Тутарла Словен Куҫар

Тутар чӗлхи-Раҫҫей Федерацийӗн составне кӗрекен Тутарстан Республикинче калаҫакан чӗлхе. Ку тӗрӗк чӗлхи, тӗрӗк, узбек тата казах чӗлхипе хурӑнташлӑ тӗрӗк чӗлхи. Ун ҫинче Азербайджан, Украинӑпа Казахстанри хӑш-пӗр чаҫсенче те калаҫаҫҫӗ. Тутар чӗлхи Тутарстанри официаллӑ чӗлхе шутланать тата вӗренӳ тата патшалӑх управленийӗн сферинче усӑ курать.

Раҫҫей империне анлӑлатса тутарстан составне кӗнӗ шкулсенче, районсенче вӗренмелли тутар чӗлхи обязательно пулса тӑчӗ. Ҫакӑ кулленхи пурнӑҫра унпа усӑ курассине чакарма пулӑшнӑ, анчах 1990-мӗш ҫулсенче чӗлхе ҫӗнӗрен чӗрӗлсе тӑрассине тӳссе ирттернӗ, мӗншӗн тесен унпа усӑ курассине хавхалантарас тӗлӗшпе вӑй хунӑ.

Куҫару патне ҫитсен документсене тутарла куҫарма пултаракан темиҫе вариант пур. Тутар чӗлхине куҫармалли чи сарӑлнӑ меслет-тутар чӗлхинчен профессиллӗ тӑлмача тара тытасси. Ҫак пахалӑха вӗсем чӗлхе нюансӗсемпе паллашаҫҫӗ. Професси тӑлмачӗсем юридически, медицина тата финанс куҫарӑвӗ евӗр уйрӑм облаҫсенче опытлӑ, ҫавӑнпа та вӗсем тӗрӗс куҫарӑва тивӗҫтерме пултараҫҫӗ.

Тепӗр вариант-автоматизациленӗ куҫару программипе усӑ курасси. Ҫак программӑсене чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсем пулманнисене документсене хӑвӑрт та тӗп-тӗрӗс куҫарма пулӑшмалла. Вӗсем алгоритмӑпа пӗр чӗлхерен теприн ҫине ҫын хутшӑнмасӑр усӑ кураҫҫӗ. Анчах ку программӑсем документа тӗрӗсленӗ пек тӗрӗс мар пулма пултараҫҫӗ.

Ҫавӑн пекех онлайн-куҫару службисем те пур, вӗсем акӑлчанларан тутарла тӗрӗс куҫарма пултараҫҫӗ. Ҫак пулӑшусем час-часах чи йӳнӗ вариант пулса тӑраҫҫӗ, анчах вӗсем професси тӑлмачӗн пулӑшӑвӗн пахалӑхне те шантарма пултараймаҫҫӗ. Тутарла хӑвӑрт та хаклах мар йышӑну шыратӑр пулсан, ку лайӑх вариант пулма пултарать. Анчах эсир авторитетлӑ сервиспа тӗп-тӗрӗс усӑ курнине ӗненни кирлӗ.

Тутар чӗлхине куҫарма эсир мӗнле маршрут суйласа илнине пӑхмасӑрах малашлӑхри вӑй-хӑватран хӑтӑлас тесен тӗп-тӗрӗс тивӗҫтермелле. Професси куҫарӑвӗ, яланхи пекех, ҫак тӗллеве пурнӑҫламалли чи лайӑх меслет шутланать, анчах тӑкаксене пула онлайн-куҫару е компьютер программисем пулӑшма пултараҫҫӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче тутарла калаҫаҫҫӗ?

Тутарла ытларах Раҫҫейре калаҫаҫҫӗ, унта ӑна йӑтса ҫӳрекенсем 6 миллион ытла ҫын шутланать. Унта Азербайджан, Казахстан, Кыргызстан, Турци тата Туркменистан йышши ытти ҫӗршывсенче те калаҫаҫҫӗ.

Тутар чӗлхин историйӗ мӗнле?

Тутар чӗлхи, хусан тутарӗ пекех паллӑ тутар чӗлхи, кипчак ушкӑнӗн тӗрӗк чӗлхи пулса тӑрать, ун ҫинче ытларах Тутарстан Республикинче, Раҫҫей Федерацийӗн регионӗнче калаҫаҫҫӗ. Унпа раҫҫейӗн ытти пайӗсенче, Узбекистанра тата Казахстанра та калаҫаҫҫӗ. Атӑлҫи пӑлхарсем ислам йышӑнса хальхи тутарсем пулса тӑрсан, тутар чӗлхин историйӗ 10 ӗмӗре ҫитет. Ылтӑн Орда тапхӑрӗнче (13-15 ҫ.) тутарсем монголсен пуҫ пулса тӑнӑ, тутар чӗлхи монголсемпе перси чӗлхисен вӑйлӑ витӗмне сӑнаса пӑхма пуҫланӑ. Вӑл тӗрӗк чӗлхин ытти диалекчӗсемпе, ҫавӑн пекех арабсемпе перси заемствийӗсемпе ҫыхӑннӑ контакт пирки чӗлхе ӗмӗр-ӗмӗрех пысӑк улшӑнусем тӳснӗ. Ҫавна пула вӑл хӑйӗн ҫывӑх тӑванӗсенчен уйрӑм чӗлхе пулса тӑнӑ, регионти нумай диалектсем тухнӑ. Тутарла ҫырнӑ пӗрремӗш кӗнеке 1584 ҫулта "Дивань-и Люгати-т-тӗрӗк"ятлӑ пичетленсе тухнӑ. 19 ӗмӗртен пуҫласа тутар чӗлхи Раҫҫей империне, Унтан Совет Союзне йышӑннӑ. Вӑл тутарстанра совет саманинче официаллӑ статус илнӗ, анчах сталинла тапхӑрта пусӑрӑнчӑкпа тӗл пулнӑ. 1989 ҫулта тутар алфавитне кириллицӑран латиницӑна куҫарнӑ, 1998 ҫулта Тутарстан Республики тутар чӗлхине официаллӑ тесе пӗлтернӗ. Паян ку чӗлхепе унчченхи пекех раҫҫейре, ытларах тутар общинин 8 миллион ытла ҫын калаҫать.

Тутар чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Габдулла Тукай (1850-1913): узбек, вырӑс тата тутарла ҫырнӑ тутар поэчӗ тата драматург тутар чӗлхипе литературине популяризацилес ӗҫре пысӑк вырӑн йышӑнса тӑнӑ.
2. Мирказизи аляскри (17 ӗмӗр): тутар ҫыравҫи, тутар чӗлхин чаплӑ грамматикине ҫырнӑскер, ӑна поэзи ҫырӑвӗн хӑйне евӗрлӗ стильне туса хатӗрлеме хушса ҫырнӑскер.
3. Асканави текахира (1885-1951): тутар ученӑйӗпе лингвист, тутар чӗлхин тӗпчевӗсем унӑн аталанӑвӗшӗн татӑклӑ пӗлтерӗшлӗ пулнӑ.
4. Машмедьяр Зарнакаев (19 ӗмӗр): Тутар писателӗ тата поэт, хальхи тутар словарӗ ҫырнӑскер, тутар чӗлхине стандартизацилеме пулӑшнӑскер.
5. Илдар Файзи (1926-2007): тутар писателӗпе журналист, тутарла вун-вун калавсемпе кӗнекесем ҫырнӑскер тата тутар литература чӗлхине чӗртес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑскер.

Тутар чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Тутар чӗлхи тытӑмӗ иерархинична, типлӑ агглютинативлӑ морфологи. Вӑл тӑватӑ падежран (менельник, ашшӗ-амӑшӗ, эрехпе локативлӑ) тата виҫӗ ӑруран (арҫын, хӗрарӑм тата вӑтам йӑхран) тӑрать. Глаголсем сӑн-питпе, хисеппе, кӑмӑл туртӑмӗпе пӗрлешеҫҫӗ, чӗрчунсем вара падеж тӑрӑх, йӑхпа хисеп тӑрӑх тайӑлаҫҫӗ. Чӗлхере посологсемпе пайсен кӑткӑс системи пур, ҫав система анспектсене, направление тата модаллӑха пӗлтерме пултарать.

Тутар чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Пахалӑхлӑ материалпа усӑ курма май пуррине ӗненӗр – Интернетра тата кӗнеке магазинӗсенче тутар чӗлхине вӗренмелли питӗ лайӑх ресурссем пур, ҫавӑнпа та чи пахалӑхлӑ материалпа усӑ курма май пуррине ӗненӗр.
2. Алфавитпа паллашӑр – тутар чӗлхине кириллица ҫырнӑ, ҫавӑнпа та чӗлхене вӗрениччен эсир уйрӑм алфавитпа паллашнине ӗненӗр.
3. Произведение тата ударенисене вӗренӗр – тутар чӗлхинче уҫӑ сасӑсемпе ударенисене улӑштармалли кӑткӑс системӑпа усӑ кураҫҫӗ, ҫавӑнпа та хӑвӑр сӑмахӑра практикацилӗр, ударлӑ тата пусӑмсӑр уҫӑ сасӑсем хушшинчи уйрӑмлӑха уйӑрса илме вӗренӗр.
4. Грамматика правилисемпе тата структурипе паллашӑр – базӑри грамматикӑпа предложени тытӑмӗсене Лайӑх ӑнланни кирек мӗнле чӗлхене те алла илесси ҫинчен сӑмах пынӑ чухне тӗп вырӑн йышӑнать.
5. Итлӗр, пӑхӑр та вулӑр – Итлени, пӑхса тухни, тутарла вулани сире чӗлхе янӑранине хӑнӑхма, ҫавӑн пекех словарь запасӗпе тата сӑмахсемпе ӗҫре усӑ курма пулӑшать.
6. Калаҫусем ирттерӗр – Тутарла калаҫакан Такампа Тӑтӑшах калаҫатӑр, - кирек мӗнле чӗлхене те вӗрентме чи лайӑх меслет. Малтан вӑраххӑн та ӑнланмалла калама тӑрӑшӑр, йӑнӑшсем тума ан хӑрӑр.

Словенский-Кӑнтӑрти славян чӗлхи, Унта Европӑра 2 миллиона яхӑн ҫын калаҫать. Словенири официаллӑ чӗлхе пулса вӑл регионта пӗлтерӗшлӗ чӗлхе шутланать. Словенла калаҫакан халӑхпа хутшӑнас текенсемшӗн професси куҫарӑвӗсем илни пӗлтерӳсемпе документсен тӗрӗслӗхӗпе тухӑҫлӑхне тивӗҫтерме пулӑшать.

Профессиллӗ куҫару пулӑшӑвӗсене суйланӑ чухне куҫаруҫӑ ӑсталӑхне, опытне тата квалификацине шута илмелле. Ку уйрӑмах акӑлчанларан словенла куҫарнӑ чухне кирлӗ, мӗншӗн тесен чӗлхере тӗрлӗ диалектсем тата формальность шайӗсем пур. Унсӑр пуҫне куҫарнӑ материалсене пурне те тӗп-тӗрӗс тӗрӗслемелле, мӗншӗн тесен йӑнӑш е ӑнланманни обществӑра ӑнланманни патне илсе ҫитерме пултарать.

Чӑвашла куҫару службисем предприятисем валли те, уйрӑм ҫынсем валли те анлӑ спектакль параҫҫӗ, эсир хӑвӑра-сайт, документ, кӗнеке е текстӑн темиҫе йӗркине куҫарасшӑн Пулсан Та, эсир хӑвӑра юрӑхлӑ сервис тупатӑр. Пулӑшӑва куҫару, редакцилени, корректура тата форматировка кӗртме пултараҫҫӗ, клиент кирлӗ пулсан.

Компанисене словарь чӗлхине професси пулӑшӑвӗсем усӑллӑ пулма пултараҫҫӗ, мӗншӗн тесен вӗсем хӑйсен идейине потенциллӗ клиентсем патне тӗрӗс илсе ҫитерме пулӑшаҫҫӗ. Унсӑр пуҫне вӗсем ӗҫ контракчӗсем, юридически документсем тата словарь чӗлхипе куҫарнӑ ытти материалсем йӑнӑш пулманнине шантарма пултараҫҫӗ. Ку уйрӑмах кирлӗ, мӗншӗн тесен йӑнӑшсем вӑхӑтпа укҫа компанийӗсене хаклама пултараҫҫӗ.

Ҫав вӑхӑтрах личнӑй документсене, мӑшӑрлану, ҫуралнӑ е вилӗм ҫинчен калакан свидетельствӑсене куҫарас текенсем те професси куҫарӑвӗн пулӑшӑвӗсемпе усӑ курма пултараҫҫӗ. Ку документсене пурне те тӗрӗс куҫарнӑ тесе шантарать, Вӗсене Пӗтӗм Чех Республикипе тата ытти ҫӗршывсенче шанчӑклӑн куҫарма май пултӑр.

Пӗтӗмӗшпе илсен, словарь чӗлхине куҫарас професси пулӑшӑвӗ чӗлхе барьерӗсене ҫӗнтерме тата ӗҫри тата харпӑр хӑй тӗллевӗсенчи хутшӑнӑва пулӑшма пултарать. Тӗрӗс пӑхса тӑнӑ чухне клиентсем хӑйсен докуменчӗсене тӗрӗс куҫарасса, пӗр-пӗрне ӑнланма тата тухӑҫлӑ хутшӑнма пулӑшасса шанма пултараҫҫӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче словенецсен чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?

Словенский Европӑри союзӑн 23 официаллӑ чӗлхинчен Пӗри Сӑмахра официаллӑ чӗлхе шутланать. Ун ҫинче австри, Итали, Венгри тата Хорватири хӑш-пӗр чаҫсенче те калаҫаҫҫӗ.

Словенский чӗлхин историйӗ мӗнле?

Кӑнтӑрти славян чӗлхин ҫемйине кӗрекен славян чӗлхи 6 ӗмӗре тухакан славян чӗлхинче тымар пур. Авалхи словень чӗлхи старославянскипе тачӑ ҫыхӑнса тӑнӑ, ҫак Словень пайӗсене нумай ӗмӗр хушши германи пуҫ пулса тӑнипе нимӗҫ диалекчӗсене вӑйлӑ витӗм кӳнӗ. 19 ӗмӗрте словенский чӗлхипе ҫӳрекенсем литература чӗлхине аталантарнӑ та ӑна ытти славян чӗлхисенчен уйрӑлса тӑракан ҫын вырӑнне хурса пӑхма пуҫланӑ. 20-мӗш ӗмӗрте ҫак чӗлхене, официаллӑ йӗркепе словенский пек паллӑ пулса, стандартизаци процесӗсене кӗртнӗ. Югославирен никама пӑхӑнманлӑх Сӑмах илнӗ Хыҫҫӑн 1991 ҫулта словенские ҫӗршывӑн официаллӑ чӗлхи тесе пӗлтернӗ. Паян, хаклав тӑрӑх, 2,5 миллиона яхӑн ҫын словенскинче тӑван чӗлхепе калаҫнӑ пек калаҫаҫҫӗ.

Словенский чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Юрий Далматин (1547-1589): Юрий Далматин протестантсен богословӗ, Библи куҫараканӗ тата библие словарь чӗлхине тулли куҫаракан издатель пулнӑ.
2. Франс Прешерен (1800-1849): Франс словенецсен поэчӗ Пулнӑ, Вӑл пур вӑхӑтри чи аслӑ словенецсен поэчӗ шутланать. Вӑл словарь чӗлхине туса стандартизациленӗ, словарь литературинче хальхи меслетсемпе усӑ куракан пӗрремӗш ҫын пулнӑ.
3. Франк Левстик (1831-1887): Фран Левстик словень писателӗ тата педагог пулнӑ, вӑл словарь литературинче икӗ паха произведени ҫырнӑ: Мартина Качура тата Унӑн Карнизола регионӗнчи калавӗсем. Ҫак ӗҫсем словарь чӗлхине стандартизацилеме тата ҫӗнетме пулӑшрӗҫ.
4. Йосип Юрчич (1844-1914): Йосип Юрчич словень драматургӗ, юрист тата политик пулнӑ, вӑл словень чӗлхине аталантарас ӗҫе хӑйӗн тӳпе хывнӑ. Вӑл словенецсен стандартлӑ чӗлхипе малтанхи темиҫе пьеса ҫырчӗ те ку таранччен усӑ куракан ҫӗнӗ сӑмахсем нумай шухӑшласа кӑларчӗ.
5. Иван Канкар (1876-1918): Иван Канкар словень писателӗ-модернист, драматург тата поэт пулнӑ. Вӑл словарь чӗлхине аталантарнӑ, ҫӗнӗ сӑмахсем кӗртнӗ, анлӑрах аудиторире ӑнланма пултаракан сӑвӑ хайланӑ.

Словенский чӗлхи структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Словенский кӑнтӑрти славян чӗлхи, славян чӗлхисен пӗтӗмӗшле характеристики пулса тӑрать. Ку вӑл формӑллӑ чӗлхе, ку сӑмахсем сӗнӳре мӗнле усӑ курнине кура формӑна улӑштарнине пӗлтерет, унӑн икӗ грамматика (арҫынпа хӗрарӑм) йӑхӗ. Сӑмахсем вӗҫсемпе префикссене хушса пынипе пулса тӑраҫҫӗ, ҫавӑнпа та темиҫе сӑмах тума пӗр тымарпах усӑ курма пулать. Словенский те глаголсене пӗрлештермелли кӑткӑс системӑллӑ, пӗчӗкленекен тата хушма системӑллӑ, ҫакӑ ӑна питӗ пуян та янӑравлӑ чӗлхепе тӑвать.

Словенецсен чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Репетитор тупма е занятисене ҫырӑнма хӑтланса пӑхӑр: чӗлхене Вӗренмелли Чи Лайӑх меслет - занятисене ҫӳресси е репетитор тытасси. Занятисене ҫӳрени сире грамматикӑпа тата произведенипе пулӑшма пултарать, репетитор сирӗн вӗренӳ процесӗ ҫине уйрӑммӑн пӑхма пултарать.
2. Словенецсен фильмӗсемпе телешоуне пӑхӑр: фильмсемпе телешоу Пӑхса тухни сире чӗлхене лайӑхрах ӑнланма пулӑшать. Май пулсан, вӗренекенсем валли ориентированиллӗ передачӑсем тупма тӑрӑшӑр, чӗлхене лайӑхрах ӑнланма тӑрӑшӑр.
3. Итлӗр словарь музыкине: словарь музыкине Итлени сире кулленхи калаҫусенче усӑ куракан хӑш-пӗр сӑмахсене ӑнланма пулӑшать. Пӗр юрӑсене итлени сире сӑмах мӗн ҫинчен пынине, мӗнле каланине чӑннипех ӑнланса илме пулӑшать.
4. Чӗлхе йӑтса ҫӳрекенпе калаҫӑр: сирӗн тавра словенецсен чӗлхине йӑтса ҫӳрекенсем пур пулсан, вӗсенчен пулӑшу ыйтма ан хӑрӑр. Вӗсем сӑмах ҫаврӑнӑшӗпе тата словарьпе пулӑшма ҫеҫ мар, сирӗн калаҫусене сленгӑпа тата калаҫупа йӗркелеме те пултараҫҫӗ.
5. Онлайн-ресурссемпе усӑ курӑр: веб-сайтсем, приложенисем, видео йышши материалсем нумай, ҫавӑн пекех онлайн-форумсемпе блогсем Пур, вӗсем сире хӑйсен словенскине лайӑхлатма пулӑшӗҫ. Интернетпа иксӗлми пӗлӳпе практикӑн иксӗлми ҫӑлкуҫӗ пулса усӑ курма ан манӑр.