Пушкӑрт Маори ҫыннисем Куҫар

Пушкӑрт чӗлхи - Пушкӑрт Республикинче, Раҫҫейре пушкӑртла халӑх калаҫакан авалхи тӗрӗк чӗлхи. Вӑл тӗрӗк чӗлхисен кипчаксен ушкӑнне кӗрет, унта 1,5 миллиона яхӑн ҫын калаҫать.

Пушкӑрт чӗлхи тӗрлӗ, унта пӗтӗм республикипе тӗрлӗ диалектсем сарӑлнӑ. Ҫакна пушкӑрт чӗлхинчен куҫарни тата ун ҫине те кӑткӑс задача лартать. Диалектсен хушшинче темиҫе тӗп уйрӑмлӑх пур, вӗсем куҫарӑва уйрӑмах йывӑрлатма пултараҫҫӗ, мӗншӗн тесен сӑмах вӗҫӗсемпе произведенийӗсем тӗрлӗ.

Чӗлхе нюансӗсене ӑнланакан пушкӑрт чӗлхине тӗп-тӗрӗс куҫарӑва тивӗҫтерес тесен кирлӗ. Ку куҫаруҫӑсен тӗрлӗ диалектсене лайӑх тӗпчесе пӗлмелле, чи пӗчӗк уйрӑмлӑхсене те пӗлме пӗлмелле. Акӑ мӗншӗн професси тӑлмачӗсене пушкӑртла куҫарасси ҫинчен сӑмах пынӑ чухне час-часах ытларах хисеплеҫҫӗ.

Пушкӑрт чӗлхинчен тӑлмача шыранӑ чухне темиҫе паха фактор пур, вӗсене шута илмелле. Опыт татӑклӑ пӗлтерӗшлӗ; тӑлмачӑн оригинал чӗлхипе те, куҫару чӗлхипе те усӑ курмалла, ҫавӑн пекех культура контектне те ӑнланмалла. Ҫавӑн пекех тӑлмачӑ чӗлхе шайӗнче усӑ куракан терминологине активлӑ пӗлӳ илнине, мӗншӗн тесен вӑл вӑхӑт иртнӗҫемӗн улшӑнма пултарать.

Пӗтӗмӗшпе илсен, пушкӑрт чӗлхинчен куҫару ятарлӑ пӗлӳсемпе хӑнӑхусем, ҫавӑн пекех диалектсемпе культура ӑнланӑвӗсем кирлӗ. Мӗн тума шутланине тӗп-тӗрӗс каласа парас тесе, опытлӑ та лайӑх пӗлекен тӑлмача тара тытни кирлӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче пушкӑртла калаҫаҫҫӗ?

Пушкӑрт чӗлхипе ытларах Раҫҫейре калаҫаҫҫӗ, Казахстанра, Украинӑра тата Узбекистанра халӑх нумай мар пулин те.

Пушкӑрт чӗлхин историйӗ мӗнле?

Пушкӑрт чӗлхи-тӗрӗк чӗлхи, унпа ытларах Пушкӑртстан Республикинче, Урал тӑвӗсен регионӗнче, калаҫаҫҫӗ. Ку республикӑн официаллӑ пӗртен-пӗр чӗлхи, ун ҫинче кӳршӗри удмурт кӗҫӗнрех представителӗсем те калаҫаҫҫӗ. Ку чӗлхепе темиҫе ӗмӗр тӑршшӗпех усӑ кураҫҫӗ тата ку таранччен калаҫакан тӗрӗксен авалхи чӗлхисенчен пӗри пулса тӑрать.
Пушкӑрт чӗлхи ҫинчен чи ир асӑннисем 16 ӗмӗре кӗреҫҫӗ. Ҫав вӑхӑтра вӑл араб тата перси чӗлхисем витӗмлӗ пулнипе пулнӑ. 19-мӗш ӗмӗрте пушкӑрт чӗлхи регионта темиҫе тӗрлӗ пӗчӗк чӗлхе пулса тӑнӑ. Вӑл наука ӗҫӗсенче те усӑ курнӑ, ҫакӑ ӑна пӗтӗм регионӗпех сарӑлма пулӑшнӑ.
Совет тапхӑрӗнче пушкӑрт чӗлхи раҫҫей витӗмӗнчен чылай сиен курнӑ. Пушкӑрт сӑмахӗсене вырӑс эквиваленчӗсемпе улӑштарнӑ. Ку чӗлхене те шкулсенче вӗрентнӗ, пушкӑртсен пӗрлӗхлӗ алфавитне тума хӑтланса пӑхнӑ.
Совет саманинче пушкӑрт чӗлхипе активлӑн усӑ курма пуҫланӑ, ҫак чӗлхене упрас тӗлӗшпе ытларах вӑй хунӑ. Нумай ҫынсем халӗ пушкӑртла иккӗмӗш чӗлхене вӗреннӗ пек вӗренеҫҫӗ, Пушкӑрт Республикин правительстви ҫак чӗлхене чӗртме ытларах та ытларах вӑй хурать.

Пушкӑрт чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Илдар Габдрафиков-поэт, публицист тата сценарист, вӑл пушкӑрт литературинче тата пушкӑрт чӗлхине чӗртсе тӑратассинче пысӑк кӗлетке пулнӑ.
2. Николай Галиханов-пушкӑрт ученӑйӗ тата поэчӗ, вӑл пушкӑрт чӗлхипе вуншар ӗҫ ҫырнӑ, хальхи пушкӑрт наукин никӗслевҫи шутланать.
3. Дамир Исмагилов-академик, философ тата лингвист, вӑл пушкӑрт чӗлхипе ҫӳрекенсем хушшинче хут пӗлӗвӗн шайне ӳстерес тӗлӗшпе нумай ӗҫленӗ, пушкӑрт чӗлхипе нумай ҫыру ҫырнӑ.
4. Аскер Аимбетов-пушкӑрт поэчӗ, прозаик тата ученӑй, вӑл пушкӑрт чӗлхипе литература енӗпе малта пыракан фигурӑсенчен пӗри пулнӑ, ҫак чӗлхепе темиҫе пысӑк произведени ҫырнӑ.
5. Иек Яхина – пушкӑртсен паллӑ писателӗпе драматург, унӑн произведенийӗсене Раҫҫейре кӑна мар, пӗтӗм тӗнчипе те йышӑннӑ, вӑл пушкӑрт чӗлхине вулакансемшӗн лайӑхрах тӑвас тесе нумай ӗҫ тунӑ.

Пушкӑрт чӗлхи структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Пушкӑрт чӗлхи-тӗрӗк чӗлхин кипчак турачӗсемпе ҫыхӑннӑ агглютинативлӑ чӗлхе. Вӑл грамматика функцийӗсене палӑртма усӑ куракан суффикссемпе тата ятарлӑ сасӑсемпе усӑ курать. Пушкӑрт чӗлхи те хупӑ та уҫӑ сасӑсен пуян системи пур, слогсен те, деепрически конструкцисем те унӑн пӗтӗмӗшле тытӑмӗ пулса тӑраҫҫӗ.

Пушкӑрт чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Пушкӑрт алфавитӗпе тата произведенийӗпе паллашӑр. Пушкӑрт чӗлхине вӗренме тытӑнсан, ку чи пысӑк утӑм. Хӑш-пӗр тӗп текстсене пушкӑрт чӗлхипе вулама тытӑнӑр та кашни саспаллин тӗрӗс произведенийӗнче усӑ курӑр.
2. Репетитор е курс тупма хӑтланса пӑхӑр. Чӗлхене вӗренмелли чи лайӑх меслет-чӗлхе носителӗпе уйрӑм вӗрентӳ иртесси. Май ҫук пулсан, вырӑнти курссене е аудиона тата сире чӗлхе вӗрентме пулӑшакан видеокурссене кӗрсе пӑхӑр.
3. Вулӑр, итлӗр те пушкӑртла нумай материалсем пӑхӑр. Эсир чӗлхепе лайӑхрах паллашнӑ май пушкӑрт чӗлхипе массӑллӑ информаци хатӗрӗсене вуланипе тата итлесе практикӑна малалла тӑсӑр. Аудиозапиҫӗсене, литературӑна, пушкӑрт чӗлхипе фильмсемпе юрӑсене тупма хӑтланса пӑхӑр та пуҫӑрсене чикӗр.
4. Пушкӑртла калаҫура усӑ курӑр. Практика валли партнер тупӑр е онлайн-форума хутшӑнӑр, унта ҫынсем пушкӑртла калаҫаҫҫӗ. Йӑнӑшсем тума ан хӑрӑр — ку вӗрентӳ пайӗ!
5. Малалла вӗренӗр. Эсир хӑвӑра никӗссемпе хӑтлӑ туятӑр пулсан та, яланах мӗн те пулин ҫӗнни пур, ӑна вӗренсе хӑнӑхма та пулать. Малалла вулӑр, итлӗр, мӗн май килнӗ таран ытларах пушкӑртла пӑхӑр.

Маори Ҫӗнӗ Зеландин тӗп чӗлхи тата маори халӑхӗн официаллӑ чӗлхи пулса тӑрать. Ун ҫинче Пӗтӗм Тӗнчипе 130 000 ҫын ытла калаҫаҫҫӗ, пуринчен ытла Ҫӗнӗ Зеландин Ҫурҫӗр тата Кӑнтӑр утравӗсем ҫинче. Маори полинези чӗлхи шутланать, вӑл маори культурипе еткерӗшӗн кирлӗ. Юлашки ҫулсенче маорине куҫарма пулӑшни маори халӑхӗпе хутшӑнасшӑн, е ҫак чӗлхе ҫинчен ытларах пӗлесшӗн тӑрӑшакан предприятисем, организацисем тата уйрӑм ҫынсем хушшинче ытларах та ытларах палӑрса тӑраҫҫӗ.

Маори куҫарӑвӗ-кӑткӑс процесс, мӗншӗн тесен чӗлхе контекстран вӑйлӑ килет, лару-тӑрӑва кура хӑвӑрт улшӑнма пултарать. Акӑ мӗншӗн профессиллӗ тӑлмача тара тытмалла, вӑл чӗлхене пӗлет, унӑн нюансӗсене ӑнланать. Маорин профессиллӗ куҫаруҫисем час-часах чӗлхе ҫӳрекенсем пулса тӑраҫҫӗ тата чӗлхе культура анспекчӗсен енӗпе анлӑ хатӗрленеҫҫӗ.

Маори чӗлхине куҫарас кӑткӑслӑха пула ку хаклӑ пулма пултарать. Анчах вӑл пурпӗрех тӑрать. Эсир тӗрӗс куҫару илетӗр кӑна мар, культура хушшинчи хутшӑнӑва лайӑхлатӑр, пӗр-пӗрне ӑнланулӑха ӳстерӗр тата хутшӑнусене тарӑнлатӑр.

Маори чӗлхипе куҫараканпа ӗҫленӗ чухне контекста май килнӗ таран ытларах памалла. Ҫакӑ палӑртнӑ аудиторие, тӗллеве тата ытти кирлӗ информацие шута илет. Ку сирӗн куҫару тӗрӗс те ӑнланмалла пуласса шантарма пулӑшӗ.

Пӗтӗмӗшпе илсен, маори чӗлхипе куҫару пулӑшӑвӗ культура хушшинчи уйрӑмлӑха ҫӗнтерсе бизнеспа общество валли ҫӗнӗ майсем уҫма пулӑшать. Маори чӗлхинчи профессиллӗ тӑлмача тара тытса, эсир хӑвӑр пӗлтерӗве тӗрӗс те хисеплесе парасса шанма пултаратӑр.

Хӑш ҫӗршывсенче маори чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?

Маори - Ҫӗнӗ Зеландин официаллӑ чӗлхи. Ун ҫинче Австралинчи, Канадӑри ТАТА АПШРИ маори общинисем те калаҫаҫҫӗ.

Маори чӗлхин историйӗ мӗнле?

Маори чӗлхипе калаҫаҫҫӗ, ҫӗнӗ Зеландире 800 ҫул ытла усӑ кураҫҫӗ, ҫакӑ ӑна тӗнчери чи аслӑ чӗлхесенчен пӗри тӑвать. Вӑл мӗнле йӑхран тухнине 13 ӗмӗрте пӗрремӗш хут утрав ҫине килнӗ полинези мигранчӗсен чӗлхине илсе пӗлме пулать. Вӑл ытти чӗлхесемпе тата диалектсемпе ассимилизациленнӗҫемӗн ҫак чӗлхе ӗмӗр-ӗмӗрех эволюциленӗ тата хӑйӗн уйрӑмлӑхӗсене туяннӑ. Христиансен миссионерӗсем текстсене маори чӗлхи ҫине куҫарма тытӑниччен ҫак чӗлхе 1800 ҫул пуҫламӑшӗнче нумай йӑла-йӗркепе ҫырлахнӑ. Ҫӗнӗ Зеландие демократипе национализм патне пынӑ май 1900-мӗш ҫулсен варринче чӗлхене официаллӑ статус панӑ, вӑл Ҫӗнӗ Зеландин наци идентлӑхӗн пӗлтерӗшлӗ пайӗ пулса тӑнӑ. Паян маори чӗлхи унчченхи пекех пӗтӗм ҫӗршывӗпе анлӑн усӑ курать тата пӗтӗм ҫӗршыври шкулсенче вӗрентет.

Маори чӗлхине вӗренес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Апиран Нгата Сэр: Вӑл маорирен (1905-1943) парламентӑн пӗрремӗш членӗ пулнӑ, ӑна патшалӑх вӗренӗвӗнче официаллӑ усӑ курнипе тата кӗнекесене ҫак чӗлхе ҫине куҫарнипе маори чӗлхине ҫӗнӗрен чӗртекен вӑй пулса тӑнӑ.
2. Хироа Рангӗсем (Питер Хенаре сэр): Вӑл маорин чи паллӑ лидерӗ, маори те, пакеха та культура ӗҫне хутшӑннӑ, ҫавӑн пекех маори чӗлхипе обществӑн пур сферисенче те усӑ курма пулӑшнӑ.
3. Майра Минхинник: вӑл маори, фестиваль тата вӗренӳ майӗсене аталантарма пысӑк витӗм кӳчӗ, ҫавӑн пекех 1987 ҫулхи маори чӗлхипе Комисси Ҫинчен Калакан Саккуна туса хатӗрлеме витӗм кӳчӗ.
4. Кокакай Хипанго Дама: Вӑл Ҫӗнӗ Зеландин Верховнӑй судья пулса тӑнӑ маори ятлӑ пӗрремӗш хӗрарӑм пулнӑ, вӑл маори чӗлхине ҫӗнӗрен чӗртсе яма пулӑшнипе палӑрса тӑнӑ.
5. Леш Таура Вир тата Леш Рео Маори (Маори чӗлхипе Комисси): маори чӗлхипе калаҫакан Комисси маори чӗлхине малалла куҫарас тата упрас тӗлӗшпе ӗҫлет. 1987 ҫулта йӗркеленнӗренпе Комисси ҫӗнӗ ресурссене, вӗрентӳ тата вӗренӳ пуҫарӑвӗсен меслечӗсене туса хатӗрлеме чӗлхене ҫӗнӗрен чӗртсе тӑратас ӗҫре пысӑк вырӑн йышӑнчӗ.

Маори чӗлхин структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Маори чӗлхи-полинези чӗлхи, унӑн структури глаголсен йышӗпе тата сахал йышӗпе характерланать. Унта синтетика грамматики пекех паллӑ сӑмахсене палӑртма суффикс системипе усӑ кураҫҫӗ. Ҫавӑн пекех вӑл ӑс-тӑнлӑ сӑмахсене вӗрентме усӑ куракан сасӑсемпе слогсен анлӑ спектрне тытса тӑрать. Сӑмахсен йӗрки, уйрӑм пойндекстерсенче ҫирӗп пулма пултарать пулин те, ирӗклӗ.

Маори чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Маори чӗлхипе культурине тиенӗр: маори чӗлхин урокӗсене килнӗренпе Пуҫлӑр, Вӗсем Аотеаро ҫинчен Вананга е сирӗн iwi чӗлхӗр ҫинчен вӗрентекеннисем пек. Маори чӗлхипе йӑли-йӗркипе усӑ куракан культура контектне ӑнланни кирлӗ.
2. Итлӗр, пӑхӑр та маори чӗлхипе мӗн май килнӗ таран ытларах вулӑр: маори чӗлхипе радио тупӑр (СӐМАХРАН RNZ m Санскori), маори чӗлхипе телевизон программисемпе фильмсене пӑхӑр, кӗнекесене, комикссене, калавсене маори чӗлхипе вулӑр, хӑвӑр мӗн илтнине, мӗн курнине тепӗр хут калӑр.
3. Чӗлхепе калаҫнӑ чухне практикӑра усӑ курӑр: ҫемье е туссем пек маори чӗлхипе калаҫакансемпе хутшӑнма е рео маорипе коханг валли мероприятисем (ачасене маори чӗлхине вӗрентекен центрсем) ҫӳреме тӑрӑшӑр.
4. Сире вӗренме пулӑшакан онлайн-ресурссемпе усӑ курӑр: маори чӗлхин словарӗсем, пичет тата аудиоуркӑсем, Уoutube каналӗсемпе социаллӑ сетьсенчи ушкӑнсем нумай Онлайн-ресурссемпе Усӑ курӑр, вӗсем маори чӗлхине вӗренекенсене нумай пулӑшаҫҫӗ.
5. Савӑнӑр: чӗлхене Вӗренни интереслӗ те усӑллӑ ӗҫ пулмалла, ҫавӑнпа та тӗрӗслеве ан парӑнӑр – утӑм хыҫҫӑн утӑм тӑвӑр та ҫул ҫӳренипе киленӗр!