Башкир Турецкай Тылбаастаа

Башкир тыла-башкир тыла, Башкортостан Республикатыгар, Россия диэн былыргы түүр тыла. Түүр тылларын кипчак бөлөҕөр сыһыаннаах, онно 1,5 мөлүйүөн киһи этиллэр.

Башкир тыла араас, онно республика үрдүнэн араас диалектар тарҕаммыттара. Ону башкир тылын кытта тылбаас оҥорор уонна киниэхэ уустук сорукка сыһыаннаах. Диалектар ыккардыларыгар тыл бүтүүтүн уонна айымньыга уларыйыы курдук тылбаастыыр хас да сүрүн уратылар бааллар.

Чуолкай тылбааһы хааччыйарга Саха тылын кыаҕын толору өйдүүр опыттаах носителей буолуохтаах. Бу тылбаасчыттар араас диалектарга үчүгэйдик ырытыллан, сатаан сааһылана сатыахтаахтар. Ол иһин профессиональнай тылбаасчыттарга үгүстүк тутталлар,тыл башкир тылыгар тылбаастанар.

Саха тылын тылбаасчытын булууга тылбаасчыт болҕомтоҕо ылыахтаах хас да улахан фактордаах. Уопут быһаарыылаах суолталаах; тылбаасчыт оригинал тылын да, тылбаас тылын да быһыытынан баһылыахтаах, ону тэҥэ культурнай контекска өйдүөхтээх. Тылбаасчыт тыл чэрчитинэн туттуллар Терминологияҕа актуальнай билиилээх- көрүүлээх буолан, кэмтэн ыла уларыйыан сөп диэн эмиэ кэрэхсэбиллээх.

Уопсайынан, башкир тылын кытта тылбаас анал билиини, дьоҕуру, ону тэҥэ диалектары уонна культураны өйдүүрү ирдиир. Сэрэйиллэр өйдөбүлү чуолкай биэриини мэктиэлиир туһугар опыттаах уонна үчүгэйдик билэр тылбаасчыт куортамныыра улахан суолталаах.

Ханнык дойдуларга башкирдыы тылынан саҥаралларый?

Башкир тылыгар сүрүннээн Арассыыйаҕа, Казахстаҥҥа, Украинаҕа уонна Узбекистаҥҥа аҕыйах носителей баар.

Башкир тылын историята хайдаҕый?

Башкир тыла-түүр тыла, манна ордук Урал хайатын регионугар баар Башкортостан Өрөспүүбүлүкэтигэр киирэр. Бу-ыаллыы сытар удмурт сорох бэрэстэбиитэллэрэ этэллэр республика соҕотох официальнай тыла. Бу тыл үгүс үйэтин тухары туһаныллар уонна билиҥҥэ диэри түүр тылларыттан биирдэстэрэ буолар.
Башкир тылын туһунан эрдэтээҥи суруктар 16- с үйэҕэ киирэллэр. Бу кэмҥэ араб уонна перс тылларыгар күүстээх сабыдыаллаабыта. 19- с үйэҕэ башкир тыла региоҥҥа хас да араас омук тылын суругунан буолар. Кини эмиэ научнай үлэлэргэ туһалаабыта, регион үрдүнэн тарҕанарыгар көмөлөспүтэ.
Сэбиэскэй кэмҥэ Саха тыла Россия сабыдыалыттан улаханнык эмсэҕэлээтэ. Үксүлэрэ нууччалары кытары тэҥнииллэрэ. Бу тыл оскуолаҕа үөрэммитэ, биир кэлим башкир алфавиты оҥорорго холонуу оҥоһуллубута.
Сэбиэскэй кэм саҕана Саха тыла актыыбынайдык туһаныллыбыта уонна бу тылы харыстааһыҥҥа элбэх сыра- сылба ууруллубута. Үгүс дьон билигин иккис тыл быһыытынан үөрэтэллэр уонна республика Правительствота бу тылы хааччыйыыга улахан сыраны уурар.

Саха тылын сайдыытыгар саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһи кимнээҕий?

1. Ильдар Габдрафиков-поэт, публицист уонна сценарист, башкир литературатыгар уонна башкир тылын тилиннэриигэ дьоһун суолталаах фигура этэ.
2. Николай Галиханов-башкир тылыгар учуонай уонна поэт, башкир тылыгар уонунан үлэни суруйбута уонна билиҥҥи башкир наукатын төрүттээччитинэн ааҕыллар.
3. Дамир Исмагилов-академик, философ уонна лингвист, башкир тылын үөрэтээччилэрин ортолоругар грамотаны үрдэтиигэ элбэх үлэлэспит уонна башкир тылыгар элбэх сурук үлэлэспит.
4. Аскер Амбетов-башкирскай поэт, прозаик уонна учуонай, башкир тылын уонна литературатын уобалаһыгар биир биллэр фигуралартан биирдэстэрэ этэ уонна бу тылынан хас да улахан айымньыны суруйбута.
5. Ирек Яхтина-биллиилээх башкир суруйааччыта уонна драматург, кини айымньылара Россияҕа эрэ буолбакка, аан дойдуга билиннилэр, онон башкир тылын ааҕааччыларга аһаҕастык билинэр туһугар элбэҕи оҥорбута.

Башкир тылын структурата хайдах оҥоһулунна?

Башкир тыла-агглютинативнай тыл, тюрк тылларыгар сыһыаннаах. Грамматическай функцияны этэргэ туттуллар суффикс уонна анал дорҕооннору туттуу. Башкир тыла кытта дьүөрэлэһэр уонна дорҕооннор баай тиһиктэрэ, сүһүөхтэрин да, дееприческэй конструкциялара да кини уопсай структуратын оҥороллор.

Саха тылын саамай сөптөөх ньыманан үөрэтиэххэ сөбүй?

1. Башкир алфавитын уонна айымньытын кытта билсиҥ. Бу саамай улахан хардыы, башкир тылын үөрэтиини саҕалыыр буоллаххытына эрэ. Башкир тылыгар сорох сүрүн тиэкистэри ааҕыыттан саҕалааҥ уонна хас биирдии буукубаны сөпкө этэргэ кыһаллыҥ.
2. Репетитор эбэтэр куурус буларга холонуҥ. Тылы үөрэтии бастыҥ ньымата-тыл тумус туттарааччыны кытта анал үөрэҕи ааһыы. Ол кыаллыбат буоллаҕына, эһиэхэ тылы үөрэтэргэ көмөлөһөр олохтоох курстарга эбэтэр аудио- видеоксаларга көрөҕүт.
3. Ааҕыҥ, иһиттиҥ уонна көрүҥ. Тылгытын кытта билсэр ордук буоларгытынан, ааҕыыга уонна маассабай информация средстволарын истиигэ практикаланыҥ. Аудиозаписи, литератураны, киинэлэри уонна ырыалары башкир тылыгар булан көрөргө холонуҥ.
4. Кэпсэтэргитигэр башкирдыы кэпсэтиҥ. Практика партнерын Булуҥ эбэтэр онлайн форумҥа кыттыҥ, дьон башкирдыы саҥараллар. Сыыһалартан куттанымаҥ-үөрэх чааһа!
5. Салгыы үөрэниҥ. Оннооҕор бэйэ бэйэҕитин кытта эйэлэһэр буоллаххытына, куруук туох эрэ саҥаны, туохха үөрэниэххин, туһаныахха сөп. Башкир тылыгар элбэх матырыйаалы ааҕыҥ, истиэххин уонна көрөргүтүн салгааҥ.

Турецкай-былыргы, аан дойду үрдүнэн тыһыынчанан сыл уонна мөлүйүөнүнэн киһи олорор киин Азия силистээх- мутуктаах тыллара. Турец тыла төһө да сэдэх, интэриэһинэй уонна сурук- Бичик өҥөтүгэр ирдэбил улаатта, ордук Арҕаа Европаҕа, дойду глобализированнай уонна хардарыта ситимнээх буолан иһэр.

Турок өр уонна уустук историятын көмөтүнэн аан дойдуга биир саамай хомоҕой тыллаах- өстөөх, культуралаах уонна синтаксис кини уһулуччулаах грамматикатыгар уонна лексикатыгар олоҕурбут тыл буолар. Ол төрүөтүнэн тылбаасчыт өҥөтө тылтан үчүгэйдик билэр профессионал- носителем тылтан бэриллиэхтээх, тыл точноһын уонна сүүрүгүн хааччыйар туһугар.

Туроктар эбэтэр туроктар тылларыгар тыл толору сүһүөхтэрин, идиомун учуоттуур суолталаах. Ону таһынан стандарт сурукка эбии элбэх кэпсэтии баар, онон олохтоох саҥаҕа уонна тус сыаллаах аудитория тылдьытыгар улахан болҕомто ууруллуохтаах.

Турок тылыгар тылбаастаммыт өссө биир проблеманан бу тылга суффикс олус сиһилии системата буолар. Хас биирдии буукуба грамматическай быраабылаҕа сөп түбэһиннэрэн уларыйыан сөп; уопуттаах тылбаасчыт ону билэн- көрөн, сөпкө туһаныан сөп.

Уопсайынан, турецкай-уустук уонна кэрэ тыл үгэһин тутуһар, сатабыллаах тыл ирдэнэр. Квалификациялаах тылбаасчыт эһиги докумуоннаргытын туроктыы тылынан эбэтэр онто суох хаалларалларыгар көмөлөһүөн сөп.

Турецкай тылынан ханнык дойдуларга этэллэрий?

Турецкай тылынан ордук Турцияҕа, ону тэҥэ Кипр, Ирагы, Болгарияны, Греция уонна Германия сорох чаастарыгар саҥараллар.

Турецкай тыл историята хайдаҕый?

Турок тыла, тюрк тыла диэн киэҥник биллэр, Алтай ыалын салаата буолар. Кини билиҥҥи Турция сиригэр- уотугар Дулҕалаах биистэр тылларыттан, биһиги эрабыт бастакы тыһыынча сыл бастакы сылларыгар үөскээбитэ диэн ааҕыллар. Тыл өркөн сайдыбыта уонна чугастааҕы Илин уонна киин Азия тыллара араб, перс уонна грек курдук күүстээх сабыдыалларынан сылдьыбыта.
Турец тылын саамай эрдэ сурун формата 13- с үйэҕэ датыллан туроктарга-сельдьуктарга бу сырыыга Анатолий улахан аҥарын ылбыттар туроктарга суруллар. Кинилэр туһанар тыллара "былыргыанатолого- турок" диэн ааттанар, онно араас перс уонна Арабскай киирии тыллар элбэхтэр.
Осман империятын (14-19 үйэттэн ыла) кэмигэр стамбуль диалектыгар олоҕурбут, общество бары таһымыгар уонна империя регионнарыгар туттуллар стандартизированнай тыл үөскээбитэ. Бу араб, перс уонна грек курдук тыллартан элбэх тылы туттубут Османскай-турецкай тыл быһыытынан биллибитэ. Сүнньүнэн араб вязья суруллубута.
1928 сыллаахха билиҥҥи турецкай Өрөспүүбүлүкэтин төрүттээбит Ататюрк Латинскай алфавиты солбуйан турец тылыгар саҥа алфавиты киллэрбитэ. Бу өрөбөлүүссүйэни турок тылынан үөрэтиини уонна туһаныыны судургутутуу буолбута. Билигин туроктарга аан дойду үрдүнэн 65 мөлүйүөнтэн тахса киһи, Европаҕа саамай тарҕаммыт тыллартан биирдэстэрэ оҥорор.

Турция тылын үөрэтиигэ саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһиттэн кимнээх киирэрий?

1. Мустафа Кемал Ататүрк: турецкай Республикатын бастакы Президенэ уонна бастакы Президеммит турецкай тылга радикальнай реформалары ыытыы, алфавиты судургутутуу, омук тылын үөрэтиигэ уонна туһаныыга актыыбынай көмөнү оҥоруу туһунан үгүстүк суруллар.
2. Ахмет Джеведет: Осман учуонайа, Ахмет Джеведет бастакы турецкай тылдьытын суруйда, элбэх араб уонна Персия киирии тылларыгар уонна турецкай тылларыгар стандартнай суолталары туттарда.
3. Халит Зия Ушаклыгиль: 20 үйэ саҕаланыытыгар аатырбыт романист ушаклыгилюй 16 үйэ анараа өттүгэр назим Хикмет поэтическай стилигэр интэриэһи сөргүтэргэ, ону тэҥэ тыл уонна риторическай боппуруостар курдук литературнай приемнары туһаныыга интэриэстэрин сөргүтэргэ ананар.
4. Редактор Тайп Эрдоган: билиҥҥи Турция Президенэ Эрдоган омук тылын бэйэтин этинэн- хаанынан билгэлиир национальнай идентичность чувствотын киллэрии уонна турецкай тылын общественнай олоххо туһаныы көмөтө улахан оруоллаах.
5. Бедри Рахм Эйюглу: 1940- с сыллартан бастакы турецкай поэзия биир биллэр фигурата, Эйюглу турецкай литератураҕа, ону тэҥэ күннээҕи турецкай лиэксикэни туһаныы элеменнэрин олоххо киллэриигэ көмөлөспүтэ.

Турецкай тыл структурата хайдаҕый?

Турок-агглютинативнай тыл, ол аата тылы туттуу (тылы бүтэрдэҕинэ) элбэх информацияны уонна нюансаны биэриигэ туттуллар. Онно Субъект тыл бэрээдэгэ эмиэ баар-туохтуур. Туроктар тыллара аһаҕас дорҕоонунан уратылардаах. Онно сөп түбэһиннэрэр хас да бөлөхтөр, ону тэҥэ икки сүһүөхтэринэн охсуу араас тииптээх.

Туроктар тыллара ордук сөптөөх ньыманан үөрэтэллэрий?

1. Алфавит уонна базовай грамматика курдук төрүт тылы үөрэтииттэн саҕалааҥ. 2. Босхо онлайн ресурсалары туһаныҥ, турецкай тыл куурустарын, көмө уонна видео куурустарын курдук, билиилэрин кэҥэтэргэ. 3. Составить для себя занятие графига, не обязанная на себя Обязательный Обязательный язык неделю не раза. 4. Практикаланыҥ: тылы носители кытта кэпсэтиҥ эбэтэр тыл атастаһыы бырагырааматын көмөтүнэн. 5. Хаартыскалары уонна өйгүтүгэр хатааҥ, кинилэр тутаах тыллары, этиилэргитин өйүөххүт. 6. Турецкай музыканы истиҥ уонна турецкай киинэлэри ордук культураларын, аудиирование үөрүйэхтэрин тупсарарга кыһаллыҥ. 7. Тугу билбиккит, туһаммыккыт иһин мэлдьи тохтуу- тохтуу сылдьыҥ. 8. Алҕаһы оҥорортон куттанымаҥ, алҕастар-үөрэх процеһын сорҕото. 9. Бэйэҕитин тургутуҥ, тугу эрэ саҥаны боруобалааҥ, кирбиилэргитин түҥэтиҥ. 10. Үөрэх кэмигэр дуоһуйууну ылыҥ!