Пушкӑрт Суахили Куҫар

Пушкӑрт чӗлхи - Пушкӑрт Республикинче, Раҫҫейре пушкӑртла халӑх калаҫакан авалхи тӗрӗк чӗлхи. Вӑл тӗрӗк чӗлхисен кипчаксен ушкӑнне кӗрет, унта 1,5 миллиона яхӑн ҫын калаҫать.

Пушкӑрт чӗлхи тӗрлӗ, унта пӗтӗм республикипе тӗрлӗ диалектсем сарӑлнӑ. Ҫакна пушкӑрт чӗлхинчен куҫарни тата ун ҫине те кӑткӑс задача лартать. Диалектсен хушшинче темиҫе тӗп уйрӑмлӑх пур, вӗсем куҫарӑва уйрӑмах йывӑрлатма пултараҫҫӗ, мӗншӗн тесен сӑмах вӗҫӗсемпе произведенийӗсем тӗрлӗ.

Чӗлхе нюансӗсене ӑнланакан пушкӑрт чӗлхине тӗп-тӗрӗс куҫарӑва тивӗҫтерес тесен кирлӗ. Ку куҫаруҫӑсен тӗрлӗ диалектсене лайӑх тӗпчесе пӗлмелле, чи пӗчӗк уйрӑмлӑхсене те пӗлме пӗлмелле. Акӑ мӗншӗн професси тӑлмачӗсене пушкӑртла куҫарасси ҫинчен сӑмах пынӑ чухне час-часах ытларах хисеплеҫҫӗ.

Пушкӑрт чӗлхинчен тӑлмача шыранӑ чухне темиҫе паха фактор пур, вӗсене шута илмелле. Опыт татӑклӑ пӗлтерӗшлӗ; тӑлмачӑн оригинал чӗлхипе те, куҫару чӗлхипе те усӑ курмалла, ҫавӑн пекех культура контектне те ӑнланмалла. Ҫавӑн пекех тӑлмачӑ чӗлхе шайӗнче усӑ куракан терминологине активлӑ пӗлӳ илнине, мӗншӗн тесен вӑл вӑхӑт иртнӗҫемӗн улшӑнма пултарать.

Пӗтӗмӗшпе илсен, пушкӑрт чӗлхинчен куҫару ятарлӑ пӗлӳсемпе хӑнӑхусем, ҫавӑн пекех диалектсемпе культура ӑнланӑвӗсем кирлӗ. Мӗн тума шутланине тӗп-тӗрӗс каласа парас тесе, опытлӑ та лайӑх пӗлекен тӑлмача тара тытни кирлӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче пушкӑртла калаҫаҫҫӗ?

Пушкӑрт чӗлхипе ытларах Раҫҫейре калаҫаҫҫӗ, Казахстанра, Украинӑра тата Узбекистанра халӑх нумай мар пулин те.

Пушкӑрт чӗлхин историйӗ мӗнле?

Пушкӑрт чӗлхи-тӗрӗк чӗлхи, унпа ытларах Пушкӑртстан Республикинче, Урал тӑвӗсен регионӗнче, калаҫаҫҫӗ. Ку республикӑн официаллӑ пӗртен-пӗр чӗлхи, ун ҫинче кӳршӗри удмурт кӗҫӗнрех представителӗсем те калаҫаҫҫӗ. Ку чӗлхепе темиҫе ӗмӗр тӑршшӗпех усӑ кураҫҫӗ тата ку таранччен калаҫакан тӗрӗксен авалхи чӗлхисенчен пӗри пулса тӑрать.
Пушкӑрт чӗлхи ҫинчен чи ир асӑннисем 16 ӗмӗре кӗреҫҫӗ. Ҫав вӑхӑтра вӑл араб тата перси чӗлхисем витӗмлӗ пулнипе пулнӑ. 19-мӗш ӗмӗрте пушкӑрт чӗлхи регионта темиҫе тӗрлӗ пӗчӗк чӗлхе пулса тӑнӑ. Вӑл наука ӗҫӗсенче те усӑ курнӑ, ҫакӑ ӑна пӗтӗм регионӗпех сарӑлма пулӑшнӑ.
Совет тапхӑрӗнче пушкӑрт чӗлхи раҫҫей витӗмӗнчен чылай сиен курнӑ. Пушкӑрт сӑмахӗсене вырӑс эквиваленчӗсемпе улӑштарнӑ. Ку чӗлхене те шкулсенче вӗрентнӗ, пушкӑртсен пӗрлӗхлӗ алфавитне тума хӑтланса пӑхнӑ.
Совет саманинче пушкӑрт чӗлхипе активлӑн усӑ курма пуҫланӑ, ҫак чӗлхене упрас тӗлӗшпе ытларах вӑй хунӑ. Нумай ҫынсем халӗ пушкӑртла иккӗмӗш чӗлхене вӗреннӗ пек вӗренеҫҫӗ, Пушкӑрт Республикин правительстви ҫак чӗлхене чӗртме ытларах та ытларах вӑй хурать.

Пушкӑрт чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Илдар Габдрафиков-поэт, публицист тата сценарист, вӑл пушкӑрт литературинче тата пушкӑрт чӗлхине чӗртсе тӑратассинче пысӑк кӗлетке пулнӑ.
2. Николай Галиханов-пушкӑрт ученӑйӗ тата поэчӗ, вӑл пушкӑрт чӗлхипе вуншар ӗҫ ҫырнӑ, хальхи пушкӑрт наукин никӗслевҫи шутланать.
3. Дамир Исмагилов-академик, философ тата лингвист, вӑл пушкӑрт чӗлхипе ҫӳрекенсем хушшинче хут пӗлӗвӗн шайне ӳстерес тӗлӗшпе нумай ӗҫленӗ, пушкӑрт чӗлхипе нумай ҫыру ҫырнӑ.
4. Аскер Аимбетов-пушкӑрт поэчӗ, прозаик тата ученӑй, вӑл пушкӑрт чӗлхипе литература енӗпе малта пыракан фигурӑсенчен пӗри пулнӑ, ҫак чӗлхепе темиҫе пысӑк произведени ҫырнӑ.
5. Иек Яхина – пушкӑртсен паллӑ писателӗпе драматург, унӑн произведенийӗсене Раҫҫейре кӑна мар, пӗтӗм тӗнчипе те йышӑннӑ, вӑл пушкӑрт чӗлхине вулакансемшӗн лайӑхрах тӑвас тесе нумай ӗҫ тунӑ.

Пушкӑрт чӗлхи структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Пушкӑрт чӗлхи-тӗрӗк чӗлхин кипчак турачӗсемпе ҫыхӑннӑ агглютинативлӑ чӗлхе. Вӑл грамматика функцийӗсене палӑртма усӑ куракан суффикссемпе тата ятарлӑ сасӑсемпе усӑ курать. Пушкӑрт чӗлхи те хупӑ та уҫӑ сасӑсен пуян системи пур, слогсен те, деепрически конструкцисем те унӑн пӗтӗмӗшле тытӑмӗ пулса тӑраҫҫӗ.

Пушкӑрт чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Пушкӑрт алфавитӗпе тата произведенийӗпе паллашӑр. Пушкӑрт чӗлхине вӗренме тытӑнсан, ку чи пысӑк утӑм. Хӑш-пӗр тӗп текстсене пушкӑрт чӗлхипе вулама тытӑнӑр та кашни саспаллин тӗрӗс произведенийӗнче усӑ курӑр.
2. Репетитор е курс тупма хӑтланса пӑхӑр. Чӗлхене вӗренмелли чи лайӑх меслет-чӗлхе носителӗпе уйрӑм вӗрентӳ иртесси. Май ҫук пулсан, вырӑнти курссене е аудиона тата сире чӗлхе вӗрентме пулӑшакан видеокурссене кӗрсе пӑхӑр.
3. Вулӑр, итлӗр те пушкӑртла нумай материалсем пӑхӑр. Эсир чӗлхепе лайӑхрах паллашнӑ май пушкӑрт чӗлхипе массӑллӑ информаци хатӗрӗсене вуланипе тата итлесе практикӑна малалла тӑсӑр. Аудиозапиҫӗсене, литературӑна, пушкӑрт чӗлхипе фильмсемпе юрӑсене тупма хӑтланса пӑхӑр та пуҫӑрсене чикӗр.
4. Пушкӑртла калаҫура усӑ курӑр. Практика валли партнер тупӑр е онлайн-форума хутшӑнӑр, унта ҫынсем пушкӑртла калаҫаҫҫӗ. Йӑнӑшсем тума ан хӑрӑр — ку вӗрентӳ пайӗ!
5. Малалла вӗренӗр. Эсир хӑвӑра никӗссемпе хӑтлӑ туятӑр пулсан та, яланах мӗн те пулин ҫӗнни пур, ӑна вӗренсе хӑнӑхма та пулать. Малалла вулӑр, итлӗр, мӗн май килнӗ таран ытларах пушкӑртла пӑхӑр.

Суахили вӑл-Хӗвелтухӑҫ Африкӑра тата Аслӑ кӳлӗсен районӗнче 50 миллион ытла ҫын калаҫакан чӗлхе. Ку вӑл зулӑпа ҫивӗт пек чӗлхеллӗ бантӑн чӗлхи, Ку Танзанипе Кенийӗн официаллӑ чӗлхисенчен пӗри. Суахили Пӗтӗм Хӗвелтухӑҫ Африкӑри хутшӑнӑвӑн тӗп чӗлхи шутланать, франк лингвӗ пулса тӗрлӗ африка чӗлхисене ҫӳрекенсемпе анлӑн усӑ курать.

Бизнесшӑн, массӑллӑ информаци хатӗрӗсемшӗн тата регионта ӗҫлекен ытти организацисемшӗн суахиле куҫарас енӗпе професси пулӑшӑвӗсемпе усӑ курма хаклӑ вырӑн пулма пултарать. Ҫыру куҫарӑвӗн пулӑшӑвӗсем суахилипе суахили докуменчӗсемпе ытти материалсене тӗрӗс те шанчӑклӑ куҫарма пултараҫҫӗ, эсир регионти интереслӑ енсемпе тухӑҫлӑ хутшӑнма пултарасса шантарать. Тӑлмач пулӑшни те сире вырӑнти пӗрлӗхсемпе хутшӑнусене йӗркелеме тата вӗсен культурине лайӑхрах ӑнланма пулӑшать.

Професси куҫарӑвӗн пулӑшӑвӗсем ансат куҫару шайӗнчен тухаҫҫӗ, чӗлхен культура контектне шута илеҫҫӗ. Ҫыру куҫарӑвӗн лайӑх служби куҫарусем май килнӗ таран тӗрӗс пуласса, чӗлхе условийӗсене тата идиомӗсене шута илессе шантарать. Унсӑр пуҫне вӗсем суахилири копирайтинг, аудио - чӗлхе куҫарӑвӗ, ҫавӑн пекех веб-сайт куҫарӑвӗ те хушма пулӑшу сӗнме пултараҫҫӗ. Ҫак сервиссем сирӗн пӗлтерӗве тӗрӗс те тухӑҫлӑ пама пултараҫҫӗ.

Суахили куҫарӑвӗн службине суйланӑ чухне вӗсем чӗлхене тата унӑн диалекчӗсене лайӑх пӗлнине ӗненмелле. Ҫавӑн пекех вӗсен конкретлӑ пойндекстерӗнче опыт пуррине ӗненмелле, унта вӗсем сире, сӑмахран, медицина е юридически документсене куҫарма кирлӗ. Юлашкинчен, куҫару пахалӑхне тивӗҫтерме юрӑхлӑ тесе шутлакан кирек мӗнле куҫару службин те шута илнине тӗрӗслерӗр.

Суахили Хӗвелтухӑҫ Африкӑра тата Аслӑ кӳлӗсен районӗнче бизнес тытса пыракансемшӗн пуриншӗн те пӗлтерӗшлӗ чӗлхе шутланать, куҫару професси пулӑшӑвӗпе усӑ курма май пурри сирӗн пӗлтерӗве тӗп-тӗрӗс ӑнланасса, тухӑҫлӑ парасса шантарма пултарать.

Хӑш ҫӗршывсенче суахили чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?

Суахилире кени, Танзанире, Угардра, Тимӗр Тӑпри, Бурундире, Демократиллӗ Конго, Малави, Мозамбикӑра тата Тинӗс утравӗсем ҫинче калаҫаҫҫӗ. Сомали, Эфиопи, Замби, Кӑнтӑрти Африка тата Зимбабвӑри хӑш-пӗр чаҫсенче те вӑл ҫавӑн пекех анлӑ сарӑлнӑ.

Суахили чӗлхин историйӗ мӗнле?

Суахили чӗлхи-нигер-конглез ҫемйинчи бантӑн чӗлхи. Унта ытларах хӗвелтухӑҫ африкӑри ҫырансенче калаҫаҫҫӗ, ун ҫинчен чи ир ҫырса хунисене пирӗн эрӑри 800 ҫула яхӑн параҫҫӗ. Вӑл Африкӑри тӗп халӑхсен чӗлхисенчен перси, араб тата каярах акӑлчансен витӗмӗпе пӗрлешсе аталаннӑ. Ҫак чӗлхесен хутӑшӑвӗ кисвахили е суахили чӗлхипе паллӑ литература чӗлхи йӗркеленӗ.
Малтанах суахилипе хӗвелтухӑҫ африка ҫыранӗсем тӑрӑх ҫӳрекен суту-илӳҫӗсемпе усӑ курнӑ. Ку чӗлхене ҫыран хӗрринчи общинӑсем йышӑннӑ та Хӗвелтухӑҫ Африкӑри портсенчен пуҫласа ҫӗршывӑн шалти районӗсене ҫити сарӑлнӑ. 19-мӗш ӗмӗрте Вӑл Занзибар султанатӑн официаллӑ чӗлхи пулса тӑнӑ.
Суахили колониализмне пула хальхи Танзани, Кени, Уганда, Руанда, Бурунди тата Конго хӑш-пӗр районӗсен территорийӗнче ытларах усӑ курма пуҫланӑ. Паян Ку Африкӑри чи сарӑлнӑ чӗлхесенчен пӗри тата африкӑри нумай ҫӗршывсен официаллӑ чӗлхин пӗр пайӗ.

Суахили чӗлхине вӗренес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Эдвард Стир (1828-1902): суахилин пӗрремӗш словарӗ пулса тӑнӑ акӑлчансен христианла миссионерӗ. 2. Эрнест Альфред Уоллис Бадж (1857-1934): акӑлчан египетологӗ тата суахили Библийӗн тӑлмачӗ. 3. Исмаил Джумм Мзири (1862-1939): суахилири хальхи литература юписенчен Пӗри, вӑл чӗлхене тӗнче арени ҫине кӑларассишӗн яваплӑ пулнӑ. 4. Джабава Тилман (1872-1960): кӑнтӑр африкӑри педагог тата суахили ятлӑ пӗлӳҫӗ, Суахилипе Хӗвелтухӑҫ Африкӑра усӑ курассине пропагандӑлассишӗн яваплӑ педагог. 5. Джафет Кахи (1884-1958): суахили лингвистика пионерӗ, поэт тата писатель, суахилин "стандартлӑ" текеннине туса хураҫҫӗ.

Суахили чӗлхин тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Суахили чӗлхи агглютинативлӑ чӗлхе пулса тӑрать, ку сӑмахсенчен чылайӑшне пӗлтерӗшлӗ пӗчӗк единицӑсене пӗрлештерсе йӗркеленине пӗлтерет. Унта субъект-глагол-объект сӑмахӗсен йӗрки пур, ӑна ытларах уҫӑ сасӑсенче нумай мар килӗшӳпе никӗсленӗ. Ҫакӑ та прозӑллӑ, ку вӑл субъектсемпе объектсене антарма пултарнине пӗлтерет.

Суахили чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Суахили чӗлхипе квалификациллӗ преподавателе е репетитора тупӑр. Суахилин опытлӑ носительпе ӗҫлени-чӗлхене вӗренмелли чи лайӑх меслет, мӗншӗн тесен ку вӑл эсир чӗлхе йӑтса ҫӳрекен ҫынран тӳрех тӗрӗс информаци илетӗр тесе шантарать. Чӗлхе преподавателӗ е пӗрле ӗҫлекен репетитор май ҫук пулсан, лайӑх онлайн-курс е видеоурка шырӑр.
2. Суахилине вӗренме тытӑнӑр. Ҫак чӗлхепе мӗн чухлӗ ытларах илтетӗр, мӗн чухлӗ вулатӑр, эсир ӑна ҫавӑн чухлӗ лайӑхрах ӑнланма пултаратӑр, юлашкинчен вара унпа хутшӑнма пултаратӑр. Суахили музыкине итлӗр, суахили ҫинчи фильмсемпе телешоу ҫине пӑхӑр, суахилири кӗнекесемпе хаҫатсене вулӑр.
3. Словарьсен запасне вӗренӗр. Тӗп сӑмахсемпе пуплевсене вӗренни сире чӗлхене ӑнланма тата сирӗн калаҫусене пулӑшма пулӑшӗ. Кулленхи сӑмахсенчен, сӑмахсенчен пуҫлӑр та майӗпен кӑткӑсрах темӑсем патне куҫӑр.
4. Калаҫура мӗн май килнӗ таран ытларах усӑ курӑр. Ҫак чӗлхепе чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе е ытти вӗренекенсемпе калаҫнӑ чухне практикӑра усӑ курмалла. Эсир чӗлхе группине ҫырӑнма, чӗлхепе улӑштарусене хутшӑнма е репетиторпа практикацилеме пултаратӑр.
5. Хӑвӑрӑн прогресӑра сӑнаса тӑрӑр. Халӗ эсир мӗн пӗлнине, малашнехи практикӑра мӗнле темӑсем кирлине, эсир мӗнле прогреспа ҫитнине сӑнаса тӑрӑр. Ҫакӑ сире мотивацие упраса хӑварма пулӑшать тата сирӗн мӗн тумаллине лайӑх ӑнлану парӗ.