Пушкӑрт Вырӑс Куҫар

Пушкӑрт чӗлхи - Пушкӑрт Республикинче, Раҫҫейре пушкӑртла халӑх калаҫакан авалхи тӗрӗк чӗлхи. Вӑл тӗрӗк чӗлхисен кипчаксен ушкӑнне кӗрет, унта 1,5 миллиона яхӑн ҫын калаҫать.

Пушкӑрт чӗлхи тӗрлӗ, унта пӗтӗм республикипе тӗрлӗ диалектсем сарӑлнӑ. Ҫакна пушкӑрт чӗлхинчен куҫарни тата ун ҫине те кӑткӑс задача лартать. Диалектсен хушшинче темиҫе тӗп уйрӑмлӑх пур, вӗсем куҫарӑва уйрӑмах йывӑрлатма пултараҫҫӗ, мӗншӗн тесен сӑмах вӗҫӗсемпе произведенийӗсем тӗрлӗ.

Чӗлхе нюансӗсене ӑнланакан пушкӑрт чӗлхине тӗп-тӗрӗс куҫарӑва тивӗҫтерес тесен кирлӗ. Ку куҫаруҫӑсен тӗрлӗ диалектсене лайӑх тӗпчесе пӗлмелле, чи пӗчӗк уйрӑмлӑхсене те пӗлме пӗлмелле. Акӑ мӗншӗн професси тӑлмачӗсене пушкӑртла куҫарасси ҫинчен сӑмах пынӑ чухне час-часах ытларах хисеплеҫҫӗ.

Пушкӑрт чӗлхинчен тӑлмача шыранӑ чухне темиҫе паха фактор пур, вӗсене шута илмелле. Опыт татӑклӑ пӗлтерӗшлӗ; тӑлмачӑн оригинал чӗлхипе те, куҫару чӗлхипе те усӑ курмалла, ҫавӑн пекех культура контектне те ӑнланмалла. Ҫавӑн пекех тӑлмачӑ чӗлхе шайӗнче усӑ куракан терминологине активлӑ пӗлӳ илнине, мӗншӗн тесен вӑл вӑхӑт иртнӗҫемӗн улшӑнма пултарать.

Пӗтӗмӗшпе илсен, пушкӑрт чӗлхинчен куҫару ятарлӑ пӗлӳсемпе хӑнӑхусем, ҫавӑн пекех диалектсемпе культура ӑнланӑвӗсем кирлӗ. Мӗн тума шутланине тӗп-тӗрӗс каласа парас тесе, опытлӑ та лайӑх пӗлекен тӑлмача тара тытни кирлӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче пушкӑртла калаҫаҫҫӗ?

Пушкӑрт чӗлхипе ытларах Раҫҫейре калаҫаҫҫӗ, Казахстанра, Украинӑра тата Узбекистанра халӑх нумай мар пулин те.

Пушкӑрт чӗлхин историйӗ мӗнле?

Пушкӑрт чӗлхи-тӗрӗк чӗлхи, унпа ытларах Пушкӑртстан Республикинче, Урал тӑвӗсен регионӗнче, калаҫаҫҫӗ. Ку республикӑн официаллӑ пӗртен-пӗр чӗлхи, ун ҫинче кӳршӗри удмурт кӗҫӗнрех представителӗсем те калаҫаҫҫӗ. Ку чӗлхепе темиҫе ӗмӗр тӑршшӗпех усӑ кураҫҫӗ тата ку таранччен калаҫакан тӗрӗксен авалхи чӗлхисенчен пӗри пулса тӑрать.
Пушкӑрт чӗлхи ҫинчен чи ир асӑннисем 16 ӗмӗре кӗреҫҫӗ. Ҫав вӑхӑтра вӑл араб тата перси чӗлхисем витӗмлӗ пулнипе пулнӑ. 19-мӗш ӗмӗрте пушкӑрт чӗлхи регионта темиҫе тӗрлӗ пӗчӗк чӗлхе пулса тӑнӑ. Вӑл наука ӗҫӗсенче те усӑ курнӑ, ҫакӑ ӑна пӗтӗм регионӗпех сарӑлма пулӑшнӑ.
Совет тапхӑрӗнче пушкӑрт чӗлхи раҫҫей витӗмӗнчен чылай сиен курнӑ. Пушкӑрт сӑмахӗсене вырӑс эквиваленчӗсемпе улӑштарнӑ. Ку чӗлхене те шкулсенче вӗрентнӗ, пушкӑртсен пӗрлӗхлӗ алфавитне тума хӑтланса пӑхнӑ.
Совет саманинче пушкӑрт чӗлхипе активлӑн усӑ курма пуҫланӑ, ҫак чӗлхене упрас тӗлӗшпе ытларах вӑй хунӑ. Нумай ҫынсем халӗ пушкӑртла иккӗмӗш чӗлхене вӗреннӗ пек вӗренеҫҫӗ, Пушкӑрт Республикин правительстви ҫак чӗлхене чӗртме ытларах та ытларах вӑй хурать.

Пушкӑрт чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Илдар Габдрафиков-поэт, публицист тата сценарист, вӑл пушкӑрт литературинче тата пушкӑрт чӗлхине чӗртсе тӑратассинче пысӑк кӗлетке пулнӑ.
2. Николай Галиханов-пушкӑрт ученӑйӗ тата поэчӗ, вӑл пушкӑрт чӗлхипе вуншар ӗҫ ҫырнӑ, хальхи пушкӑрт наукин никӗслевҫи шутланать.
3. Дамир Исмагилов-академик, философ тата лингвист, вӑл пушкӑрт чӗлхипе ҫӳрекенсем хушшинче хут пӗлӗвӗн шайне ӳстерес тӗлӗшпе нумай ӗҫленӗ, пушкӑрт чӗлхипе нумай ҫыру ҫырнӑ.
4. Аскер Аимбетов-пушкӑрт поэчӗ, прозаик тата ученӑй, вӑл пушкӑрт чӗлхипе литература енӗпе малта пыракан фигурӑсенчен пӗри пулнӑ, ҫак чӗлхепе темиҫе пысӑк произведени ҫырнӑ.
5. Иек Яхина – пушкӑртсен паллӑ писателӗпе драматург, унӑн произведенийӗсене Раҫҫейре кӑна мар, пӗтӗм тӗнчипе те йышӑннӑ, вӑл пушкӑрт чӗлхине вулакансемшӗн лайӑхрах тӑвас тесе нумай ӗҫ тунӑ.

Пушкӑрт чӗлхи структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Пушкӑрт чӗлхи-тӗрӗк чӗлхин кипчак турачӗсемпе ҫыхӑннӑ агглютинативлӑ чӗлхе. Вӑл грамматика функцийӗсене палӑртма усӑ куракан суффикссемпе тата ятарлӑ сасӑсемпе усӑ курать. Пушкӑрт чӗлхи те хупӑ та уҫӑ сасӑсен пуян системи пур, слогсен те, деепрически конструкцисем те унӑн пӗтӗмӗшле тытӑмӗ пулса тӑраҫҫӗ.

Пушкӑрт чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Пушкӑрт алфавитӗпе тата произведенийӗпе паллашӑр. Пушкӑрт чӗлхине вӗренме тытӑнсан, ку чи пысӑк утӑм. Хӑш-пӗр тӗп текстсене пушкӑрт чӗлхипе вулама тытӑнӑр та кашни саспаллин тӗрӗс произведенийӗнче усӑ курӑр.
2. Репетитор е курс тупма хӑтланса пӑхӑр. Чӗлхене вӗренмелли чи лайӑх меслет-чӗлхе носителӗпе уйрӑм вӗрентӳ иртесси. Май ҫук пулсан, вырӑнти курссене е аудиона тата сире чӗлхе вӗрентме пулӑшакан видеокурссене кӗрсе пӑхӑр.
3. Вулӑр, итлӗр те пушкӑртла нумай материалсем пӑхӑр. Эсир чӗлхепе лайӑхрах паллашнӑ май пушкӑрт чӗлхипе массӑллӑ информаци хатӗрӗсене вуланипе тата итлесе практикӑна малалла тӑсӑр. Аудиозапиҫӗсене, литературӑна, пушкӑрт чӗлхипе фильмсемпе юрӑсене тупма хӑтланса пӑхӑр та пуҫӑрсене чикӗр.
4. Пушкӑртла калаҫура усӑ курӑр. Практика валли партнер тупӑр е онлайн-форума хутшӑнӑр, унта ҫынсем пушкӑртла калаҫаҫҫӗ. Йӑнӑшсем тума ан хӑрӑр — ку вӗрентӳ пайӗ!
5. Малалла вӗренӗр. Эсир хӑвӑра никӗссемпе хӑтлӑ туятӑр пулсан та, яланах мӗн те пулин ҫӗнни пур, ӑна вӗренсе хӑнӑхма та пулать. Малалла вулӑр, итлӗр, мӗн май килнӗ таран ытларах пушкӑртла пӑхӑр.

Вырӑс чӗлхи-уйрӑм грамматикӑпа синтаксислӑ кӑткӑс чӗлхе. Ку Вӑл Раҫҫейӗн, Никама Пӑхӑнман Патшалӑхсен (ЮРГ) Туслӑхӗн, ӗлӗкхи совет республикисен регионти организацийӗн официаллӑ чӗлхи. Вырӑсла пӗтӗм тӗнчипе 180 миллион ытла ҫын калаҫать, вӑл топ-тӗнчери чи сарӑлнӑ 10 чӗлхене кӗрет. Ҫавӑн пекех вӑл ӗлӗкхи Совет Союзӗнче тӗрлӗ облаҫсенче дипломати, суту-илӳ тата технологи пӗлтерӗшлӗ пулнӑран хутшӑну чӗлхи шутланать.

Вӑл пӗтӗм тӗнчери арена ҫинче анлӑн усӑ курнине тата пӗлтерӗшлӗ пулнине шута илсе вырӑсла куҫарни унран та кирлӗ хӑнӑху пулса тӑрать. Ҫакӑ культурӑллӑ нюанссене шута илсе тата контекта тӗп-тӗрӗс тивӗҫтерес тӗлӗшпе малтанхи пӗлтерӗше тӗп-тӗрӗс пама ыйтать. Унӑн кӑткӑслӑхне тата пысӑк пахалӑхлӑ куҫарусене пурнӑҫлама чӗлхине тарӑн ӑнланмаллине пула опытлӑ професси тӑлмачӗ кирлӗ.

Вырӑсла куҫару час-часах юридически калаҫусем, финанспа ҫыхӑннӑ документсем тата маркетинг материалӗсем пек пысӑк ӗҫ операцийӗсенче кирлӗ. ЮРГ Раҫҫейӗнче е ЫТТИ ҫӗршывсенче ӗҫлекен компанисене тухӑҫлӑ коммуникаци валли, уйрӑмах вӗсен веб-сайчӗсемпе контент-маркетинг валли тӗп-тӗрӗс куҫарусем кирлӗ. Асӑннӑ облаҫра опытлӑ квалификациллӗ тӑлмачӑ палӑртнӑ пӗлтерӗве тӗп-тӗрӗс парасса, йышӑнасса шанма пултарать.

Сахал масштабпа куҫарма, информациллӗ калаҫусем пек, тӗрлӗ автоматизациленӗ инструментсем, онлайнсем пур. Ҫак инструментсем чӗлхене тӗпрен ӑнланассине тивӗҫтерме пултараҫҫӗ, анчах професси тӑлмачин контекстне тӗп-тӗрӗс ӑнланни те ҫитмест вӗсене. Ҫавӑнпа куҫару енӗпе мӗнле пулӑшу ӗҫӗсен типӗ ҫинчен йышӑниччен материал мӗн тума кирлине тата кӑткӑс пулнине шута илмелле.

Юлашкинчен, вырӑсла тӗрӗс те шанчӑклӑ куҫару компанисемпе ытти ҫынсем хушшинче вырӑс чӗлхипе ӑнӑҫлӑ хутшӑнма кирлӗ. Професси тӑлмачӗпе усӑ курни ҫак пӗлтерӗве, ӗҫлӗ, харпӑр хӑйӗн е ытти тӗллевсемпе пулсан та, парасса, ӑнланасса шантарать. Унсӑр пуҫне чӗлхе кӑткӑслӑхӗ куҫару тӗсӗсемшӗн пысӑк квалификациллӗ специалистсене явӑҫтарнин пӗлтерӗшне палӑртать.

Хӑш ҫӗршывсенче вырӑсла калаҫаҫҫӗ?

Вырӑсла Российӑра, Беларусире, Казахстанра, Кыргызстанра, Украинӑра, Эстонире, Латвире, Литвара, Молдовӑра, Таджикистанра, Литвере, Литвере, Узбекистанра, Азербайджанра, Арменире, Туркменистанра, Грузире тата Абхазире калаҫаҫҫӗ.

Вырӑс чӗлхи историйӗ мӗнле?

Вырӑс чӗлхи хӑйӗн тымарӗсемпе хӗвелтухӑҫ славян чӗлхине, славян чӗлхисен историллӗ виҫӗ ушкӑнӗнчен пӗрне каять. Ҫак чӗлхепе хальхи Раҫҫей, Украина тата Белорусси территорийӗнче 9 ӗмӗрте пурӑнакан хӗвелтухӑҫ славян йӑхӗсем калаҫнӑ та ҫырнӑ. Ҫав вӑхӑтра чиркӳ славянский литература, тӗн тата административлӑ тӗллевсем валли ҫыру чӗлхипе ӗҫлеме пуҫланӑ, грек тата латыньсене ытларах улӑштарнӑ.
10 ӗмӗре хӗвелтухӑҫ славянский, вӑтам ӗмӗрсенчи пӑлхарсемпе серб чӗлхисене пула, майӗпен вырӑс чӗлхине эволюциленӗ, вӗсем хӑйсем те чиркӳ славян чӗлхипе вӑйлӑ витӗм кӳнӗ. 11 ӗмӗрте киев Русӗн тапхӑрӗнчи литература произведенийӗ - пӗрремӗш летопиҫӗ - авалхи славянла ҫырнӑ.
14-15 ӗмӗр тӑршшӗпех вырӑссем хӑйсен территорине анлӑлатса пынӑ, юлашкинчен Лӑпкӑ океана ҫитнӗ те ытти чӗлхесемпе, культурӑсемпе контакта кӗнӗ. Вырӑссем ҫак ытти чӗлхесен витӗмне каялла ҫавӑрнӑ та, хальхи вырӑс чӗлхи мӗн пӗлнине туса, вӗсене хӑйсен чӗлхине кӗртнӗ.
17 ӗмӗртен пуҫласа вырӑс чӗлхи малалла аталанма пуҫланӑ, Александр Пушкинпа Иван Тургенев "литература вырӑсӗ"ятлӑ чӗлхепе ҫырнӑ паллӑ авторсен ӗҫне пула. Ҫак ҫӗнӗ, кӑткӑсрах чӗлхе хӑвӑрт сарӑлчӗ, часах вӑл политикӑпа литература, наукӑпа культурӑна ытларах хисеплеме пуҫларӗ.
Паян вырӑс славян чӗлхисенчен чи сарӑлнӑ чӗлхе шутланать, ӑна йӑтса ҫӳрекенсем 145 миллион ытла ҫын шутланать, Пӗрлешӳллӗ Нацисен Организацийӗн официаллӑ чӗлхисенчен пӗри пулса тӑрать.

Вырӑс чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Иван Тургенев (1818-1883) – прозаик, поэт тата драматург, вырӑс чӗлхипе усӑ курнӑ тата наци литературине аталантарас ӗҫе хӑйӗн тӳпе хывнӑ.
2. Александр Сергеевич Пушкин (1799-1837) – хальхи вырӑс литературин никӗсне хывакан тата вырӑс поэзийӗн ашшӗ.
3. Николай Карамзин (1766-1826) – вырӑсла нумай ҫыракан тата вырӑс культурине пысӑк тӳпе хывнӑ поэт тата историк.
4. Владимир Даль (1801-1872) - лингвист, лексикограф тата вырӑс чӗлхин пӗрремӗш тулли словарӗн составителӗ.
5. Александр Блок (1880-1921) - XX ӗмӗр пуҫламӑшӗнчи вырӑс литература сценин малта пыракан фигурисенчен пӗри тата вырӑс поэзийӗнчи чи паллӑ произведенисен авторӗ.

Вырӑс чӗлхи структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Вырӑс чӗлхи структури агглютинативлӑ тата аналитика принципӗсен пӗрлешӗвӗнче чылай шайра никӗсленсе тӑрать. Агглютинаци - вӑл процесс, ун чухне морфемӑсем е сӑмахсен пӗр пайӗ пӗр ӑнланӑва пӗлтерекен пӗр сӑмах тӑвас тесе пӗрлешеҫҫӗ. Аналитика тытӑмӗсем, унӑн ӑнланӑвне ҫӑмӑллатас тесе, пӗр ӑнланӑва уйрӑм сӑмахсем ҫине пайлама шутлаҫҫӗ. Вырӑс чӗлхинче суффикссемпе час-часах тӗрлӗ грамматика категорийӗсене, ӑру, падеж, число, асспект, вӑхӑт тата еткерлӗхе палӑртма усӑ кураҫҫӗ. Вырӑс чӗлхинче пурлӑхпа паллӑ ячӗсем ултӑ тӗрлӗ падеж таран пулма пултараҫҫӗ. Чӗлхе синтаксисӗ те, пассивлӑ предложенисен, парӑмлӑ предложенисен тата глаголсен кӑткӑс формисен системипе танлаштарсан, питӗ килӗшӳллӗ.

Вырӑс чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Реализмлӑ кӗтӳсемпе тӗллевсене палӑртӑр: вырӑс чӗлхине ӑнланни хӑш чухне вӑйсӑр пек туйӑнма пултарать, анчах эсир хӑвӑр умӑрта реализмлӑ кӗтӳ тата тӗллев лартсан, ҫитӗнӳ тума пултаратӑр. Чӗлхене вӗренес енӗпе ҫул ҫӳреве ертсе пырас тапхӑра пӗтерӗр, хӑвӑра ҫирӗп тытма тӑрӑшӑр.
2. Вӗренӳре партнера тупӑр: вӗрентӳ енӗпе ӗҫлекен онлайн-партнера Е вырӑсла калаҫакан тусне Тупӑр, вӑл сире калаҫу сӑмахӗнче тата калаҫура усӑ курма пулӑшать.
3. Вырӑс культурине тиенӗр: кӗнекесем вулӑр, фильмсемпе телешоу ҫине пӑхӑр, подкассемпе музыкӑна итлӗр те чӗлхепе унӑн культура контекчӗ хушшинче ҫыхӑну тытма тӑрӑшӑр.
4. Вырӑс чӗлхипе Вӗренмелли занятисене кӗрсе тухӑр: Куҫлӑхлӑ е онлайн-вырӑс чӗлхипе вӗренмелли занятисем никӗссене лайӑх тӗпчесе вӗренме тата учитель е чӗлхе йӑтса ҫӳрекен ҫынран каялла ҫыхӑну илме пултараҫҫӗ.
5. Карточкӑсем ҫырӑр: карточкӑсене вырӑсла сарӑлнӑ сӑмахсемпе тата сӑмахсемпе Ҫырӑр. Ҫакӑ чӗлхене ҫирӗплетме тата унӑн асра юлас кӑмӑлне ҫӑмӑллатма пултарать.
6. Чӗлхене вӗренмелли приложенипе усӑ курӑр: Duolingo, Memrise Тата Rosetta Stone йышши Приложенисем вырӑс чӗлхине вӗренмелли питӗ лайӑх инструментсем пулса тӑраҫҫӗ. Вӗсем сире кӑштах структура парӗҫ, чӗлхене управлени пайӗсем ҫине пайлама пулӑшӗҫ.
7. Практика, практика, практика: Вырӑс чӗлхине чӑннипех вӗренсе ҫитмелли Пӗртен-пӗр меслет - ӑна май килнӗ таран час-часах практикацилесси. Вулас, ҫырас, аудиторилес тата калаҫас упражненисене тӑтӑшах пурнӑҫлӑр, хӑвӑрӑн хӑнӑхӑвӑрсене лайӑхлатас тесе.