Тутарла Французла Куҫар

Тутар чӗлхи-Раҫҫей Федерацийӗн составне кӗрекен Тутарстан Республикинче калаҫакан чӗлхе. Ку тӗрӗк чӗлхи, тӗрӗк, узбек тата казах чӗлхипе хурӑнташлӑ тӗрӗк чӗлхи. Ун ҫинче Азербайджан, Украинӑпа Казахстанри хӑш-пӗр чаҫсенче те калаҫаҫҫӗ. Тутар чӗлхи Тутарстанри официаллӑ чӗлхе шутланать тата вӗренӳ тата патшалӑх управленийӗн сферинче усӑ курать.

Раҫҫей империне анлӑлатса тутарстан составне кӗнӗ шкулсенче, районсенче вӗренмелли тутар чӗлхи обязательно пулса тӑчӗ. Ҫакӑ кулленхи пурнӑҫра унпа усӑ курассине чакарма пулӑшнӑ, анчах 1990-мӗш ҫулсенче чӗлхе ҫӗнӗрен чӗрӗлсе тӑрассине тӳссе ирттернӗ, мӗншӗн тесен унпа усӑ курассине хавхалантарас тӗлӗшпе вӑй хунӑ.

Куҫару патне ҫитсен документсене тутарла куҫарма пултаракан темиҫе вариант пур. Тутар чӗлхине куҫармалли чи сарӑлнӑ меслет-тутар чӗлхинчен профессиллӗ тӑлмача тара тытасси. Ҫак пахалӑха вӗсем чӗлхе нюансӗсемпе паллашаҫҫӗ. Професси тӑлмачӗсем юридически, медицина тата финанс куҫарӑвӗ евӗр уйрӑм облаҫсенче опытлӑ, ҫавӑнпа та вӗсем тӗрӗс куҫарӑва тивӗҫтерме пултараҫҫӗ.

Тепӗр вариант-автоматизациленӗ куҫару программипе усӑ курасси. Ҫак программӑсене чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсем пулманнисене документсене хӑвӑрт та тӗп-тӗрӗс куҫарма пулӑшмалла. Вӗсем алгоритмӑпа пӗр чӗлхерен теприн ҫине ҫын хутшӑнмасӑр усӑ кураҫҫӗ. Анчах ку программӑсем документа тӗрӗсленӗ пек тӗрӗс мар пулма пултараҫҫӗ.

Ҫавӑн пекех онлайн-куҫару службисем те пур, вӗсем акӑлчанларан тутарла тӗрӗс куҫарма пултараҫҫӗ. Ҫак пулӑшусем час-часах чи йӳнӗ вариант пулса тӑраҫҫӗ, анчах вӗсем професси тӑлмачӗн пулӑшӑвӗн пахалӑхне те шантарма пултараймаҫҫӗ. Тутарла хӑвӑрт та хаклах мар йышӑну шыратӑр пулсан, ку лайӑх вариант пулма пултарать. Анчах эсир авторитетлӑ сервиспа тӗп-тӗрӗс усӑ курнине ӗненни кирлӗ.

Тутар чӗлхине куҫарма эсир мӗнле маршрут суйласа илнине пӑхмасӑрах малашлӑхри вӑй-хӑватран хӑтӑлас тесен тӗп-тӗрӗс тивӗҫтермелле. Професси куҫарӑвӗ, яланхи пекех, ҫак тӗллеве пурнӑҫламалли чи лайӑх меслет шутланать, анчах тӑкаксене пула онлайн-куҫару е компьютер программисем пулӑшма пултараҫҫӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче тутарла калаҫаҫҫӗ?

Тутарла ытларах Раҫҫейре калаҫаҫҫӗ, унта ӑна йӑтса ҫӳрекенсем 6 миллион ытла ҫын шутланать. Унта Азербайджан, Казахстан, Кыргызстан, Турци тата Туркменистан йышши ытти ҫӗршывсенче те калаҫаҫҫӗ.

Тутар чӗлхин историйӗ мӗнле?

Тутар чӗлхи, хусан тутарӗ пекех паллӑ тутар чӗлхи, кипчак ушкӑнӗн тӗрӗк чӗлхи пулса тӑрать, ун ҫинче ытларах Тутарстан Республикинче, Раҫҫей Федерацийӗн регионӗнче калаҫаҫҫӗ. Унпа раҫҫейӗн ытти пайӗсенче, Узбекистанра тата Казахстанра та калаҫаҫҫӗ. Атӑлҫи пӑлхарсем ислам йышӑнса хальхи тутарсем пулса тӑрсан, тутар чӗлхин историйӗ 10 ӗмӗре ҫитет. Ылтӑн Орда тапхӑрӗнче (13-15 ҫ.) тутарсем монголсен пуҫ пулса тӑнӑ, тутар чӗлхи монголсемпе перси чӗлхисен вӑйлӑ витӗмне сӑнаса пӑхма пуҫланӑ. Вӑл тӗрӗк чӗлхин ытти диалекчӗсемпе, ҫавӑн пекех арабсемпе перси заемствийӗсемпе ҫыхӑннӑ контакт пирки чӗлхе ӗмӗр-ӗмӗрех пысӑк улшӑнусем тӳснӗ. Ҫавна пула вӑл хӑйӗн ҫывӑх тӑванӗсенчен уйрӑм чӗлхе пулса тӑнӑ, регионти нумай диалектсем тухнӑ. Тутарла ҫырнӑ пӗрремӗш кӗнеке 1584 ҫулта "Дивань-и Люгати-т-тӗрӗк"ятлӑ пичетленсе тухнӑ. 19 ӗмӗртен пуҫласа тутар чӗлхи Раҫҫей империне, Унтан Совет Союзне йышӑннӑ. Вӑл тутарстанра совет саманинче официаллӑ статус илнӗ, анчах сталинла тапхӑрта пусӑрӑнчӑкпа тӗл пулнӑ. 1989 ҫулта тутар алфавитне кириллицӑран латиницӑна куҫарнӑ, 1998 ҫулта Тутарстан Республики тутар чӗлхине официаллӑ тесе пӗлтернӗ. Паян ку чӗлхепе унчченхи пекех раҫҫейре, ытларах тутар общинин 8 миллион ытла ҫын калаҫать.

Тутар чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Габдулла Тукай (1850-1913): узбек, вырӑс тата тутарла ҫырнӑ тутар поэчӗ тата драматург тутар чӗлхипе литературине популяризацилес ӗҫре пысӑк вырӑн йышӑнса тӑнӑ.
2. Мирказизи аляскри (17 ӗмӗр): тутар ҫыравҫи, тутар чӗлхин чаплӑ грамматикине ҫырнӑскер, ӑна поэзи ҫырӑвӗн хӑйне евӗрлӗ стильне туса хатӗрлеме хушса ҫырнӑскер.
3. Асканави текахира (1885-1951): тутар ученӑйӗпе лингвист, тутар чӗлхин тӗпчевӗсем унӑн аталанӑвӗшӗн татӑклӑ пӗлтерӗшлӗ пулнӑ.
4. Машмедьяр Зарнакаев (19 ӗмӗр): Тутар писателӗ тата поэт, хальхи тутар словарӗ ҫырнӑскер, тутар чӗлхине стандартизацилеме пулӑшнӑскер.
5. Илдар Файзи (1926-2007): тутар писателӗпе журналист, тутарла вун-вун калавсемпе кӗнекесем ҫырнӑскер тата тутар литература чӗлхине чӗртес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑскер.

Тутар чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Тутар чӗлхи тытӑмӗ иерархинична, типлӑ агглютинативлӑ морфологи. Вӑл тӑватӑ падежран (менельник, ашшӗ-амӑшӗ, эрехпе локативлӑ) тата виҫӗ ӑруран (арҫын, хӗрарӑм тата вӑтам йӑхран) тӑрать. Глаголсем сӑн-питпе, хисеппе, кӑмӑл туртӑмӗпе пӗрлешеҫҫӗ, чӗрчунсем вара падеж тӑрӑх, йӑхпа хисеп тӑрӑх тайӑлаҫҫӗ. Чӗлхере посологсемпе пайсен кӑткӑс системи пур, ҫав система анспектсене, направление тата модаллӑха пӗлтерме пултарать.

Тутар чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Пахалӑхлӑ материалпа усӑ курма май пуррине ӗненӗр – Интернетра тата кӗнеке магазинӗсенче тутар чӗлхине вӗренмелли питӗ лайӑх ресурссем пур, ҫавӑнпа та чи пахалӑхлӑ материалпа усӑ курма май пуррине ӗненӗр.
2. Алфавитпа паллашӑр – тутар чӗлхине кириллица ҫырнӑ, ҫавӑнпа та чӗлхене вӗрениччен эсир уйрӑм алфавитпа паллашнине ӗненӗр.
3. Произведение тата ударенисене вӗренӗр – тутар чӗлхинче уҫӑ сасӑсемпе ударенисене улӑштармалли кӑткӑс системӑпа усӑ кураҫҫӗ, ҫавӑнпа та хӑвӑр сӑмахӑра практикацилӗр, ударлӑ тата пусӑмсӑр уҫӑ сасӑсем хушшинчи уйрӑмлӑха уйӑрса илме вӗренӗр.
4. Грамматика правилисемпе тата структурипе паллашӑр – базӑри грамматикӑпа предложени тытӑмӗсене Лайӑх ӑнланни кирек мӗнле чӗлхене те алла илесси ҫинчен сӑмах пынӑ чухне тӗп вырӑн йышӑнать.
5. Итлӗр, пӑхӑр та вулӑр – Итлени, пӑхса тухни, тутарла вулани сире чӗлхе янӑранине хӑнӑхма, ҫавӑн пекех словарь запасӗпе тата сӑмахсемпе ӗҫре усӑ курма пулӑшать.
6. Калаҫусем ирттерӗр – Тутарла калаҫакан Такампа Тӑтӑшах калаҫатӑр, - кирек мӗнле чӗлхене те вӗрентме чи лайӑх меслет. Малтан вӑраххӑн та ӑнланмалла калама тӑрӑшӑр, йӑнӑшсем тума ан хӑрӑр.

Франци - тӗнчери чи паллӑ чӗлхесенчен пӗри, ун ҫинче миллионшар ҫын пӗтӗм тӗнчипе калаҫать. Эсир студент, бизнесмен е ҫулҫӳревҫӗ пулсан та документсемпе ытти текстсене французла мӗнле куҫармаллине ӑнланса илмелле. Французла тӗрӗс куҫарма вӑхӑт сая ярсан, эсир ку чӗлхепе ҫӑмӑлтарах калаҫма пултаратӑр, сирӗн пӗлтерӗве лайӑх ӑнланнине ӗненӗр.

Французла куҫармалли майсем нумай. Малтанхи утӑмсенчен пӗри-эсир мӗнле текста куҫарма хӑтланнине палӑртасси. Сӑмахран, эсир кӗске статьяпа е кӗске пӗлтерӳпе ӗҫлетӗр пулсан, эсир онлайн-куҫару инструменчӗпе усӑ курма пултаратӑр, сирӗн сӑмахсене хӑвӑрт та тӗп-тӗрӗс французла куҫарма пултаратӑр. Онлайн-куҫару инструменчӗсенчен нумайӑшӗ тӳлевсӗр тата ансат, палӑртнӑ вӑхӑтра результачӗсем вара ҫав тери тӗрӗс пулма пултараҫҫӗ.

Анчах та эсир кӗнеке е пысӑк статья пек вӑрӑмрах документпа ӗҫлетӗр пулсан, ҫак ӗҫе пурнӑҫлама професси тӑлмачне тара илме май пуррине курма пултаратӑр. Профессиллӗ куҫаруҫӑсем хӑйсен облаҫӗнче нумай ҫул хушши опытлӑ, ҫавӑн пекех нюанс чӗлхине ӑнланнӑ чухне детальсене тимлӗ пӑхаҫҫӗ. Сирӗн текста тивӗҫлӗ грамматикӑпа синтаксиспа усӑ курса тӗрӗс куҫарнине вӗсем ӗненме пултараҫҫӗ.

Французла куҫарнӑ чухне шута илмелли тепӗр япала-куҫару чӗлхи. Хӑш-пӗр чухне эсир усӑ куракан француз сӑмахӗсемпе пуплевӗсем тӗрлӗ франкгоговори ҫӗршывсенче пӗр пек пӗлтерме пултараҫҫӗ. Сӑмахран, канадри француз чӗлхипе усӑ куракан хӑш-пӗр сӑмахсене французла куҫараҫҫӗ, унта франци, Бельги тата Швейцари пек ҫӗршывсенче калаҫаҫҫӗ. Малашне арпашӑнса каясран чӗлхе йӑтса ҫӳрекенпе ӑслӑн консультациленмелле е хушма тӗпчев ирттермелле, тӗллев аудиторийӗшӗн мӗнле куҫару юрӑхлӑ пулнине палӑртмалла.

Эсир мӗнле проектпа ӗҫленине пӑхмасӑр, хӑвӑр мӗн кирлине французла куҫарма вӑхӑт сая ямалла. Ку сирӗн ӗҫе оригинал чӗлхипе тӗп-тӗрӗс парасса, сирӗн сӑмахӑрсене тивӗҫлипе хисеплессе шантарать. Тепӗр тесен, сирӗн тӗллевлӗ аудитори сирӗн текста ӑнланмасан, сирӗн пӗтӗм йывӑр ӗҫӗр харама кайрӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче французла калаҫаҫҫӗ?

Французла Францире, Канадӑра (уйрӑмах Квебекра), Бельгире, Швейцарире, Люксембургра, Монакора Тата Пӗрлешӳллӗ Штатсен хӑш-пӗр пайӗсенче (уйрӑмах Луизианӑра) калаҫаҫҫӗ. Франци те африкӑри нумай ҫӗршывсенче анлӑ сарӑлнӑ, Алжир, Марокко, Тунис, Камерун тата Кот-Д-Ивуар.

Француз чӗлхин историйӗ мӗнле?

Франци чӗлхине Римлянсем усӑ куракан латин чӗлхинчен пуҫланӑ, Ӑна Юлий Цезарь Тата рим салтакӗсем Францие илсе килнӗ. Франксем, германи халӑхӗ, КУ района IV тата V ӗмӗрсенче ҫӗнсе илнӗ те франк халӑхӗ пӗлекен диалектра калаҫнӑ. Ҫак чӗлхе латыньпе хутӑшса кайнӑ та, паян старофранцилле пӗлнине туса хунӑ.
11 ӗмӗрте трувер (трубадура) поэзийӗ текен литература тӗсӗ ҫуралма пуҫланӑ, унта ҫӗнӗ сӑмахсем тата сӗнӳсен кӑткӑс тытӑмӗсем палӑрнӑ. Ҫырӑвӑн ҫак стилӗ Пӗтӗм Европа тӑрӑх сарӑлнӑ та часах паллӑ пулса тӑнӑ.
14-мӗш ӗмӗрте французсен придворнӑй чӗлхине официаллӑ йӗркепе пӗлтернӗ тата официаллӑ документсене йӗркелеме усӑ курнӑ. Буржуаллӑ класс та латынь вырӑнне французла калаҫма пуҫларӗ, вӗсен сӑмахӗсем чӗлхене витӗм кӳме пуҫларӗҫ.
1600-мӗш ҫулсенче чӗлхене пӗр стандартизациленӗ, формализациленӗ, ҫакӑ пире хальхи француз чӗлхи пачӗ. 17-мӗш ӗмӗрте чӗлхе тӗрӗс-тӗкел упрас тӗллевпе Француз академийӗ йӗркеленӗ, 18-мӗш ӗмӗрте Академи чӗлхепе мӗнле усӑ курмалли тата мӗнле ҫырмалли ҫинчен хӑйӗн пӗрремӗш сводне пичетлесе кӑларнӑ.
Француз чӗлхи паян та аталанать, ҫӗнӗ сӑмахсемпе сӑмах ҫаврӑнӑшӗсем ытти чӗлхесемпе культурӑсенчен килеҫҫӗ.

Француз чӗлхине вӗренес ӗҫе чи пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Франсуа Рабле (1494-1553): Восрожени тапхӑрӗнчи паллӑ писатель, француз чӗлхипе ҫӗнӗрен усӑ курни ҫырӑвӑн ҫӗнӗ стильне йӗркеленӗ тата француз чӗлхипе культурине сарма пулӑшнӑ.
2. Виктор Гюго (1802-1885): "Пӑрахӑҫланӑ", "Париж Турамӑшӗн Соборӗ" тата француз литературине популязациленӗ тата чӗлхине ҫӳлерех ҫӗклеме пулӑшнӑ ытти произведенисен авторӗ.
3. Жан-Поль Сартр (1905-1980): философпа писатель, французсен экзистенциализмне ӗҫе кӗртме пулӑшнӑскер, Францире тата Ун тулашӗнче шухӑшлавҫӑсемпе писательсен ӑрӑвӗсене витӗм кӳнӗ.
4. Клод Леви-Стросс (1908-2009): антрополог тата социаллӑ теоретик, франци культури ҫинчен нумай ҫырнӑскер тата структура тытӑмӗн теорине пысӑк тӳпе хывнӑскер.
5. Фердинанд де Сосюр (1857-1913): швейцарири лингвист тата хальхи лингвистикӑн ашшӗ, унӑн пӗрлехи лингвистикӑн витӗмлӗ курсне халӗ те вӗренеҫҫӗ.

Француз чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Француз чӗлхи-пысӑк инструкциллӗ тата йӗркеллӗ грамматика системипе темиҫе диалектран тӑракан роман чӗлхи. Вӑхӑтӑн кӑткӑс системи пур унӑн, вӑхӑтӑн-вӑхӑтӑн, ултӑ составлӑ системи нюанссене пӗлтерӗшлӗ, ҫавӑн пекех тайӑлу, условнӑй тайӑлу. Кун ҫумне, француз чӗлхинче те глаголӑн тӗп формисем, икӗ сасӑ, икӗ грамматика йӑхӗ тата икӗ число пур. Сӑмах предложенири сӑмахсене интонаципе килӗштерсе каланӑ чухне чӗлхе ҫирӗп йӗркесене тытса пырать.

Француз чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Ҫитес тӗллевсене лартӑр. Теприн ҫине куҫиччен малтан пӗр хӑнӑхӑва алла илме тӑрӑшӑр.
2. Француз чӗлхине вӗренме тытӑнӑр. Мӗн май килнӗ таран ытларах итлеме, вулама, пӑхма тата французла калаҫма тӑрӑшӑр.
3. Кашни кунах ҫӗнӗ сӑмахсемпе пуплевсене вӗренӗр. Карточкӑсем тӑвӑр та интервалсемпе тепӗр хут усӑ курӑр.
4. Калаҫакан француз чӗлхипе тӑтӑшах усӑ курӑр. Чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе хутшӑнӑр е веб-сайтсемпе практика валли усӑ курӑр.
5. Французсен культурипе паллашӑр. Ҫакӑ сире чӗлхине лайӑхрах ӑнланма тата ӑна ытларах хаклама пулӑшӗ.
6. Уншӑн савӑнӑр! Пултарулӑх тӗлӗшӗнчен пултарулӑх кӑтартӑр, йӑнӑшсем тӑвӑр, хӑвӑртан кулӑр, хӑвӑр мӗншӗн французла вӗреннине астӑвӑр.