Пушкӑрт Нимӗҫле Куҫар

Пушкӑрт чӗлхи - Пушкӑрт Республикинче, Раҫҫейре пушкӑртла халӑх калаҫакан авалхи тӗрӗк чӗлхи. Вӑл тӗрӗк чӗлхисен кипчаксен ушкӑнне кӗрет, унта 1,5 миллиона яхӑн ҫын калаҫать.

Пушкӑрт чӗлхи тӗрлӗ, унта пӗтӗм республикипе тӗрлӗ диалектсем сарӑлнӑ. Ҫакна пушкӑрт чӗлхинчен куҫарни тата ун ҫине те кӑткӑс задача лартать. Диалектсен хушшинче темиҫе тӗп уйрӑмлӑх пур, вӗсем куҫарӑва уйрӑмах йывӑрлатма пултараҫҫӗ, мӗншӗн тесен сӑмах вӗҫӗсемпе произведенийӗсем тӗрлӗ.

Чӗлхе нюансӗсене ӑнланакан пушкӑрт чӗлхине тӗп-тӗрӗс куҫарӑва тивӗҫтерес тесен кирлӗ. Ку куҫаруҫӑсен тӗрлӗ диалектсене лайӑх тӗпчесе пӗлмелле, чи пӗчӗк уйрӑмлӑхсене те пӗлме пӗлмелле. Акӑ мӗншӗн професси тӑлмачӗсене пушкӑртла куҫарасси ҫинчен сӑмах пынӑ чухне час-часах ытларах хисеплеҫҫӗ.

Пушкӑрт чӗлхинчен тӑлмача шыранӑ чухне темиҫе паха фактор пур, вӗсене шута илмелле. Опыт татӑклӑ пӗлтерӗшлӗ; тӑлмачӑн оригинал чӗлхипе те, куҫару чӗлхипе те усӑ курмалла, ҫавӑн пекех культура контектне те ӑнланмалла. Ҫавӑн пекех тӑлмачӑ чӗлхе шайӗнче усӑ куракан терминологине активлӑ пӗлӳ илнине, мӗншӗн тесен вӑл вӑхӑт иртнӗҫемӗн улшӑнма пултарать.

Пӗтӗмӗшпе илсен, пушкӑрт чӗлхинчен куҫару ятарлӑ пӗлӳсемпе хӑнӑхусем, ҫавӑн пекех диалектсемпе культура ӑнланӑвӗсем кирлӗ. Мӗн тума шутланине тӗп-тӗрӗс каласа парас тесе, опытлӑ та лайӑх пӗлекен тӑлмача тара тытни кирлӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче пушкӑртла калаҫаҫҫӗ?

Пушкӑрт чӗлхипе ытларах Раҫҫейре калаҫаҫҫӗ, Казахстанра, Украинӑра тата Узбекистанра халӑх нумай мар пулин те.

Пушкӑрт чӗлхин историйӗ мӗнле?

Пушкӑрт чӗлхи-тӗрӗк чӗлхи, унпа ытларах Пушкӑртстан Республикинче, Урал тӑвӗсен регионӗнче, калаҫаҫҫӗ. Ку республикӑн официаллӑ пӗртен-пӗр чӗлхи, ун ҫинче кӳршӗри удмурт кӗҫӗнрех представителӗсем те калаҫаҫҫӗ. Ку чӗлхепе темиҫе ӗмӗр тӑршшӗпех усӑ кураҫҫӗ тата ку таранччен калаҫакан тӗрӗксен авалхи чӗлхисенчен пӗри пулса тӑрать.
Пушкӑрт чӗлхи ҫинчен чи ир асӑннисем 16 ӗмӗре кӗреҫҫӗ. Ҫав вӑхӑтра вӑл араб тата перси чӗлхисем витӗмлӗ пулнипе пулнӑ. 19-мӗш ӗмӗрте пушкӑрт чӗлхи регионта темиҫе тӗрлӗ пӗчӗк чӗлхе пулса тӑнӑ. Вӑл наука ӗҫӗсенче те усӑ курнӑ, ҫакӑ ӑна пӗтӗм регионӗпех сарӑлма пулӑшнӑ.
Совет тапхӑрӗнче пушкӑрт чӗлхи раҫҫей витӗмӗнчен чылай сиен курнӑ. Пушкӑрт сӑмахӗсене вырӑс эквиваленчӗсемпе улӑштарнӑ. Ку чӗлхене те шкулсенче вӗрентнӗ, пушкӑртсен пӗрлӗхлӗ алфавитне тума хӑтланса пӑхнӑ.
Совет саманинче пушкӑрт чӗлхипе активлӑн усӑ курма пуҫланӑ, ҫак чӗлхене упрас тӗлӗшпе ытларах вӑй хунӑ. Нумай ҫынсем халӗ пушкӑртла иккӗмӗш чӗлхене вӗреннӗ пек вӗренеҫҫӗ, Пушкӑрт Республикин правительстви ҫак чӗлхене чӗртме ытларах та ытларах вӑй хурать.

Пушкӑрт чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Илдар Габдрафиков-поэт, публицист тата сценарист, вӑл пушкӑрт литературинче тата пушкӑрт чӗлхине чӗртсе тӑратассинче пысӑк кӗлетке пулнӑ.
2. Николай Галиханов-пушкӑрт ученӑйӗ тата поэчӗ, вӑл пушкӑрт чӗлхипе вуншар ӗҫ ҫырнӑ, хальхи пушкӑрт наукин никӗслевҫи шутланать.
3. Дамир Исмагилов-академик, философ тата лингвист, вӑл пушкӑрт чӗлхипе ҫӳрекенсем хушшинче хут пӗлӗвӗн шайне ӳстерес тӗлӗшпе нумай ӗҫленӗ, пушкӑрт чӗлхипе нумай ҫыру ҫырнӑ.
4. Аскер Аимбетов-пушкӑрт поэчӗ, прозаик тата ученӑй, вӑл пушкӑрт чӗлхипе литература енӗпе малта пыракан фигурӑсенчен пӗри пулнӑ, ҫак чӗлхепе темиҫе пысӑк произведени ҫырнӑ.
5. Иек Яхина – пушкӑртсен паллӑ писателӗпе драматург, унӑн произведенийӗсене Раҫҫейре кӑна мар, пӗтӗм тӗнчипе те йышӑннӑ, вӑл пушкӑрт чӗлхине вулакансемшӗн лайӑхрах тӑвас тесе нумай ӗҫ тунӑ.

Пушкӑрт чӗлхи структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Пушкӑрт чӗлхи-тӗрӗк чӗлхин кипчак турачӗсемпе ҫыхӑннӑ агглютинативлӑ чӗлхе. Вӑл грамматика функцийӗсене палӑртма усӑ куракан суффикссемпе тата ятарлӑ сасӑсемпе усӑ курать. Пушкӑрт чӗлхи те хупӑ та уҫӑ сасӑсен пуян системи пур, слогсен те, деепрически конструкцисем те унӑн пӗтӗмӗшле тытӑмӗ пулса тӑраҫҫӗ.

Пушкӑрт чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Пушкӑрт алфавитӗпе тата произведенийӗпе паллашӑр. Пушкӑрт чӗлхине вӗренме тытӑнсан, ку чи пысӑк утӑм. Хӑш-пӗр тӗп текстсене пушкӑрт чӗлхипе вулама тытӑнӑр та кашни саспаллин тӗрӗс произведенийӗнче усӑ курӑр.
2. Репетитор е курс тупма хӑтланса пӑхӑр. Чӗлхене вӗренмелли чи лайӑх меслет-чӗлхе носителӗпе уйрӑм вӗрентӳ иртесси. Май ҫук пулсан, вырӑнти курссене е аудиона тата сире чӗлхе вӗрентме пулӑшакан видеокурссене кӗрсе пӑхӑр.
3. Вулӑр, итлӗр те пушкӑртла нумай материалсем пӑхӑр. Эсир чӗлхепе лайӑхрах паллашнӑ май пушкӑрт чӗлхипе массӑллӑ информаци хатӗрӗсене вуланипе тата итлесе практикӑна малалла тӑсӑр. Аудиозапиҫӗсене, литературӑна, пушкӑрт чӗлхипе фильмсемпе юрӑсене тупма хӑтланса пӑхӑр та пуҫӑрсене чикӗр.
4. Пушкӑртла калаҫура усӑ курӑр. Практика валли партнер тупӑр е онлайн-форума хутшӑнӑр, унта ҫынсем пушкӑртла калаҫаҫҫӗ. Йӑнӑшсем тума ан хӑрӑр — ку вӗрентӳ пайӗ!
5. Малалла вӗренӗр. Эсир хӑвӑра никӗссемпе хӑтлӑ туятӑр пулсан та, яланах мӗн те пулин ҫӗнни пур, ӑна вӗренсе хӑнӑхма та пулать. Малалла вулӑр, итлӗр, мӗн май килнӗ таран ытларах пушкӑртла пӑхӑр.

Эсир тӗнчери клиентсемпе хутшӑнмалли май шыратӑр пулсан е сире кирлӗ документа нимӗҫлерен акӑлчанла куҫарма пулӑшу кирлӗ пулсан, нимӗҫ куҫарӑвӗн пулӑшӑвӗ сире пулӑшма пултарать. Нимӗҫ чӗлхи Европӑра ӗҫлӗ ҫыншӑн та, харпӑр хӑй хутшӑнӑвӗшӗн те пӗлтерӗшлӗ чӗлхе пулса тӑрать. Унта германире, Австрире, Швейцарире тата Люксенбургра, ҫавӑн пекех Бельгире, Италире, Францире тата ытти ҫӗршывсенче миллионшар ҫынсем калаҫаҫҫӗ. Нимӗҫле тӗрӗс куҫарнӑ пулӑшӑва пула пысӑк ыйтупа усӑ кураҫҫӗ.

Нимӗҫлерен куҫарас енӗпе пулӑшу ӗҫӗсем патне ҫитсен, темиҫе фактора шута илмелле. Пӗрремӗшӗнчен, сирӗн куҫару тӗллевӗпе палӑрмалла тата куҫару пулӑшӑвӗсен чи лайӑх поставщикне суйламалла. Тӗслӗхрен, юридически документ валли веб-сайтри килти страница валли урӑх йышши куҫару кирлӗ. Куҫару пулӑшу ӗҫӗсен авторитетлӑ поставщикӗн эсир шыракан куҫару конкретлӑ тӗсӗнче опыт пур тӑлмачсене пама пултармалла. Ҫавӑн пекех куҫарупа локализаци хушшинчи уйрӑмлӑха ӑнланса илмелле. Куҫару текст пӗлтерӗшне пӗр чӗлхерен теприн ҫине тӗп-тӗрӗс куҫарма шутлать, ҫав вӑхӑтрах локализаци куҫару ҫине ҫыхӑннӑ регионсемпе культура уйрӑмлӑхӗсене шута илет.

Нимӗҫ чӗлхинчен тӑлмачӑ суйланӑ чухне документсене нимӗҫлерен акӑлчанла куҫарма пӗлекен ҫынна шырамалла. Професси куҫарӑвӗн пулӑшӑвне база корректура тата редакци кӗртмелле, куҫарнӑ документа малтанхи пекех тӗрӗс, ӑнлануллӑ тата пӗрремӗш ҫӑлкуҫпа тивӗҫтернине шантарас тесен. Куҫару пулӑшу ӗҫӗсен поставщикне суйланӑ чухне рекомендацисемпе квалификацине тӗрӗслемелле, ҫавӑн пекех тӑлмач нимӗҫ диалекчӗсемпе тата калаҫусемпе паллашнине ӗненмелле.

Ӗҫ нимӗҫ докуменчӗсене куҫарма тытӑнсан, ҫавӑн пекех форматировани тумалли кирек мӗнле конкретлӑ требованисене те шута илмелле. Документа таблицӑсемпе списоксем пек ятарласа форматировани тунӑ пулсан, вӗсене куҫарнӑ чухне тӗрӗс йӗркеленине ӗненмелле. Ҫакӑ куҫарнӑ версире информацие уҫӑмлӑн та уҫӑмлӑн уҫса панине ӗнентерме пулӑшать.

Нимӗҫле куҫарас енӗпе пулӑшу ӗҫӗсен тӗрӗс суйлавне уйӑрнӑ май предприятисем хӑйсен докуменчӗсене тӗрӗс куҫарассине шантарма тата хаклӑ йӑнӑшсенчен хӑтӑлма пултараҫҫӗ. Нимӗҫлерен акӑлчанла куҫарас опыт пур профессиллӗ куҫаруҫӑсем, тӗнчери клиентсемпе тата партнерсемпе тухӑҫлӑ хутшӑнма пулӑшса, документсене уҫӑмлӑн та тӗрӗс куҫарма пултараҫҫӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче нимӗҫле калаҫаҫҫӗ?

Нимӗҫсен официаллӑ чӗлхи-Германи, Австри, Швейцари, Лихтенштейн, Люксембург тата Италири Кӑнтӑрти Тиролӗн официаллӑ чӗлхи. Вӑл Ҫавӑн пекех Бельгире (Фламанд регионӗнче), Ҫурҫӗр Рейн-Вестфалире Тата Германин ытти пайӗсенче официаллӑ чӗлхе. Нимӗҫ чӗлхипе ҫавӑн пекех Францири Эльзаспа Лотаринги пек Хӗвелтухӑҫ Европӑн хӑш-пӗр пайӗсенче, польша провинцийӗсенче, Данире Кӑнтӑр Ютланди, Чех Республикинче Силези тата Нидерландсемпе Венгрири чикӗри хӑш-пӗр районсенче калаҫаҫҫӗ. Кунсӑр пуҫне, нимӗҫ чӗлхи Итали, Румыни, Казахстан тата Намибири хӑш-пӗр чаҫсенче сахалрах чӗлхе шутланать.

Нимӗҫ чӗлхин историйӗ мӗнле?

Нимӗҫ чӗлхи Европӑри индоевропӑри чӗлхе ҫемьин пӗр пайӗ тата Европӑри авалхи чӗлхесенчен пӗри пулса тӑрать. Вӑл Ҫурҫӗр Европӑри германи халӑхӗсем каланӑ протогерман чӗлхинчен пулнӑ тесе шутлаҫҫӗ. Пирӗн эрӑри 2-мӗш ӗмӗрте вӑл темиҫе тӗрлӗ диалект аталаннӑ, вӗсем ӗмӗр-ӗмӗрех аталанса пынӑ.
9-мӗш ӗмӗрте германи йӑхӗсем Аслӑ Карл влаҫӗпе пӗрлешнӗ, вӗсен чӗлхи пӗрлехи стандартлӑ форма пулса тӑнӑ. XI ӗмӗрте авалхи икӗ тӗрлӗ чӗлхе литературӑпа культурӑн тӗп чӗлхи пулса тӑнӑ: Рейнпа Тури Саксонире вӑтам хресчен тата баварипе Австрире тури нимӗҫ чӗлхи.
14-мӗш ӗмӗрте кӗнеке пичетлемелли изобретени шухӑшласа кӑларни тата пичет станокӗ килсе тухни чӗлхене стандартизацилеме тата "Грим Саккунӗ" пек ӗҫсене пичетлесе кӑларма пулӑшнӑ, вӑл ҫырупа калаҫу правилисене ҫак чӗлхепе палӑртнӑ.
Тӗпчевсемпе ҫутта кӑларас тапхӑрта хальхи нимӗҫ чӗлхине ҫӗнӗ лексика тата ансат грамматика туса кӑларассинчен пуҫланнӑ. 19-мӗш ӗмӗрте нимӗҫ чӗлхине кодификациленӗ, вӑтамран та, тури нимӗҫ диалекчӗсем те ҫӗршывӑн официаллӑ чӗлхи пулса тӑнӑ. Ҫак чӗлхе паян аталанса, эволюциленсе пырать, вӑл тӗнчери чи сарӑлнӑ чӗлхесенчен пӗри пулса тӑрать.

Нимӗҫ чӗлхине вӗренес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Мартин Лютер (1483-1546): Мартин Лютер Хальхи нимӗҫ чӗлхин никӗсӗсене тӑвассишӗн яваплӑ пулнӑ, Библие нимӗҫле куҫарнӑ тата ҫав вӑхӑтри нимӗҫсен икӗ тӗп диалекчӗпе-тури нимӗҫ тата анат саксон чӗлхипе-усӑ курнӑ ҫӗнӗ форма туса хатӗрленӗ. Унӑн витӗмӗ халӗ те нимӗҫ чӗлхин тытӑмӗпе правописанийӗнче палӑрать.
2. Иоганн Вольфганг фон Гете (1749-1832): Гете паллӑ поэт, драматург тата романист пулнӑ, вӑл нимӗҫ чӗлхин тӗрлӗ диалекчӗсене пӗр стандартизациллӗ чӗлхепе пӗрлештерес тӗлӗшпе ӗҫленӗ. Ҫавӑн пекех вӑл нимӗҫле "усал ӗҫ", "вельтшмерц" тата "ландскнехт"текен сӑмахсем нумай шухӑшласа кӑларнӑ. Паян кунчченех унӑн ӗҫне пӗтӗм тӗнчипе нимӗҫ чӗлхине йӑтса ҫӳрекенсем вӗренеҫҫӗ.
3. Генрих Гиммлер (1900-1945): Гиммлер нацистсен паллӑ чиновникӗ пулнӑ, вӑл нимӗҫ чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ. Вӑл ҫӗнӗ сӑмахсем шухӑшласа кӑларни, вӗсем нацистсен идеологийӗпе килӗшсе тӑнине тӗрӗслес тесе, режим арканнӑ хыҫҫӑн та нумайлӑха упранса юласса шантарнипе паллӑ пулнӑ.
4. Ульрих Аммон (1937-2006): Аммон лингвист пулнӑ, вӑл вӑхӑт иртнӗҫемӗн нимӗҫ чӗлхине аталантарма вӗреннӗ. Вӑл грамматика учебникӗсене ҫырнӑ, Deutsche Sprache e.V. организацине йӗркеленӗ, 1982-2006 ҫулсенче нимӗҫсен ӑслӑлӑх тӗпчевӗсен Ассоциацийӗн президенчӗн постне йышӑннӑ.
5. Фриц (Фредерик) Кемпе (1945): Кемпе-нимӗҫ чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ нимӗҫ лингвисӗ, уйрӑмах синтаксис шучӗпе. Вӑл нимӗҫ синтаксисӗ ҫинчен нумай кӗнеке ҫырнӑ, унӑн теорийӗсем шкулсенче нимӗҫ чӗлхине вӗрентес тӗлӗшпе пысӑк витӗм кӳнӗ.

Нимӗҫ чӗлхи структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Нимӗҫ чӗлхи тытӑмне пӗрлешӳллӗ чӗлхе пек ҫырса кӑтартма пулать. Ку вӑл унта аналитика, синтетика чӗлхисен элеменчӗсемпе усӑ курнине пӗлтерет, ҫавна пула унӑн ҫыхӑнӑвӗсем, йышлӑ хисеп тата туртӑмӗсем темиҫе сӑмаха пӗрлештернипе пулса тӑраҫҫӗ. Кунсӑр пуҫне нимӗҫ чӗлхинче тӑватӑ тӗп падеж пур (ятпа, эрехпе, дачӑпа тата атте-анне падежӗпе), глаголсене вара пичӗпе, хисепӗпе тата тайӑлӑвӗпе килӗшӳллӗн пӗрлештереҫҫӗ.

Нимӗҫ чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Пуҫӑрсене чикӗр: Нимӗҫ чӗлхине Вӗрентмелли Чи Лайӑх меслет вӑл-мӗн май килнӗ таран путса ларасси. Нимӗҫле калаҫма тӑрӑшӑр, нимӗҫ телекуравӗпе фильмӗсене пӑхӑр, нимӗҫ радионе итлӗр. Нимӗҫ чӗлхине йӑтса ҫӳрекенсемпе вӑхӑт ирттерӗр, вӗсемпе нимӗҫле калаҫӑр.
2. Нимӗҫ чӗлхин лайӑх учебникӗ туянӑр: Лайӑх учебник сире грамматикӑпа тата словарь запасӗпе пулӑшма, ҫавӑн пекех эсир вӗренекен упражненисем пама пултарать.
3. Хӑвӑрӑн сӑмахӑра практикӑра тытӑр: Мӗн Калани-сире ӑнланмалли уҫҫи. Ҫӗнӗ сӑмахсемпе пуплевсене вӗреннӗҫемӗн хӑвӑрӑн сӑмахӑрсене практикӑра ҫирӗплетсе пырӑр.
4. Онлайн-ресурссемпе усӑ курӑр: питӗ лайӑх онлайн-инструментсем нумай, вӗсем сире нимӗҫ чӗлхине вӗренме пулӑшӗҫ. Сире интерактивлӑ упражненисем сӗнекен сайтсемпе приложенисем, нимӗҫ чӗлхипе ҫӳрекен аудиозапиҫӗсемпе ытти ресурссем шырӑр, вӗсем сире вӗренме тата практикӑна кӗме пулӑшӗҫ.
5. Технологисемпе усӑ курӑр: тӗрлӗ приложенисем, подкассем тата ытти ресурссем Пур, вӗсем сире хӑйсен чӗлхе хӑнӑхӑвӗсене лайӑхлатма пулӑшӗҫ. Хӑвӑр чӗлхене технологи импульсне вӗрентес тесе, вӗсенчен пӗрипе е темиҫе ҫынпа тӑтӑшах усӑ курма хӑтланса пӑхӑр.
6. Чӗлхепе улӑштармалли программӑна хутшӑнӑр: чӗлхепе Улӑштармалли Программӑсем - нимӗҫ чӗлхипе калаҫакансемпе калаҫура практикациленме тата хӑвӑн произведенине лайӑхлатма питӗ лайӑх май.