Болгар Якут Кусараш

Пурымаш

Болгарий-влак шкешотан йылме да культуран улыт, нунышт кӱкшын аклалтыт. Болгарский-кечывалвел славян йылме, куштыжо 9 миллион утла еҥ уло тӱня мучко ойла. Пытартыш ийлаште тудо болгарий деч ӧрдыжтӧ илыше еҥ-влак коклаште палыме лийын, нуным йылмым тунемме да тудын дене пайдаланыме шотышто утларак кугу йӧным кучылтмо. Глобализаций кӱкшыт да эл-влак коклаште кыл кучымашым кумдаҥдымаш болгарский кусарыше йӧн дене утларак кӱлешан лиеш.

Болгарский кусарыме историй

Болгар йылме нунын экспанийыштын кышкарыштыже протокололгар - влакым пуртымо годым 9 курымышто нӧлталтеш. Илен-толын, болгар йылме 1878 ийыште болгарийын официал йылмыже дене шарлаш тӱҥалын. Кокымшо тӱнямбал сар деч вара йылме 1946 ийыште Калык Республикысе Болгарийын официал йылмыже лийын.

Таче болгар йылме Болгарийын официал йылмыже, тыгак Европысо ушемын официал йылмыже улеш. Тушто 11 миллион наре еҥ Болгарийыште да моло эллаште Балкан, тыгак уло тӱня мучко иммигрантский общинлаште ойла. Кусарышын суаплыкшылан кӧра тӱрлӧ йылме дене кутырышо еҥ-влак коклаште пайдале кылым ышташ йӧным ыштышашлан кугу йодмаш дене пайдаланат.

Болгар йылмыш кусарыме утларак кугу йӧн

Документ-влакым болгар йылмыш кусарымаш компаний-влаклан моткоч пайдале лийын кертеш, нунын клиентышт але партнёрышт уло. Маркетинг материалым да веб-сайтовым болгар йылмыш кусарымаш компаний-влаклан утларак кумда аудиторийым авалтен да регионысо социал клиент-влак дене кылым кучен кертеш. Тидыже тыгак лӱмын ыштыме аудиторийышт коклаште ӱшаным пеҥгыдемдаш полшен кертеш, нуно умылат да нунын йылме ден культурыштым пагалат, нунын дене кылдалташ тӧчышӧ еҥ-влакын йылмыштым да культурыштым пагалат. Кусарыме шотышто сай да ӱшанле йӧнла дене пайдаланен кертышт, предприятий-влак шке клиентыштым сайын умылен кертыт да болгар пазарыште паша лектышым кугемден кертыт.

Тылеч посна, Болгарий гыч иммигрант-влакын чотыштым кугемден толмек, кусарышын суаплыкшылан тӱрлӧ культурын представительже-влак коклаште кыл кучымаш утларак пайдаланен кертеш. Медицине документым, соглашенийым да моло официал формым болгар йылмыш кусарымаш документым чыла участник умыла да тудым чын акла манын, гарантироватлен кертеш. Пытартышлан, документ-влакым болгар йылмыш кусарымаш болгар йылмым нумалше-влакын йылмыштым да культурыштым арален кодаш полшен кертеш.

Иктешлымаш

Болгар йылмыш кусарыме суаплыкым эл-влак коклаште кушшо глобализаций да коммуникаций дене кылдалтше кугу йодмаш дене пайдаланат. Тиде суаплык регионышто социал клиент-влак дене кылым утларак кумда аудиторийым авалташ да социал клиент-влак дене кылым тӧрлаш тыршыше компаний-влаклан, тыгак культур-влак коклаште кыл кучымашым саемдаш полшышо иммигрант-влаклан пайдале лийын кертыт. Тыгай практике шотышто ешартыкыш кусарыме шотышто чын да ӱшанле йӧн дене пайдаланаш болгар йылме ден носитель-влакын йылмыштым да культурыштым арален кодаш полшен кертеш.

Могай эллаште болгар йылме дене ойлат?

Болгар йылме дене утларакшым Болгарийыште ойлат, но тушто вес эллаште тыгак Сербий, Черногорий, Йӱдвел Македоний, Румыний, Украин да Турций-Влак илат, тыгак пӱтынь тӱня мучко болгарский изи общинлаште диапор-влак улыт.

Болгар йылмын историйже могай?

Болгар йылме шуко да тӱрлӧ историй уло. Кызытсе Болгарийын 7 курымыштыжо илыше, кызытсе российын территорийыштыже илыше тюрк калыкан регионышкыжо первый гана пуртымылан шотлалтеш. Нунын кутырымо йылмышт акрет годсеколгар але кугезе руваш йылме семын палыме лийын да тиде районыш 4 курымышто керылт пурышо гунн-влакын йылмышт гыч лийын манын, тудым шотленыт.
Курым мучко булгар йылме тӱҥ калык-влакын славян йылмышт, чӱчкыдынак эрвел-кечывалвел-кечывалвел йылмышт, тидын шотыштак македон да серб йылмышт дене варналтын. Тиде варыш кокла курымласе болгар йылме гаяк палыме лийын, тушкыжо кок возымо черке черке, литератур йылме, православий черке, болгар йылме кучылталтше литератур йылме, болгар йылме гыч ышталтын.
19 курым тӱҥалтышлан кызытсе болгар йылмын стандарт формыжо лектын, черке чаплавянский, тыгак болгар литератур йылмат вашталтын. 19-ше да 20 курым мучко болгар йылме кызытсе Республикысе Болгарийын официал йылмыж дене тӱвыт вашталтын, кугу модернизацийым чытен.

Болгар йылмым шымлымашке эн кугу надырым пыштыше 5 еҥ пура?

1. Кирилл ден Мефодий 2. Болгар кугыжа Симеон 3. Мерчиарский Паись 4. Константин Преславский 5. Болгарий Гыч Йыван Пӱгыльман

Болгар йылмын структуржым кузе ыштыме?

Болгар йылмын структуржо тыгаяк моло славян йылме-влакын структурышт. Тиде флектив йылме, туштыжо пале мут да пале мут-влак предложенийыште нунын функцийышт шот дене тӱрлӧ мучашан улыт. Глагол-влакат жап да лица шот дене тӱрлӧ мучашан улыт. Моло славян йылме семынак, болгар йылмыште лӱм мут ден пале мут-влакын куд падежышт уло: лӱм мут, аклыше, инструментал, предложений да звательный падеж. Правил семын: субъект-глагол-объект, но предложенийын структуржо але пералталт кертеш.

Кузе болгар йылмым утларак чын йӧн дене тунемаш?

1. Болгар йылме курсым эртыза: курсым Эртымаш-болгар йылмым тунемаш эн пайдале йӧн. Чын, тендан курс деч эн кугу задачым налаш чыла занятийыш мийыза да каҥашымаште активнын участвоватлыза.
2. Онайн-ресурсым кучылтса: шуко чапле онайн-ресурс Уло, кудыжо тыланда болгар йылмым тунемаш полша. Шуко сайт оҥай урокым да мероприятийым, грузитлыме паша лист ден аудиофайл-влакым, тыгак грамматике правил-влакым раш умылтарен шогаш темлат. Южо вл-сайт-влак болгар йылме носитель-влак дене илыше жапым темлат.
3. Шоналтен ончыза: Йылмым Шымлаш кӱлеш. Болгар йолташ-влакым муын ончыза але болгар культурыш грузитлыза. Болгар радиом колыштса да болгарский фильмым ончыза, музыкым колыштса да болгар йылме дене книгам кузе-гынат чӱчкыдынрак лудса.
4. Практикыште шогыза, практиковатлыза: те негызым кузе гына тунем налыда, эн кӱлешаным, мом ыштыман - тидым умбакыже шуяш! Йылме носитель-влак дене болгарла кузе-гынат шукырак ойлаш тыршыза да шке прогрессым аралаш манын, сайн-ресурсым кучылтса.

Якут-тюрк йылме, тушто Россий йӱдвел-эрвелыште пел миллион утла еҥ кутырат. Йылмым шукерте огыл гына официальнын почмаш налынам, ожнысылак якут йылме гыч кусарыме суаплыклан кугу йодмаш уло. Тиде статьяште якут йылмыш кусарымашын кӱлешлыкшым ончена да туддеч поснат, тыгак тиде процесс дене кылдалтше йодыш-влакым каҥашен налына.

Якут йылме Дене Российыште веле огыл, тыгак Монголий гай эллаштат Китай ден Казахстан-влакат ойлат. Тидыже якут йылмыш кусарыме шотышто тӱнямбал йодмаш уло, тыгак эл кӧргыштат лиеш. Якут йылмыш кусарымашын тӱҥ цельже да тудын ӱмбач - тӱҥ паша-тӱҥ калык-влакын общине да интересоватлыме моло вел-влак коклаште кылым куштылемдаш. Кусарымаш тыгак юридический документ, дипломатий соглашений, тунемме материал, тӱшкаувер йӧн да культур йӧн дене кылдалтше материал-влакым да моло документ-влакым пуышаш улыт.

Паша якут йылмыш кусарымашке шумеке, тудын гычат икмыняр кӱлешан проблемым шарнаш кӱлеш. Эн ончычак кутырымо проблеме уло. Мут-влакым каласыме годым якут йылмыште кундемысе диалектын регионысо диалектше шот дене ойыртем уло. Тыгеракын, кусарыше-влаклан тиде кундемысе вариаций-влак дене сайын палыме лияш кӱлеш. Эше ик проблемылан тугай факт шотлалтеш, молан манаш гын, шуко мут кучылтман контекст шот дене икмыняр значениян. Тиде кусарыше-влаклан чын значениян мут але ой-влакым але утларак кӱлешан улмыжым рашемда.

Якут йылмыш кусарыме дене кылдалтше нелылыкым ончыде,тиде процессын кӱлешлыкшым шотлаш кӱлеш. Якут йылме шке шонымыжым почын ойлаш тӱҥалеш гын, якут йылмыш кусарымашын сайлыкше да чын улмыжо утларак кӱлешан лиеш. Сайлыкан кусарымаш-влак культуран диалог ден кыл кучымашым сайлан шотлышашлан кӱлыт, утларакшым тӱҥ общине коклаште, культуржо чӱчкыдын маргализацийлалтеш.

Могай эллаште якут йылме дене ойлат?

Якут йылме дене Российыште, Китай ден Монголий-влак ойлат.

Якут йылмын историйже могай?

Якут йылме-йӱдвел-касвел тюрк йылме-влакын каспий группыштлан кӧра лийше тюрк йылме. Тушто Россий федерацийыште 5000000 еҥ Саха маныт, утларакшым Лена эҥер бассейныште Да тудын вӱдшӧ уке. Якут йылме 14 курым кыдалне икымше литератур деке возен нӧлтшӧ пеш поян литератур историян лиеш. Якут литератур Лишыл Эрвел гыч да Рӱдӧ Азий гыч, тыгак руш писатель ден автор-влакын усталыкыштым виянрак почын ончыктымаште лийын. Якут йылме дене возымо икымше произведенийлаште религий текст-влак лийыныт, тидын шотыштак Коран ден легенде гыч юсуфа да Зуйха нерген легендым кусарыме.
Якут йылме дене возымо икымше оригинальный произведений-влак 19 курым мучаште лийыныт: почеламут, ойлымаш да роман-влак, якут калыкын кече еда илышыж нерген каласкалыше ойлымаш-влак. Якут писатель-влакат шке произведенийыштышт утларак кумда теме-влакым, колонизизм ваштареш кучедалме гай, сибирьысе культурын илыш-йӱлаже да регионысо пызырналт илыше калык-влакын неле положенийыштым шымлаш тӱҥалыныт. 1920-1930 ийыште якут йылме сылнымут ренессансым эртарен, Юрий Чегерев, Анатолий Удыр, Геннадий Титов Да Иван Тазетдинов Гай писатель-Влакын вуйлатыме Пашаштым вуйлатен. Тиде жапыште якут йылме дене савыктыме книга чот кугемын, тыгак тиде йылмым виктер да административ документлаште кучылтмаш кугемын.
Таче якут йылме тудын носитель - влак коклаште уэш ылыжеш, тушто икмыняр у газет ден журнал лектеш. Тыгак якут йылмым Россий деч ӧрдыжтӧ шымлаш оҥай кушкеш, икмыняр университет тиде йылме дене курсым темлат.

Кӧ топыш пура-5 еҥ якут йылмым вияҥдымашке эн кугу надырым пыштыше?

1. Юрий Николаевич Виноградов-лингвист – историй да филолог; 2. Степан Георгиевич Отро-якут поэт, драматург, прозаик да кусарыше; 3. Олег Михайлович Беляев-якут литературовед ден публицист; 4. Лилий Владимировна Багутдинова-якут фольклорист; 5. Акулина Павловна-диалектологийым лексикограф да шымлыше.

Якут йылмын структуржым кузе ыштыме?

Якут йылме тюрк йылме ешыш пура да Йӱдвел-эрвел группын ужашыже лиеш. Тиде агглютинатив йылме, мом ончыкта, тудо у значенийым да формым ыштышашлан мутым ешараш лиеш. Якут йылме кӱкшӱ флекс дене ойыртемалтеш,мут шке формыжым предложенийыште кучылталтме семынак вашталта. Лӱм мут, олмештыш мут, пале мут да глагол-влак шкеныштын формыштым контрекст шот дене ончыкташ йӧршешлан чыштырат.

Кузе якут йылмым утларак сай йӧн дене тунемаш?

1. Якут йылме але инструкторлан тунемме книган экземпляржым налза. Тиде материаллаште кондымо урокым шымлымаш-йылмым саемдыме годым тунем шуаш сай йӧн.
2. Ойлымаште да аудиторийыште практиковатлыза. Кеч - могай йылмым тунемаш-практиковатлаш, садлан практиковатлаш лийме йолташыжым муаш тыршыза.
3. Якут йылме дене возымо материалым лудса. Тиде тыланда йылмын структуржым да грамматикыжым умылаш полша.
4. Якут-влакын культурышт да историйышт дене палыме лийза. Те еҥ-влак нерген да нунын илыш-йӱлаштым утларак паледа гын, тиде тыланда йылмым утларак умылаш полша.
5. Якут ЕШЫМ ончыза да колыштса. Онайн-ресурс шуко уло, тидын шотыштак радиопрограмме да телеото-влак, нуно тиде йылме дене пайдаланаш лийме улыт.
6. Якутий Дек Мийыза. Жапым регионышто эртарымеке, йылмыш возаш да йылме носитель-влак дене кутыраш йӧным муыда.