Пушкӑрт Серб Куҫар

Пушкӑрт чӗлхи - Пушкӑрт Республикинче, Раҫҫейре пушкӑртла халӑх калаҫакан авалхи тӗрӗк чӗлхи. Вӑл тӗрӗк чӗлхисен кипчаксен ушкӑнне кӗрет, унта 1,5 миллиона яхӑн ҫын калаҫать.

Пушкӑрт чӗлхи тӗрлӗ, унта пӗтӗм республикипе тӗрлӗ диалектсем сарӑлнӑ. Ҫакна пушкӑрт чӗлхинчен куҫарни тата ун ҫине те кӑткӑс задача лартать. Диалектсен хушшинче темиҫе тӗп уйрӑмлӑх пур, вӗсем куҫарӑва уйрӑмах йывӑрлатма пултараҫҫӗ, мӗншӗн тесен сӑмах вӗҫӗсемпе произведенийӗсем тӗрлӗ.

Чӗлхе нюансӗсене ӑнланакан пушкӑрт чӗлхине тӗп-тӗрӗс куҫарӑва тивӗҫтерес тесен кирлӗ. Ку куҫаруҫӑсен тӗрлӗ диалектсене лайӑх тӗпчесе пӗлмелле, чи пӗчӗк уйрӑмлӑхсене те пӗлме пӗлмелле. Акӑ мӗншӗн професси тӑлмачӗсене пушкӑртла куҫарасси ҫинчен сӑмах пынӑ чухне час-часах ытларах хисеплеҫҫӗ.

Пушкӑрт чӗлхинчен тӑлмача шыранӑ чухне темиҫе паха фактор пур, вӗсене шута илмелле. Опыт татӑклӑ пӗлтерӗшлӗ; тӑлмачӑн оригинал чӗлхипе те, куҫару чӗлхипе те усӑ курмалла, ҫавӑн пекех культура контектне те ӑнланмалла. Ҫавӑн пекех тӑлмачӑ чӗлхе шайӗнче усӑ куракан терминологине активлӑ пӗлӳ илнине, мӗншӗн тесен вӑл вӑхӑт иртнӗҫемӗн улшӑнма пултарать.

Пӗтӗмӗшпе илсен, пушкӑрт чӗлхинчен куҫару ятарлӑ пӗлӳсемпе хӑнӑхусем, ҫавӑн пекех диалектсемпе культура ӑнланӑвӗсем кирлӗ. Мӗн тума шутланине тӗп-тӗрӗс каласа парас тесе, опытлӑ та лайӑх пӗлекен тӑлмача тара тытни кирлӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче пушкӑртла калаҫаҫҫӗ?

Пушкӑрт чӗлхипе ытларах Раҫҫейре калаҫаҫҫӗ, Казахстанра, Украинӑра тата Узбекистанра халӑх нумай мар пулин те.

Пушкӑрт чӗлхин историйӗ мӗнле?

Пушкӑрт чӗлхи-тӗрӗк чӗлхи, унпа ытларах Пушкӑртстан Республикинче, Урал тӑвӗсен регионӗнче, калаҫаҫҫӗ. Ку республикӑн официаллӑ пӗртен-пӗр чӗлхи, ун ҫинче кӳршӗри удмурт кӗҫӗнрех представителӗсем те калаҫаҫҫӗ. Ку чӗлхепе темиҫе ӗмӗр тӑршшӗпех усӑ кураҫҫӗ тата ку таранччен калаҫакан тӗрӗксен авалхи чӗлхисенчен пӗри пулса тӑрать.
Пушкӑрт чӗлхи ҫинчен чи ир асӑннисем 16 ӗмӗре кӗреҫҫӗ. Ҫав вӑхӑтра вӑл араб тата перси чӗлхисем витӗмлӗ пулнипе пулнӑ. 19-мӗш ӗмӗрте пушкӑрт чӗлхи регионта темиҫе тӗрлӗ пӗчӗк чӗлхе пулса тӑнӑ. Вӑл наука ӗҫӗсенче те усӑ курнӑ, ҫакӑ ӑна пӗтӗм регионӗпех сарӑлма пулӑшнӑ.
Совет тапхӑрӗнче пушкӑрт чӗлхи раҫҫей витӗмӗнчен чылай сиен курнӑ. Пушкӑрт сӑмахӗсене вырӑс эквиваленчӗсемпе улӑштарнӑ. Ку чӗлхене те шкулсенче вӗрентнӗ, пушкӑртсен пӗрлӗхлӗ алфавитне тума хӑтланса пӑхнӑ.
Совет саманинче пушкӑрт чӗлхипе активлӑн усӑ курма пуҫланӑ, ҫак чӗлхене упрас тӗлӗшпе ытларах вӑй хунӑ. Нумай ҫынсем халӗ пушкӑртла иккӗмӗш чӗлхене вӗреннӗ пек вӗренеҫҫӗ, Пушкӑрт Республикин правительстви ҫак чӗлхене чӗртме ытларах та ытларах вӑй хурать.

Пушкӑрт чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Илдар Габдрафиков-поэт, публицист тата сценарист, вӑл пушкӑрт литературинче тата пушкӑрт чӗлхине чӗртсе тӑратассинче пысӑк кӗлетке пулнӑ.
2. Николай Галиханов-пушкӑрт ученӑйӗ тата поэчӗ, вӑл пушкӑрт чӗлхипе вуншар ӗҫ ҫырнӑ, хальхи пушкӑрт наукин никӗслевҫи шутланать.
3. Дамир Исмагилов-академик, философ тата лингвист, вӑл пушкӑрт чӗлхипе ҫӳрекенсем хушшинче хут пӗлӗвӗн шайне ӳстерес тӗлӗшпе нумай ӗҫленӗ, пушкӑрт чӗлхипе нумай ҫыру ҫырнӑ.
4. Аскер Аимбетов-пушкӑрт поэчӗ, прозаик тата ученӑй, вӑл пушкӑрт чӗлхипе литература енӗпе малта пыракан фигурӑсенчен пӗри пулнӑ, ҫак чӗлхепе темиҫе пысӑк произведени ҫырнӑ.
5. Иек Яхина – пушкӑртсен паллӑ писателӗпе драматург, унӑн произведенийӗсене Раҫҫейре кӑна мар, пӗтӗм тӗнчипе те йышӑннӑ, вӑл пушкӑрт чӗлхине вулакансемшӗн лайӑхрах тӑвас тесе нумай ӗҫ тунӑ.

Пушкӑрт чӗлхи структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Пушкӑрт чӗлхи-тӗрӗк чӗлхин кипчак турачӗсемпе ҫыхӑннӑ агглютинативлӑ чӗлхе. Вӑл грамматика функцийӗсене палӑртма усӑ куракан суффикссемпе тата ятарлӑ сасӑсемпе усӑ курать. Пушкӑрт чӗлхи те хупӑ та уҫӑ сасӑсен пуян системи пур, слогсен те, деепрически конструкцисем те унӑн пӗтӗмӗшле тытӑмӗ пулса тӑраҫҫӗ.

Пушкӑрт чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Пушкӑрт алфавитӗпе тата произведенийӗпе паллашӑр. Пушкӑрт чӗлхине вӗренме тытӑнсан, ку чи пысӑк утӑм. Хӑш-пӗр тӗп текстсене пушкӑрт чӗлхипе вулама тытӑнӑр та кашни саспаллин тӗрӗс произведенийӗнче усӑ курӑр.
2. Репетитор е курс тупма хӑтланса пӑхӑр. Чӗлхене вӗренмелли чи лайӑх меслет-чӗлхе носителӗпе уйрӑм вӗрентӳ иртесси. Май ҫук пулсан, вырӑнти курссене е аудиона тата сире чӗлхе вӗрентме пулӑшакан видеокурссене кӗрсе пӑхӑр.
3. Вулӑр, итлӗр те пушкӑртла нумай материалсем пӑхӑр. Эсир чӗлхепе лайӑхрах паллашнӑ май пушкӑрт чӗлхипе массӑллӑ информаци хатӗрӗсене вуланипе тата итлесе практикӑна малалла тӑсӑр. Аудиозапиҫӗсене, литературӑна, пушкӑрт чӗлхипе фильмсемпе юрӑсене тупма хӑтланса пӑхӑр та пуҫӑрсене чикӗр.
4. Пушкӑртла калаҫура усӑ курӑр. Практика валли партнер тупӑр е онлайн-форума хутшӑнӑр, унта ҫынсем пушкӑртла калаҫаҫҫӗ. Йӑнӑшсем тума ан хӑрӑр — ку вӗрентӳ пайӗ!
5. Малалла вӗренӗр. Эсир хӑвӑра никӗссемпе хӑтлӑ туятӑр пулсан та, яланах мӗн те пулин ҫӗнни пур, ӑна вӗренсе хӑнӑхма та пулать. Малалла вулӑр, итлӗр, мӗн май килнӗ таран ытларах пушкӑртла пӑхӑр.

Сербскинчен тата вырӑсла куҫарма опытлӑ тӑлмач кирлӗ, вӑл культурӑна тӗп-тӗрӗс ӑнланассине тивӗҫтерет. Серби-балкан ҫӗршывӗ Кӑнтӑр-Хӗвелтухӑҫ Европӑра пуян историпе тата ӗлӗкхи Югослави ҫӗршывӗсемпе тачӑ ҫыхӑнса тӑрать. Унӑн хӑйӗн хӑйне евӗрлӗ чӗлхи, кириллицӑпа культура пур, вӗсене мӗнле те пулин текста куҫариччен шута илмелле.

Серб чӗлхи кӑнтӑрти славян чӗлхин пӗр пайӗ пулса тӑрать, вӑл пӑлхар, хорват тата македон чӗлхисене те кӗртет. Ҫак чӗлхен икӗ тӗп диалекчӗ - штокавскипе торлак чӗлхи. Штокавский сарӑлнӑ форма шутланнӑ вӑхӑтра торлакский ытларах литература тӗллевӗсемпе усӑ курать. Куҫарӑва тӗрӗс тивӗҫтерес тесен професси тӑлмачӗн икӗ диалектпа тата регионти нюссемпе паллашмалла.

Серб чӗлхине кириллица ҫырнӑ, вӑл грек чӗлхинчен тухӑҫлӑ. Ҫак алфавит латин алфавитӗнчен те ытларах символ тытса тӑрать, ҫакӑ ӑна тӗпчесе вӗренессипе хӑнӑхассине йывӑрлатать. Ҫапла вара, куҫарнӑ текст тӗрӗс те уҫӑмлӑ пултӑр тесе, кириллицӑпа паллашнӑ тӑлмач пулмалла.

Сербипе ӗлӗкхи Югослави ҫӗршывӗсемпе тачӑ ҫыхӑнса тӑнӑшӑн Сербин контекчӗпе культурине тӑлмачӑ ӑнлантӑр. Серби чӗлхипе историне кӳршӗри ҫӗршывсемпе йӑласем пысӑк витӗм кӳнӗ. Регионпа паллашнӑ тӑлмач чӗлхепе культура уйрӑмлӑхӗсене куҫару тексчӗ пуҫламӑш текст пӗлтерӗшне тата интенцине тӗп-тӗрӗс палӑртма пултарӗ.

Кӗскен каласан, серб чӗлхинчен е унпа ӗҫлекен тӑлмачӑн серб чӗлхипе те, унӑн хӑйне евӗрлӗ культурипе йӑлисене те лайӑх пӗлмелле. Кириллицӑна пӗлни те сербла е унран тӗрӗс куҫарма кирлӗ. Сербскинчен килнӗ квалификациллӗ тӑлмач сербскинчен е серб чӗлхинчен тӗплӗ те тӗплӗн куҫарма пултарать.

Сербла хӑш ҫӗршывсенче калаҫаҫҫӗ?

Серб чӗлхи Сербире, Боснире, Герцеговинӑра, Черногорире тата Косовӑра официаллӑ чӗлхе пулса тӑрать. Унта ҫурҫӗрти Македони Хорватире, Болгарире, Венгрире, Румынире тата Республикӑра сахалрах ҫынсен ушкӑнӗсем калаҫаҫҫӗ.

Серб чӗлхи историйӗ мӗнле?

Серб чӗлхине аталантарассине 8 ӗмӗрчченех, 7 ӗмӗрте Византи империйӗ пӗтнӗ хыҫҫӑн уйрӑм чӗлхе пек йӗркеленме пуҫласан, сӑнаса пӗлме пулать. Серб ҫырулӑхӗн чи малтанхи тӗслӗхӗ 13 ӗмӗре кӗрет, анчах халӗ серб чӗлхипе шутланакан чылай пайӗ ҫав вӑхӑталла йӗркеленсе ҫитнӗ. Вӑтам ӗмӗрсенче Серби ҫӗршывра тӗрлӗ фракцисем калаҫакан нумай диалектсен тӑван ҫӗршывӗ пулнӑ, Анчах Серби литературине аталантарни 15-16 ӗмӗрсенче диалектсене пӗрлештерме тата чӗлхене стандартизацилеме пулӑшнӑ.
Осман пуҫ пулса тӑнӑ вӑхӑтра серб чӗлхи 14-мӗшӗнчен пуҫласа 19-мӗшӗччен османла-турккӑлла вӑйлӑ витӗм кӳнӗ, ҫакӑ чӗлхене лексикӑпа грамматика енчен паллӑ тунӑ. Ку Вӑл Паянхи кунчченех нумай районсенче, Уйрӑмах Сербин кӑнтӑрпа хӗвелтухӑҫӗнче упранать.
19-мӗш ӗмӗрте малалла литература реформисем ирттернӗ, серб чӗлхине вара штокман диалекчӗпе килӗшӳллӗн стандартизациленӗ, вӑл паян ҫӗршыври ҫырусемпе чӗлхе тексчӗсемшӗн нумайӑшӗшӗн усӑ курать. Ҫавӑнтан вара ку чӗлхене ытти чӗлхесем, чи малтан акӑлчан чӗлхисем, вӑйлӑ витӗм кӳчӗҫ, ҫакӑ ӑна интереслӗ гибрид туса хучӗ.

Серб чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Вук Стефанович Караджич (1787-1864): "хальхи серб литературин ашшӗ" Тесе Паллӑ ҫын, серб орфографийӗпе грамматикине тата серб словарьне йӗркелемелли стандартизаци енӗпе тӗп фигура пулнӑ.
2. Доситей Савӑнӑҫович (1739-1811): серб литературине тата вӗренӗве йӗркеленӗ Писатель, унӑн произведенийӗсем серб культурине, чӗлхене тата вӗренӗве аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ.
3. II Петрович-Непош (1813-1851): серб князӗ-епископ тата поэт, вӑл серб литературин историйӗнче пӗлтерӗшлӗ фигура пулса тӑрать. 1837 ҫулхи "Ту пуҫ кӑшӑлӗ" ятлӑ эпикӑллӑ поэма чи паллӑ, вӑл наципе ирӗклӗх юхӑмне пропагандӑлать.
4. Йован Стерий Попович (1806-1856): драматург, унӑн произведенийӗсем серб театрӗпе чӗлхине йӗркелеме пулӑшнӑ. Серб чӗлхине аталантарма пысӑк витӗм кӳнӗ вӑл.
5. Стефан Митров Любиша (1824-1878): Сербин драматургне ертсе пыраканӗ, унӑн пултарулӑхне серб чӗлхин стандартне вырнаҫтарма пулӑшаҫҫӗ. Унӑн пьесисене хӑйсен комедиллӗ элеменчӗсемпе, ҫавӑн пекех ҫинҫе социаллӑ критикӑпа пӗлеҫҫӗ.

Серб чӗлхи структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Серб чӗлхи тытӑмӗ, тӗрӗссипе, славян тата балкан чӗлхисен комбинацийӗ пулса тӑрать. Ку вӑл икӗ йӑхлӑ (арҫын, хӗрарӑм тата вӑтам), виҫӗ йышлӑ (пӗртен-пӗр, иккӗллӗ тата нумай йышлӑ) тата ҫичӗ падежлӑ (менельник, эрех, ашшӗ-амӑшӗ, пултаруллӑ, чӗнӳллӗ, инструментальнӑй тата локативлӑ). Унта Та Субъект-глагол-объект сӑмахӗсен йӗрки пур.

Серб чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Чӗлхе занятийӗсене ҫӳрӗр: кирек мӗнле ҫӗнӗ чӗлхене те вӗренмелли чи тухӑҫлӑ меслетсенчен Пӗри-занятисене е курсне ҫӳресси. Ку серб грамматикине тата произведенине структура лару-тӑрӑвӗнче, ал айӗнче квалификациллӗ преподаватель тытса, лайӑх вӗренме пултарать, вӑл сире пулӑшать.
2. Серб фильмӗсемпе телепередачисене пӑхӑр: серб телекуравӗпе фильмӗсене Пӑхса тухни-чӗлхепе паллашма тата темиҫе усӑллӑ сӑмах тата идиом ӑнланма питӗ лайӑх меслет.
3. Чӗлхепе улӑштармалли юлташ тупӑр: чӗлхе курсне ҫӳрени сирӗншӗн вариант мар пулсан, чӗлхепе улӑштармалли партнера шырани хӑвӑрт вӗренмелли лайӑх меслет пулма пултарать. Калаҫура тата практикӑра хӑвӑр мӗнле чӗлхепе калаҫасшӑн пулнине эсир иксӗр те килӗшнине ӗненӗр.
4. Онлайн-ресурссемпе усӑ курӑр: онлайн-ресурссем нумай, вӗсем сире веб-сайт, приложени, подкаст тата видео йышши серб чӗлхине вӗрентме пулӑшӗҫ. Вӗсемпе эсир чӗлхене вӗренмелли ытти занятисем ҫумне хушса усӑ курма хӑтланса пӑхӑр.
5. Сербла чӗлхе носителӗсемпе калаҫӑр: сербсен чӗлхине лайӑхлатмалли Чи Лайӑх меслет-чӗлхе носителӗсемпе практикӑласси. Вырӑнти ушкӑнпа пӗрлешӗр е онлайн чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе калаҫма май тупӑр. Ҫакӑ сире хӑвӑр сӑмахӑра лайӑхлатма, хӑвӑра шанма тата чӗлхене ӑнланма пулӑшать.