Пушкӑрт Финла Куҫар

Пушкӑрт чӗлхи - Пушкӑрт Республикинче, Раҫҫейре пушкӑртла халӑх калаҫакан авалхи тӗрӗк чӗлхи. Вӑл тӗрӗк чӗлхисен кипчаксен ушкӑнне кӗрет, унта 1,5 миллиона яхӑн ҫын калаҫать.

Пушкӑрт чӗлхи тӗрлӗ, унта пӗтӗм республикипе тӗрлӗ диалектсем сарӑлнӑ. Ҫакна пушкӑрт чӗлхинчен куҫарни тата ун ҫине те кӑткӑс задача лартать. Диалектсен хушшинче темиҫе тӗп уйрӑмлӑх пур, вӗсем куҫарӑва уйрӑмах йывӑрлатма пултараҫҫӗ, мӗншӗн тесен сӑмах вӗҫӗсемпе произведенийӗсем тӗрлӗ.

Чӗлхе нюансӗсене ӑнланакан пушкӑрт чӗлхине тӗп-тӗрӗс куҫарӑва тивӗҫтерес тесен кирлӗ. Ку куҫаруҫӑсен тӗрлӗ диалектсене лайӑх тӗпчесе пӗлмелле, чи пӗчӗк уйрӑмлӑхсене те пӗлме пӗлмелле. Акӑ мӗншӗн професси тӑлмачӗсене пушкӑртла куҫарасси ҫинчен сӑмах пынӑ чухне час-часах ытларах хисеплеҫҫӗ.

Пушкӑрт чӗлхинчен тӑлмача шыранӑ чухне темиҫе паха фактор пур, вӗсене шута илмелле. Опыт татӑклӑ пӗлтерӗшлӗ; тӑлмачӑн оригинал чӗлхипе те, куҫару чӗлхипе те усӑ курмалла, ҫавӑн пекех культура контектне те ӑнланмалла. Ҫавӑн пекех тӑлмачӑ чӗлхе шайӗнче усӑ куракан терминологине активлӑ пӗлӳ илнине, мӗншӗн тесен вӑл вӑхӑт иртнӗҫемӗн улшӑнма пултарать.

Пӗтӗмӗшпе илсен, пушкӑрт чӗлхинчен куҫару ятарлӑ пӗлӳсемпе хӑнӑхусем, ҫавӑн пекех диалектсемпе культура ӑнланӑвӗсем кирлӗ. Мӗн тума шутланине тӗп-тӗрӗс каласа парас тесе, опытлӑ та лайӑх пӗлекен тӑлмача тара тытни кирлӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче пушкӑртла калаҫаҫҫӗ?

Пушкӑрт чӗлхипе ытларах Раҫҫейре калаҫаҫҫӗ, Казахстанра, Украинӑра тата Узбекистанра халӑх нумай мар пулин те.

Пушкӑрт чӗлхин историйӗ мӗнле?

Пушкӑрт чӗлхи-тӗрӗк чӗлхи, унпа ытларах Пушкӑртстан Республикинче, Урал тӑвӗсен регионӗнче, калаҫаҫҫӗ. Ку республикӑн официаллӑ пӗртен-пӗр чӗлхи, ун ҫинче кӳршӗри удмурт кӗҫӗнрех представителӗсем те калаҫаҫҫӗ. Ку чӗлхепе темиҫе ӗмӗр тӑршшӗпех усӑ кураҫҫӗ тата ку таранччен калаҫакан тӗрӗксен авалхи чӗлхисенчен пӗри пулса тӑрать.
Пушкӑрт чӗлхи ҫинчен чи ир асӑннисем 16 ӗмӗре кӗреҫҫӗ. Ҫав вӑхӑтра вӑл араб тата перси чӗлхисем витӗмлӗ пулнипе пулнӑ. 19-мӗш ӗмӗрте пушкӑрт чӗлхи регионта темиҫе тӗрлӗ пӗчӗк чӗлхе пулса тӑнӑ. Вӑл наука ӗҫӗсенче те усӑ курнӑ, ҫакӑ ӑна пӗтӗм регионӗпех сарӑлма пулӑшнӑ.
Совет тапхӑрӗнче пушкӑрт чӗлхи раҫҫей витӗмӗнчен чылай сиен курнӑ. Пушкӑрт сӑмахӗсене вырӑс эквиваленчӗсемпе улӑштарнӑ. Ку чӗлхене те шкулсенче вӗрентнӗ, пушкӑртсен пӗрлӗхлӗ алфавитне тума хӑтланса пӑхнӑ.
Совет саманинче пушкӑрт чӗлхипе активлӑн усӑ курма пуҫланӑ, ҫак чӗлхене упрас тӗлӗшпе ытларах вӑй хунӑ. Нумай ҫынсем халӗ пушкӑртла иккӗмӗш чӗлхене вӗреннӗ пек вӗренеҫҫӗ, Пушкӑрт Республикин правительстви ҫак чӗлхене чӗртме ытларах та ытларах вӑй хурать.

Пушкӑрт чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Илдар Габдрафиков-поэт, публицист тата сценарист, вӑл пушкӑрт литературинче тата пушкӑрт чӗлхине чӗртсе тӑратассинче пысӑк кӗлетке пулнӑ.
2. Николай Галиханов-пушкӑрт ученӑйӗ тата поэчӗ, вӑл пушкӑрт чӗлхипе вуншар ӗҫ ҫырнӑ, хальхи пушкӑрт наукин никӗслевҫи шутланать.
3. Дамир Исмагилов-академик, философ тата лингвист, вӑл пушкӑрт чӗлхипе ҫӳрекенсем хушшинче хут пӗлӗвӗн шайне ӳстерес тӗлӗшпе нумай ӗҫленӗ, пушкӑрт чӗлхипе нумай ҫыру ҫырнӑ.
4. Аскер Аимбетов-пушкӑрт поэчӗ, прозаик тата ученӑй, вӑл пушкӑрт чӗлхипе литература енӗпе малта пыракан фигурӑсенчен пӗри пулнӑ, ҫак чӗлхепе темиҫе пысӑк произведени ҫырнӑ.
5. Иек Яхина – пушкӑртсен паллӑ писателӗпе драматург, унӑн произведенийӗсене Раҫҫейре кӑна мар, пӗтӗм тӗнчипе те йышӑннӑ, вӑл пушкӑрт чӗлхине вулакансемшӗн лайӑхрах тӑвас тесе нумай ӗҫ тунӑ.

Пушкӑрт чӗлхи структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Пушкӑрт чӗлхи-тӗрӗк чӗлхин кипчак турачӗсемпе ҫыхӑннӑ агглютинативлӑ чӗлхе. Вӑл грамматика функцийӗсене палӑртма усӑ куракан суффикссемпе тата ятарлӑ сасӑсемпе усӑ курать. Пушкӑрт чӗлхи те хупӑ та уҫӑ сасӑсен пуян системи пур, слогсен те, деепрически конструкцисем те унӑн пӗтӗмӗшле тытӑмӗ пулса тӑраҫҫӗ.

Пушкӑрт чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Пушкӑрт алфавитӗпе тата произведенийӗпе паллашӑр. Пушкӑрт чӗлхине вӗренме тытӑнсан, ку чи пысӑк утӑм. Хӑш-пӗр тӗп текстсене пушкӑрт чӗлхипе вулама тытӑнӑр та кашни саспаллин тӗрӗс произведенийӗнче усӑ курӑр.
2. Репетитор е курс тупма хӑтланса пӑхӑр. Чӗлхене вӗренмелли чи лайӑх меслет-чӗлхе носителӗпе уйрӑм вӗрентӳ иртесси. Май ҫук пулсан, вырӑнти курссене е аудиона тата сире чӗлхе вӗрентме пулӑшакан видеокурссене кӗрсе пӑхӑр.
3. Вулӑр, итлӗр те пушкӑртла нумай материалсем пӑхӑр. Эсир чӗлхепе лайӑхрах паллашнӑ май пушкӑрт чӗлхипе массӑллӑ информаци хатӗрӗсене вуланипе тата итлесе практикӑна малалла тӑсӑр. Аудиозапиҫӗсене, литературӑна, пушкӑрт чӗлхипе фильмсемпе юрӑсене тупма хӑтланса пӑхӑр та пуҫӑрсене чикӗр.
4. Пушкӑртла калаҫура усӑ курӑр. Практика валли партнер тупӑр е онлайн-форума хутшӑнӑр, унта ҫынсем пушкӑртла калаҫаҫҫӗ. Йӑнӑшсем тума ан хӑрӑр — ку вӗрентӳ пайӗ!
5. Малалла вӗренӗр. Эсир хӑвӑра никӗссемпе хӑтлӑ туятӑр пулсан та, яланах мӗн те пулин ҫӗнни пур, ӑна вӗренсе хӑнӑхма та пулать. Малалла вулӑр, итлӗр, мӗн май килнӗ таран ытларах пушкӑртла пӑхӑр.

Финла куҫару пулӑшӑвӗ кирлӗрех пулса пырать, мӗншӗн тесен фин чӗлхи тӗп бизнесшӑн ытларах та ытларах пӗлтерӗшлӗ чӗлхе пулса тӑрать. Финла куҫару чӗлхере ҫеҫ мар, финсен культуринче те, идиомахсемпе нюанссенче те пысӑк опыт ыйтать. Финла професси куҫарӑвӗсем пысӑк квалификациллӗ тӑлмача чӗлхине тарӑн ӑнлануллӑ тата культура тӗлӗшӗнчен анлӑ пӗлӳ пама ыйтаҫҫӗ, вӗсем палӑртнӑ пӗлтерӗве тӗп-тӗрӗс пӗлтерме кирлӗ.

Финн чӗлхи Финляндин официаллӑ чӗлхи шутланать, ҫитменнине тата усӑ куракансен шучӗ - финн чӗлхеллӗ финнсем, анчах ҫӗршывра та швед чӗлхипе ҫӳрекенсен йышӗ нумай. Шведсемпе тачӑ хурӑнташлӑ пулин те, финн чӗлхи хӑйӗн грамматикипе тата словарь запасӗпе пачах уйрӑм чӗлхе пулса тӑрать. Икӗ чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсем ҫак икӗ чӗлхе хушшинчи уйрӑмлӑхсене пула час-часах пӗр-пӗрне аран ӑнланаҫҫӗ. Ҫак сӑлтавпа акӑлчанларан финла куҫарӑва икӗ чӗлхене те лайӑх пӗлекен професси тӑлмачи пурнӑҫламалла.

Финн чӗлхи кӑткӑс пулнисӗр пуҫне вӑл техника докуменчӗсемпе, тематика материалӗсемпе анлӑн усӑ курать, ку куҫару процесне тата ытларах кӑткӑслатать. Тӑлмачӑн хальхи вӑхӑтра усӑ куракан терминсемпе концепцисене пӗлмелле, ҫавӑн пекех документпа ҫыхӑннӑ требованисемпе паллашмалла, тӗрӗс результатсем илмелле.

Ҫав вӑхӑтрах тӑлмачӑн синтаксисра, идиомахра тата акцентсенче ҫинҫе уйрӑмлӑхсене шута илмелле, вӗсем фин чӗлхине кӑмӑллаҫҫӗ, ӑна калама ҫук илемлетеҫҫӗ. Ҫакна фин чӗлхипе ҫӳрекенни ҫеҫ тума пултарать – чӗлхен тӗрлӗ диалекчӗсемпе паллашакан ҫын идеалӗнче, мӗншӗн тесен финла пӗтӗм ҫӗршывӗпе нумай диалектпа калаҫаҫҫӗ.

Эсир финлянскинчен тӑлмач шыранӑ чухне, кирек мӗнле пулсан та, кама та пулин питӗ опытлӑ, шанчӑклӑ, творчествӑллӑ ҫын тупатӑрах. Финсен чи лайӑх куҫаруҫисем куҫару чӗлхин культурӑллӑ нюансӗсене шута илсе хӑйсен куҫарӑвӗсенче хӑйне евӗрлӗ текст тупсӑмне каласа пама пултараҫҫӗ. Кун пек тӑлмачӑпа ӗҫлени сирӗн ҫинчен е сирӗн компани ҫинчен пӗлтернине тӗллевлӗ аудиторие тӗрӗс те тухӑҫлӑ ҫитерессе шантарать.

Хӑш ҫӗршывсенче финла калаҫаҫҫӗ?

Финляндире, ҫавӑн пекех Швецире, Эстонире, Норвегире тата Раҫҫейре чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсем калаҫакан официаллӑ чӗлхе пулса тӑрать.

Фин чӗлхин историйӗ мӗнле?

Финн чӗлхи финн-угор чӗлхин ҫемьин членӗ, эстон чӗлхипе тата урал чӗлхисемпе тачӑ ҫыхӑнса тӑрать. Пирӗн эрӑри 800 ҫула яхӑн фин чӗлхин чи пӗчӗк формисем ҫинче калаҫнӑ тесе шутлаҫҫӗ, анчах ҫав чӗлхе ҫинчен асӑнни 16 ӗмӗрте, Микаэль Агрикола Ҫӗнӗ Халала финла куҫарнӑ чухне, шутланать.
19-мӗш ӗмӗрте Финлянди Раҫҫей империйӗн пайӗ пулнӑ, вырӑс чӗлхи управленипе вӗренӳ чӗлхи пулнӑ. Ҫавна пула фин чӗлхипе усӑ курасси чакнӑ, унӑн официаллӑ чӗлхин статусне пусарса лартнӑ. 1906 ҫулта финн чӗлхи швед чӗлхипе пӗр тан статус илнӗ, 1919 ҫулта финский никама пӑхӑнман Ҫӗнӗ Финляндин официаллӑ чӗлхи пулса тӑнӑ.
Ҫавӑнтанпа финн чӗлхи хальхи чӗрӗлӗхе тӳссе ирттернӗ, унта ҫӗнӗ сӑмахсем тата заемствӑсем хушса панӑ. Хальхи вӑхӑтра ку Европӑри союзӑн официаллӑ чӗлхисенчен пӗри, вӑл радиопа, телекуравра, фильмсемпе кӗнекесенче усӑ курать.

Фин чӗлхине вӗренес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Элиас Леннрот (1802 – 1884): "финляндин ашшӗ" Шутланакан Элиас Леннрот финляндин "Калев"наци эпосне йӗркелекен филолог тата фольклорист пулнӑ. Вӑл чӗлхен тӗрлӗ диалекчӗсене пӗр формӑна пӗрлештерекен эпикӑллӑ поэма тума авалхи сӑвӑсемпе юрӑсемпе усӑ курнӑ.
2. Агрикола Микаэль (1510 – 1557): Агрикола финн ҫырулӑхне никӗслекен тесе йышӑннӑ. Вӑл грамматика тексчӗсем ҫырнӑ, ҫӗнӗ Халала финла куҫарнӑ, ҫакӑ чӗлхене стандартизацилеме пулӑшнӑ. Унӑн ӗҫӗсем паян кунчченех кирлӗ пулаҫҫӗ.
3. Й. В.Снелман (1806 – 1881): Снелман патшалӑх деятелӗ, философ тата журналист пулнӑ, вӑл финла нумай ҫырнӑ. Вӑл фин чӗлхине швед чӗлхипе пӗр тан статус тумалла, ҫавӑн пекех уйрӑм финсен культурине аталантарма чӗнет.
4. Карле Галлен-Каллела (1865-1931): Галлен-Каллела художник тата скульптор пулнӑ, Ӑна Калевӑпа унӑн мифологийӗ хавхалантарнӑ. Вӑл финла калаҫма пулӑшрӗ, хӑйӗн художествӑлла ӗҫӗсемпе калевал ҫинчен калакан историсене анлӑрах аудиторие кӗртме майсем туса пачӗ.
5. Эйно Лейно (1878-1926): Лейно финла та, шведла та ҫырнӑ поэт пулнӑ. Унӑн ӗҫӗсем чӗлхене аталантарма чылай витӗм кӳчӗҫ, ҫавӑн пекех вӑл паянхи кунчченех усӑ куракан грамматика учебникӗсене те ҫырчӗ.

Фин чӗлхи структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Финн чӗлхи агглютинативлӑ структура пур. Ку вӑл сӑмахсем уйрӑм чаҫсене пӗрлештернине пӗлтерет, вӗсем сӑмах улӑштарнипе мар, суффикссемпе е приставкӑсемпе ҫыхӑнса тӑраҫҫӗ. Ку пайсене кирлӗ, паллӑ ячӗсене, глаголсемпе чӗлхесене, ҫавӑн пекех уйрӑмсемпе аффикссене кӗртме пултараҫҫӗ.
Чӗрчунсем 15 падеж патне, пӗртен-пӗр шутра 7 падеж патне те, йышлӑ йышпа туртӑнаҫҫӗ. Глаголсем пит-куҫпа, хисеппе, вӑхӑтпа, асспектпа, тайӑлупа тата сасӑпа килӗшӳллӗн пӗрлешеҫҫӗ. Ҫавӑн пекех глаголсен тӗрӗс мар формисем те нумай. Паллӑ ячӗсемпе наречийӗсем танлаштаруллӑ та чаплӑ.
Финн чӗлхи - хӗвеланӑҫ, хӗвелтухӑҫ тата ҫурҫӗр диалекчӗсенчен тӑрать. Аланд утравӗсен автономлӑ провинцийӗнче те уйрӑм диалект пур.

Финн чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Никӗсрен пуҫлӑр: финсен алфавитне вӗреннинчен тата саспаллисене тӗрӗс калама тытӑнӑр. Унтан грамматика правилисене тата словарьсен запасне вӗренӗр.
2. Онлайн-ресурссемпе усӑ курӑр: нумай онлайн-вӗренӳ материалӗсемпе, финн чӗлхин курсӗ, приложени тата веб-сайт курсӗсемпе усӑ Курӑр.
3. Пуҫӑрсене ҫӗклӗр: чӗлхене тата унӑн нюансӗсене лайӑхрах ӑнланас тесе, фин чӗлхине йӑтса ҫӳрекенсемпе хутшӑнма вӑхӑт ирттерӗр.
4. Практика: Финсен кӗнекисене вуланӑ чухне, финсен музыкине итлесе, финсен фильмӗсене пӑхса Тухнӑ Чухне Кашни Кунах хӑвӑр хӑнӑхусене хӑйраса пырӑр.
5. Нихҫан та ан парӑнӑр: ҫӗнӗ чӗлхене Вӗренесси нихҫан та ҫӑмӑл пулмасть, ҫавӑнпа та ҫул ҫинче чӑрмавсем тӗл пулсан, ан парӑнӑр. Чӑтӑмлӑ пулӑр, хӑвӑр умма реализмлӑ тӗллевсем лартӑр.