Тутарла Румын Куҫар

Тутар чӗлхи-Раҫҫей Федерацийӗн составне кӗрекен Тутарстан Республикинче калаҫакан чӗлхе. Ку тӗрӗк чӗлхи, тӗрӗк, узбек тата казах чӗлхипе хурӑнташлӑ тӗрӗк чӗлхи. Ун ҫинче Азербайджан, Украинӑпа Казахстанри хӑш-пӗр чаҫсенче те калаҫаҫҫӗ. Тутар чӗлхи Тутарстанри официаллӑ чӗлхе шутланать тата вӗренӳ тата патшалӑх управленийӗн сферинче усӑ курать.

Раҫҫей империне анлӑлатса тутарстан составне кӗнӗ шкулсенче, районсенче вӗренмелли тутар чӗлхи обязательно пулса тӑчӗ. Ҫакӑ кулленхи пурнӑҫра унпа усӑ курассине чакарма пулӑшнӑ, анчах 1990-мӗш ҫулсенче чӗлхе ҫӗнӗрен чӗрӗлсе тӑрассине тӳссе ирттернӗ, мӗншӗн тесен унпа усӑ курассине хавхалантарас тӗлӗшпе вӑй хунӑ.

Куҫару патне ҫитсен документсене тутарла куҫарма пултаракан темиҫе вариант пур. Тутар чӗлхине куҫармалли чи сарӑлнӑ меслет-тутар чӗлхинчен профессиллӗ тӑлмача тара тытасси. Ҫак пахалӑха вӗсем чӗлхе нюансӗсемпе паллашаҫҫӗ. Професси тӑлмачӗсем юридически, медицина тата финанс куҫарӑвӗ евӗр уйрӑм облаҫсенче опытлӑ, ҫавӑнпа та вӗсем тӗрӗс куҫарӑва тивӗҫтерме пултараҫҫӗ.

Тепӗр вариант-автоматизациленӗ куҫару программипе усӑ курасси. Ҫак программӑсене чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсем пулманнисене документсене хӑвӑрт та тӗп-тӗрӗс куҫарма пулӑшмалла. Вӗсем алгоритмӑпа пӗр чӗлхерен теприн ҫине ҫын хутшӑнмасӑр усӑ кураҫҫӗ. Анчах ку программӑсем документа тӗрӗсленӗ пек тӗрӗс мар пулма пултараҫҫӗ.

Ҫавӑн пекех онлайн-куҫару службисем те пур, вӗсем акӑлчанларан тутарла тӗрӗс куҫарма пултараҫҫӗ. Ҫак пулӑшусем час-часах чи йӳнӗ вариант пулса тӑраҫҫӗ, анчах вӗсем професси тӑлмачӗн пулӑшӑвӗн пахалӑхне те шантарма пултараймаҫҫӗ. Тутарла хӑвӑрт та хаклах мар йышӑну шыратӑр пулсан, ку лайӑх вариант пулма пултарать. Анчах эсир авторитетлӑ сервиспа тӗп-тӗрӗс усӑ курнине ӗненни кирлӗ.

Тутар чӗлхине куҫарма эсир мӗнле маршрут суйласа илнине пӑхмасӑрах малашлӑхри вӑй-хӑватран хӑтӑлас тесен тӗп-тӗрӗс тивӗҫтермелле. Професси куҫарӑвӗ, яланхи пекех, ҫак тӗллеве пурнӑҫламалли чи лайӑх меслет шутланать, анчах тӑкаксене пула онлайн-куҫару е компьютер программисем пулӑшма пултараҫҫӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче тутарла калаҫаҫҫӗ?

Тутарла ытларах Раҫҫейре калаҫаҫҫӗ, унта ӑна йӑтса ҫӳрекенсем 6 миллион ытла ҫын шутланать. Унта Азербайджан, Казахстан, Кыргызстан, Турци тата Туркменистан йышши ытти ҫӗршывсенче те калаҫаҫҫӗ.

Тутар чӗлхин историйӗ мӗнле?

Тутар чӗлхи, хусан тутарӗ пекех паллӑ тутар чӗлхи, кипчак ушкӑнӗн тӗрӗк чӗлхи пулса тӑрать, ун ҫинче ытларах Тутарстан Республикинче, Раҫҫей Федерацийӗн регионӗнче калаҫаҫҫӗ. Унпа раҫҫейӗн ытти пайӗсенче, Узбекистанра тата Казахстанра та калаҫаҫҫӗ. Атӑлҫи пӑлхарсем ислам йышӑнса хальхи тутарсем пулса тӑрсан, тутар чӗлхин историйӗ 10 ӗмӗре ҫитет. Ылтӑн Орда тапхӑрӗнче (13-15 ҫ.) тутарсем монголсен пуҫ пулса тӑнӑ, тутар чӗлхи монголсемпе перси чӗлхисен вӑйлӑ витӗмне сӑнаса пӑхма пуҫланӑ. Вӑл тӗрӗк чӗлхин ытти диалекчӗсемпе, ҫавӑн пекех арабсемпе перси заемствийӗсемпе ҫыхӑннӑ контакт пирки чӗлхе ӗмӗр-ӗмӗрех пысӑк улшӑнусем тӳснӗ. Ҫавна пула вӑл хӑйӗн ҫывӑх тӑванӗсенчен уйрӑм чӗлхе пулса тӑнӑ, регионти нумай диалектсем тухнӑ. Тутарла ҫырнӑ пӗрремӗш кӗнеке 1584 ҫулта "Дивань-и Люгати-т-тӗрӗк"ятлӑ пичетленсе тухнӑ. 19 ӗмӗртен пуҫласа тутар чӗлхи Раҫҫей империне, Унтан Совет Союзне йышӑннӑ. Вӑл тутарстанра совет саманинче официаллӑ статус илнӗ, анчах сталинла тапхӑрта пусӑрӑнчӑкпа тӗл пулнӑ. 1989 ҫулта тутар алфавитне кириллицӑран латиницӑна куҫарнӑ, 1998 ҫулта Тутарстан Республики тутар чӗлхине официаллӑ тесе пӗлтернӗ. Паян ку чӗлхепе унчченхи пекех раҫҫейре, ытларах тутар общинин 8 миллион ытла ҫын калаҫать.

Тутар чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Габдулла Тукай (1850-1913): узбек, вырӑс тата тутарла ҫырнӑ тутар поэчӗ тата драматург тутар чӗлхипе литературине популяризацилес ӗҫре пысӑк вырӑн йышӑнса тӑнӑ.
2. Мирказизи аляскри (17 ӗмӗр): тутар ҫыравҫи, тутар чӗлхин чаплӑ грамматикине ҫырнӑскер, ӑна поэзи ҫырӑвӗн хӑйне евӗрлӗ стильне туса хатӗрлеме хушса ҫырнӑскер.
3. Асканави текахира (1885-1951): тутар ученӑйӗпе лингвист, тутар чӗлхин тӗпчевӗсем унӑн аталанӑвӗшӗн татӑклӑ пӗлтерӗшлӗ пулнӑ.
4. Машмедьяр Зарнакаев (19 ӗмӗр): Тутар писателӗ тата поэт, хальхи тутар словарӗ ҫырнӑскер, тутар чӗлхине стандартизацилеме пулӑшнӑскер.
5. Илдар Файзи (1926-2007): тутар писателӗпе журналист, тутарла вун-вун калавсемпе кӗнекесем ҫырнӑскер тата тутар литература чӗлхине чӗртес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑскер.

Тутар чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Тутар чӗлхи тытӑмӗ иерархинична, типлӑ агглютинативлӑ морфологи. Вӑл тӑватӑ падежран (менельник, ашшӗ-амӑшӗ, эрехпе локативлӑ) тата виҫӗ ӑруран (арҫын, хӗрарӑм тата вӑтам йӑхран) тӑрать. Глаголсем сӑн-питпе, хисеппе, кӑмӑл туртӑмӗпе пӗрлешеҫҫӗ, чӗрчунсем вара падеж тӑрӑх, йӑхпа хисеп тӑрӑх тайӑлаҫҫӗ. Чӗлхере посологсемпе пайсен кӑткӑс системи пур, ҫав система анспектсене, направление тата модаллӑха пӗлтерме пултарать.

Тутар чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Пахалӑхлӑ материалпа усӑ курма май пуррине ӗненӗр – Интернетра тата кӗнеке магазинӗсенче тутар чӗлхине вӗренмелли питӗ лайӑх ресурссем пур, ҫавӑнпа та чи пахалӑхлӑ материалпа усӑ курма май пуррине ӗненӗр.
2. Алфавитпа паллашӑр – тутар чӗлхине кириллица ҫырнӑ, ҫавӑнпа та чӗлхене вӗрениччен эсир уйрӑм алфавитпа паллашнине ӗненӗр.
3. Произведение тата ударенисене вӗренӗр – тутар чӗлхинче уҫӑ сасӑсемпе ударенисене улӑштармалли кӑткӑс системӑпа усӑ кураҫҫӗ, ҫавӑнпа та хӑвӑр сӑмахӑра практикацилӗр, ударлӑ тата пусӑмсӑр уҫӑ сасӑсем хушшинчи уйрӑмлӑха уйӑрса илме вӗренӗр.
4. Грамматика правилисемпе тата структурипе паллашӑр – базӑри грамматикӑпа предложени тытӑмӗсене Лайӑх ӑнланни кирек мӗнле чӗлхене те алла илесси ҫинчен сӑмах пынӑ чухне тӗп вырӑн йышӑнать.
5. Итлӗр, пӑхӑр та вулӑр – Итлени, пӑхса тухни, тутарла вулани сире чӗлхе янӑранине хӑнӑхма, ҫавӑн пекех словарь запасӗпе тата сӑмахсемпе ӗҫре усӑ курма пулӑшать.
6. Калаҫусем ирттерӗр – Тутарла калаҫакан Такампа Тӑтӑшах калаҫатӑр, - кирек мӗнле чӗлхене те вӗрентме чи лайӑх меслет. Малтан вӑраххӑн та ӑнланмалла калама тӑрӑшӑр, йӑнӑшсем тума ан хӑрӑр.

Румыни-Хӗвелтухӑҫ Европӑра вырнаҫнӑ илемлӗ ҫӗршыв, унӑн хӑйӗн хӑйне евӗрлӗ чӗлхи пур. Румыни официаллӑ чӗлхипе румын чӗлхи, вӑл итали, француз, испани тата португал чӗлхисемпе тачӑ ҫыхӑннӑ романла чӗлхе. Ҫакӑ культура традицийӗ тата тӗрлӗ чӗлхе еткерлӗхӗ пулса тӑрасси патне илсе ҫитернӗ.

Румынла пӗлмен ҫынсемшӗн куҫару йывӑр задача пулма пултарать. Куҫарӑва тӗрӗс куҫарма румыни чӗлхине те, культурине те пӗлни кирлӗ. Румын чӗлхинчен урӑх чӗлхене куҫарни те ҫӗршывра нумай сӑмахсен кӑткӑслӑхне тата ҫӗршывра сарӑлнӑ регионти диалектсен йышне пула чылай кӑткӑс пулма пултарать.

Куҫару пулӑшу ӗҫӗсем патне ҫитсен, лайӑх ҫитӗнӳсем тума профессиллӗ куҫару компанийӗсене явӑҫтармалла. Опытлӑ тӑлмачсем пуҫламӑш текстӑн контексчӗпе нюансне тӗрӗс ӑнланма кирлӗ вӑхӑта сая яраҫҫӗ, куҫару унӑн пӗлтерӗшне тӗрӗс кӑтартса париччен малтан. Кунсӑр пуҫне, ҫак специалистсем те тӗрӗс куҫарӑва тивӗҫтерес тесе румын чӗлхин грамматикипе сассине те ӑнланӗҫ.

Документсене куҫарнӑ чухне документ мӗнле аудитори валли пулнине шута илмелле. Сӑмахран,бизнес-аудитори валли палӑртнӑ документа анлӑ аудитори валли палӑртнӑ документран ытларах формальнӑй чӗлхепе усӑ курмалла.

Куҫару поставщикне тӗрӗс суйлав ҫумне хушма, ҫавӑн пекех румын чӗлхин правилисене пӑхӑнмалла. Ҫак килӗшӳсене тивӗҫлӗ сӑмах йӗрки, пунктуаци, сӗнӳ тытӑмӗ тата тӗп саспаллисем, ҫавӑн пекех ударенисемпе диакритика паллисемпе тӗрӗс усӑ курни ҫыртараҫҫӗ.

Юлашкинчен, румынла куҫару кирек мӗнле культура спецификӑллӑ терминсемпе пуплевсене тӗп-тӗрӗс куҫарнине хӑй ҫине илет. Вырӑнти йӑласене пӗлни тата Румыни культурине ӑнланни ӑнӑҫлӑ куҫару тума кирлӗ.

Ҫак элементсене, предприятисене тата уйрӑм ҫынсене шута илсе, документсене румын чӗлхинчен тепӗр чӗлхене тӗрӗс куҫармалла пулсан, вӗсен куҫарӑвӗ тӗрӗс те тӗрӗс пуласса шанма пултараҫҫӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче румынла калаҫаҫҫӗ?

Румын чӗлхипе пуринчен ытла Румынире тата Молдов Республикинче, ҫавӑн пекех Албанире, Болгарире, Венгрире, Сербире Тата Украинӑри хӑш-пӗр чаҫсенче калаҫаҫҫӗ. Ҫавӑн пекех вӑл темиҫе ҫӗршывра тата регионта официаллӑ чӗлхе пулса тӑрать, Воеводинӑн (Серби) автономлӑ провинцине, днестр Таврашӗнчи (Молдова) республикине тата гагаузий (Молдова) автономиллӗ региона кӗртнӗ май.

Румын чӗлхин историйӗ мӗнле?

Хальхи Румыни территорийӗ римри Даки провинцийӗн пӗр пайӗ пулнӑ вӑхӑтра румын чӗлхи историйӗ рим империйӗн вӑхӑтне ҫитет. Латынь рим империйӗн официаллӑ чӗлхи пулнӑ пирки ҫак регионта анлӑн усӑ курнӑ, вӑхӑт иртнӗҫемӗн вӑл румынсен чӗлхи пулса тӑнӑ. Юлашки ӗмӗрсем хушшинче ҫак чӗлхе славян чӗлхисемпе грек чӗлхисене, ҫавӑн пекех романсен ытти чӗлхисене вӑйлӑ витӗм кӳнӗ. Латыньпе славян чӗлхисем ҫӗр ҫул хушши вӑйлӑ витӗм кӳнӗ хыҫҫӑн румын чӗлхи каярахпа хӑйӗн уйрӑм енӗсене тупрӗ. Паян румын официаллӑ роман чӗлхисенчен пӗри, испани, француз, итали тата португали чӗлхисемпе пӗрлех.

Румын чӗлхине вӗренес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Эмиль Гарлеана – хальхи саманари чи паллӑ румынсен писателӗсенчен пӗри. 2. Константин Доброжана-гера - румыни социалисчӗ, лингвист тата литература критикӗ. 3. Ион Лука Карадале – румынсен пысӑк драматургӗ тата кӗске калавсен авторӗ. 4. Михай Эминеска – румынсен чи паллӑ та паллӑ поэчӗ шутланать. 5. Иоан Славич – румыни ҫыравҫи, кӗске калавсен авторӗ тата журналист.

Румын чӗлхи структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Румын чӗлхи структури романри ытти чӗлхесем пек, пиҫӗ те час-часах кӑткӑс синтаксислӑ. Унта усӑ куракан предложени е сӑмах ҫаврӑнӑшӗн тӗсӗпе килӗшӳллӗн хӑш-пӗр вариациллӗ субъект-глагол-объект сӑмахӗсен йӗркипе усӑ кураҫҫӗ. Ҫавӑн пекех вӑл глаголсен спряженийӗсене, романла чӗлхесемшӗн пӗтӗмӗшле уйрӑмлӑхсене тата ытти уйрӑмлӑхсене хӑй ӑшне кӗртет.

Румын чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Тӗпрен пуҫлӑр. Алфавитпа тата румын чӗлхин произведенийӗпе паллашӑр. Тӗп калаҫӑва тата пуплевсене вӗренӗр,ҫак чӗлхепе база калаҫу ирттерме пултарччӑр.
2. Ларӑр румын чӗлхине. Итлӗр румынсен музыкине, румынсен фильмӗсемпе телешоуне, ҫавӑн пекех румынсен хаҫачӗсене вулӑр. Ку сире хӑвӑртрах чӗлхене вӗренме пулӑшӗ.
3. Румынла занятисене ҫӳрӗр. Занятисене ҫӳресси-кирек мӗнле чӗлхене те вӗрентме лайӑх май, мӗншӗн тесен вӗсем структурӑпа руководство тытӑмне тивӗҫтереҫҫӗ, вӗсене хӑйсем тӗллӗн вӗреннӗ чухне вӗренмеҫҫӗ.
4. Румынла кашни кунах калаҫӑр. Чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе хутшӑнӑр, кӗнекесене сасӑпа вулӑр, хӑвӑрпа хӑвӑр калаҫӑр.
5. Онлайн-ресурссемпе усӑ курӑр. Румын чӗлхине вӗренмелли питӗ лайӑх веб-сайтсем тата приложенисем нумай. Вӗсемпе усӑ курӑр, хӑвӑрӑн словарь запасне ӳстерес, грамматикӑра практикацилес тата произведенипе ӗҫлес тесе.