Тутарла Амхар Куҫар

Тутар чӗлхи-Раҫҫей Федерацийӗн составне кӗрекен Тутарстан Республикинче калаҫакан чӗлхе. Ку тӗрӗк чӗлхи, тӗрӗк, узбек тата казах чӗлхипе хурӑнташлӑ тӗрӗк чӗлхи. Ун ҫинче Азербайджан, Украинӑпа Казахстанри хӑш-пӗр чаҫсенче те калаҫаҫҫӗ. Тутар чӗлхи Тутарстанри официаллӑ чӗлхе шутланать тата вӗренӳ тата патшалӑх управленийӗн сферинче усӑ курать.

Раҫҫей империне анлӑлатса тутарстан составне кӗнӗ шкулсенче, районсенче вӗренмелли тутар чӗлхи обязательно пулса тӑчӗ. Ҫакӑ кулленхи пурнӑҫра унпа усӑ курассине чакарма пулӑшнӑ, анчах 1990-мӗш ҫулсенче чӗлхе ҫӗнӗрен чӗрӗлсе тӑрассине тӳссе ирттернӗ, мӗншӗн тесен унпа усӑ курассине хавхалантарас тӗлӗшпе вӑй хунӑ.

Куҫару патне ҫитсен документсене тутарла куҫарма пултаракан темиҫе вариант пур. Тутар чӗлхине куҫармалли чи сарӑлнӑ меслет-тутар чӗлхинчен профессиллӗ тӑлмача тара тытасси. Ҫак пахалӑха вӗсем чӗлхе нюансӗсемпе паллашаҫҫӗ. Професси тӑлмачӗсем юридически, медицина тата финанс куҫарӑвӗ евӗр уйрӑм облаҫсенче опытлӑ, ҫавӑнпа та вӗсем тӗрӗс куҫарӑва тивӗҫтерме пултараҫҫӗ.

Тепӗр вариант-автоматизациленӗ куҫару программипе усӑ курасси. Ҫак программӑсене чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсем пулманнисене документсене хӑвӑрт та тӗп-тӗрӗс куҫарма пулӑшмалла. Вӗсем алгоритмӑпа пӗр чӗлхерен теприн ҫине ҫын хутшӑнмасӑр усӑ кураҫҫӗ. Анчах ку программӑсем документа тӗрӗсленӗ пек тӗрӗс мар пулма пултараҫҫӗ.

Ҫавӑн пекех онлайн-куҫару службисем те пур, вӗсем акӑлчанларан тутарла тӗрӗс куҫарма пултараҫҫӗ. Ҫак пулӑшусем час-часах чи йӳнӗ вариант пулса тӑраҫҫӗ, анчах вӗсем професси тӑлмачӗн пулӑшӑвӗн пахалӑхне те шантарма пултараймаҫҫӗ. Тутарла хӑвӑрт та хаклах мар йышӑну шыратӑр пулсан, ку лайӑх вариант пулма пултарать. Анчах эсир авторитетлӑ сервиспа тӗп-тӗрӗс усӑ курнине ӗненни кирлӗ.

Тутар чӗлхине куҫарма эсир мӗнле маршрут суйласа илнине пӑхмасӑрах малашлӑхри вӑй-хӑватран хӑтӑлас тесен тӗп-тӗрӗс тивӗҫтермелле. Професси куҫарӑвӗ, яланхи пекех, ҫак тӗллеве пурнӑҫламалли чи лайӑх меслет шутланать, анчах тӑкаксене пула онлайн-куҫару е компьютер программисем пулӑшма пултараҫҫӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче тутарла калаҫаҫҫӗ?

Тутарла ытларах Раҫҫейре калаҫаҫҫӗ, унта ӑна йӑтса ҫӳрекенсем 6 миллион ытла ҫын шутланать. Унта Азербайджан, Казахстан, Кыргызстан, Турци тата Туркменистан йышши ытти ҫӗршывсенче те калаҫаҫҫӗ.

Тутар чӗлхин историйӗ мӗнле?

Тутар чӗлхи, хусан тутарӗ пекех паллӑ тутар чӗлхи, кипчак ушкӑнӗн тӗрӗк чӗлхи пулса тӑрать, ун ҫинче ытларах Тутарстан Республикинче, Раҫҫей Федерацийӗн регионӗнче калаҫаҫҫӗ. Унпа раҫҫейӗн ытти пайӗсенче, Узбекистанра тата Казахстанра та калаҫаҫҫӗ. Атӑлҫи пӑлхарсем ислам йышӑнса хальхи тутарсем пулса тӑрсан, тутар чӗлхин историйӗ 10 ӗмӗре ҫитет. Ылтӑн Орда тапхӑрӗнче (13-15 ҫ.) тутарсем монголсен пуҫ пулса тӑнӑ, тутар чӗлхи монголсемпе перси чӗлхисен вӑйлӑ витӗмне сӑнаса пӑхма пуҫланӑ. Вӑл тӗрӗк чӗлхин ытти диалекчӗсемпе, ҫавӑн пекех арабсемпе перси заемствийӗсемпе ҫыхӑннӑ контакт пирки чӗлхе ӗмӗр-ӗмӗрех пысӑк улшӑнусем тӳснӗ. Ҫавна пула вӑл хӑйӗн ҫывӑх тӑванӗсенчен уйрӑм чӗлхе пулса тӑнӑ, регионти нумай диалектсем тухнӑ. Тутарла ҫырнӑ пӗрремӗш кӗнеке 1584 ҫулта "Дивань-и Люгати-т-тӗрӗк"ятлӑ пичетленсе тухнӑ. 19 ӗмӗртен пуҫласа тутар чӗлхи Раҫҫей империне, Унтан Совет Союзне йышӑннӑ. Вӑл тутарстанра совет саманинче официаллӑ статус илнӗ, анчах сталинла тапхӑрта пусӑрӑнчӑкпа тӗл пулнӑ. 1989 ҫулта тутар алфавитне кириллицӑран латиницӑна куҫарнӑ, 1998 ҫулта Тутарстан Республики тутар чӗлхине официаллӑ тесе пӗлтернӗ. Паян ку чӗлхепе унчченхи пекех раҫҫейре, ытларах тутар общинин 8 миллион ытла ҫын калаҫать.

Тутар чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Габдулла Тукай (1850-1913): узбек, вырӑс тата тутарла ҫырнӑ тутар поэчӗ тата драматург тутар чӗлхипе литературине популяризацилес ӗҫре пысӑк вырӑн йышӑнса тӑнӑ.
2. Мирказизи аляскри (17 ӗмӗр): тутар ҫыравҫи, тутар чӗлхин чаплӑ грамматикине ҫырнӑскер, ӑна поэзи ҫырӑвӗн хӑйне евӗрлӗ стильне туса хатӗрлеме хушса ҫырнӑскер.
3. Асканави текахира (1885-1951): тутар ученӑйӗпе лингвист, тутар чӗлхин тӗпчевӗсем унӑн аталанӑвӗшӗн татӑклӑ пӗлтерӗшлӗ пулнӑ.
4. Машмедьяр Зарнакаев (19 ӗмӗр): Тутар писателӗ тата поэт, хальхи тутар словарӗ ҫырнӑскер, тутар чӗлхине стандартизацилеме пулӑшнӑскер.
5. Илдар Файзи (1926-2007): тутар писателӗпе журналист, тутарла вун-вун калавсемпе кӗнекесем ҫырнӑскер тата тутар литература чӗлхине чӗртес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑскер.

Тутар чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Тутар чӗлхи тытӑмӗ иерархинична, типлӑ агглютинативлӑ морфологи. Вӑл тӑватӑ падежран (менельник, ашшӗ-амӑшӗ, эрехпе локативлӑ) тата виҫӗ ӑруран (арҫын, хӗрарӑм тата вӑтам йӑхран) тӑрать. Глаголсем сӑн-питпе, хисеппе, кӑмӑл туртӑмӗпе пӗрлешеҫҫӗ, чӗрчунсем вара падеж тӑрӑх, йӑхпа хисеп тӑрӑх тайӑлаҫҫӗ. Чӗлхере посологсемпе пайсен кӑткӑс системи пур, ҫав система анспектсене, направление тата модаллӑха пӗлтерме пултарать.

Тутар чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Пахалӑхлӑ материалпа усӑ курма май пуррине ӗненӗр – Интернетра тата кӗнеке магазинӗсенче тутар чӗлхине вӗренмелли питӗ лайӑх ресурссем пур, ҫавӑнпа та чи пахалӑхлӑ материалпа усӑ курма май пуррине ӗненӗр.
2. Алфавитпа паллашӑр – тутар чӗлхине кириллица ҫырнӑ, ҫавӑнпа та чӗлхене вӗрениччен эсир уйрӑм алфавитпа паллашнине ӗненӗр.
3. Произведение тата ударенисене вӗренӗр – тутар чӗлхинче уҫӑ сасӑсемпе ударенисене улӑштармалли кӑткӑс системӑпа усӑ кураҫҫӗ, ҫавӑнпа та хӑвӑр сӑмахӑра практикацилӗр, ударлӑ тата пусӑмсӑр уҫӑ сасӑсем хушшинчи уйрӑмлӑха уйӑрса илме вӗренӗр.
4. Грамматика правилисемпе тата структурипе паллашӑр – базӑри грамматикӑпа предложени тытӑмӗсене Лайӑх ӑнланни кирек мӗнле чӗлхене те алла илесси ҫинчен сӑмах пынӑ чухне тӗп вырӑн йышӑнать.
5. Итлӗр, пӑхӑр та вулӑр – Итлени, пӑхса тухни, тутарла вулани сире чӗлхе янӑранине хӑнӑхма, ҫавӑн пекех словарь запасӗпе тата сӑмахсемпе ӗҫре усӑ курма пулӑшать.
6. Калаҫусем ирттерӗр – Тутарла калаҫакан Такампа Тӑтӑшах калаҫатӑр, - кирек мӗнле чӗлхене те вӗрентме чи лайӑх меслет. Малтан вӑраххӑн та ӑнланмалла калама тӑрӑшӑр, йӑнӑшсем тума ан хӑрӑр.

Амхар - Эфиопин тӗп чӗлхи тата тӗнчери вӑрлӑх чӗлхи сарӑлнипе иккӗмӗш чӗлхи. Ку-Федераци Демократи Республикин ӗҫ чӗлхи тата Африка союзӗ официаллӑ йышӑннӑ чӗлхесенчен пӗри. Ку вӑл геезпа тачӑ ҫыхӑннӑ афроази чӗлхи, унпа вӑл литературӑпа литература традицине пӗрлештерет, ытти семи чӗлхисем пекех, вӑл хӑйӗн тымарӗсене вӗренмелли килӗшӳллӗ виҫӗ сасӑллӑ тытӑмпа усӑ курать.

Амхар чӗлхи пирӗн эрӑри 12 ӗмӗре тухать, ӑна Авалхи Геез ҫырулӑхӗнчен туса кӑларнӑ фида ятлӑ ҫырупа усӑ курса ҫырнӑ, Вӑл Авалхи Алфавитпа таччӑн ҫыхӑннӑ. Амхар чӗлхин лексикине хӑйне евӗрлӗ афроази чӗлхисем ҫинче никӗсленӗ, ӑна семит, кушит, омотика тата грек витӗмӗсемпе пуянлатнӑ.

Ӗҫ амхар чӗлхине куҫарма тытӑнсан задачӑна кӑткӑслатма пултаракан темиҫе тӗп проблема пур. Сӑмахран, икӗ чӗлхе хушшинчи уйрӑмлӑха пула акӑлчан чӗлхинчен амхарла куҫарма йывӑр. Унсӑр пуҫне, амхар чӗлхинче глаголсен вӑхӑчӗ ҫук пирки куҫаруҫӑсене акӑлчан чӗлхин вӑхӑтлӑх нюансӗсене упраса хӑварма йывӑр пулать. Юлашкинчен амхар чӗлхипе калани вӗсен акӑлчан эквиваленчӗсенчен питӗ уйрӑлса тӑма пултарать, ку чӗлхере усӑ куракан сасӑсене пӗлни кирлӗ.

Амхарла куҫарма май пур куҫарусенчен чи лайӑххине илес тесен чӗлхепе культурине тарӑн пӗлекен опытлӑ куҫаруҫӑсемпе ӗҫлемелле. Чӗлхе нюансӗсене ӑнланакан тата тӗрӗс куҫару тивӗҫтерме пултаракан тӑлмачсене шырӑр. Кунсӑр пуҫне, вӗсен куҫару ҫине питӗ лайӑх пӑхмалла, мӗншӗн тесен хӑш-пӗр текстсене, тен, вулаканӑн конкретлӑ ыйтӑвӗсене тивӗҫтерме адаптацилемелле пулӗ.

Амхар чӗлхине тӗрӗс те шанчӑклӑ пулӑшусем сире эфиопире тата пӗтӗм регионта ҫӗнӗ шая кӑларма пулӑшӗҫ. Вӗсем сире хӑйсен пӗлтерӗвне чӗлхепе тухӑҫлӑн пӗлтерме май параҫҫӗ, ҫав пӗлтерӗве анлӑн ӑнланаҫҫӗ тата тивӗҫлипе хаклаҫҫӗ, ҫакӑ сирӗн регионти тӗллевлӗ аудиторипе контакта йӗркелеме ҫӑмӑллатать.

Хӑш ҫӗршывсенче амхар чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?

Амхар чӗлхипе Ытларах Эфиопире, ҫавӑн пекех Эритрейра, Джибутире, Суданра, Сауд Аравийӗнче, Катарӑра, Оаэра, Бахрейнӑра, Йеменра Тата Израильре калаҫаҫҫӗ.

Амхар чӗлхин историйӗ мӗнле?

Амхар чӗлхи пуян та авалхи истори пур. Эфиопире вӑл пирӗн эрӑри 9-мӗш ӗмӗрте пӗрремӗш хут килсе тухнӑ тесе шутлаҫҫӗ, вӑл эфиопири православи чиркӗвӗн турра кӗлтӑвакан чӗлхи вырӑнне усӑ куракан авалхи семит чӗлхинчен геез пулса иртнӗ, Теҫҫӗ. Амхар ҫырӑвӗнчи чи ир асӑннисем 16 ӗмӗре кӗреҫҫӗ, юлашкинчен ӐНА II Менелик император картишӗ ЭФИОПИН официаллӑ чӗлхи вырӑнне йышӑннӑ. 19-мӗш ӗмӗрте амхар чӗлхине пуҫламӑш шкулсенче нумай вӗренӳ укҫи вырӑнне йышӑннӑ, Эфиопи ҫӗнетме пуҫланӑранпа ку чӗлхе тата ытларах сарӑлнӑ. Паян амхар Эфиопире сарӑлнӑ чӗлхе, Ҫавӑн пекех Африка Мӑйракинче час-часах усӑ куракан чӗлхе шутланать.

Амхар чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Зера Якоб (эфиопи 16 ӗмӗрти философ) 2. II Император Менелик (1889-1913 ҫулсенче йӗркеленӗ, амхар орфографийӗ) 3. Гугса Велле (19 ӗмӗрти поэт тата писатель) 4. Мезлекия (хальхи писатель тата эссестка) 5. Рашид Али (20 ӗмӗрти поэт тата лингвист)

Амхар чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Афрази чӗлхипе ҫыхӑннӑ амхар-семит чӗлхи. Ӑна 11 уҫӑ сасӑллӑ тата 22 хупӑ сасӑллӑ 33 саспаллирен тӑракан алфавит Ге-эзпа усӑ курса ҫырнӑ. Тӑхӑр класс, икӗ йышши (арҫынпа хӗрарӑм) тата ултӑ вӑхӑт глагол. АМХАР чӗлхинче VSO сӑмахсен йӗрки-подлежащи глагол умӗнхи, хӑй черечӗпе объект умӗнхи глагол пулнине пӗлтерет. Унӑн тытӑмӗнче ҫавӑн пекех вӑхӑт, йӑха тата нумай-нумай япалана палӑртма суффикссемпе усӑ кураҫҫӗ.

Амхар чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Лайӑх репетитор тупӑр: Амхар чӗлхине Вӗренмелли Чи Лайӑх меслет - чӗлхене ирӗклӗн пӗлекен репетитор тара тытасси, сире тӗрӗс калама, словарь запасне тата грамматикӑна вӗренме пулӑшасси.
2. Онлайн-ресурссемпе усӑ курӑр: онлайн-ресурссем нумай, вӗсем аудио - видеоуркӑсем тата амхар чӗлхине вӗренмелли курссем параҫҫӗ. Ҫак ресурссем амхар сӑмахӗсене ӑнланма тата произведение алла илме питӗ усӑллӑ пулма пултараҫҫӗ.
3. Амхар культурине тиенӗр: палламан чӗлхене вӗрентмелли чи лайӑх меслетсенчен Пӗри-шыва путни. Ҫавӑнпа та, май пулсан, эфиопие кайса курма е амхар чӗлхипе калаҫакан ытти ҫынсемпе обществӑлла мероприятисене хутшӑнма хӑтланса пӑхӑр. Ҫакӑ сире чӗлхине лайӑхрах ӑнланма тата ӑна вӗренме ҫӑмӑллатма май парать.
4. Калаҫура практикӑра усӑ курӑр: кирек мӗнле чӗлхене те, амхар чӗлхине те, вӗреннӗ чухне, сасӑпах Практика кирлӗ. Хӑвӑр сӑмахӑра лайӑхлатас тата сӗнӳсене ҫырма хӑнӑхас тесе, сасӑпах калаҫӑр.
5. Амхар чӗлхипе кӗнекесемпе хаҫатсем вулӑр: амхар чӗлхипе ҫырнӑ кӗнекесемпе хаҫатсене Вулани - хӑйӗн словарь запасне ӳстерме, сӗнӳсен тытӑмӗпе паллашма тата чӗлхене тарӑнлатма питӗ лайӑх май.
6. Итлӗр амхар музыкине: Юлашкинчен амхар чӗлхине вӗренме тата тепӗр лайӑх меслет - музыкӑна итлесси. Эфиопири йӑлана кӗнӗ музыкӑпа юрӑсене итлени сирӗн сӑмахӑра лайӑхлатма, хӑлхана чӗлхе ҫине ҫавӑрма, ҫавӑн пекех сире ҫӗнӗ сӑмахсемпе пуплевсене астуса юлма пулӑшма пултарать.