Якут зулула Кусараш

Якут-тюрк йылме, тушто Россий йӱдвел-эрвелыште пел миллион утла еҥ кутырат. Йылмым шукерте огыл гына официальнын почмаш налынам, ожнысылак якут йылме гыч кусарыме суаплыклан кугу йодмаш уло. Тиде статьяште якут йылмыш кусарымашын кӱлешлыкшым ончена да туддеч поснат, тыгак тиде процесс дене кылдалтше йодыш-влакым каҥашен налына.

Якут йылме Дене Российыште веле огыл, тыгак Монголий гай эллаштат Китай ден Казахстан-влакат ойлат. Тидыже якут йылмыш кусарыме шотышто тӱнямбал йодмаш уло, тыгак эл кӧргыштат лиеш. Якут йылмыш кусарымашын тӱҥ цельже да тудын ӱмбач - тӱҥ паша-тӱҥ калык-влакын общине да интересоватлыме моло вел-влак коклаште кылым куштылемдаш. Кусарымаш тыгак юридический документ, дипломатий соглашений, тунемме материал, тӱшкаувер йӧн да культур йӧн дене кылдалтше материал-влакым да моло документ-влакым пуышаш улыт.

Паша якут йылмыш кусарымашке шумеке, тудын гычат икмыняр кӱлешан проблемым шарнаш кӱлеш. Эн ончычак кутырымо проблеме уло. Мут-влакым каласыме годым якут йылмыште кундемысе диалектын регионысо диалектше шот дене ойыртем уло. Тыгеракын, кусарыше-влаклан тиде кундемысе вариаций-влак дене сайын палыме лияш кӱлеш. Эше ик проблемылан тугай факт шотлалтеш, молан манаш гын, шуко мут кучылтман контекст шот дене икмыняр значениян. Тиде кусарыше-влаклан чын значениян мут але ой-влакым але утларак кӱлешан улмыжым рашемда.

Якут йылмыш кусарыме дене кылдалтше нелылыкым ончыде,тиде процессын кӱлешлыкшым шотлаш кӱлеш. Якут йылме шке шонымыжым почын ойлаш тӱҥалеш гын, якут йылмыш кусарымашын сайлыкше да чын улмыжо утларак кӱлешан лиеш. Сайлыкан кусарымаш-влак культуран диалог ден кыл кучымашым сайлан шотлышашлан кӱлыт, утларакшым тӱҥ общине коклаште, культуржо чӱчкыдын маргализацийлалтеш.

Могай эллаште якут йылме дене ойлат?

Якут йылме дене Российыште, Китай ден Монголий-влак ойлат.

Якут йылмын историйже могай?

Якут йылме-йӱдвел-касвел тюрк йылме-влакын каспий группыштлан кӧра лийше тюрк йылме. Тушто Россий федерацийыште 5000000 еҥ Саха маныт, утларакшым Лена эҥер бассейныште Да тудын вӱдшӧ уке. Якут йылме 14 курым кыдалне икымше литератур деке возен нӧлтшӧ пеш поян литератур историян лиеш. Якут литератур Лишыл Эрвел гыч да Рӱдӧ Азий гыч, тыгак руш писатель ден автор-влакын усталыкыштым виянрак почын ончыктымаште лийын. Якут йылме дене возымо икымше произведенийлаште религий текст-влак лийыныт, тидын шотыштак Коран ден легенде гыч юсуфа да Зуйха нерген легендым кусарыме.
Якут йылме дене возымо икымше оригинальный произведений-влак 19 курым мучаште лийыныт: почеламут, ойлымаш да роман-влак, якут калыкын кече еда илышыж нерген каласкалыше ойлымаш-влак. Якут писатель-влакат шке произведенийыштышт утларак кумда теме-влакым, колонизизм ваштареш кучедалме гай, сибирьысе культурын илыш-йӱлаже да регионысо пызырналт илыше калык-влакын неле положенийыштым шымлаш тӱҥалыныт. 1920-1930 ийыште якут йылме сылнымут ренессансым эртарен, Юрий Чегерев, Анатолий Удыр, Геннадий Титов Да Иван Тазетдинов Гай писатель-Влакын вуйлатыме Пашаштым вуйлатен. Тиде жапыште якут йылме дене савыктыме книга чот кугемын, тыгак тиде йылмым виктер да административ документлаште кучылтмаш кугемын.
Таче якут йылме тудын носитель - влак коклаште уэш ылыжеш, тушто икмыняр у газет ден журнал лектеш. Тыгак якут йылмым Россий деч ӧрдыжтӧ шымлаш оҥай кушкеш, икмыняр университет тиде йылме дене курсым темлат.

Кӧ топыш пура-5 еҥ якут йылмым вияҥдымашке эн кугу надырым пыштыше?

1. Юрий Николаевич Виноградов-лингвист – историй да филолог; 2. Степан Георгиевич Отро-якут поэт, драматург, прозаик да кусарыше; 3. Олег Михайлович Беляев-якут литературовед ден публицист; 4. Лилий Владимировна Багутдинова-якут фольклорист; 5. Акулина Павловна-диалектологийым лексикограф да шымлыше.

Якут йылмын структуржым кузе ыштыме?

Якут йылме тюрк йылме ешыш пура да Йӱдвел-эрвел группын ужашыже лиеш. Тиде агглютинатив йылме, мом ончыкта, тудо у значенийым да формым ыштышашлан мутым ешараш лиеш. Якут йылме кӱкшӱ флекс дене ойыртемалтеш,мут шке формыжым предложенийыште кучылталтме семынак вашталта. Лӱм мут, олмештыш мут, пале мут да глагол-влак шкеныштын формыштым контрекст шот дене ончыкташ йӧршешлан чыштырат.

Кузе якут йылмым утларак сай йӧн дене тунемаш?

1. Якут йылме але инструкторлан тунемме книган экземпляржым налза. Тиде материаллаште кондымо урокым шымлымаш-йылмым саемдыме годым тунем шуаш сай йӧн.
2. Ойлымаште да аудиторийыште практиковатлыза. Кеч - могай йылмым тунемаш-практиковатлаш, садлан практиковатлаш лийме йолташыжым муаш тыршыза.
3. Якут йылме дене возымо материалым лудса. Тиде тыланда йылмын структуржым да грамматикыжым умылаш полша.
4. Якут-влакын культурышт да историйышт дене палыме лийза. Те еҥ-влак нерген да нунын илыш-йӱлаштым утларак паледа гын, тиде тыланда йылмым утларак умылаш полша.
5. Якут ЕШЫМ ончыза да колыштса. Онайн-ресурс шуко уло, тидын шотыштак радиопрограмме да телеото-влак, нуно тиде йылме дене пайдаланаш лийме улыт.
6. Якутий Дек Мийыза. Жапым регионышто эртарымеке, йылмыш возаш да йылме носитель-влак дене кутыраш йӧным муыда.

Зулус йылмыш кусарымаш-африканский йылмыш кусарыме популяр формо, тудо йылмым да культурым келге умылымашым кусарыше деч йодеш. Тиде кусарыме тип чӱчкыдынак коммерций, юридический ден медицине документ-влаклан кучылталтеш. Тудо тыгак образований сферыште документ-влакым кусараш школ тунемме книга-влакым кучылталтеш.

Пагулын йылмыже Африкын ятыр районлаштыже, поснак Кечывалвел Африкыште кумдан шарлен. Тӱняште тиде йылмым 11 миллион утла нумалше шотлалтеш манын шотлен лукмо. Тиде тудым тӱняште эн кумдан кучылталтше йылме-влак кокла гыч иктыжым ышта. Уэш зулус йылме гыч кусарыме суаплыклан йодмаш.

Кусарышым зулус йылмыш кусараш кусарыме годым икмыняр факторым шотыш налаш кӱлеш. Кусарыше эн ончычак йылмым сайын кучышаш да йылмын культур нюансше-влак дене палыме лийшаш. Тидлан гарантий пуалтеш: кусарымаш тӱҥалтыш материалын кӱлешлыкшым чын да чын пуа. Тылеч посна кусарыше келшен толшо кусарымашым налашлан шке стильшым келыштарен моштышаш.

Чын кусараш йӧным ыштышашлан тӱрлӧ ошкыл уло. Кусарыше икымше кечылаште текст дене сайын палыме лийшаш да раш пален налшаш: тудо мут ден фразын значенийыштым умыла. Вараже текстыште кеч-могай йоҥылышын але келшыдымашын улмыштым тергышаш да кеч-могай тӧрлатымашым пуртышаш улыт.

Умбакыже кусарыше текстыште илен кертше кеч-могай культур проблемым палышаш да нуным зулус йылмыш кусараш тӧчен ончышаш. Тидым англичан йылме дене шарыдыме идио але кутырымо ой-влакым кучылтмаш пуртен кертеш. Пытартышлан кусарыше лӱмын ыштыме аудиторий нерген кеч-кунамат пален налшаш да тудын йымалне шке стильжым ылыжтышаш. Тиде лудшылан текстым сайынрак умылаш полша.

Колтымо оксам Maslauslaurlausurlalius-ойлыманат огыл, тудо кӱкшӧ да ӱшанле кусарен кертеш. Тиде кусарыме тип чӱчкыдынак деловой ден юридический документлаште кучылталтеш, туштыжо чын улмыжо обязательно шотлалтеш. Тудат книгам да моло тунемме материалым ышташ кучылталтеш. Культур ойыртемым шотыш налын, точно кусарен, зулус кусарыше-влак чын передачым гарантлен кертыт.

Могай эллаште пагулын йылме дене ойлат?

Пагулын йылмыштыже утларакшым Кечывалвел Африкыште, тыгак Зимбабвыште, Чодыра, Малавий, Мозамбикыште да Свазилендыште ойлалтыт.

Зулус йылмын историйже могай?

Пагулын йылмыже, тыгак пагуллан палыме, бантлан йылме шотлалтеш,кудыжо кечывалвел группо банту, нигеро-конголез ешын. Тиде Эн кумдан кучылталтше йылме Кечывалвел Африкыште, куштыжо чумыр налмаште 11 миллион еҥ ойла. Пагулын йылмыже шӱдӧ ий гыч лекше поян историй уло.
Йылме историй-влакым рӱдӧ Африка гыч 16 курымышто возымо нгунян племяж марте шымлен лекташ лиеш. Нгуня калык тӱрлӧ тӱшкалан шелалте, пагулын йылмыже диалект гыч вияҥе, туштыжо Кызытсе Квазулын территорийыштыже ойлат-Натале. Но 1818 ийыште гына Зулус йылме Пьер Жубер лӱман французский протестант миссионерлан икымше гана возалтын. Тиде чынже денак йылмын стандартизацийлан негызым пышталтын.
19 курым жапыште зулус йылме умбакыже вияҥмым чытен. Утларак сай: тиде йылме дене "Инкондло януу" да "Амазиау зулу" (зулусский муро) ден " Амазиау зуло мут — влак) палыме кок литератур произведений савыкталтын. Тылеч посна, тиде жапыште зулус йылме миссионер школлаште туныктымо йылме шотеш луктын.
Таче зулус йылме дене шуко ресурс пура, йылме кечывалвел африкан культурын кӱлешан ужашыжым умбакыже шуя.

Кӧ пагулын йылмым вияҥдымашке эн кугу надырым пыштыше 5 еҥ пура?

1. Джон Дубе (1871-1946) - педагог да политике лидер, кудыжо зулус йылмым ышташ полшышо, возен пуымо мутерым да грамматикын тунемме книгаже-влакым возен пуэн.
2. Олым Кампаний (1872-1959) - зулус йылмым стандартизацийлаш полшышо да тудлан эн кугу грамматике системым ыштен.
3. Бенедикт (1906-1947) - поэт, прозаик да педагог, кудыжо зулус йылме дене стандартизироватлыме литератур формым ямдыла, тиде йылме дене возен.
4. Дж. Б. Пейрес (1924-2005) - зоулым шымлыше антрополог ден шымлыше, культур да историй дене новатор пашам автор.
5. Бенедикт Картрайт (1925-2019) - зулус йылме нерген шуко возышо миссионер ден технолог) - тудым вияҥдымашке кугу надырым пуэн.

Зулус йылмын структуржым кузе ыштыме?

Пагулын йылмыже бантлан йылмын структуржым уэш ешара, тудыжо субъект-глагол-ОБЪЕКТ (SV) мут радам дене каласалтеш. Тиде аффикс-влак нунын значенийыштым але грамматике функцийым вашталташ мут деке ешарат манмым ончыктышо агглютинатив йылме. Тушто лӱм мут, префикс ден суффикс-влакын классышт кучылталтыт. Зулус йылмыштат кум тонн (кужу, начар да шагалрак) системе уло, нунат мутын значенийжым вашталтен кертыт.

Кузе зулус йылмым утларак чын йӧн дене тунемаш?

1. Тӱҥ гыч тӱҥалза: зулус алфавит ден ойлымаш-влакым тунемза. Ончалза янайн-аудиовозись-влак зоян йылме дене возымо, нуно тыланда буква ден мутым чын ойлаш полшат.
2. Мут шапашым вияҥдымаште пашам ыштыза. Книгам лудса, зулус йылме дене телео ден фильм-влакым ончыза але Интернетыште мут шапаш спискым ончыза.
3. Кутырымо йылме дене пагуллан йылмым туныктышо-влак дене практикылыза. Колтымо-Влакым зулус йылме дене занятийыш возыза, иктаж-кӧм муза, кӧ дене мутланаш лиеш гын, Але Йылме алмашташ Приложений-Влакым Ойлыманат Огыл: Maelamellamallliiii.
4. Теле радиопрограммым, кӱвуйым да муро-влакым колыштса. Культур да йылме дене палыме лиймаш тыланда тиде йылме илыш ситуацийлаште кучылталтме нерген представленийым налаш полша.
5. Зулус йылмын тӱрлӧ диалектше-влакым тунемза. Умылыза, кушто тӱрлӧ термин ден грамматике структур-влак верланеныт.
6. Йылмым шымлаш Инструмент-Влакым кучылтза, Neris Але Meri Semes, нуно тыланда зулусский лексикым да грамматикым тунемаш полшат.
7. Шке ончыкыда изирак сеҥымашан цельым шындыза. Кужу жаплан пашам ыштыза да мотивацийым арален кодаш прогрессым эскерыза.
Сайын кодса!