Пушкӑрт Чехсен Куҫар

Пушкӑрт чӗлхи - Пушкӑрт Республикинче, Раҫҫейре пушкӑртла халӑх калаҫакан авалхи тӗрӗк чӗлхи. Вӑл тӗрӗк чӗлхисен кипчаксен ушкӑнне кӗрет, унта 1,5 миллиона яхӑн ҫын калаҫать.

Пушкӑрт чӗлхи тӗрлӗ, унта пӗтӗм республикипе тӗрлӗ диалектсем сарӑлнӑ. Ҫакна пушкӑрт чӗлхинчен куҫарни тата ун ҫине те кӑткӑс задача лартать. Диалектсен хушшинче темиҫе тӗп уйрӑмлӑх пур, вӗсем куҫарӑва уйрӑмах йывӑрлатма пултараҫҫӗ, мӗншӗн тесен сӑмах вӗҫӗсемпе произведенийӗсем тӗрлӗ.

Чӗлхе нюансӗсене ӑнланакан пушкӑрт чӗлхине тӗп-тӗрӗс куҫарӑва тивӗҫтерес тесен кирлӗ. Ку куҫаруҫӑсен тӗрлӗ диалектсене лайӑх тӗпчесе пӗлмелле, чи пӗчӗк уйрӑмлӑхсене те пӗлме пӗлмелле. Акӑ мӗншӗн професси тӑлмачӗсене пушкӑртла куҫарасси ҫинчен сӑмах пынӑ чухне час-часах ытларах хисеплеҫҫӗ.

Пушкӑрт чӗлхинчен тӑлмача шыранӑ чухне темиҫе паха фактор пур, вӗсене шута илмелле. Опыт татӑклӑ пӗлтерӗшлӗ; тӑлмачӑн оригинал чӗлхипе те, куҫару чӗлхипе те усӑ курмалла, ҫавӑн пекех культура контектне те ӑнланмалла. Ҫавӑн пекех тӑлмачӑ чӗлхе шайӗнче усӑ куракан терминологине активлӑ пӗлӳ илнине, мӗншӗн тесен вӑл вӑхӑт иртнӗҫемӗн улшӑнма пултарать.

Пӗтӗмӗшпе илсен, пушкӑрт чӗлхинчен куҫару ятарлӑ пӗлӳсемпе хӑнӑхусем, ҫавӑн пекех диалектсемпе культура ӑнланӑвӗсем кирлӗ. Мӗн тума шутланине тӗп-тӗрӗс каласа парас тесе, опытлӑ та лайӑх пӗлекен тӑлмача тара тытни кирлӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче пушкӑртла калаҫаҫҫӗ?

Пушкӑрт чӗлхипе ытларах Раҫҫейре калаҫаҫҫӗ, Казахстанра, Украинӑра тата Узбекистанра халӑх нумай мар пулин те.

Пушкӑрт чӗлхин историйӗ мӗнле?

Пушкӑрт чӗлхи-тӗрӗк чӗлхи, унпа ытларах Пушкӑртстан Республикинче, Урал тӑвӗсен регионӗнче, калаҫаҫҫӗ. Ку республикӑн официаллӑ пӗртен-пӗр чӗлхи, ун ҫинче кӳршӗри удмурт кӗҫӗнрех представителӗсем те калаҫаҫҫӗ. Ку чӗлхепе темиҫе ӗмӗр тӑршшӗпех усӑ кураҫҫӗ тата ку таранччен калаҫакан тӗрӗксен авалхи чӗлхисенчен пӗри пулса тӑрать.
Пушкӑрт чӗлхи ҫинчен чи ир асӑннисем 16 ӗмӗре кӗреҫҫӗ. Ҫав вӑхӑтра вӑл араб тата перси чӗлхисем витӗмлӗ пулнипе пулнӑ. 19-мӗш ӗмӗрте пушкӑрт чӗлхи регионта темиҫе тӗрлӗ пӗчӗк чӗлхе пулса тӑнӑ. Вӑл наука ӗҫӗсенче те усӑ курнӑ, ҫакӑ ӑна пӗтӗм регионӗпех сарӑлма пулӑшнӑ.
Совет тапхӑрӗнче пушкӑрт чӗлхи раҫҫей витӗмӗнчен чылай сиен курнӑ. Пушкӑрт сӑмахӗсене вырӑс эквиваленчӗсемпе улӑштарнӑ. Ку чӗлхене те шкулсенче вӗрентнӗ, пушкӑртсен пӗрлӗхлӗ алфавитне тума хӑтланса пӑхнӑ.
Совет саманинче пушкӑрт чӗлхипе активлӑн усӑ курма пуҫланӑ, ҫак чӗлхене упрас тӗлӗшпе ытларах вӑй хунӑ. Нумай ҫынсем халӗ пушкӑртла иккӗмӗш чӗлхене вӗреннӗ пек вӗренеҫҫӗ, Пушкӑрт Республикин правительстви ҫак чӗлхене чӗртме ытларах та ытларах вӑй хурать.

Пушкӑрт чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Илдар Габдрафиков-поэт, публицист тата сценарист, вӑл пушкӑрт литературинче тата пушкӑрт чӗлхине чӗртсе тӑратассинче пысӑк кӗлетке пулнӑ.
2. Николай Галиханов-пушкӑрт ученӑйӗ тата поэчӗ, вӑл пушкӑрт чӗлхипе вуншар ӗҫ ҫырнӑ, хальхи пушкӑрт наукин никӗслевҫи шутланать.
3. Дамир Исмагилов-академик, философ тата лингвист, вӑл пушкӑрт чӗлхипе ҫӳрекенсем хушшинче хут пӗлӗвӗн шайне ӳстерес тӗлӗшпе нумай ӗҫленӗ, пушкӑрт чӗлхипе нумай ҫыру ҫырнӑ.
4. Аскер Аимбетов-пушкӑрт поэчӗ, прозаик тата ученӑй, вӑл пушкӑрт чӗлхипе литература енӗпе малта пыракан фигурӑсенчен пӗри пулнӑ, ҫак чӗлхепе темиҫе пысӑк произведени ҫырнӑ.
5. Иек Яхина – пушкӑртсен паллӑ писателӗпе драматург, унӑн произведенийӗсене Раҫҫейре кӑна мар, пӗтӗм тӗнчипе те йышӑннӑ, вӑл пушкӑрт чӗлхине вулакансемшӗн лайӑхрах тӑвас тесе нумай ӗҫ тунӑ.

Пушкӑрт чӗлхи структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Пушкӑрт чӗлхи-тӗрӗк чӗлхин кипчак турачӗсемпе ҫыхӑннӑ агглютинативлӑ чӗлхе. Вӑл грамматика функцийӗсене палӑртма усӑ куракан суффикссемпе тата ятарлӑ сасӑсемпе усӑ курать. Пушкӑрт чӗлхи те хупӑ та уҫӑ сасӑсен пуян системи пур, слогсен те, деепрически конструкцисем те унӑн пӗтӗмӗшле тытӑмӗ пулса тӑраҫҫӗ.

Пушкӑрт чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Пушкӑрт алфавитӗпе тата произведенийӗпе паллашӑр. Пушкӑрт чӗлхине вӗренме тытӑнсан, ку чи пысӑк утӑм. Хӑш-пӗр тӗп текстсене пушкӑрт чӗлхипе вулама тытӑнӑр та кашни саспаллин тӗрӗс произведенийӗнче усӑ курӑр.
2. Репетитор е курс тупма хӑтланса пӑхӑр. Чӗлхене вӗренмелли чи лайӑх меслет-чӗлхе носителӗпе уйрӑм вӗрентӳ иртесси. Май ҫук пулсан, вырӑнти курссене е аудиона тата сире чӗлхе вӗрентме пулӑшакан видеокурссене кӗрсе пӑхӑр.
3. Вулӑр, итлӗр те пушкӑртла нумай материалсем пӑхӑр. Эсир чӗлхепе лайӑхрах паллашнӑ май пушкӑрт чӗлхипе массӑллӑ информаци хатӗрӗсене вуланипе тата итлесе практикӑна малалла тӑсӑр. Аудиозапиҫӗсене, литературӑна, пушкӑрт чӗлхипе фильмсемпе юрӑсене тупма хӑтланса пӑхӑр та пуҫӑрсене чикӗр.
4. Пушкӑртла калаҫура усӑ курӑр. Практика валли партнер тупӑр е онлайн-форума хутшӑнӑр, унта ҫынсем пушкӑртла калаҫаҫҫӗ. Йӑнӑшсем тума ан хӑрӑр — ку вӗрентӳ пайӗ!
5. Малалла вӗренӗр. Эсир хӑвӑра никӗссемпе хӑтлӑ туятӑр пулсан та, яланах мӗн те пулин ҫӗнни пур, ӑна вӗренсе хӑнӑхма та пулать. Малалла вулӑр, итлӗр, мӗн май килнӗ таран ытларах пушкӑртла пӑхӑр.

Чехсен чӗлхи - тӗнчери чи илӗртӳллӗ чӗлхесенчен пӗри. Унта 10 миллион ытла ҫын калаҫать, вӑл Чех Республикинчи культура пӗлтерӗшлӗ пайӗ пулса тӑрать. Чех куҫарӑвӗпе усӑ курни сирӗн бизнеса, веб-сайта е коммуникацисене кирлӗ пек локализацилеме пултарать.

Чех тӑлмачӗн пулӑшӑвӗсем ҫинчен йышӑниччен малтан чехла куҫарӑвӗн йывӑрлӑхӗсене ӑнланса илмелле. Чех чӗлхипе славян чӗлхи, ку вара хӑйӗн уйрӑм грамматика структури, тепӗр алфавит тата темиҫе диалект пуррине пӗлтерет. Ку куҫарӑва ӑнӑҫлӑ куҫарма чех чӗлхипе те, вӗсем куҫаракан куҫару чӗлхипе те лайӑх усӑ курмаллине пӗлтерет.

Сире куҫарас тӗлӗшпе шанчӑклӑ пулӑшу кирлӗ пулсан, сирӗн чех чӗлхипе ӗҫленӗ опытлӑ компание шыраса пӑхас пулать. Вӗсем куҫарӑвӑн культура уйрӑмлӑхӗсене тӗрӗс те шута илекен уйрӑмлӑхӗсене пама пултараҫҫӗ. Лайӑх тӑлмачӑ та вырӑнти культурӑна тарӑн пӗлӳ илӗ, вӑл контента локализацилеме тата унӑн культурине тивӗҫтерме пултарӗ.

Куҫару пахалӑхӗ те чехла куҫару пулӑшӑвне суйланӑ чухне пӗлтерӗшлӗ. Переводчиксен пӗлтерӗве уҫӑмлӑн та тӗп-тӗрӗс пӗлтерме пултармалла, мӗншӗн тесен текст хӑйне евӗрлӗ текста е унӑн шухӑшне хӑратмалла мар. Публикаци умӗнче чӑвашла куҫарӑва чех чӗлхине тӑхӑнса ҫӳрекен тӗрӗс куҫарнине ӗненмелле.

Юлашкинчен, чехла куҫару лайӑх служби заказа хӑвӑрт пурнӑҫлама май парать. Сӑмах локализаци ҫинчен пырать пулсан, вӑхӑт яланах татӑклӑ вырӑн йышӑнать, ҫавӑнпа та эсир суйласа илнӗ сервис пахалӑха сиен кӳмесӗр палӑртнӑ вӑхӑтра усӑ курма пултарнине сирӗн ӗненмелле.

Ӗҫ чехла куҫару патне ҫитсен чӗлхепе культура нюансӗсене ӑнланакан професси службине тупмалла. Куҫару тӗрӗс пулӑшӑвӗсемпе усӑ курса, эсир сирӗн контента локализациленӗ, тухӑҫлӑ панӑ тата чех чӗлхеллӗ халӑх лайӑх йышӑнасса шанма пултаратӑр.

Хӑш ҫӗршывсенче чехла калаҫаҫҫӗ?

Чех чӗлхипе ытларах Чех Республикинче калаҫаҫҫӗ. Австрире, Германире, Венгрире, Польшӑра, Словакире Тата Украинӑра та чех чӗлхеллӗ халӑх нумай пурӑнать. Ун ҫинче Австрали, Канада, Хорвати, Франци, Итали, Румыни, Серби тата Пӗрлешӳллӗ Штатсем пек ытти ҫӗршывсенчи ҫынсен шучӗ сахалтарах калаҫать.

Чех чӗлхи историйӗ мӗнле?

Индоевропӑри ҫичӗ чӗлхене кӗрекен чех чӗлхи - хӗвеланӑҫ славян чӗлхи. Вӑл словаксемпе питӗ тачӑ ҫыхӑннӑ тата Чех Республикин официаллӑ чӗлхи пулса тӑрать. Ҫак чӗлхе ӗмӗр-ӗмӗрех латынь, нимӗҫ тата поляк чӗлхисене вӑйлӑ витӗм кӳнӗ.
Ку чӗлхе пуррине чи ир кӑтартакан свидетельствӑсем 10 ӗмӗре кӗреҫҫӗ, ун чухне ӑна хальхи Чех Республикин территорийӗнче пӗрремӗш хут документланӑ. Вӑл вӑхӑтра ку чӗлхене богемский пекех пӗлнӗ, унпа ытларах Богем регионӗнче калаҫнӑ. 11-12 ӗмӗр хушшинче вӑл, оригинал чӗлхин хӑш-пӗр енӗсене ҫаплах упраса хӑварман пулин те, старославян чӗлхинчен эволюциленӗ.
14-мӗш ӗмӗрте чех чӗлхи ҫыру формипе усӑ курма пуҫланӑ, вӑтам ӗмӗрти чӗлхе версийӗ палӑрнӑ. Ҫак вӑхӑтра чӗлхе латынь, нимӗҫ тата поляк чӗлхисем витӗм кӳнине пула темиҫе улшӑну тӳснӗ те майӗпен хальхи чех чӗлхи пулса тӑнӑ.
1882 ҫулта Чехсен лингвисчӗ Чен Зибрт хӑйӗн чех грамматикине пичетлесе кӑларнӑ, вӑл чӗлхене стандартизацилемелли никӗс пулса тӑнӑ. Каярахпа ҫак чӗлхене 1943 ҫулхи чех орфографийӗ ҫинчен Калакан Саккунпа килӗшӳллӗн унификациленӗ, вӑл Пӗтӗм Чех Республики валли пӗтӗмӗшле ҫыру чӗлхи вырнаҫтарнӑ.
Ҫавӑнтанпа чӗлхе малалла аталаннӑ, паян ун ҫинче чех Республикипе Словакире 9 миллион ытла ҫын калаҫать.

Чех чӗлхине вӗренес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Ян Гус (1369-1415): чехсен тӗн реформаторӗ, философ тата Прагӑри карл университетӗнче теологи преподавателӗ Ян Гус чех чӗлхине аталантарма пысӑк витӗм кӳнӗ. Унӑн проповедьӗсемпе витӗмлӗ ӗҫӗсене чех чӗлхипе ҫырнӑ, ӑна чехире официаллӑ чӗлхе статусне ҫирӗплетме пулӑшнӑ.
2. Вацлав Яка (1883-1949): Чехсен Паллӑ лингвисчӗ тата Прагӑри карлов университечӗн славян чӗлхисен профессорӗ Вацлав Яка, чех чӗлхипе нумай ӗҫсен авторӗ, чех грамматикипе орфографине шута илсе. Вӑл ҫавӑн пекех 1926 ҫулта йышӑннӑ тата паян чехословаки чӗлхин официаллӑ стандарчӗ пулса тӑракан патшалӑх чӗлхине туса хатӗрлес ӗҫе пысӑк тӳпе хыврӗ.
3. Немцова турри (1820-1862): Хӑйӗн романӗпе Чи паллӑ "Бабичка" (Кукамай), Наци чӗрӗлӗвӗн чехсен юхӑмӗнче чехсен пӗлтерӗшлӗ кӗлетки тата чехла нумай ҫыракан пӗрремӗш авторсенчен пӗри пулнӑ. Унӑн ӗҫӗсем чехсен литература чӗлхине аталантарма тата литературӑра унпа усӑ курма пулӑшнӑ.
4. Йозеф Юнгман (1773-1847): Поэт тата лингвист, Йозеф Юнгман хальхи чех чӗлхине йӗркелес тӗлӗшпе пысӑк вырӑн йышӑнса тӑнӑ. Ун ҫумне тата нимӗҫ, итали тата француз чӗлхисем евӗрлӗ ытти чӗлхесенчен нумай сӑмах, чех чӗлхине литература чӗлхипе йӗркелеме пулӑшакан пулӑшу хушса ҫыраҫҫӗ.
5. Дивиш Прокоп (1719-1765): Лингвист тата полиглот, Прокоп Дивиш чех лигвистикин ӑру пуҫлӑхӗсенчен пӗри шутланать. Танлаштаруллӑ лингвистикӑпа, грамматикӑпа тата фонологипе вӑл нумай ҫырать, ӑна чех чӗлхине реформӑлас тата официаллӑ ҫыру валли лайӑхрах майсем тупса пама пулӑшаҫҫӗ, тесе ҫыраҫҫӗ.

Чех чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Чех чӗлхи хӗвеланӑҫ славянла чӗлхе пулса тӑрать, ку вӑл поляк, словак тата вырӑс чӗлхисем пекех славян чӗлхисем йышӑнса тӑнине пӗлтерет. Унӑн ытти чӗлхесемпе танлаштарсан хӑйне уйрӑм характеристика пур.
Чех чӗлхи вӑл-коллективлӑ чӗлхе, ку вӑл сӑмахсем хӑйсен формине предложенин функцине кура улӑштарнине пӗлтерет. Вӑл ҫавӑн пекех агглютинаци тытса тӑрать, вӑл приставкӑсемпе суффикссене ҫӗнӗ сӑмахсем вӗрентме е нюанс пӗлтерӗшне палӑртма хушнине пӗлтерет. Чех чӗлхинче ҫичӗ падеж (акӑлчан чӗлхипе танлаштарсан, унта мӗн пурӗ те иккӗ-подлежащипе объект). Ҫичӗ падеж пурлӑх, местоименисене, паллӑ ячӗсене тата хисепсене пырса тивеҫҫӗ, сӗнӳре сӑмах пӗлтерӗшне кӑтартаҫҫӗ.
Юлашкинчен, чех чӗлхи-вӑйлӑ фонетика чӗлхи, ҫырусемпе чӗлхе-ҫӑварсем пӗр-пӗринпе килӗшсе тӑраҫҫӗ. Ку сӑмахсен пӗлтерӗшне ӑнланмасӑр, ӑна ҫӑмӑллӑнах калама май парать.

Чех чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Чех грамматикипе произведенисен никӗсӗсене вӗренме тытӑнӑр. Нумай кӗнеке тата онлайн-ресурс пур, вӗсем сире чӗлхе никӗсне алла илме пулӑшӗҫ.
2. Тавар запасне тиенӗр. Ӑнлану никӗсне хывас тесе уҫҫи пуплевӗсене тата час-часах усӑ куракан сӑмахсене вӗренӗр.
3. Хӑвӑра кӑткӑсрах темӑсемпе тӗрӗслесе пӑхӑр. Хӑвӑрӑн калаҫу тата ҫыру чӗлхине уҫӑр, кӑткӑс сӗнӳсене, глаголсен формисене тата тӗрлӗ вӑхӑтсене практикацилӗр.
4. Чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсене итлӗр те ют ҫӗршыв фильмӗсене пӑхӑр. Хӑвӑрӑн произведенине тата чӗлхене ӑнланнине хӑйрас тесе, массӑллӑ информаци хатӗрӗсене, телепрограммӑсене, радиостанцисене, подкассене, чехсен акценчӗпе сленгӗсене илтес тата вӗсене хӑнӑхас тесе вӗренӗр.
5. Чех чӗлхеллӗ ҫӗршывра вӑхӑта ирттерӗр. Ку вӑл чӗлхепе культурӑна пӗтӗмӗшпех путса лармалли чи лайӑх меслет. Май ҫук пулсан, чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе е чехла калаҫакан ушкӑнсемпе е пӗр-пӗринпе ҫыхӑну тытма тӑрӑшӑр.