Якут Малаял Кусараш

Якут-тюрк йылме, тушто Россий йӱдвел-эрвелыште пел миллион утла еҥ кутырат. Йылмым шукерте огыл гына официальнын почмаш налынам, ожнысылак якут йылме гыч кусарыме суаплыклан кугу йодмаш уло. Тиде статьяште якут йылмыш кусарымашын кӱлешлыкшым ончена да туддеч поснат, тыгак тиде процесс дене кылдалтше йодыш-влакым каҥашен налына.

Якут йылме Дене Российыште веле огыл, тыгак Монголий гай эллаштат Китай ден Казахстан-влакат ойлат. Тидыже якут йылмыш кусарыме шотышто тӱнямбал йодмаш уло, тыгак эл кӧргыштат лиеш. Якут йылмыш кусарымашын тӱҥ цельже да тудын ӱмбач - тӱҥ паша-тӱҥ калык-влакын общине да интересоватлыме моло вел-влак коклаште кылым куштылемдаш. Кусарымаш тыгак юридический документ, дипломатий соглашений, тунемме материал, тӱшкаувер йӧн да культур йӧн дене кылдалтше материал-влакым да моло документ-влакым пуышаш улыт.

Паша якут йылмыш кусарымашке шумеке, тудын гычат икмыняр кӱлешан проблемым шарнаш кӱлеш. Эн ончычак кутырымо проблеме уло. Мут-влакым каласыме годым якут йылмыште кундемысе диалектын регионысо диалектше шот дене ойыртем уло. Тыгеракын, кусарыше-влаклан тиде кундемысе вариаций-влак дене сайын палыме лияш кӱлеш. Эше ик проблемылан тугай факт шотлалтеш, молан манаш гын, шуко мут кучылтман контекст шот дене икмыняр значениян. Тиде кусарыше-влаклан чын значениян мут але ой-влакым але утларак кӱлешан улмыжым рашемда.

Якут йылмыш кусарыме дене кылдалтше нелылыкым ончыде,тиде процессын кӱлешлыкшым шотлаш кӱлеш. Якут йылме шке шонымыжым почын ойлаш тӱҥалеш гын, якут йылмыш кусарымашын сайлыкше да чын улмыжо утларак кӱлешан лиеш. Сайлыкан кусарымаш-влак культуран диалог ден кыл кучымашым сайлан шотлышашлан кӱлыт, утларакшым тӱҥ общине коклаште, культуржо чӱчкыдын маргализацийлалтеш.

Могай эллаште якут йылме дене ойлат?

Якут йылме дене Российыште, Китай ден Монголий-влак ойлат.

Якут йылмын историйже могай?

Якут йылме-йӱдвел-касвел тюрк йылме-влакын каспий группыштлан кӧра лийше тюрк йылме. Тушто Россий федерацийыште 5000000 еҥ Саха маныт, утларакшым Лена эҥер бассейныште Да тудын вӱдшӧ уке. Якут йылме 14 курым кыдалне икымше литератур деке возен нӧлтшӧ пеш поян литератур историян лиеш. Якут литератур Лишыл Эрвел гыч да Рӱдӧ Азий гыч, тыгак руш писатель ден автор-влакын усталыкыштым виянрак почын ончыктымаште лийын. Якут йылме дене возымо икымше произведенийлаште религий текст-влак лийыныт, тидын шотыштак Коран ден легенде гыч юсуфа да Зуйха нерген легендым кусарыме.
Якут йылме дене возымо икымше оригинальный произведений-влак 19 курым мучаште лийыныт: почеламут, ойлымаш да роман-влак, якут калыкын кече еда илышыж нерген каласкалыше ойлымаш-влак. Якут писатель-влакат шке произведенийыштышт утларак кумда теме-влакым, колонизизм ваштареш кучедалме гай, сибирьысе культурын илыш-йӱлаже да регионысо пызырналт илыше калык-влакын неле положенийыштым шымлаш тӱҥалыныт. 1920-1930 ийыште якут йылме сылнымут ренессансым эртарен, Юрий Чегерев, Анатолий Удыр, Геннадий Титов Да Иван Тазетдинов Гай писатель-Влакын вуйлатыме Пашаштым вуйлатен. Тиде жапыште якут йылме дене савыктыме книга чот кугемын, тыгак тиде йылмым виктер да административ документлаште кучылтмаш кугемын.
Таче якут йылме тудын носитель - влак коклаште уэш ылыжеш, тушто икмыняр у газет ден журнал лектеш. Тыгак якут йылмым Россий деч ӧрдыжтӧ шымлаш оҥай кушкеш, икмыняр университет тиде йылме дене курсым темлат.

Кӧ топыш пура-5 еҥ якут йылмым вияҥдымашке эн кугу надырым пыштыше?

1. Юрий Николаевич Виноградов-лингвист – историй да филолог; 2. Степан Георгиевич Отро-якут поэт, драматург, прозаик да кусарыше; 3. Олег Михайлович Беляев-якут литературовед ден публицист; 4. Лилий Владимировна Багутдинова-якут фольклорист; 5. Акулина Павловна-диалектологийым лексикограф да шымлыше.

Якут йылмын структуржым кузе ыштыме?

Якут йылме тюрк йылме ешыш пура да Йӱдвел-эрвел группын ужашыже лиеш. Тиде агглютинатив йылме, мом ончыкта, тудо у значенийым да формым ыштышашлан мутым ешараш лиеш. Якут йылме кӱкшӱ флекс дене ойыртемалтеш,мут шке формыжым предложенийыште кучылталтме семынак вашталта. Лӱм мут, олмештыш мут, пале мут да глагол-влак шкеныштын формыштым контрекст шот дене ончыкташ йӧршешлан чыштырат.

Кузе якут йылмым утларак сай йӧн дене тунемаш?

1. Якут йылме але инструкторлан тунемме книган экземпляржым налза. Тиде материаллаште кондымо урокым шымлымаш-йылмым саемдыме годым тунем шуаш сай йӧн.
2. Ойлымаште да аудиторийыште практиковатлыза. Кеч - могай йылмым тунемаш-практиковатлаш, садлан практиковатлаш лийме йолташыжым муаш тыршыза.
3. Якут йылме дене возымо материалым лудса. Тиде тыланда йылмын структуржым да грамматикыжым умылаш полша.
4. Якут-влакын культурышт да историйышт дене палыме лийза. Те еҥ-влак нерген да нунын илыш-йӱлаштым утларак паледа гын, тиде тыланда йылмым утларак умылаш полша.
5. Якут ЕШЫМ ончыза да колыштса. Онайн-ресурс шуко уло, тидын шотыштак радиопрограмме да телеото-влак, нуно тиде йылме дене пайдаланаш лийме улыт.
6. Якутий Дек Мийыза. Жапым регионышто эртарымеке, йылмыш возаш да йылме носитель-влак дене кутыраш йӧным муыда.

Малайла-Тиде Индийыште возымо йылме, кудыжо поян культур наследий лиеш. Тиде йылме дене индийыштат, рубежыштат 35 миллион утла еҥ кутырат. Глобализацийын кугеммыж дене изи-влак дене кусарымаште суаплыкын кӱлешлыкшым аклаш йӧсӧ. Шуко йылман обществыште кӱлешлык кушкын толеш, организаций-влак малайла дене ӱшанле да чын кусарышашлан квалификациян специалист-влакым кычалыт.

Малала-шке возыктышан двидий йылме. Тиде индийысе индийский штатын официальный йылмыже, тыгак Индийын официальный йылме дене шотлымо 23 йылме гыч иктыже. Моло йылме семынак, изилан тыгак тудын регионысо южо вариацийже уло. Сандене малаец - влак дене кусарыме областьыш келгемаш шонышо-влак кундемысе вариацийлаште закон деч посна ойыркален шогышаш улыт.

Пачкылашке кусарымаште кушшо йодмаш тыгайлан шотлалтын: предприятий, глобальный организаций да правительственный учреждений-влаклан малаылаште кутырышо регионлаште еҥ-влак дене кутырен келшаш кӱлеш. Тидыже юридический документ-влакым да содержаниян веб-сайтым изи йылме дене маретинг материалым ыштыме деч кеч-момат авалтен кертеш. Кӱкшӧ квалификациян кусарыше-влак тыгак тиде йылме дене кылдалтше культур нюансым умылат гын, поснак деловой ден маркетинг-влакын кусарыме нерген ойлымыштым умылат.

Малайлама гыч квалификациян кусарыше лияш изиламла (чыла вариантыштыже), тыгак кусарыме йылме дене пайдаланен шогыман. Тылеч посна, возен моштымаш, йоча - влаклан да палемдыме жапыште пашам ыштен моштымаш-чыла тиде кӱлешан койыш. Те кок йылмыда дене йылмым нумалше, кусарыме шотышто степеньда але лингвистике семын от мошто гын, кеч-кунамат пайдале лийын кертеш.

Организаций-влак йылмызе-влаклан шуко йылме дене пайдаланымылан шекланымашым утларак ойырат, кусарыше-влак деч йодмаш изиракышт дене умбакыже кушкаш тӱҥалеш. Келшен толшо квалификациян, тиде динамике дене вияҥше отрасльын кеч-могай ужашыже лийын кертеш да икте-весе дене кылым кучымашке шке надырым пуа.

Могай эллаште изи йылме дене кутырат?

Малаймыште утларакшым Индийыште, Керал штатыште, тыгак воктенысе штатлаште Да Тамилнадыште кутырат. Тушто тыгак Бахрейныште, Фиджи, Израильыште, Малайзий, Катар, Сингапурышто, Ушнышо Араб Эмират-Влак Да Королевствышто изи диапор ойла.

Йылмын историйже могай?

Йылмын эн изи возымо пеҥгыдылыкше IX курымысо учёный-ВЛАКЫН пашаштышт уло, Тыгайже "Рамачарит-Влаклан"возышо Типи гай. 12 курымлан тиде йылме литературышто кучылтмо да кызытсе Керын кечывалвел районлаштыже шарлыше санскрит негызеш кучылталтше сылнымутыш савырнен.
14 курым гыч тыгаяк поэт-влак Наммалвар Ден Кулак Аквар гай улыт, шке религий композицийыштлан изи гына кучылтыныт. Эр толшо йылмын формыжо тамильскийынат, санскрит дечат ойыртемалтын. Тыгак вес йылме гыч терминым, тидын шотыштак тулугым да канадым пуртеныт.
16 курымышто Раманым да Махахахахатым Тойчатх Эжухачаным санскрит Гыч малайла дене кусарымаш тиде йылмым эше утларак палдарен. Шушаш икмыняр ий жапыште писатель-влак тӱрлӧ диалектлаште малаламын произведенийжым возеныт. Тиде кызытсе малайламе шочмашке конден.тудо португальский, англичан, француз да голландский йылме гыч мутым поген.
Тидын деч вара малайла калай штатыште официал йылме дене тӱҥалын да илышын чыла аспектше, тидын шотыштак образований, правительстве, тӱшкаувер йӧн да религий шотышто кучылталтеш. Тудо тыгак у литератур жанр-влакым ышташ, поэзий, пьесе да кӱчык ойлымаш-влакым ыштылаш кучылталтын, кызытсе тӱняште умбакыже вияҥаш тӱҥалын.

Кӧ йылмыш изи-влаклан йылмым вияҥдымашке эн кугу надырым пыштыше 5 еҥ пура?

1. Эжутан (тугак Тундачан Эжутачан Семын палыме) - йылмын икымше кугу поэтше изирак-влаклан, тиде поэтше кызытсе малаламский литературлан негызым пыштат.
2. Таран Ассан-кызытсе малайла литературын ик поэтше-триумвиратше. Тудо шке пашаштыже "Титак Пова", "Мокшинчи" да "Чинтхавит Шималь гай палыме.
3. Ульки ден Парамашварын Айер – кумдан палыме малаламский поэт, Тудо Кавьянушан-влаклан икымше савыкталтше произведенийже дене палыме. Тудлан тыгак возат: поэзийыш кызытсе шинчаончалтышым изи-влак пуртеныт.
4. Валлатхол Менон-тыгак кызытсе малайла литературын ик поэтше-триумвират. Тудо "Кхан Кавьс" да "Дурастха"гай икмыняр классический произведенийым возен.
5. Г.Шанар Куруп Шке произведенийже – Влак дене Кумдан Палыме: "Орор Джуха малала" да "Вишвадаршан-влак" семынак Тудо Джнанпит премийын икымше лауреатше джнанпитлан литературым малаламлан пуэн.

Малайла йылмын структуржым кузе ыштыме?

Йылме Малала-агглютинатив йылме дене ойлалтеш, тидыже аффиксацийын кӱкшӧ степеньже, мут-влакым але у мут-влакым ыштышашлан мутым уша. Тиде ойыртемже тудым пеш раш йылмыж дене ышта, йыгырмут идей-влакым шагалрак мут дене пуаш йӧным ышта, англичан йылме дене мом ышташ кӱлеш, тудым ойлен пуа. V2 мут-влакын малаладыштышт глагол предложенийыште кокымшо позицийыш шындымым ончыкта, но тиде пеҥгыдын ок шукталт. Тыгак тиде йылмыште причастий ден герндий гай грамматике структур-влакат улыт.

Кузе йылмым эн сай йӧн дене тунемаш?

1. Малалала йылме дене возымо книга ден материал-влакым оптымаш гыч тӱҥалза. Интернетыште оксам тӱлыдымӧ Р-файлым, электрон книга ден аудиофайлым муаш куштылго.
2. Малайла йылме гыч кондышо-влакын аудиовизаписьыштым муза. Йылмым нумалше-влакын ойлымыштым колыштмаш нуным эрыкыш налаш кӱлешан йӧнлан шотлалтеш.
3. Колтымо-Влакым Лостыклен, Мутланен налза.
4. Онайн-университет-Влакын пуымо Курсышт дене, Мадраса Але Кайралла дене пайдаланыза.
5. Верысе йылме школыш але тунемме центрыш занятийыш сералташ шоныза.
6. Малаламысе фильм-влакым да орвам сайын палыме лияш манын ончыза.
7. Шергакан мут ден ой-влакым шарнен кодаш полшышо картычке-влакым кучылтза.
8. У мутан да темлыме ойан записной книжкам кучыза да чӱчкыдын ончыза.
9. Кузе-гынат чӱчкыдынак малалала дене мутланыза.
10. Пытартышлан, тиде йылмым кече еда йолташ-влак да еш дене мутланымаште кучылташ йӧным муза.