит. Эһигиттэн биири эрэ суруйуҥ, ситиһиигитигэр анаабыт тыл туһунан толору ис хоһоонноох өйдөбүлү ылыаххыт.
2. Кэпсэтиини тыһаҕытын үөрэтиҥ: торбоһу көҥүл баһылыырга, кэпсэтии тыла хайдах үлэлиирин өйдүүргэ наадалаах. Тыл этиитин истииттэн саҕалааҥ уонна кинилэр кэннилэригэр этиини хатылыырга кыһаллыҥ.
3. Грамматика практикатыгар туһаныҥ: кэпсэтии таһымын баһылыыргыт быһыытынан, туохтуурдар уонна структуралар кэмнэрин курдук, тылы уустук аспектарын чинчийиини саҕалааҥ. Кинигэлэри,хаһыаттары уонна ыстатыйалары ааҕыы-бэйэтин грамматическай үөрүйэхтэрин таба туһаныы.
4. Онлайн ресурсалары туһаныҥ: үгүс веб- сайты предлагает учебные мероприятия и информации о языке и культуры. Форумҥа атын үөрэнээччини кытта билсэ, үөрэххитигэр кыттыһаргытын булан ыйытыаххытын сеп.
5. Культураҕа тирэҕириҥ: ханнык баҕарар тылы үөрэтэргэ бастыҥ ньыма-культураҕа тиэйиллиэ. Музыканы истиҥ, киинэлэри көрүҥ, мероприятиеларга, фестивалларга сылдьыҥ, тылгытын көҥүл баһылааҥ.