Тутарла Македони Куҫар

Тутар чӗлхи-Раҫҫей Федерацийӗн составне кӗрекен Тутарстан Республикинче калаҫакан чӗлхе. Ку тӗрӗк чӗлхи, тӗрӗк, узбек тата казах чӗлхипе хурӑнташлӑ тӗрӗк чӗлхи. Ун ҫинче Азербайджан, Украинӑпа Казахстанри хӑш-пӗр чаҫсенче те калаҫаҫҫӗ. Тутар чӗлхи Тутарстанри официаллӑ чӗлхе шутланать тата вӗренӳ тата патшалӑх управленийӗн сферинче усӑ курать.

Раҫҫей империне анлӑлатса тутарстан составне кӗнӗ шкулсенче, районсенче вӗренмелли тутар чӗлхи обязательно пулса тӑчӗ. Ҫакӑ кулленхи пурнӑҫра унпа усӑ курассине чакарма пулӑшнӑ, анчах 1990-мӗш ҫулсенче чӗлхе ҫӗнӗрен чӗрӗлсе тӑрассине тӳссе ирттернӗ, мӗншӗн тесен унпа усӑ курассине хавхалантарас тӗлӗшпе вӑй хунӑ.

Куҫару патне ҫитсен документсене тутарла куҫарма пултаракан темиҫе вариант пур. Тутар чӗлхине куҫармалли чи сарӑлнӑ меслет-тутар чӗлхинчен профессиллӗ тӑлмача тара тытасси. Ҫак пахалӑха вӗсем чӗлхе нюансӗсемпе паллашаҫҫӗ. Професси тӑлмачӗсем юридически, медицина тата финанс куҫарӑвӗ евӗр уйрӑм облаҫсенче опытлӑ, ҫавӑнпа та вӗсем тӗрӗс куҫарӑва тивӗҫтерме пултараҫҫӗ.

Тепӗр вариант-автоматизациленӗ куҫару программипе усӑ курасси. Ҫак программӑсене чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсем пулманнисене документсене хӑвӑрт та тӗп-тӗрӗс куҫарма пулӑшмалла. Вӗсем алгоритмӑпа пӗр чӗлхерен теприн ҫине ҫын хутшӑнмасӑр усӑ кураҫҫӗ. Анчах ку программӑсем документа тӗрӗсленӗ пек тӗрӗс мар пулма пултараҫҫӗ.

Ҫавӑн пекех онлайн-куҫару службисем те пур, вӗсем акӑлчанларан тутарла тӗрӗс куҫарма пултараҫҫӗ. Ҫак пулӑшусем час-часах чи йӳнӗ вариант пулса тӑраҫҫӗ, анчах вӗсем професси тӑлмачӗн пулӑшӑвӗн пахалӑхне те шантарма пултараймаҫҫӗ. Тутарла хӑвӑрт та хаклах мар йышӑну шыратӑр пулсан, ку лайӑх вариант пулма пултарать. Анчах эсир авторитетлӑ сервиспа тӗп-тӗрӗс усӑ курнине ӗненни кирлӗ.

Тутар чӗлхине куҫарма эсир мӗнле маршрут суйласа илнине пӑхмасӑрах малашлӑхри вӑй-хӑватран хӑтӑлас тесен тӗп-тӗрӗс тивӗҫтермелле. Професси куҫарӑвӗ, яланхи пекех, ҫак тӗллеве пурнӑҫламалли чи лайӑх меслет шутланать, анчах тӑкаксене пула онлайн-куҫару е компьютер программисем пулӑшма пултараҫҫӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче тутарла калаҫаҫҫӗ?

Тутарла ытларах Раҫҫейре калаҫаҫҫӗ, унта ӑна йӑтса ҫӳрекенсем 6 миллион ытла ҫын шутланать. Унта Азербайджан, Казахстан, Кыргызстан, Турци тата Туркменистан йышши ытти ҫӗршывсенче те калаҫаҫҫӗ.

Тутар чӗлхин историйӗ мӗнле?

Тутар чӗлхи, хусан тутарӗ пекех паллӑ тутар чӗлхи, кипчак ушкӑнӗн тӗрӗк чӗлхи пулса тӑрать, ун ҫинче ытларах Тутарстан Республикинче, Раҫҫей Федерацийӗн регионӗнче калаҫаҫҫӗ. Унпа раҫҫейӗн ытти пайӗсенче, Узбекистанра тата Казахстанра та калаҫаҫҫӗ. Атӑлҫи пӑлхарсем ислам йышӑнса хальхи тутарсем пулса тӑрсан, тутар чӗлхин историйӗ 10 ӗмӗре ҫитет. Ылтӑн Орда тапхӑрӗнче (13-15 ҫ.) тутарсем монголсен пуҫ пулса тӑнӑ, тутар чӗлхи монголсемпе перси чӗлхисен вӑйлӑ витӗмне сӑнаса пӑхма пуҫланӑ. Вӑл тӗрӗк чӗлхин ытти диалекчӗсемпе, ҫавӑн пекех арабсемпе перси заемствийӗсемпе ҫыхӑннӑ контакт пирки чӗлхе ӗмӗр-ӗмӗрех пысӑк улшӑнусем тӳснӗ. Ҫавна пула вӑл хӑйӗн ҫывӑх тӑванӗсенчен уйрӑм чӗлхе пулса тӑнӑ, регионти нумай диалектсем тухнӑ. Тутарла ҫырнӑ пӗрремӗш кӗнеке 1584 ҫулта "Дивань-и Люгати-т-тӗрӗк"ятлӑ пичетленсе тухнӑ. 19 ӗмӗртен пуҫласа тутар чӗлхи Раҫҫей империне, Унтан Совет Союзне йышӑннӑ. Вӑл тутарстанра совет саманинче официаллӑ статус илнӗ, анчах сталинла тапхӑрта пусӑрӑнчӑкпа тӗл пулнӑ. 1989 ҫулта тутар алфавитне кириллицӑран латиницӑна куҫарнӑ, 1998 ҫулта Тутарстан Республики тутар чӗлхине официаллӑ тесе пӗлтернӗ. Паян ку чӗлхепе унчченхи пекех раҫҫейре, ытларах тутар общинин 8 миллион ытла ҫын калаҫать.

Тутар чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Габдулла Тукай (1850-1913): узбек, вырӑс тата тутарла ҫырнӑ тутар поэчӗ тата драматург тутар чӗлхипе литературине популяризацилес ӗҫре пысӑк вырӑн йышӑнса тӑнӑ.
2. Мирказизи аляскри (17 ӗмӗр): тутар ҫыравҫи, тутар чӗлхин чаплӑ грамматикине ҫырнӑскер, ӑна поэзи ҫырӑвӗн хӑйне евӗрлӗ стильне туса хатӗрлеме хушса ҫырнӑскер.
3. Асканави текахира (1885-1951): тутар ученӑйӗпе лингвист, тутар чӗлхин тӗпчевӗсем унӑн аталанӑвӗшӗн татӑклӑ пӗлтерӗшлӗ пулнӑ.
4. Машмедьяр Зарнакаев (19 ӗмӗр): Тутар писателӗ тата поэт, хальхи тутар словарӗ ҫырнӑскер, тутар чӗлхине стандартизацилеме пулӑшнӑскер.
5. Илдар Файзи (1926-2007): тутар писателӗпе журналист, тутарла вун-вун калавсемпе кӗнекесем ҫырнӑскер тата тутар литература чӗлхине чӗртес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑскер.

Тутар чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Тутар чӗлхи тытӑмӗ иерархинична, типлӑ агглютинативлӑ морфологи. Вӑл тӑватӑ падежран (менельник, ашшӗ-амӑшӗ, эрехпе локативлӑ) тата виҫӗ ӑруран (арҫын, хӗрарӑм тата вӑтам йӑхран) тӑрать. Глаголсем сӑн-питпе, хисеппе, кӑмӑл туртӑмӗпе пӗрлешеҫҫӗ, чӗрчунсем вара падеж тӑрӑх, йӑхпа хисеп тӑрӑх тайӑлаҫҫӗ. Чӗлхере посологсемпе пайсен кӑткӑс системи пур, ҫав система анспектсене, направление тата модаллӑха пӗлтерме пултарать.

Тутар чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Пахалӑхлӑ материалпа усӑ курма май пуррине ӗненӗр – Интернетра тата кӗнеке магазинӗсенче тутар чӗлхине вӗренмелли питӗ лайӑх ресурссем пур, ҫавӑнпа та чи пахалӑхлӑ материалпа усӑ курма май пуррине ӗненӗр.
2. Алфавитпа паллашӑр – тутар чӗлхине кириллица ҫырнӑ, ҫавӑнпа та чӗлхене вӗрениччен эсир уйрӑм алфавитпа паллашнине ӗненӗр.
3. Произведение тата ударенисене вӗренӗр – тутар чӗлхинче уҫӑ сасӑсемпе ударенисене улӑштармалли кӑткӑс системӑпа усӑ кураҫҫӗ, ҫавӑнпа та хӑвӑр сӑмахӑра практикацилӗр, ударлӑ тата пусӑмсӑр уҫӑ сасӑсем хушшинчи уйрӑмлӑха уйӑрса илме вӗренӗр.
4. Грамматика правилисемпе тата структурипе паллашӑр – базӑри грамматикӑпа предложени тытӑмӗсене Лайӑх ӑнланни кирек мӗнле чӗлхене те алла илесси ҫинчен сӑмах пынӑ чухне тӗп вырӑн йышӑнать.
5. Итлӗр, пӑхӑр та вулӑр – Итлени, пӑхса тухни, тутарла вулани сире чӗлхе янӑранине хӑнӑхма, ҫавӑн пекех словарь запасӗпе тата сӑмахсемпе ӗҫре усӑ курма пулӑшать.
6. Калаҫусем ирттерӗр – Тутарла калаҫакан Такампа Тӑтӑшах калаҫатӑр, - кирек мӗнле чӗлхене те вӗрентме чи лайӑх меслет. Малтан вӑраххӑн та ӑнланмалла калама тӑрӑшӑр, йӑнӑшсем тума ан хӑрӑр.

Македони ҫине куҫарни-македони чӗлхипе тӗплӗнрех калаҫас тесен усӑ кӳрекен пулӑшу. Ку славян чӗлхи, тӗпрен Илсен, Ҫурҫӗр Македонире калаҫакан чӗлхе, ҫӗршывӑн официаллӑ чӗлхисенчен пӗри пулса тӑрать. Клиентсемпе, ӗҫтешсемпе е ӗҫри партнерсемпе тӗрӗс те тухӑҫлӑ хутшӑнмалла чухне ҫынсем македонский ҫине куҫару ӗҫӗсемпе час-часах усӑ кураҫҫӗ.

Македони куҫарӑвӗн пулӑшӑвӗсене документсене, веб-сайтсене тата македонири ытти материалсене куҫарма специализацилекен чылай куҫару компанийӗсем сӗнеҫҫӗ. Професси куҫаруҫисем юридически тата финанс докуменчӗсене, маркетинг е ӗҫ материалӗсене, техника докуменчӗсене тата ытти нумай документсене куҫарма пултараҫҫӗ. Куҫару службисем македонири чӗлхеллӗ аудиторишӗн локализациленӗ контент тума пултараҫҫӗ. Веб-сайта локализацилеме тытӑнсан профессиллӗ куҫаруҫӑсем те куҫарнӑ веб-сайт оригинал пек курӑнтӑр тесе сӑнаҫҫӗ. Ҫакна пула усӑ куракансем хӑйсен тӑван чӗлхипе веб-сайт тӑрӑх навигаци тунӑ чухне лайӑх опыт илӗҫ тесе шантарать.

Македон чӗлхи ҫине тӗрӗс те тухӑҫлӑ куҫарусем чӗлхене тата унӑн культурине тарӑн ӑнланма ыйтаҫҫӗ. Куҫару проектне пурнӑҫлама тара иличчен професси куҫаруҫисем тӗплӗн суйлаҫҫӗ. Проекта та тӗп-тӗрӗс пурнӑҫлама редакторсем тӗплӗн тӗрӗслеҫҫӗ. Профессиллӗ куҫаруҫӑсем чӗлхе нюансӗсемпе паллашаҫҫӗ, ҫакӑ куҫару ахаль кӑна мар, культура йӑли-йӗркипе килӗшсе тӑнине ӗненме пулӑшать.

Македон чӗлхинчен профессиллӗ тӑлмача тара тытни тӗнчери ӑнӑҫлӑ присутстви тӑвасси ҫинчен сӑмах пынӑ чухне усӑллӑ пулма пултарать. Профессионал пурнӑҫланӑ куҫарусем уҫӑмлӑ та пурне те ӑнланакан пулса тӑраҫҫӗ, ҫакӑ сирӗн пӗлтерӗве уҫӑмлӑн та пӗр йӑнӑшсӑр йышӑнасса шантарма пулӑшать. Професси македонири тӑлмача инвестици хывни сирӗн документа е веб-сайта тӗллевлӗ чӗлхепе кирлӗ пек куҫарас енӗпе пӗлтерӗшлӗ утӑм шутланать. Ҫакӑ та эсир македони чӗлхипе калаҫакан клиентсене пахалӑхлӑ апат-ҫимӗҫ е пулӑшу парассишӗн тӑрӑшнине кӑтартса парать.

Македон чӗлхипе хӑш ҫӗршывсенче калаҫаҫҫӗ?

Македони чӗлхипе Ытларах Ҫурҫӗр Македони, Серби тата Албани Республикинче калаҫаҫҫӗ. Унта Болгарин, Греципе Черногорин хӑш-пӗр пайӗсенче, Ҫавӑн пекех Австралин, Канадӑн, Германин Тата Пӗрлешӳллӗ Штатсен эмигрантсен общинисенче те калаҫаҫҫӗ.

Македон чӗлхин историйӗ мӗнле?

Македон чӗлхин историне пирӗн эрӑри 9 ӗмӗрччен старославян чӗлхин формипе усӑ курнӑ. Ҫак тапхӑрта хальхи пӑлхарсемпе черногори диалекчӗсенчен нумайӑшӗ ҫуралнӑ. 11-мӗш ӗмӗрте старославян чӗлхи вӑтам дон диалектне вырӑн панӑ. Осман империйӗ тапхӑрта турккӑсемпе араб сӑмахӗсем чӗлхене витӗм кӳнӗ. 19-мӗш ӗмӗрте, Пӑлхар экзархатне никӗсленӗ хыҫҫӑн, чӗлхен стандартизациленӗ верси пулса тӑнӑ, ӑна халӗ македонири хальхи чӗлхе тесе пӗлеҫҫӗ. 1912-13 ҫулсенчи Балкан вӑрҫисем хыҫҫӑн македонский Ун чухнехи Серби Королевствин официаллӑ чӗлхи тесе пӗлтернӗ, Каярахпа Югослави пулса тӑнӑ. Иккӗмӗш тӗнче вӑрҫи хыҫҫӑн Македони хӑйне республика тесе пӗлтернӗ те тӳрех македонине хӑйӗн официаллӑ чӗлхи вырӑнне йышӑннӑ. Ҫакна официаллӑ майпа 1993 ҫулта Македони Республики йӗркелесе янӑ.

Македони чӗлхине вӗренес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Мисирков (1874-1926) – лингвистпа философ, македони ыйтӑвӗсемпе ҫырнӑ кӗнеке авторӗ, ку чухнехи македони чӗлхине кодификацилекен пӗрремӗш литература произведенийӗ шутланать.
2. Шапкарев Кузман (1880-1966) - македон чӗлхин анлӑ тӗпчевӗсем хальхи македони чӗлхин никӗсне хывнӑ ученӑй.
3. Конеска (1921-1993) - лингвист тата поэт, Вӑл Скопьери македони литературин Институтӗнче македони чӗлхин кафедрин заведующийӗ тата хальхи македони чӗлхин тӗп архитекторӗсенчен пӗри пулнӑ.
4. Георгий Пулевский (1892-1966) – эудит тата ученӑй, вӑл македони чӗлхин грамматикин пӗрремӗш учебникне ҫырса унӑн нумай правилисене кодификациленӗ.
5. Коко Расин (1908-1943) – хальхи македони литературин ашшӗ шутланнӑ поэт. Вӑл македонири чи кирлӗ ӗҫсенчен хӑш-пӗрисене ҫырнӑ та наципе унӑн культурин историйӗнче пӗлтерӗшлӗ фигура пулса тӑнӑ.

Македон чӗлхин тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Македони чӗлхи кӑнтӑрти славян чӗлхи, унӑн структури те ҫак ҫемьен ытти чӗлхисемпе пӗрешкел, болгарсемпе сербохорват чӗлхисем пек. Унта субъект-объект-глагол сӗнӗвӗсен йӗркипе усӑ кураҫҫӗ тата глагол флексийӗпе анлӑн усӑ кураҫҫӗ. Чӗлхере синтетика, аналитика формисемпе те, туртӑмсемпе туртӑмсен аналитика формисемпе те усӑ кураҫҫӗ. Чӗрчунсен ҫичӗ падеж тата икӗ йӑх, ҫавӑн пекех тӑватӑ вӑхӑт глагол пур. Паллӑ ячӗсем хӑйсен ӑрӑвӗпе, шучӗпе тата падежӗпе улӑштаракан япаласемпе килӗшеҫҫӗ.

Македони чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Македон чӗлхин лайӑх учебникне илӗр те чӗлхене вӗренме тытӑнӑр. Грамматика упражненийӗсен учебникне тупӑр, вӗсене эсир практикӑпа тата чӗлхене вӗренмелли упражненисем валли усӑ курма пултаратӑр.
2. Македонири музыкӑна итлӗр те македонири видео е фильмсене пӑхӑр. Ҫакӑ сире чӗлхепе тата унӑн произведенийӗпе лайӑхрах паллашма пулӑшӗ.
3. Македон чӗлхипе ҫӳрекенсемпе калаҫӑр. Ку сире пурнӑҫ опычӗ парать, хӑвӑрт вӗренме пулӑшать. Эсир онлайн чӗлхипе ҫӳрекенсене вырӑнти тӗлпулусемпе пӗрлӗхсем урлӑ тупма пултаратӑр.
4. Македони чӗлхипе ҫырнӑ ҫырура усӑ курӑр. Ҫыру сире грамматикӑна, структурӑна тата чӗлхе правописанине лайӑхрах ӑнланма пулӑшать.
5. Македони чӗлхипе журнал илсе пырӑр. Вӗренӳ процесӗнче тӗл пулакан сӑмахсене, пуплевсене, калаҫусене ҫырса илӗр. Час-часах словарьсемпе грамматика упражненисене пӑхса тухӑр.
6. Македон чӗлхипе онлайн-ресурссемпе, веб-сайтсемпе усӑ курӑр. Интерактивлӑ уроксемпе упражненисем сӗнекен онлайн-программӑсем нумай, вӗсем сире вӗренме пулӑшӗҫ.