Пушкӑрт Яван Куҫар

Пушкӑрт чӗлхи - Пушкӑрт Республикинче, Раҫҫейре пушкӑртла халӑх калаҫакан авалхи тӗрӗк чӗлхи. Вӑл тӗрӗк чӗлхисен кипчаксен ушкӑнне кӗрет, унта 1,5 миллиона яхӑн ҫын калаҫать.

Пушкӑрт чӗлхи тӗрлӗ, унта пӗтӗм республикипе тӗрлӗ диалектсем сарӑлнӑ. Ҫакна пушкӑрт чӗлхинчен куҫарни тата ун ҫине те кӑткӑс задача лартать. Диалектсен хушшинче темиҫе тӗп уйрӑмлӑх пур, вӗсем куҫарӑва уйрӑмах йывӑрлатма пултараҫҫӗ, мӗншӗн тесен сӑмах вӗҫӗсемпе произведенийӗсем тӗрлӗ.

Чӗлхе нюансӗсене ӑнланакан пушкӑрт чӗлхине тӗп-тӗрӗс куҫарӑва тивӗҫтерес тесен кирлӗ. Ку куҫаруҫӑсен тӗрлӗ диалектсене лайӑх тӗпчесе пӗлмелле, чи пӗчӗк уйрӑмлӑхсене те пӗлме пӗлмелле. Акӑ мӗншӗн професси тӑлмачӗсене пушкӑртла куҫарасси ҫинчен сӑмах пынӑ чухне час-часах ытларах хисеплеҫҫӗ.

Пушкӑрт чӗлхинчен тӑлмача шыранӑ чухне темиҫе паха фактор пур, вӗсене шута илмелле. Опыт татӑклӑ пӗлтерӗшлӗ; тӑлмачӑн оригинал чӗлхипе те, куҫару чӗлхипе те усӑ курмалла, ҫавӑн пекех культура контектне те ӑнланмалла. Ҫавӑн пекех тӑлмачӑ чӗлхе шайӗнче усӑ куракан терминологине активлӑ пӗлӳ илнине, мӗншӗн тесен вӑл вӑхӑт иртнӗҫемӗн улшӑнма пултарать.

Пӗтӗмӗшпе илсен, пушкӑрт чӗлхинчен куҫару ятарлӑ пӗлӳсемпе хӑнӑхусем, ҫавӑн пекех диалектсемпе культура ӑнланӑвӗсем кирлӗ. Мӗн тума шутланине тӗп-тӗрӗс каласа парас тесе, опытлӑ та лайӑх пӗлекен тӑлмача тара тытни кирлӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче пушкӑртла калаҫаҫҫӗ?

Пушкӑрт чӗлхипе ытларах Раҫҫейре калаҫаҫҫӗ, Казахстанра, Украинӑра тата Узбекистанра халӑх нумай мар пулин те.

Пушкӑрт чӗлхин историйӗ мӗнле?

Пушкӑрт чӗлхи-тӗрӗк чӗлхи, унпа ытларах Пушкӑртстан Республикинче, Урал тӑвӗсен регионӗнче, калаҫаҫҫӗ. Ку республикӑн официаллӑ пӗртен-пӗр чӗлхи, ун ҫинче кӳршӗри удмурт кӗҫӗнрех представителӗсем те калаҫаҫҫӗ. Ку чӗлхепе темиҫе ӗмӗр тӑршшӗпех усӑ кураҫҫӗ тата ку таранччен калаҫакан тӗрӗксен авалхи чӗлхисенчен пӗри пулса тӑрать.
Пушкӑрт чӗлхи ҫинчен чи ир асӑннисем 16 ӗмӗре кӗреҫҫӗ. Ҫав вӑхӑтра вӑл араб тата перси чӗлхисем витӗмлӗ пулнипе пулнӑ. 19-мӗш ӗмӗрте пушкӑрт чӗлхи регионта темиҫе тӗрлӗ пӗчӗк чӗлхе пулса тӑнӑ. Вӑл наука ӗҫӗсенче те усӑ курнӑ, ҫакӑ ӑна пӗтӗм регионӗпех сарӑлма пулӑшнӑ.
Совет тапхӑрӗнче пушкӑрт чӗлхи раҫҫей витӗмӗнчен чылай сиен курнӑ. Пушкӑрт сӑмахӗсене вырӑс эквиваленчӗсемпе улӑштарнӑ. Ку чӗлхене те шкулсенче вӗрентнӗ, пушкӑртсен пӗрлӗхлӗ алфавитне тума хӑтланса пӑхнӑ.
Совет саманинче пушкӑрт чӗлхипе активлӑн усӑ курма пуҫланӑ, ҫак чӗлхене упрас тӗлӗшпе ытларах вӑй хунӑ. Нумай ҫынсем халӗ пушкӑртла иккӗмӗш чӗлхене вӗреннӗ пек вӗренеҫҫӗ, Пушкӑрт Республикин правительстви ҫак чӗлхене чӗртме ытларах та ытларах вӑй хурать.

Пушкӑрт чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Илдар Габдрафиков-поэт, публицист тата сценарист, вӑл пушкӑрт литературинче тата пушкӑрт чӗлхине чӗртсе тӑратассинче пысӑк кӗлетке пулнӑ.
2. Николай Галиханов-пушкӑрт ученӑйӗ тата поэчӗ, вӑл пушкӑрт чӗлхипе вуншар ӗҫ ҫырнӑ, хальхи пушкӑрт наукин никӗслевҫи шутланать.
3. Дамир Исмагилов-академик, философ тата лингвист, вӑл пушкӑрт чӗлхипе ҫӳрекенсем хушшинче хут пӗлӗвӗн шайне ӳстерес тӗлӗшпе нумай ӗҫленӗ, пушкӑрт чӗлхипе нумай ҫыру ҫырнӑ.
4. Аскер Аимбетов-пушкӑрт поэчӗ, прозаик тата ученӑй, вӑл пушкӑрт чӗлхипе литература енӗпе малта пыракан фигурӑсенчен пӗри пулнӑ, ҫак чӗлхепе темиҫе пысӑк произведени ҫырнӑ.
5. Иек Яхина – пушкӑртсен паллӑ писателӗпе драматург, унӑн произведенийӗсене Раҫҫейре кӑна мар, пӗтӗм тӗнчипе те йышӑннӑ, вӑл пушкӑрт чӗлхине вулакансемшӗн лайӑхрах тӑвас тесе нумай ӗҫ тунӑ.

Пушкӑрт чӗлхи структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Пушкӑрт чӗлхи-тӗрӗк чӗлхин кипчак турачӗсемпе ҫыхӑннӑ агглютинативлӑ чӗлхе. Вӑл грамматика функцийӗсене палӑртма усӑ куракан суффикссемпе тата ятарлӑ сасӑсемпе усӑ курать. Пушкӑрт чӗлхи те хупӑ та уҫӑ сасӑсен пуян системи пур, слогсен те, деепрически конструкцисем те унӑн пӗтӗмӗшле тытӑмӗ пулса тӑраҫҫӗ.

Пушкӑрт чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Пушкӑрт алфавитӗпе тата произведенийӗпе паллашӑр. Пушкӑрт чӗлхине вӗренме тытӑнсан, ку чи пысӑк утӑм. Хӑш-пӗр тӗп текстсене пушкӑрт чӗлхипе вулама тытӑнӑр та кашни саспаллин тӗрӗс произведенийӗнче усӑ курӑр.
2. Репетитор е курс тупма хӑтланса пӑхӑр. Чӗлхене вӗренмелли чи лайӑх меслет-чӗлхе носителӗпе уйрӑм вӗрентӳ иртесси. Май ҫук пулсан, вырӑнти курссене е аудиона тата сире чӗлхе вӗрентме пулӑшакан видеокурссене кӗрсе пӑхӑр.
3. Вулӑр, итлӗр те пушкӑртла нумай материалсем пӑхӑр. Эсир чӗлхепе лайӑхрах паллашнӑ май пушкӑрт чӗлхипе массӑллӑ информаци хатӗрӗсене вуланипе тата итлесе практикӑна малалла тӑсӑр. Аудиозапиҫӗсене, литературӑна, пушкӑрт чӗлхипе фильмсемпе юрӑсене тупма хӑтланса пӑхӑр та пуҫӑрсене чикӗр.
4. Пушкӑртла калаҫура усӑ курӑр. Практика валли партнер тупӑр е онлайн-форума хутшӑнӑр, унта ҫынсем пушкӑртла калаҫаҫҫӗ. Йӑнӑшсем тума ан хӑрӑр — ку вӗрентӳ пайӗ!
5. Малалла вӗренӗр. Эсир хӑвӑра никӗссемпе хӑтлӑ туятӑр пулсан та, яланах мӗн те пулин ҫӗнни пур, ӑна вӗренсе хӑнӑхма та пулать. Малалла вулӑр, итлӗр, мӗн май килнӗ таран ытларах пушкӑртла пӑхӑр.

Яванский индонезин официаллӑ чӗлхи шутланать, унта 75 миллион ытла ҫын калаҫать. Ку чӗлхен вӑрӑм истори пур, юлашки ҫулсенче ӑна вӗренекен ҫынсен шучӗ ӳснӗ. Ҫапла вара яван чӗлхине ирӗклӗн пӗлекен тӑлмачсем пысӑк ыйтупа усӑ кураҫҫӗ.

Ӗҫ яван чӗлхине куҫарма тытӑнсан тӗрӗслӗхпе культура туйӑмӗ чи пӗлтерӗшлӗ. Тӑлмачсен чӗлхен культурӑллӑ нюансӗсене ӑнланма, тӗплӗ пӗлтерӗшпе усӑ курма пӗлмелле. Машина куҫарӑвӗ ытларах та ытларах палӑрса пырать пулин те, вӑл чӗлхе нюансӗсене чӑннипех каласа пама пултараймасть. Ҫавӑнпа професси куҫаруҫисем-ҫынсем малтанхи пекех чи лайӑх вариант шутланать.

Яван грамматики вӗренӳпе ӑнлану валли йывӑр пулма пултарать, ҫавӑнпа та чӗлхене лайӑх пӗлекен кама та пулин тупни уйрӑмах пӗлтерӗшлӗ. Яван чӗлхинчен профессиллӗ куҫаруҫӑсен чӗлхене, унӑн культурине тата нюансӗсене лайӑх пӗлмелле. Вӗсен текст содержанине тӗпӗ-йӗрӗпе пӗлмелле, мӗншӗн тесен терминологипе усӑ курнине контекстран килет.

Сирӗн проект валли тӑлмач суйласа илнӗ чухне ссылкӑсемпе вӗсен ӗҫӗн тӗслӗхӗсене ыйтса пӗлмелле. Ҫакӑ сире вӗсен пултарулӑхне хаклама тата вӗсем сирӗн проект валли юрӑхлӑ пулнине пӗлме пулӑшӗ. Кунсӑр пуҫне, куҫаруҫӑсенчен конфиденциллӗ правилӑсем ҫинчен ыйтӑр, сирӗн информаци хӑрушсӑрлӑхра юлтӑр.

Опытлӑ та шанчӑклӑ тӑлмачӑпа эсир куҫарӑвӑн культура уйрӑмлӑхӗсене тӗрӗс те шута илекен уйрӑмлӑхӗсене илессе шанма пултаратӑр. Яван чӗлхинчен ӗҫлӗ, юридически е харпӑр хӑй тӗллевӗсем валли куҫарусем кирлӗ-и сире, професси тӑлмачӗ сирӗн пӗлтерӗве тӗп-тӗрӗс пӗлтерме тӑрӑшӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче яван чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?

Яванский-яван халӑхӗн тӑван чӗлхи, вӑл ытларах Индонезири Ява утравӗнче пурӑнать. Унта Суринам, Сингапур, Малайзи Тата Ҫӗнӗ Каледонин хӑш-пӗр пайӗсенче те калаҫаҫҫӗ.

Яван чӗлхин историйӗ мӗнле?

Яван чӗлхи - австроази чӗлхи, унпа 85 миллиона яхӑн ҫын, пуринчен ытла Ява индонези утравӗ ҫинче калаҫаҫҫӗ. Ку вӑл австронези чӗлхин чи анлӑн усӑ куракан чӗлхисенчен пӗри, унпа ытларах Индонези архипелагӗ тӑрӑх калаҫаҫҫӗ.
Яван чӗлхи вӑрӑм та пуян истори пур, вӑл пурри ҫинчен ҫырнисене пирӗн эрӑри 12 ӗмӗрте параҫҫӗ. Ҫак вӑхӑтран пуҫласа ӑна санскрит, тамиль тата бали чӗлхисем, ҫавӑн пекех австронези чӗлхисем вӑйлӑ витӗм кӳнӗ тесе шутлаҫҫӗ. Ҫак ватӑ чӗлхесенчен нумайӑшне ҫак витӗмлӗх паян та, чӗлхере уҫҫӑнах палӑрать.
Пирӗн вӑхӑтра яван чӗлхипе тӗпрен Илсен Вӑтаҫӗрпе Хӗвелтухӑҫ Явора калаҫаҫҫӗ, ҫавӑн пекех вӑл регионти хутшӑну чӗлхи пулса тӑрать. Вӑл официаллӑ лару-тӑрура ҫӗнӗ хыпарсемпе правительство коммуникацийӗсем кӑларӑмӗсене кӗртнӗ май усӑ курать, ҫав вӑхӑтрах калаҫура вырӑнти ҫынсем ытларах унпа тӑван пек усӑ кураҫҫӗ. Яван чӗлхине те хӑш-пӗр шкулсенче, пуринчен ытла Вӑтаҫӗрпе Хӗвелтухӑҫ Явора вӗрентеҫҫӗ.

Яван чӗлхине вӗренес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Картини Аджгӗ (1879-1904): яван хӗрарӑмӗ, яванти йӑлана кӗнӗ обществӑпа культурӑра хӗрарӑмсен чухӑн пурнӑҫӗ ҫинчен тата вӗсен прависем ҫинчен нумай ҫыраканскер, савӑннӑ. Вӑл феминист юхӑмӗн пионерӗ шутланать, унӑн произведенийӗсем яван литературин канонӗн пӗлтерӗшлӗ пайӗ пулса тӑраҫҫӗ.
2. Дипонегоро пангеранӗ (1785-1855): яван принцӗпе ҫарпуҫӗ, 1825 ҫулта голландири колониллӗ режима хирӗҫ ӑнӑҫлӑ восстани ертсе пыраканскер. Унӑн идейисемпе ӗҫӗсем яванти национализма аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ.
3. IV (1809-1851) Р.А. Виранатакусум: ир пулакан яванти интеллектуал, писатель тата лингвист, вӑл яванти хальхи ҫырӑвӑн тытӑмне туса хатӗрлессишӗн яваплӑ пулнӑ. Ҫавӑн пекех вӑл яванти культурӑпа литература ҫинчен темиҫе кӗнеке ҫырнӑ.
4. Р.М. Нг. Ронггарсито (1822-1889): яван дипломачӗ, писатель тата поэт, яван обществи, историпе культура ҫинчен нумай ҫырнӑскер. Ӑна яванти паллӑ эпикӑллӑ "Серат Чентини"поэма ҫырнӑ тесе ҫыраҫҫӗ.
5. Марко Картодикромо (1894-1966): яванри паллӑ ученӑй, яван чӗлхипе литература, йӑли-йӗркипе йӑли-йӗрки ҫинчен нумай тӗпчесе ҫырнӑскер. Ӑна яван чӗлхин словарьне, хальхи яванти ҫыру системинче ҫырнӑ пӗрремӗш кӗнекене туса хурасси тесе ҫырса хураҫҫӗ.

Яван чӗлхин структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Яван чӗлхи австронези чӗлхин членӗ, индонези ҫемйин тата Кӑнтӑр-Хӗвелтухӑҫ Азири ытти чӗлхесен членӗ пулса тӑрать. Ҫак регион чӗлхисем пекех яванский те изоляци чӗлхи шутланать; урӑхла каласан, унта флексисем сахал, сӑмахсем те ҫӗнӗ пӗлтерӗшсем тума префикссемпе, суффикссемпе тата ытти улшӑнусемпе ҫыхӑнмаҫҫӗ. Чӗрчунсене ӑру тӑрӑх, йышлӑ хисеппе падеж тӑрӑх палӑртман, глаголсене ансат шутласа кӑларни вара ҫителӗклӗ. Кунсӑр пуҫне яванпа индонези чӗлхисем пӗр-пӗринпе тачӑ ҫыхӑнса тӑнине шута илсе, тӗп сӑмахсемпе пуплевсем ҫак икӗ чӗлхешӗн пӗрешкел пулса тӑраҫҫӗ.

Яван чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Яван чӗлхине е репетитора вӗренмелли авторитетлӑ программӑна тупӑр. Май пулсан, чӗлхене культура контектӗнче вӗрентес тӗлӗшпе фокусӑлаканнине тупӑр, эсир чӗлхен культурӑллӑ контектне тата нюансӗсене ӑнланма пултаратӑр.
2. Видеоуркӑсем, аудиофайлсем тата интерактивлӑ упражненисем евӗр хальхи вӗрентӳ меслечӗсемпе усӑ куракан программӑна епле пулсан та суйлӑр.
3. Яван чӗлхипе пахалӑхлӑ материалсем хывӑр, учебниксем, словарьсем тата калаҫакансем пек.
4. Яван чӗлхине вӗренмелли юлташ тупӑр, сӑмахран, чӗлхе йӑтса ҫӳрекене е ҫак чӗлхене вӗренекене кама та пулин тупӑр.
5. Регулярлӑ практикӑпа тата пересмотрпа вӑхӑта тата вӑя ҫухатӑр.
6. Онлайн-пӗрлӗхсемпе е ушкӑнсемпе хутшӑнӑр, унта эсир яван чӗлхине вӗрентекен ытти вӗренекенсемпе те хутшӑнма пултаратӑр.
7. Хӑвӑр умма пысӑках мар тӗллевсем лартса, мотивацие упрӑр, вӗсене эсир ҫӑмӑллӑнах пурнӑҫа кӗртме пултаратӑр.
8. Май пулсан Явӑна кайӑр та чӗлхепе культурӑна тиенӗр.