Акӑлчан Пушкӑрт Куҫар

Акӑлчан чӗлхи тӗнчери чи сарӑлнӑ чӗлхе шутланать, вӑл пӗтӗм тӗнчери ҫынсемшӗн культура хушшинчи кӗпер пулса тӑрать. Чӗлхе барьерӗсене ҫӗнтерсе пыракан обществӑн хакне йышӑннӑҫемӗн предприятисемпе правительствӑсемпе организацисем акӑлчанла куҫарас кӑмӑл ӳссех пырать.

Акӑлчанла куҫару процесӗ пӗр чӗлхепе ҫырнӑ пуҫламӑш документа илнине, ӑна урӑх чӗлхепе улӑштарассине малтанхи пӗлтерӗшне ҫухатмасӑр улӑштарассине шута илет. Ку пуплеве куҫарса парассинчен е икӗ тӗрлӗ чӗлхепе роман е корпоративлӑ брифинг тӑвассинчен кӑткӑсрах пулма пултарать.

Акӑлчан чӗлхин куҫаруҫисем тӗрлӗ инструментсемпе меслетсене куҫарӑва тӗп-тӗрӗс пурнӑҫлама шанаҫҫӗ. Вӗсен икӗ чӗлхене те тарӑн пӗлмелле, пӗлтерӗшпе контекс нюансӗсене тӗп-тӗрӗс интерпретацилеме пӗлмелле. Кунсӑр пуҫне акӑлчанла куҫарма специалистсем культура терминологине, вырӑнти тата йӑласене тарӑн ӑнланмалла.

Акӑлчан чӗлхин тухӑҫлӑ куҫаруҫи пулас тесен вӗренӳ тата практика ҫулӗсем кирлӗ, нумайӑшӗ куҫаруҫӑсен е университетсенчи аккредитациленӗ ассоциацисенче сертификаци ирттерме кӑмӑллаҫҫӗ. Ҫак сертификаци вӗсен опытне кӑтартса парать кӑна мар, вӗсен ӗҫӗ професси органӗ палӑртнӑ пахалӑхпа тухӑҫлӑх стандарчӗсене тивӗҫтернине те шантарать. Сертификаци те акӑлчан чӗлхине куҫаракансене отраслӗн юлашки ӗҫ хатӗрӗсене пӗлсе тӑма пулӑшать.

Акӑлчанла куҫарни-хаклӑ хӑнӑху, вӑл обществӑри тӗрлӗ сийсенчи ҫынсене пӗр-пӗринпе хутшӑнма, идейӑсемпе опытсене улӑштарма май парать. Тӗнче глобализациленнӗҫемӗн пӗр-пӗринпе ҫыхӑнса пынӑран акӑлчанла куҫару ӗҫ, социаллӑ тата политика сферисенче пӗлтерӗшлӗ вырӑн шутланать.

Хӑш ҫӗршывсенче акӑлчанла калаҫаҫҫӗ?

Акӑлчан чӗлхи анлӑ сарӑлнӑ, вӑл тӗнчери нумай ҫӗршывсенче официаллӑ чӗлхе пулса тӑрать, Пӗрлешӳллӗ Штатсем, Королевство, Канада, Австрали, Ирланди, Ҫӗнӗ Зеланди, Кӑнтӑр Африка, Ямайка Тата Лӑпкӑ океанри Кариб бассейнӗпе Утравсен ытти ҫӗршывӗсене те кӗртет. Акӑлчан чӗлхи те Индире, Пакистанра, Филиппинӑра Тата Африкӑпа Азири ытти ҫӗршывсенче официаллӑ чӗлхе пулса тӑрать.

Акӑлчан чӗлхин историйӗ мӗнле?

Акӑлчан чӗлхи хӑйӗн тымарӗсемпе хӗвеланӑҫ германи чӗлхин, протогерман чӗлхисен пӗрлехи аслашшӗнчен пулса кайнӑ ҫемьене каять. Ҫак йӑла пирӗн эрӑчченхи 1000 тата 500 ҫул хушшинче хальхи ҫурҫӗр Германипе Скандинави территорийӗнче аталаннӑ тесе шутлаҫҫӗ.
Унтан ӗмӗрсем тӑршшӗпех темиҫе тӗрлӗ германи диалекчӗ аталаннӑ, вӗсенчен хӑшӗ-пӗрисем юлашкинчен англи-фриз, староангли тата авалхи артаксон пулса тӑнӑ. Англире Пирӗн эрӑри 1150 ҫулччен, халӗ вӑтам англи чӗлхипе эволюцилеме пуҫласан, авалхи акӑлчан чӗлхи пулнӑ. Ҫак куҫса ҫӳрекен тапхӑра 1066 ҫулта норманди ҫӗнтерсе илнӗ шайра йышӑннӑ французла сӑмахсене кӗртнипе палӑртнӑ.
Чосер вӑхӑтӗнче 1300-мӗш ҫулсен вӗҫӗнче вӑтам акӑлчан Англин доминировать тӑвакан чӗлхи пулса тӑнӑ, вӑл французла тата латынла вӑйлӑ витӗм кӳнӗ. 1500-мӗш ҫулсен пуҫламӑшӗнче акӑлчан чӗлхин ҫак форми паян акӑлчан чӗлхи пулса тӑнӑ, ӑна вӑл анлӑн йышӑнса, паянхи ир акӑлчан чӗлхипе йышӑннӑ.
Хальхи акӑлчан чӗлхи пӗтӗм тӗнчипе те пӗр евӗрлӗ пулман, унпа тӗрлӗ ҫӗршывсенче тата регионсенче усӑ курнӑ. Сӑмахран, америкӑри пӗрремӗш англи британи английӗнчен 17 ӗмӗре чылай уйрӑлса тӑма пуҫланӑ.
Паян акӑлчан чӗлхине промышленность революци хыҫҫӑн пулса иртнӗ культурӑпа технологи улшӑнӑвӗсемпе ҫыхӑннӑ нумай ҫӗнӗ сӑмахсем тата пӗлтерӳсем хушӑннӑ. Кунсӑр пуҫне тӗп коммуникаци технологийӗсем тухни тата пӗтӗм тӗнчери ҫулсене активизацилени те нумай неологизмсем патне илсе ҫитернӗ. Ҫапла вара акӑлчан чӗлхипе тӗнчери чи анлӑн усӑ курма пуҫланӑ.

Акӑлчан чӗлхине вӗренес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Вильям Шекспир - акӑлчан чӗлхипе чи паллӑ драматург, шекспира ку таранччен усӑ куракан пин-пин сӑмах тата сӑмахсем шухӑшласа кӑлараҫҫӗ.
2. Джеффри Чосер - вӑтам акӑлчанла ҫыракан чи паллӑ авторсенчен пӗри, унӑн ӗҫӗсене чӗлхе стандартизаци енӗпе пулӑшу параҫҫӗ.
3. Сэмюэл Джонсон - час-часах акӑлчан литературин ашшӗ теекенскер-акӑлчан чӗлхин чи ӑнланмалла словарьне хатӗрленӗ.
4. Джон Мильтон - унӑн "Ҫухалнӑ рай" эпикӑллӑ поэми акӑлчан чӗлхипе чи паллӑ поэзиллӗ произведенисенчен пӗри пулса тӑрать.
5. Вильям Тиндейл - англи реформацийӗн тӗп фигури, Вӑл Библие акӑлчанла унӑн еврейсемпе грек ҫӑлкуҫӗсенчен куҫарнӑ пӗрремӗш ҫын пулнӑ.

Акӑлчан чӗлхин структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Акӑлчанла аналитика чӗлхи вӑл уйрӑм морфемӑсене е пӗлтерӗшлӗ единицӑсене пайланине пӗлтерет. Вӑл предложенири сӑмахсен ҫыхӑнӑвне кӑтартас тесе грамматика ӑрӑвӗпе е вӗҫӗпе мар, сӑмах йӗркипе усӑ курать. Акӑлчан чӗлхи те субъект-глагол-объект принципӗ тӑрӑх сӗнӳсем панӑ йӗркепе чылаях хытӑ синтаксика тытӑмӗ пур. Кунсӑр пуҫне, акӑлчан чӗлхинче паллӑ ячӗсен ячӗсене ҫырса кӑтартма чылай ансат йӗркепе усӑ кураҫҫӗ.

Акӑлчан чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. План тӑвӑр. Эсир эрнере миҫе сехет акӑлчан чӗлхине вӗренме пултарни ҫинчен тата кашни занятие мӗн чухлӗ вӑхӑт сая ярасси ҫинчен шутлӑр.
2. Тӗпрен пуҫлӑр. База грамматикине тата словарь запасне вӗренӗр, вӑл чӗлхепе калаҫма тата ӑна ӑнланма кирлӗ.
3. Пуҫӑр ҫине ларӑр. Хӑвӑра ҫак чӗлхепе ҫавӑрса илме тӑрӑшӑр. Фильмсене пӑхӑр, юрӑсемпе подкастсене итлӗр, ҫавӑн пекех акӑлчанла кӗнекесемпе журналсене вулӑр.
4. Ҫынсемпе калаҫӑр. Калаҫакан класпа е онлайн-пӗрлӗхпе пӗрлешесси ҫинчен, акӑлчан чӗлхипе чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе усӑ курасси ҫинчен шухӑшлӑр.
5. Онлайн-курсран иртӗр. Онлайн-курссемпе руководствӑсем нумай, вӗсем сире акӑлчан чӗлхине структурисемпе тата интереслӗ мелпе вӗренме пулӑшаҫҫӗ.
6. Яланах практикӑра пулӑр. Акӑлчанла калаҫу тата ҫыру калаҫӑвӗнче кашни кунах практикӑра усӑ курма вӑхӑт уйӑрӑр. Ку темиҫе минутлӑха ҫеҫ пулсан та, эсир хӑвӑр графике тытса пынине, малалла та практикӑра ӗҫленине ӗненӗр.

Пушкӑрт чӗлхи - Пушкӑрт Республикинче, Раҫҫейре пушкӑртла халӑх калаҫакан авалхи тӗрӗк чӗлхи. Вӑл тӗрӗк чӗлхисен кипчаксен ушкӑнне кӗрет, унта 1,5 миллиона яхӑн ҫын калаҫать.

Пушкӑрт чӗлхи тӗрлӗ, унта пӗтӗм республикипе тӗрлӗ диалектсем сарӑлнӑ. Ҫакна пушкӑрт чӗлхинчен куҫарни тата ун ҫине те кӑткӑс задача лартать. Диалектсен хушшинче темиҫе тӗп уйрӑмлӑх пур, вӗсем куҫарӑва уйрӑмах йывӑрлатма пултараҫҫӗ, мӗншӗн тесен сӑмах вӗҫӗсемпе произведенийӗсем тӗрлӗ.

Чӗлхе нюансӗсене ӑнланакан пушкӑрт чӗлхине тӗп-тӗрӗс куҫарӑва тивӗҫтерес тесен кирлӗ. Ку куҫаруҫӑсен тӗрлӗ диалектсене лайӑх тӗпчесе пӗлмелле, чи пӗчӗк уйрӑмлӑхсене те пӗлме пӗлмелле. Акӑ мӗншӗн професси тӑлмачӗсене пушкӑртла куҫарасси ҫинчен сӑмах пынӑ чухне час-часах ытларах хисеплеҫҫӗ.

Пушкӑрт чӗлхинчен тӑлмача шыранӑ чухне темиҫе паха фактор пур, вӗсене шута илмелле. Опыт татӑклӑ пӗлтерӗшлӗ; тӑлмачӑн оригинал чӗлхипе те, куҫару чӗлхипе те усӑ курмалла, ҫавӑн пекех культура контектне те ӑнланмалла. Ҫавӑн пекех тӑлмачӑ чӗлхе шайӗнче усӑ куракан терминологине активлӑ пӗлӳ илнине, мӗншӗн тесен вӑл вӑхӑт иртнӗҫемӗн улшӑнма пултарать.

Пӗтӗмӗшпе илсен, пушкӑрт чӗлхинчен куҫару ятарлӑ пӗлӳсемпе хӑнӑхусем, ҫавӑн пекех диалектсемпе культура ӑнланӑвӗсем кирлӗ. Мӗн тума шутланине тӗп-тӗрӗс каласа парас тесе, опытлӑ та лайӑх пӗлекен тӑлмача тара тытни кирлӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче пушкӑртла калаҫаҫҫӗ?

Пушкӑрт чӗлхипе ытларах Раҫҫейре калаҫаҫҫӗ, Казахстанра, Украинӑра тата Узбекистанра халӑх нумай мар пулин те.

Пушкӑрт чӗлхин историйӗ мӗнле?

Пушкӑрт чӗлхи-тӗрӗк чӗлхи, унпа ытларах Пушкӑртстан Республикинче, Урал тӑвӗсен регионӗнче, калаҫаҫҫӗ. Ку республикӑн официаллӑ пӗртен-пӗр чӗлхи, ун ҫинче кӳршӗри удмурт кӗҫӗнрех представителӗсем те калаҫаҫҫӗ. Ку чӗлхепе темиҫе ӗмӗр тӑршшӗпех усӑ кураҫҫӗ тата ку таранччен калаҫакан тӗрӗксен авалхи чӗлхисенчен пӗри пулса тӑрать.
Пушкӑрт чӗлхи ҫинчен чи ир асӑннисем 16 ӗмӗре кӗреҫҫӗ. Ҫав вӑхӑтра вӑл араб тата перси чӗлхисем витӗмлӗ пулнипе пулнӑ. 19-мӗш ӗмӗрте пушкӑрт чӗлхи регионта темиҫе тӗрлӗ пӗчӗк чӗлхе пулса тӑнӑ. Вӑл наука ӗҫӗсенче те усӑ курнӑ, ҫакӑ ӑна пӗтӗм регионӗпех сарӑлма пулӑшнӑ.
Совет тапхӑрӗнче пушкӑрт чӗлхи раҫҫей витӗмӗнчен чылай сиен курнӑ. Пушкӑрт сӑмахӗсене вырӑс эквиваленчӗсемпе улӑштарнӑ. Ку чӗлхене те шкулсенче вӗрентнӗ, пушкӑртсен пӗрлӗхлӗ алфавитне тума хӑтланса пӑхнӑ.
Совет саманинче пушкӑрт чӗлхипе активлӑн усӑ курма пуҫланӑ, ҫак чӗлхене упрас тӗлӗшпе ытларах вӑй хунӑ. Нумай ҫынсем халӗ пушкӑртла иккӗмӗш чӗлхене вӗреннӗ пек вӗренеҫҫӗ, Пушкӑрт Республикин правительстви ҫак чӗлхене чӗртме ытларах та ытларах вӑй хурать.

Пушкӑрт чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Илдар Габдрафиков-поэт, публицист тата сценарист, вӑл пушкӑрт литературинче тата пушкӑрт чӗлхине чӗртсе тӑратассинче пысӑк кӗлетке пулнӑ.
2. Николай Галиханов-пушкӑрт ученӑйӗ тата поэчӗ, вӑл пушкӑрт чӗлхипе вуншар ӗҫ ҫырнӑ, хальхи пушкӑрт наукин никӗслевҫи шутланать.
3. Дамир Исмагилов-академик, философ тата лингвист, вӑл пушкӑрт чӗлхипе ҫӳрекенсем хушшинче хут пӗлӗвӗн шайне ӳстерес тӗлӗшпе нумай ӗҫленӗ, пушкӑрт чӗлхипе нумай ҫыру ҫырнӑ.
4. Аскер Аимбетов-пушкӑрт поэчӗ, прозаик тата ученӑй, вӑл пушкӑрт чӗлхипе литература енӗпе малта пыракан фигурӑсенчен пӗри пулнӑ, ҫак чӗлхепе темиҫе пысӑк произведени ҫырнӑ.
5. Иек Яхина – пушкӑртсен паллӑ писателӗпе драматург, унӑн произведенийӗсене Раҫҫейре кӑна мар, пӗтӗм тӗнчипе те йышӑннӑ, вӑл пушкӑрт чӗлхине вулакансемшӗн лайӑхрах тӑвас тесе нумай ӗҫ тунӑ.

Пушкӑрт чӗлхи структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Пушкӑрт чӗлхи-тӗрӗк чӗлхин кипчак турачӗсемпе ҫыхӑннӑ агглютинативлӑ чӗлхе. Вӑл грамматика функцийӗсене палӑртма усӑ куракан суффикссемпе тата ятарлӑ сасӑсемпе усӑ курать. Пушкӑрт чӗлхи те хупӑ та уҫӑ сасӑсен пуян системи пур, слогсен те, деепрически конструкцисем те унӑн пӗтӗмӗшле тытӑмӗ пулса тӑраҫҫӗ.

Пушкӑрт чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Пушкӑрт алфавитӗпе тата произведенийӗпе паллашӑр. Пушкӑрт чӗлхине вӗренме тытӑнсан, ку чи пысӑк утӑм. Хӑш-пӗр тӗп текстсене пушкӑрт чӗлхипе вулама тытӑнӑр та кашни саспаллин тӗрӗс произведенийӗнче усӑ курӑр.
2. Репетитор е курс тупма хӑтланса пӑхӑр. Чӗлхене вӗренмелли чи лайӑх меслет-чӗлхе носителӗпе уйрӑм вӗрентӳ иртесси. Май ҫук пулсан, вырӑнти курссене е аудиона тата сире чӗлхе вӗрентме пулӑшакан видеокурссене кӗрсе пӑхӑр.
3. Вулӑр, итлӗр те пушкӑртла нумай материалсем пӑхӑр. Эсир чӗлхепе лайӑхрах паллашнӑ май пушкӑрт чӗлхипе массӑллӑ информаци хатӗрӗсене вуланипе тата итлесе практикӑна малалла тӑсӑр. Аудиозапиҫӗсене, литературӑна, пушкӑрт чӗлхипе фильмсемпе юрӑсене тупма хӑтланса пӑхӑр та пуҫӑрсене чикӗр.
4. Пушкӑртла калаҫура усӑ курӑр. Практика валли партнер тупӑр е онлайн-форума хутшӑнӑр, унта ҫынсем пушкӑртла калаҫаҫҫӗ. Йӑнӑшсем тума ан хӑрӑр — ку вӗрентӳ пайӗ!
5. Малалла вӗренӗр. Эсир хӑвӑра никӗссемпе хӑтлӑ туятӑр пулсан та, яланах мӗн те пулин ҫӗнни пур, ӑна вӗренсе хӑнӑхма та пулать. Малалла вулӑр, итлӗр, мӗн май килнӗ таран ытларах пушкӑртла пӑхӑр.